معماری باستانی یونان

عمارت‌های یونان باستان هم برای گردشگران و هم برای یادگیرندگان این موضوع مناظر تماشایی هستند و ارزش تحسین دارند. در اینجا بینش مختصری راجع به پیچیدگی‌هایی که معماران یونان باستان در طراحی‌‌های خود به کار برده‌اند، آورده شده است.
آیا می‌دانید؟
در روزهای اولیه، معماران یونان باستان به شدت از مصریان الهام پذیرفته بودند. اما در آخرین مراحل، زیور آلات جنبه‌ی مهمی از ساختمان‌های سود گرایانه‌ی یونانی شدند.
فهرست :

• دید کلی از معماری یونانی
• معماری پیش از یونان قدیم
• معماری یونان قدیم
• معبد یونانی
• هرایون در المپیا
• پارتنون در آتن
• ارکسیون در آتن
• معبد آرتمیس در افِسوس
• معبد زئوس المپیایی در آتن
• معبد آپولو اپیکوریوس در باسائه
• تئاتر یونانی
• آکروپولیس یونانی
• بازار یونانی
• استادیوم یونانی
• خانه‌ی یونانی

سبک معماری یونانی یا یونان قدیم در شبه جزیره یونان گسترش یافت که شامل جزیره‌هایی بود که در دریای اژه واقع شده بودند. آن شامل سواحل آسیای صغیر نیز بود. تأثیرات آن بعداً به وسیله‌ی مستعمرات به مناطقی از آفریقای شمالی، ایتالیای جنوبی، سیسیلی، اسپانیا، فرانسه و هم چنین به کریمه و بالکان نیز منتقل شد. علاوه بر این وقتی اسکندر مقدونی به شرق لشکرکشی کرد و سرزمین‌های آن را فتح کرد، تأثیرات یونانی از طریق او و جانشین‌هایش به دنیای یونان قدیم که شامل سرزمین‌های سوریه، مصر، ایران، بین النهرین و هندوستان بود، منتقل شدند. قابل ذکر است سبک‌های بیزانتین و روم باستان نیز که گسترش یافتند در ابتدا به عنوان شاخه‌ای از سبک باستانی یونان بودند و بعدها به شکل‌های معماری متمایز تبدیل شدند. در نتیجه مطالعه معماری یونانی مطالعه‌ی ظهور، گسترش و تکامل یک سبک معماری است که پایه‌ی سبک‌های مختلف دیگر را شکل داده است.
دید کلی نسبت به معماری یونانی :
یونان باستان یک تاریخ قطعه قطعه دارد؛ آن در خرده‌ها و بخش‌هاست. درست مثل یک مجسمه قطعه قطعه شده‌ی قدیمی است که یک باستان شناس از یک محل باستانی درآورده است. گاهی اوقات، فقط یک تنه کشف شده است و سر غایب است. در مثال‌های دیگر، یک چهره‌ی از شکل افتاده با یک بینی پیدا می‌شود که در آن گوش‌ها گم شده‌اند. بله، با مطالعه‌ی عمیق و تصور خلاقانه، کل مجسمه می‌تواند از نو ساخته شود. داستان تمدن یونان باستان نیز درست مثل یک مجسمه‌ی قطعه قطعه شده است. ما در مورد یونانیان باستان از طریق آثار باقیمانده خرد شده از فرهنگ موادی آنها و سهم منابع نوشتاری آنها می‌دانیم.
بر خلاف روم باستان که در آن آثار باقیمانده دست نخورده فراوانی از عمارت‌های باستانی وجود دارد، بناهای تاریخی زیادی در یونان در خرابه‌ها یافت شده‌اند. این نتیجه‌ی نزاع سیاسی مداوم، حملات دشمن، فجایع طبیعی و غیره بوده است که در طول سالیان رخ داده است. علاوه بر این، وضعیت اسف بار عمارت‌های یونان باستان هم چنین ناشی از تغییر ایدئولوژی‌های مذهبی در طول دوره‌های مختلف در تاریخ بوده است. برای مثال، یک تغییر از بت پرستی به مسیحیت در طول قرون وسطی منجر به تغییر معابد اصلی به کلیساها شد. هم چنین برخی از آنها کاملاً منزوی و تخلیه شدند. علاوه بر این، در دوران عثمانی‌ها، کلیساهای مسیحیان به مساجد با تصاویر از شکل افتاده‌ی فراوان و نقاشی‌های سفید کاری شده، تبدیل شدند. این به این دلیل بود که معابد بت پرستان برای مسیحیان بی‌معنی به نظر می‌رسیدند و متشابهاً کلیساها نیز برای عثمانی‌ها که مسلمان بودند، بی‌ارزش بودند. بنابراین، همان طور که فرهنگ پیشرفت کرد و عقاید و ایده‌های جدید را جذب کرد، برخی یا دیگر عناصر دوران قبلی در تاریخ گم شدند و یا در میان صفحات آن ناپدید شدند. آنچه که امروز برای ما باقی مانده است تنها قطعات از شکل افتاده هستند.
با وجود تمام این چیزها، ما قادر هستیم که مقادیر اساسی تاریخ باستانی یونان را از طریق مواد فراوان باقی مانده، دوباره بسازیم. در کل معماری چیزی نیست اما تجلی سازه‌ای خلاقیت انسان است. معما شباهت بین حساسیت‌های زیبایی شناسی مردمی است که مناطق جغرافیایی وسیعی را اشغال کرده‌اند اما فرهنگ، عقاید و ایده‌های مشابهی را تقسیم کرده‌اند. شباهت برجسته بین اعضای معماری مختلف ما را قادر ساخته است که اطلاعات موجود را به صورت منطقی سازمان دهی کنیم و با بررسی سازه‌ها نه تنها به صورت فردی بلکه به صورت گروهی از بناهای تاریخی که به نظر می‌رسد از لحاظ معماری با یک نظم ویژه‌ای تکامل یافته‌اند، به تصویر بزرگتر نگاهی بیندازیم.
ظهور و تکامل معماری یک فرآیند مداوم و تدریجی است و نمی‌تواند به مراحلی تقسیم شود. اما طبقه بندی تاریخ هنر به دوره‌های مختلف اگر چه اختیاری است اما درک پیشرفت آن را برای ما آسان‌تر می‌کند. هنر و معماری یونانی به طور گسترده به دو مرحله‌ی مجزا تقسیم می‌شوند :
• پیش از یونان باستان که شامل تمدن‌های کریت و میسن است (در حدود 3000 تا 1100 قبل از میلاد مسیح )؛
• یونان قدیم که شامل دوره‌ی باستانی (1200 تا 450 قبل از میلاد مسیح)؛ دوره‌ی کلاسیک (450 تا 300 سال قبل از میلاد مسیح) و دوره‌ی یونان قدیم (300 سال قبل از میلاد مسیح تا شروع دوران مسیحیت)
معماری پیش از یونان باستان :
شواهد زیادی از هنر و معماری دوره‌ی 3000 سال قبل از میلاد به جز برخی مجسمه‌های سرگردان که به صورت پراکنده در جزایر سیکلادس نزدیک آتن یافت می‌شوند، وجود ندارد. اولین مدرک جامد معماری دوران پیش از یونان باستان از پایتخت مینوان یعنی نوسوس به دست آمده است که در جزیره‌ی کریت در دریای مدیترانه واقع شده است. در نوسوس، خرابه‌های باستانی که به حدود 2000 سال قبل از میلاد مسیح تعلق دارند، کشف شده‌اند. اینها شامل سازه‌های کاخ مانند رنگ شده و برخی آرامگاه‌ها هستند. اما، هیچ اثری از سازه‌های مذهبی یافت نشده است. خرابه‌های نوسوس به استقرار برنامه ریزی شده اشاره نمی‌کنند. اما چیزی که جلب توجه می‌کند، فاضلاب و لوله کشی است که برای آن زمان نسبتاً پیشرفته به نظر می‌رسد. دیوارهای به زیبایی گچ بری شده نیز یافت می‌شوند. یکی از مهم‌ترین خرابه‌ها در نوسوس، مجتمع کاخی آن است که یک ساختمان کاملاً سنگی است. آثار باقیمانده از اتاق‌ها، رواق‌ها و پلکان‌ها نیز در این مجتمع یافت می‌شوند.
در حدود 1500 سال قبل از میلاد مسیح، مسیون‌ها کریت را فتح کردند و مرکز قدرت سیاسی به خاک اصلی یونان رفت جایی که مسیون‌ها و تیرین‌ها مهم ترین مراکز فعالیت زیبایی شناسی بودند. موقعیت کریت جزیره‌ای را با دفاع های طبیعی فراهم می‌کرد در نتیجه نیازی به ساختن مکانیزم‌های دفاعی اضافی نظیر دیوارهای تقویتی نبود. اما در خاک اصلی، ما شواهدی از کاخ‌های سلطنتی با دیوارهای تقویتی محکم داشتیم که با سنگ‌های برهنه ساخته شده‌ بودند که بدون هیچ فاصله‌ای بین خود و بدون استفاده از ملاط به صورت محکم به هم چفت شده‌ بودند. این دیوارهای تقویتی که بعداً توسط یونانیان قدیم به عنوان دیوارهای سیکلوپین شناخته شدند، سازه‌های تنومند و محکمی بودند که دور مقرهای سلطنتی ساخته شده بودند. دیوار تقویتی کاخ تیرین 20 فوت کلفتی داشت.
دو سازه از این دوران وجود دارند که ارزش ذکر کردن دارند. اولین و مهم‌ترین آن، مگارون یا سالن مرکزی بزرگ کاخ تیرین‌ها است. به عنوان نمونه‌ی اولیه معابد بعدی یونان در نظر گرفته می‌شود و پلان آن مستطیلی است و دربرگیرنده‌ی یک آتش دان مدور باز در مرکزش است. چهار ستون فرضاً چوبی پشت بام آن را نگه داشته‌اند. طبق فرضیه معماری، مگارون اولین نوع سازه‌ی آن است که در آن از طرح‌های صرفاً سود گرایانه از عناصر زیبایی شناسی استفاده کرده‌اند تا این که آن به هدف خود همانند راضی کردن چشم برسد.
دومین سازه‌ی مهم، از ارگ میسن است. به عنوان دروازه شیر شناخته می‌شود و یک ورودی یادگاری به ارگ است که در حدود 1250 سال قبل از میلاد ساخته شده است. آن نام خود را از تخته سنگ آهکی مثلثی شکل گرفته است که فقط روی سنگ سردر نصب شده است و دربرگیرنده‌ی باوری از دو ماده شیر ایستاده است که در دو طرف ستون مرکزی رو در روی هم قرار گرفته‌اند. ستون خودش روی یک سکو قرار گرفته است و همانند یک محراب به نظر می‌رسد. با پاگردی از کاشی‌های سنگی پیاده رو می‌توان به دروازه وارد شد. بالای دروازه شیر ارگ سلطنتی وجود داشته است که دربردارنده‌ی دادگاه سلطنتی، پاسگاه نگهبانی و ساختمانی بوده که احتمالاً انبار غله بوده است.
حمله دوریان از جزیره‌های اژه در 1100 سال قبل از میلاد رخ داد. این مهاجم‌ها نه تنها جزایری که تمدن‌های پیش گام در آن رشد کرده بودند را فتح کردند بلکه آثار باقیمانده مواد آنها را نیز تا حدود زیادی تخریب کردند. آنچه جان به در برد، در گسترش سبک یونان قدیم سهم داشت.
معماری یونان قدیم :
یونانیان قدیم خود را هلنز و کشور خود را هلاس می‌نامیدند. نام یونان بعداً توسط رومیان به کشور داده شد. آنان یک سبک معماری را گسترش دادند که حتی در دوره‌های بعد نیز بر آن پیشی نجسته بودند. شکل آنها ساده ولی باشکوه بود و با دقت متناسب و توجه به جزئیات ساخته شده بودند. یونانیان قدیم هم بناهای تاریخی مذهبی و هم بناهای تاریخی دنیوی ‌ساختند. معماری عمومی آنها شامل معابد فراوان، تئاترها، دژها و بازارها، اعجاز تخصص تکنولوژیکی آنها است. مواد ساختمانی رایج که توسط یونانیان باستان به کار می‌رفتند چوب، آجرهای پخته نشده، سنگ آهک و مرمر بودند. سفالینه‌ها و فلزات برای جزئیات زینتی به کار می‌رفتند.
یونانیان قدیم از ساده‌ترین تکنولوژی ساختمان تا به امروز استفاده می‌کردند؛ سیستم ساخته شده به وسیله تیرهای افقی که در آن تیرهای سردر و یا میله‌های افقی توسط ستون‌ها نگه داشته می‌شوند. برخلاف مصریان که ستون‌ها را در داخل عمارت‌های خود بنا کردند، یونانیان آنها را برای تزیین نماهای خارجی سازه‌های خود به کار گرفتند. در نتیجه آنها هم برای هدف نگه داشتن پشت بام و هم برای تزیین به کار می‌رفتند. محلی که در آن ستون روبنای افقی را نگه می‌دارد به عنوان ردیف شناخته می‌شود. با توجه به این تعریف، سه ردیف اصلی وجود دارند که توسط یونانیان باستان گسترش یافتند: ردیف دوریک، ردیف لونیک و ردیف قرنتیان. به طور شگفت انگیز این دوره‌ای بود که در آن هنر یونانیان قدیم کد گذاری شد. در نتیجه زمانی که این سه ردیف شکل گرفتند ما هیچ تغییر مفهومی در آنها ندیدیم و نسخه‌های آنها حتی اگر وجود داشت، فقط در جزئیات و نسبت‌های آنها رخ داد.
اولین ردیفی که میان سه ردیف گسترش یافت، ردیف دوریک بود. طبق باور عمومی، ردیف دوریک از نمونه‌های اولیه چوبی نشئت گرفته بود. یک ستون دوریکی ایده‌آل شامل بدنه‌ی شیاری است که به آرامی در وسط برآمده شده (انتاسیس) و نوک‌های تیز در بالا بودند. آن با سر ستونی پوشانده شده که شامل بلوط دریایی (یک عضو گرد شبیه به متکا) و تخته روی سر ستون (یک تخته ساده مربعی شکل از سنگ) است. سر ستون یک عضو انتقالی است که منجر به انتقال ستون عمودی به رو نمای افقی است که آن را نگه می‌دارد. ستون‌های دوریکی مستقیماً بر استیلوبات (کف معبد) واقع شده‌اند. رو نمای افقی عمدتاً شامل سه بخش ضروری است که عبارتند از: آرشیترو (میله‌ای که بر سر ستون ایستاده است) که ساده است، فیز (بخش مرکزی رونمای افقی) که بیشتر حکاکی شده است و قرنیس (بخشی از رو نما که عمارت را پوشش می‌دهد) که شکل مثلثی به نوک آن می‌دهد در نتیجه سازه را از باران حفاظت می‌کند. سازه خودش روی یک سکو سه گانه ایستاده است، اندازه‌ی آن با هر سطح صعودی کم می‌شود. به خاطر این طراحی، سبک دوریک رسمی، سخت و نسبتاً محکم به نظر می‌رسد. عمارت‌های سبک دوریکی زیادی در خاک اصلی یونان و مستعمره‌های مختلفی از ایتالیای جنوبی و سیسیلی یافت می‌شوند.
ردیف لونیک دومین ردیفی بود که بعد از دوریک کد گذاری شد. به طور نسبی، اجزای این ردیف نسبت به دوریک حجم کمتری داشتند. نسبت‌های باریک آنها را باشکوه‌تر ساخته بودند. سازه‌های لونیکی نیز بر سکوهای سه گانه ایستاده‌اند اما برخلاف ستون‌های دوریکی که مستقیماً بر استیلوبات ایستاده‌اند، ستون‌های لونیکی پایه‌های منحصر به فردی دارند که دربرگیرنده‌ی قالب‌های محدب و مقعر فراوانی هستند. بدنه‌های شیاری اگر چه در نوک باریک شده‌اند، باریک‌تر و بلندتر هستند و انتاسیس خیلی کمی دارند یا ندارند. سر ستون قابل توجه‌ترین بخش ردیف لونیک است. آن شامل یک بلوط دریایی تزیینی است که بر نوک آن یک رشته وجود دارد که از کناره‌ها شروع شده و در پیچک‌ها تمام می‌شود که به عنوان پیچک و حلقه شناخته می‌شود. بر روی این یک تخته روی سر ستون ساده است که باریک‌تر از سر ستون است. آرشیترو شامل سه سنگ سردر ساده است که بر بالای یک دیگر قرار گرفته‌اند و فیز در برخی نمونه‌ها با آسودگی مجسمه سازان حکاکی شده است. قرنیس نیز به شدت تزیین شده است.
سومین مورد، ردیف قرنتیان بود که توسط رومیان بیشتر از یونانیان به کار برده شده است. ردیف نام خود را از شهر یونانی باستانی قرنت گرفته است که به نظر می‌رسد این سبک در آنجا گسترش یافته است. اگر چه این ردیف وضعیت ممتازی را در مجموعه کتب معماری یونانی اشغال کرده است اما نگاه عمیق‌تر به سازه‌ی کلی منجر به فرض آن به عنوان یک مرحله‌ی پیشرفته از ردیف لونیک می‌شود. هر چیزی شبیه به سبک لونیک است از نوک گرفته تا ته به جز سر ستون که بیشتر مزین است. سر ستون قرنتیان به شکل زنگ برگشته است که ته آن گرد است و در نوک مربعی شکل می‌شود. آن با شکل‌های تزیینی از شاخ و برگ‌های آکانتوس احاطه شده است که ساقه‌های آن به مارپیچ‌هایی در نوک گوشه‌ها منتهی می‌شوند که بر روی آن تخته سر ستون قرار گرفته است.
معبد یونانی :
اگر چه یونانیان باستان به ساختن شکل‌های مختلف و متعدد عمارت‌ها مشهور هستند اما به نظر می‌رسد که آنها بیشتر بر معابد تمرکز کرده‌اند. در یونان باستان، کاربرد معبد در اصل به عنوان پناهگاهی برای بت‌ها بوده است و تنها برای این هدف ساخته شده بود. سازه‌ها یا سالن‌های مجزا در مجتمع معبد برای پرستش کنندگان و یا انجام مراسم مقدس وجود نداشت و مراسم در فضای باز صورت می‌گرفت. به این خاطر، طرح معبد یونان باستان به همان سادگی حفظ شده است. تالار داخلی معبد (سلا) شکل مستطیلی داشت. این کاملاً یک اتاق بسته بود که هیچ پنجره‌ای نداشت و تنها یک در جلویی داشت. گاهی اوقات سلا به عنوان اتاق دوبل به کار می‌رفت که در آن دو در وجود داشت که هر کدام متعلق به یکی از اتاق‌ها بود. اگر این شکل اولیه‌ی تالار داخلی را در نظر بگیرید، چهار نوع طرح معبد می‌توانست وجود داشته باشد که عبارتند از:
• ساده‌ترین آنها طراحی آنتیس بود که در آن دیوارهای کناری سلا به جلو گسترش یافته‌اند و ستون‌ها در دو طرف درگاه بین انتهاهای گسترش یافته‌ی آنها قرار گرفته‌اند. این یک ایوان کوچک را در مقابل سلا شکل می‌دهد.
• دوبل کردن شکل آنتیس یک گسترش از قبلی در آنتیس اولی بود. در اینجا، دیوارهای کناری سلا هم از طرف مقابل و هم از طرف پشت معبد گسترش یافته‌اند. ستون‌ها در روش مشابه سبک قبلی بنا شده‌اند. این منجر به این شده است که معبد دو ایوان کوچک یکی در مقابل و یکی در پشت داشته باشد.
• در شکل نمونه‌ی اولیه، ستون‌ها نه در بین دیوارهای کناری گسترش یافته بلکه در امتداد کل قسمت جلویی سلا بنا شده‌اند. این منجر به ایوان خیلی بزرگ‌تر نسبت به دو طرح قبلی شده است.
• آخرین مورد سبک اولیه دو طرفه بود که در آن همانند شکل آنتیس دوبل، یک ایوان دیگر به پشت معبد اضافه شده است. این ایوان شبیه به آنی بود که در طرح نمونه‌ی اولیه به دست آمده بود.
این چهار مورد طرح‌های پایه‌ای معبد سنتی یونان را شکل داده‌اند و تغییرات پیچیده در ساخت معابدی از سه ردیف به کار گرفته می‌شوند. بعداً ستون‌ها به هر چهار طرف سلا اضافه شدند و در نتیجه به زیبایی شناسی معبد افزودند.
این طراحی‌ها در یکی از سه ردیف استاندارد یکی شده‌اند و در نتیجه برخی از باشکوه‌ترین عمارت‌ها را در تاریخ بشر خلق کردند. در زیر برخی از معابد مهم یونان باستان با توجه به معماری آنها آورده شده است :
هرایون در المپیا :
یکی از قدیمی‌ترین معابد ردیف دوریک هرایون (معبد هرا) در المپیا است که در 620 سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده است. گفته می‌شود که معبد در اصل ستون‌های چوبی داشته است که به مرور زمان از بین رفته‌اند. از آن پس، ستون‌های دوریکی که از سنگ ساخته شده بودند، بنا شدند. اما، این جایگزینی از چوب به سنگ یک فرآیند تدریجی بود که در طول یک دوره‌ی طولانی از زمان رخ داد. در نتیجه فرد می‌تواند تأثیرات دوره‌ای متناوب را در ستون‌ها متوجه شود.
در طرح مستطیلی، اندازه‌های معبد 10ر164 فوت در 50ر61 فوت در سطح پایینی (استیلوبات) بود. آن از چهار طرف با ستون‌ها احاطه شده بود. کناره‌های بلند‌تر 15 ستون داشتند در حالی که کناره‌های کوتاه‌تر 6 ستون داشتند. معبد رو به شرق بود. بت‌ هرا در انتهای شرقی سلا بر روی تخت قرار گرفته است. در شرق معبد محراب هرا قرار گرفته است که در آن مشعل‌های المپیکی حتی تا به امروز روشن هستند.
در قرن چهارم بعد از میلاد مسیح، یک زلزله‌ی شدید معبد را تخریب کرد که بعد از آن هرگز بازسازی نشد. در اواخر قرن بیستم، موسسه باستان شناسی آلمانی تلاش کرد که برخی از ستون‌ها را ترمیم کند. آنچه امروز از معبد باقی مانده است فقط خرابه‌هایی هستند که هنوز به شان و عظمت اصلی خود فخر می‌کنند.
پارتنون در آتن :
اوج ردیف دوریک در پارتنون اتفاق افتاد. معبد به الهه آتنا در آکروپولیس آتن تقدیم شد. در سال 480 قبل از میلاد وقتی پارس‌ها به آتن حمله کردند و آن را تخریب کردند، معبد نیز صدمات شدیدی برداشت. اما بین سالهای 447 تا 438 قبل از میلاد، آن کاملاً با مرمر سفید تحت حمایت و راهنمایی مردم عمومی آتن یعنی پریکلس‌ها بازسازی شد. این عمارت بازسازی شده در مکان اصلی بنا نشد بلکه نزدیک قله‌ی جنوبی تپه‌ی آکروپولیس بنا شد.
پارتنون یک معبد دو سل است یعنی این که دو تا سلا دارد. تالار بزرگ‌تر و البته مهم‌تر رو به شرق است و تالار آتنا است. در این محل است که مجسمه مشهور طلایی و به رنگ عاج آتنا قرار گرفته است. به این جایگاه مقدس بعد از این که معبد اصلی تخریب شد، حکاتومپدون گفته می‌شود. سلا دوم در پشت سلای اصلی قرار دارد و رو به غرب است. اندازه‌ی آن کوچکتر از حکاتومپدون است و خیلی معلوم نیست که وظیفه‌ی دقیق این جایگاه مقدس چه بوده است. اما، پیشنهاد شده که این تالار احتمالاً اتاق خزانه بوده است. به آن پارتنون گفته شده (لفظاً به معنای اتاق دوشیزه) به این خاطر فرض شده که احتمالاً آن اتاقی بوده که برای دوشیزه‌های آتنی ساخته شده است. به هر حال هدف آن امروزه عمارت بوده و نام خود را از همین جایگاه مقدس گرفته است.
هر دوی تالارها طرح سبک اولیه را دارند به این معنی که آنها ردیفی از ستون‌ها را در مقابل خود دارند. علاوه بر این، یک ردیف ستون ساختمان را از هر چهار طرف احاطه کرده است. کناره‌های طولانی‌تر هر کدام 17 ستون و کناره‌های کوتاه‌تر 8 ستون دارند. ساختمان صاحب تمام عناصر ردیف دوریک است.
در اواخر دوره، پارتنون متأسفانه رو به زوال گذاشت. وقتی مسیحیت وارد خاک اصلی یونان شد، معبد به کلیسا تبدیل شد و در سال 1456، با حمله‌ی عثمانی‌ها آن بعداً به مسجد تبدیل شد. علاوه بر این، در سال 1687 (دوران جنگ‌های عثمانی) آن به انبار مهمات تبدیل شد که منفجر شد و در نتیجه حتی به ساختمان صدمات بیشتری زد. آنچه که از این سازه باقی مانده بود بعداً توسط لرد الگین در سال 1801 به انگلستان برده شد و در سال 1816 توسط موزه انگلستان خریداری شد و تا به امروز در آنجا نگهداری می‌شود. ما حالا این گنجینه‌های پارتنون را با نام مرمرهای الگین می‌شناسیم.
ارکسیون در آتن :
در آکروپولیس آتن و در شمال پارتنون واقع شده است. این عمارت همان طور که ما امروز می‌بینیم بین سالهای 420 تا 303 قبل از میلاد ساخته شده است. این عمارت نمونه‌ی خوبی از ردیف لونیک است که به تدریج پیشرفت کرده است. برخی پیشنهاد داده‌اند که این معبد احتمالاً به افتخار پادشاه افسانه‌ای یونان ارکتئوس که در ایلیاد هومر نیز نام برده شده، ساخته شده است.
این عمارت طراحی خیلی پیچیده‌ای دارد. آن شامل چهار بخش مختلف است که بزرگ‌ترین آن تالار شرقی است که یک ایوان دارد که دربردارنده‌ی شش ستون لونیکی در مقابل است. معبد دو نمای خارجی دارد؛ یکی از آنها در طرف شرقی و دیگری در طرف شمالی است. حتی ورودی شمالی با ستون‌های لونیکی باوقار در ایوان تزیین شده است. ایوان در طرف جنوبی معبد، مشعل مشهور دوشیزه است که مجسمه‌های دوشیزه‌های جوان را که در جامه‌های بلند پوشانده شده‌اند، مزین کرده است و به جای ستون‌های لونیکی استاندارد، آرشیترو را بالای سر خود نگه می‌دارند. این مشعل کمی بالاتر از بخش‌های دیگر معبد قرار گرفته است و فرض بر این است که آن احتمالاً یک بالکون برای تماشا بوده است که به جلو آمده است.
طبق نظر پاسانیا، جغرافی دان یونانی باستانی، موقعیت معبد مکانی را که جدال افسانه‌ای بین آتنا و پوزیدون رخ داده است برای حامیان آتن مشخص می‌کند. در زمان‌های قدیم، معبد شامل زوانون یعنی مجسمه‌ی چوبی بیضی قدیمی از پولیاس آتنا بود.
معبد آرتمیس در اِفِسوس :
به عنوان یکی از هفت شگفتی دنیای باستان تلقی می‌شود. این معبد آرتمیس در افسوس یعنی بزرگ‌ترین شهر در آسیای صغیر در دوران کلاسیک واقع شده است. آرتمیس در افسوس به عنوان خدای حاصل خیزی پرستش می‌شد و پرستش او در منطقه نسبتاً مهم بود. معبد خودش کاملاً سه بار قبل از این که در سال 401 قبل از میلاد به طور کامل تخریب شود، بازسازی شده بود.
اولین مرحله، مرحله‌ی پیش از لونیک بود که در حدود قرن هشتم قبل از میلاد مسیح بود. منابع به ما می‌گویند که در طول این دوران، عمارت در هر طرف با ردیف ستون‌هایی احاطه شده بود، شاید اولین نمونه‌ی چنین طراحی در معماری معبد یونانی باشد. این معبد در قرن هفتم قبل از میلاد مسیح با سیل عظیمی تخریب شد. بعد از آن، در حدود 550 سال قبل از میلاد مسیح، یک معبد جدید در همان محل دایر شد. آن برای اولین بار در تاریخ معماری یونان تماماً با مرمر ساخته شده بود. این عمارت، دو ردیف ستون در هر چهار طرف خود داشت که یک راهرو تشریفاتی را شکل داده بودند. 36 ستون لونیکی بنا شده بود و قسمت پایین آنها سوراخ شده بود و حکاکی تزیینی با اعتقادات شدید داشتند. متأسفانه این عمارت در سال 356 قبل از میلاد توسط مردی به نام هروستراتوس که قصد داشت با قلاب و چنگک تاریخ بسازد، به آتش کشیده شد. به این خاطر معبد بیش از یک بار تخریب شده بود. در نهایت، در سال 323 قبل از میلاد، الکساندر بزرگ از بازسازی معبد حمایت مالی کرد. این بار، ستون‌های لونیکی با طلا و نقره تذهیب شدند و دیوارها با نقاشی‌های زیبا آراسته شدند. کارهای متعدد مذهبی مجسمه سازان مشهور نیز نصب شدند. عمارت در حدود 600 سال به حیات خود ادامه داد و در سال 268 بعد از میلاد مسیح، مهاجمان گوت به آن حمله کردند و آن را به طور کامل تخریب کردند. آنچه برای آن بعد از حمله‌ی گوت‌ها رخ داده است، معلوم نیست.
در سال 1869 محل معبد دوباره کشف شد و حفاری‌ها تا سال 1874 ادامه یافت و قطعات مختلف و از شکل افتاده بنای تاریخی آشکار شدند. حالا، محل معبد قدیمی با تنها ستونی که از قطعات نامربوطی ساخته شده که در طول حفاری‌ها کشف شده بودند، مشخص می‌شود.
معبد زئوس المپیایی در آتن :
هم چنین به عنوان المپیون نیز شناخته می‌شود. این یک معبد عظیم الجثه است که در جنوب شرقی تپه‌ی آکروپولیس واقع شده است و حالا در یک وضعیت ویرانی قرار دارد. در حدود 520 سال قبل از میلاد، حاکمان ستمگر آتن یعنی هیپیاس و هیپارکوس دستور دادند که این معبد به زئوس تقدیم شود؛ با این هدف که آن بزرگ‌ترین و زیباترین معبد در دنیای باستان شود. اما، ساخت آن تنها در قرن دوم بعد از میلاد یعنی دوران امپراطوری رومی و نزدیک به 638 سال بعد از آغاز پروژه کامل شد.
در اصل معبد به سبک دوریک ساخته شده بود و توسط دو ردیف ستون در اطراف سلا احاطه شده بود. اما در سال 510 قبل از میلاد، وقتی حکومت ستمگر سرنگون شد، محل ترک شد و پروژه ناتمام باقی ماند. بعد از این که به مدت 336 سال در وضعیت ناتمام بود، در سال 174 قبل از میلاد، امپراطور سلوسید یعنی آنتیوچوس چهارم اپیفانس پروژه را تحت حمایت خودش و با استادی بیشتر دوباره باز کرد. ستون‌های بیشتری اضافه شدند و ردیف ستون‌های سه تایی به جای دو تایی طراحی شدند. علاوه بر این ردیف از دوریک به قرنتیان تغییر یافت. این اولین باری بود که ردیف قرنتیان در نمای خارجی معبد به کار می‌رفت. در سال 164 قبل از میلاد، آنتیوچوس چهارم اپیفانس مرد و ساخت آن دوباره به حال تعلیق درآمد. در سال 124 بعد از میلاد، وقتی یونان تحت حکومت هادریان درآمد، انبوهی از برنامه‌های ساختمانی به اجرا درآمد و معبد سرانجام تکمیل شد.
اما در قرن سوم بعد از میلاد، معبد غارت شد و به طور قابل توجهی توسط مهاجمان هریولیان صدمه دید. از آن پس معبد در ویرانی بود. بعد از سقوط امپراطوری روم، عمارت به طور گسترده برای مواد ساختمانی مورد استفاده قرار گرفت در نتیجه بیشتر به آن آسیب زده شد. آنچه از سازه امروز باقی مانده است هنوز گردشگران زیادی جذب می‌کند.
معبد آپولو اپیکوریوس در باسائه :
معبد آپولو اپیکوریوس (شفا دهنده) در شمال غربی یونان در محل قدیمی باسائه که بخشی از آرکادیا در دوران کلاسیک بود، واقع شده است. در سال 1986 آن در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید در نتیجه اولین محل یونانی شد که به این مقام رسید.
این معبد مهم است چون معماری آن ترکیبی از ویژگی‌های غیر معمول زیادی است. مهم‌ترین چیز این است که ما تمام سه ردیف قوانین معماری یونانی را در این عمارت مجرد می‌بینیم. به این خاطر، آن یکی از مورد مطالعه‌ترین بناهای تاریخی یونان باستان است. قدیمی‌ترین سر ستون قرنتیان از این معبد کشف شده است.
امروزه این معبد در وضعیت خرابی قرار گرفته است و اخیراً با چادر سفیدی پوشانده شده است تا از آثار باقیمانده آن حفاظت شود. تلاش‌های حفاظتی صورت گرفته است.
علاوه بر این معابد، یونانیان باستان هم چنین تعداد زیادی آثار تاریخی دنیوی ساخته‌اند. برخی از آنها در زیر آورده شده است :
تئاتر یونانی :
ریشه‌ی تئاتر یونانی در مکتب دیونسیوس، خدای شراب و میگساری و شادمانی نهفته است. دراما محبوب‌ترین شکل سرگرمی در یونان باستان بود و برخی تئاترهای باشکوه وجود داشتند که برای این هدف ساخته شده بودند و نمایش نامه‌های یونانی در آنها اجرا می‌شدند و تعداد زیادی از بینندگان برای تماشای آنها جمع می‌شدند.
تئاتر قدیمی یونانی به طور عظیمی بزرگ و سازه‌ی فضای بازی بود و شکل نیمه گردی داشت. آن در سرازیری‌های شیب دار تپه ساخته شده بود که تنظیمات دقیق را برای نشستن پلکانی کلاسیک فراهم می‌کرد. چون درامای یونان باستان نسبت خیلی نزدیکی با مذهب آنها داشت، ما بیشتر چنین تئاترهایی را نزدیک جایگاه‌های مقدس و مذهبی مهم پیدا می‌کنیم. برای مثال، تئاتر دیونسیوس در آتن در دامنه‌ی تپه‌ی مقدس آکروپولیس واقع شده است. به طور مشابه، تئاتر اپیداروس در مجاورت معبد آسلپیوس، الهه‌ی طب و شفا واقع شده است.
مهم‌ترین بخش تئاتر یونانی ارکست آن بود که در آن نمایش‌ها اجرا می‌شدند. این تئاتر شکلی گرد با محراب دیونسیوس در مرکز خود داشت. به محل نشستن بینندگان تئاترون گفته می‌شد. آن شامل ردیف‌های نیمه گرد و پله‌ای است. به نظر می‌رسد که در ابتدا، صندلی‌ها چوبی بوده‌اند ولی بعدها تقریباً به طور کامل با سنگ جایگزین شده‌اند. به خاطر شکل آن، بینندگان در سه طرف ارکست می‌نشستند. موقعیت تئاتر در منطقه‌ی تپه‌ای، آوا شنودی مکان را بهبود می‌دهد.
طرف دیگر ارکست، سن یا ساختمان صحنه خواهد بود. این در ابتدا یک سازه‌ی چوبی موقت در طول قرن پنجم قبل از میلاد بوده است ولی تا قرن چهارم قبل از میلاد، سازه‌های دائمی سنگی بنا شدند. این ساختمان جایگاه اتاق‌های سبز بازیگران و مکانی برای انبار کردن لباس‌ها، وسایل، ماسک‌های آنها و غیره بوده است. در هر دو طرف سن، سطوح شیب دار طولانی به نام پارادوی وجود داشته است. این سطوح برای ورود و خروج اجرا کنندگان به کار می‌رفتند.
از تعداد تئاترهای زیادی که توسط یونانیان باستان ساخته شده‌اند به نظر می‌رسد شکلی که بیشتر و به خوبی حفاظت شده، تئاتر اپیداروس است. اما، یکی از ویژگی‌های برجسته تئاتر دیونسیوس در آتن این است که ما نوع ویژه‌ای از صندلی‌ها را می‌بینیم که در ردیف جلو نصب شده‌اند که احتمالاً برای حاکمان، کشیشان اعظم و دیگر افراد ویژه بوده‌اند.
آکروپولیس یونانی :
واژه‌ی آکروپولیس لفظاً به معنای "شهر بالا" است. آن یک مکان استقرار مستحکم شده کامل و یک قلعه‌ی نظامی است که بر روی یک مکان مرتفع با هدف دفاع ساخته شده است. یونانیان باستان آکروپولیس‌های زیادی داشتند که مشهورترین آنها مال آتن، آرگو، تبس و قرنت بوده است.
آکروپولیس آتنی مکانی است که بیشتر در مورد آن صحبت شده است. آن بر روی یک تپه‌ی صخره‌ای که مشرف بر شهر آتن است، ساخته شده است. آن مکانی بود که شهروندان آتنی وقتی شهر در محاصره قرار می‌گرفت، در آن پناه می‌گرفتند. این مکان جایگاه تعدادی از معابد و جایگاه‌های مذهبی مقدس همراه با سازه‌های دنیوی چون تئاتر‌ها و استوائ (گردشگاه‌های حفاظت شده) بوده است.
بازار یونانی :
بازار مرکز شهر در شهرهای یونان باستان بوده است. در معنای لفظی، آن به مکان سخنرانی اشاره می‌کند. آن مکانی بود که مردم جمع می‌شدند، همدیگر را ملاقات می‌کردند و افکار و ایده‌های خود را مبادله می‌کردند. در همان زمان، آن هم چنین مکانی بود که بازار اصلی شهر باستانی یونان در آن واقع شده بود. بنابراین، آن هم مرکز سیاسی و هم بازار تجاری بود.
بازار انواع مختلف و متعددی از ساختمان‌ها را داشت. از طرف دیگر آن ادارات دولتی نظیر کنسولگری، دادگاه و غیره را داشته است. هم چنین، آن مغازه‌ها و غذا خوری‌های فراوانی داشته است. علاوه بر این، استوائ‌های بزرگی به معنای ردیف ستون‌های پوشیده شده و یا محل‌های پیاده‌روی وجود داشته‌اند که به ویژه به معنای محل‌هایی برای گردش مردم در بازار و انجام خرید آنها بوده‌اند. علاوه بر این، بازار آتن دو معبد را در کناره‌ی خود دارد.
از جالب‌ترین سازه‌ها در بازار آتن، برج بادها است. آن یک برج ساعتی هشت وجهی ساخته شده از مرمر پنتلیک است. احتمالاً در قرن دوم قبل از میلاد ساخته شده است و یک ترکیب حیرت آور از پره‌ی بادی، شاخص آفتابی و ساعت آبی در یک سازه‌ی مجرد است.
استادیوم یونانی :
به خاطر این واقعیت که یونانیان باستان میزبان بازی‌های المپیک و پاناتنیاک بوده‌اند، محل‌های ویژه‌ای نیز برای این کار ساخته‌اند. استادیوم‌های یونانی فراوانی وجود دارند. قدیمی‌ترین استادیوم یونانی شناخته شده واقع در المپیا، زادگاه بازی‌های المپیک است. در آنجا، بازی‌های المپیک درست از سال 776 قبل از میلاد برگزار شده‌اند.
به طور عمومی، استادیوم کلاسیک یک مسیر طولانی و باریک بود که در آن دو و میدانی و دیگر مسابقات ورزشی برگزار می‌شد. آن یک سازه‌ی رو باز بود که در سطح تپه‌ها ساخته شده بود تا محل نشستن پلکانی را برای بینندگان فراهم کند. مسیرها به شکل یو کشیده و یا نعل اسب بودند. دو ورودی مجزا یکی برای داوران و بازیکنان و دیگری برای بینندگان ساخته شده بودند. استادیوم المپیا می‌توانست 45000 بیننده را به طور هم زمان در خود جای دهد.
علاوه بر ورزشکاران، یونانیان باستان هم چنین استادیوم‌های ویژه‌ای برای مسابقه‌ی ارابه رانی ساختند. اینها استادیوم‌های میدان اسب دوانی بودند که آن چنان وسیع بودند که می‌توانستند ارابه‌هایی با چهار اسب را در خود جای دهند. در دوران پایانی، رومیان طرح میدان اسب دوانی یونانی را پذیرفتند، آن را تا حدود مشخصی اصلاح کردند و برخی استادیوم‌های مسابقات ارابه رانی باشکوه را ساختند.
خانه‌ی یونانی :
خانه‌های یونان باستان اندازه‌های متفاوتی بسته به موقعیت خود و تعداد اعضای خانواده‌ای که در خود جای می‌دادند، داشتند. خانه‌های متعلق به خانواده‌های ثروتمند اغلب دو طبقه بودند برخلاف خانه‌های متعلق به خانواده‌های طبقه‌ی متوسط که تنها یک طبقه داشتند. معمولاً فقط یک ورودی در مقابل وجود داشت. اتاق‌ها پنجره‌های کوچکی داشتند و طوری قرار گرفته بودند که به حیاط باز می‌شدند که به حفظ تهویه‌ی خوب کل خانه کمک می‌کردند. آنها از آجرهای گلی بر روی پی‌های سنگی ساخته شده بودند و کاشی‌های رسی برای پشت بام آنها به کار می‌رفتند.
هر خانه اتاق خواب‌هایی و یک آشپز خانه داشته است. خانه‌های بزرگ‌تر شامل یک اتاق مجزا با هدف انباری بوده‌اند. حمام‌های جداگانه نیز موجود هستند. دو اتاق ویژه یکی برای زنان و دیگری برای مردان ساخته شده‌ بودند. ژیناسیوم اتاق زنان بوده است که در آن کارهایی نظیر بافتن، دوختن و غیره را انجام می‌دادند و مهمانان خانم خود را سرگرم می‌کردند. از طرف دیگر، آندرون یک اتاق ویژه برای مردان خانه بوده است. در خانه‌های متعلق به طبقه‌ی ممتاز، اتاق غذا خوری، اتاق‌های مهمان، اقامتگاه‌های خدمتکاران و گاهی اوقات کتابخانه‌ها نیز وجود داشته‌اند. محراب نیز در حیاط قرار گرفته بود که در آن اعضای خانواده عبادت می‌کردند و قربانی‌های شخصی را برای الهه‌های خود انجام می‌دادند.
خانه‌ها دیوارهای رنگی گاهی اوقات با صحنه‌های افسانه‌ای رنگارنگ داشتند. کف‌ها کاشی شده بودند و حتی در خانواده‌های ثروتمندتر با موزائیک‌های تزیینی پوشانده شده بودند. یونانیان باستان از کلمه‌ی اوییکوس برای واحد خانواده استفاده می‌کردند. این حتی شامل خویشاوندان نزدیک و غلامان نیز بود.
یونانیان باستان به مهارت و استادی عالی و کامل در شکل‌های معماری خود رسیده بودند. سه ردیف و طرح‌های مختلفی که آنان ابداع کردند بر معماری امپراطوری‌های مختلفی که پیرو و تحت سلطه‌ی آنها بودند تأثیر گذاشت و به آنان الهام بخشید. حتی امروز، فرد با دیدن ساختمان‌های شگفت انگیز و باشکوه یونان باستان دچار بهت و حیرت می‌شود.