دیدنیهای اصفهان
سی و سه پل، درپل الله وردی خان که در روی زاینده رود قرارگرفته، ادامه چهارباغ ( خیابان اصلی اصفهان) است. این پل که در اوایل قرن ۱۷ به دستور شاه عباس وبرای یکی از جنگهایش ساخته شد وبه نام یکی از سرداران اصلی اش الله وردی خان نام گرفت...
اینگونه گفته می شود که مادرشاه هزینه ساخت این ساختمان و کاروانسرای مجاوربه آن را پرداخته است، این کاروانسرا برای مدرسه عظمت خاصی رابه همراه داشت. این بنا درسالهای ۶۵-۱۹۶۲ تبدیل به جالبترین ومجللترین هتل درخاورمیانه گشت.
گنبد آجری شکل بزرگ آن بر بالای جایگاه مقدس درانتهای شمالی ساختمان با کاشیکاریهای سبک اسلامی به رنگ زرد، سیاه وسفید پوشیده شده است که در زمینه براق فیروزه ای اش جلوه خاصی داردو در اطراف قسمت استوانه ای شکل آن نواری از سنگ ارمنی لاجوردی وجود دارد که با کتیبه های خطاطی ای به رنگ سفید تزیین گردیده است.
درخشندگی رنگهای گنبد ومناره با آجرکاریهای خاکی رنگش چندین برابر می شود. « لرد کرزن »، سیاستمدار وجهانگرد که کتاب وی به نام ایران و مسئله ایرانی درسال ۱۹۸۲ به چاپ رسید، منبع اطلاعات منحصربه فردی می باشد، وی ازمدرسه به عنوان یکی ازمجللترین خرابه هایی یاد می کند که تا به حال درایران دیده است. اگرچه این بنا را به طورماهرانه ای بازسازی نموده اند اما همچنان از آن به عنوان مسجد ونه مدرسه علوم دینی استفاده می گردد.
این پل همچنین ۳۳ قوس یا ۳۳ پل هم نامیده می شود. این بنا ۴۵ فوت عرض و ۱۷۵ یارد طولش می باشد.
اگرچه این پل نمای بسیار زیبایی دارد، اما از نظر قدمت تاریخی و زیبایی همچون دو پل پایین رودخانه نمی باشد. این پل در انتهای جنوبی خیابان چهارباغ در اصفهان قرار دارد ونام سازنده اش را گرفته است. این پل همچنین پل جلفا هم نامیده می شود.
این پل از آجر و سنگ ساخته شده است.
گفته می شود که این بنا در ابتدا دارای ۴۰ طاق بوده که رفته رفته به ۳۳ طاق کاهش یافته است. با رجوع به اسناد معتبر تاریخی که از زمان شاه عباس باقیمانده است، اینگونه به نظر می رسد که احداث این پل با احداث چهار باغ در یک زمان ( سال ۱۵۹۶ ) به پایان رسیده است. این پل به خاطر ۳۳ طاقی که دارد ۳۳ پل نامیده می شود.
یک کتیبه یا دست نوشته بیان می کند که تزئینات و نقاشیهای آبرنگ روی گچ این بنا در حدود سال ۱۶۴۷ میلادی به پایان رسیده است و تنها دو نقاشی آبرنگ مشهور آن مربوط به دوره پادشاهی سلسله زندیان است. این عمارت به وسیله ایوان بسیار مجلل و زیبایی به باغ راه دارد، ایوانی که دارای ستونهای چوبی زیبا و ظریف می باشد.
مساحت باغ چهل ستون بالغ بر ۶۷۰۰۰ متر مربع است. در دوره شاه عباس اول احداث شده است و در وسط این باغ چهل ستون قرار گرفته است. انعکاس ستون های بیست گانه تالارهای چهل ستون در حوض مقابل عمارت مفهوم چهل ستون را القا می کنند ولی در حقیقت واژه چهل عمارت در نام این نشانه کثرت است و وجه تسمیه عمارت مزبور به علت تعدد ستون های آن است.
این ایوان دارای ستونهایی است که سقف آنرا که از چوبهای روشن ساخته شده است، نگه می دارند، سقفی که منبت کاریهای بی نظیری در روی آن به چشم می خورد. تمام دیوارهای این بنا با آیینه های بزرگ و قطعات شیشه های رنگی و نقاشیهای زیبا تزئین شده است.
استخر بزرگی که در جلوی چهل ستون قرار دارد ۱۱۰ متر طول و ۱۶ متر عرض دارد و ۴ شیر سنگی در ۴ ضلع آن قرار دارند که آب از درون دهانشان به بیرون می ریزد.
این پل در روی رودخانه ای درهمان نقطه ساخته شده بود، منطقه ای ازحوالی خواجو که در راه قدیمی شیراز قرار داشت. این پل احتمالأ در زمان پادشاهی تیموریان ساخته شده است.
شاه عباس دوم این بنای حاضر رادرسال ۱۶۵۰ ساخته است. این بنا ۲۳ طاق دارد که طول آن ۴۳۶ فوت و عرض آن ۳۹ فوت می باشد.
شاه عباس که دومین شاه سلسله صفویه بوده این پل را بر روی خرابه های پل « حسن بایک » درسالهای ۱۶۵۰ یا ۱۶۵۵ بنا کرده است. این پل تا به حال نامهای مختلفی همچون: پل شاه، پل خواجو، پل بابا رکن الدین وپل گبرها داشته است.
محل عبور این پل به عرض ۷/۵ مترمی باشد و از آجرها وسنگهایی ساخته شده که دارای ۲۱ کانال بزرگتر و ۲۶ کانال کوچکتر می باشد. قطعات سنگی که درساخت این پل به کار رفته اند طولشان به ۲ متر می رسد وفاصله هرکانال وپایه سقف ۲۰ مترمی باشد.
یک سمت ایوان این مقبره واقع گردیده اند و دلیل اصلی جذابیت این مکان هستند، چراکه هر حرکتی که در یکی از این دو مناره به وجود آید به طور خود به خود نه تنها در مناره دیگر، بلکه در تمام ایوان منعکس می شود.
از این رو لقب معروف منار جنبان به آن داده شده است. شیوه معماری این بنای تاریخی به دوره مغول برمی گردد. ایوان این مقبره با کاشیهای چهارگوش و چندوجهی لاجوردی رنگ، تزئین گردیده است و کتیبه ای نیز بر روی مقبره به شرح زیر وجود دارد: ( این مقبره شیخ شریف و خداترس، عمو عبدالله بن محمد بن محمود ساگلا، که خدا روحش را بیامرزد می باشد ( سال ۷۱۶ هجری شمسی )).
منار جنبان یکی از بناهای تاریخی شگفت انگیز اصفهان می باشد که در۶ کیلومتری غرب شهر اصفهان، در راه نجف آباد در روستای « کارلاتان » واقع شده است.
این کاخها در فضایی بین میدان چهارباغ و بولوار نقش جهان بنا شده اند. این بنا که یکی دیگر از عمارتهای باشکوه صفویان می باشد، در اوایل قرن ۱۷ توسط شاه عباس بزرگ ساخته شد.
این بنا به منظور پذیرایی از مهمانان خاص و سفرای خارجی که برای دیدن شهریار بزرگ می آمدند، ساخته شده بود.
▪ در این مکان ودر زمان شاه عباس برای اولین بار نوروز سال ۱۰۰۶ هجری شمسی جشن گرفته شد. این بنای مستطیل شکل که ۴۸ متر ارتفاع داشته و ۶ طبقه می باشد، دارای تراس عریضی است که در جلوی این بنا قرار گرفته و شامل ستونهای چوبی می باشد.
دیوارهای عالی قاپو دارای نقاشیهای بسیار زنده ای است که توسط رضا عباسی کشیده شده است. شاه عباس دوم بسیار علاقه مند به تزئین و کمال عالی قاپو بود و بیشترین سهم او در سالن با شکوه بود که به دستور وی ۱۸ ستون این سالن آیینه کاری شد و سقف آن با نقاشیهای بی نظیری پوشیده گشت.
نام این مسجد به نام فردی گذاشته شد که یک دانش پژوه و یک محقق اسلامی به شمار می رفت و در آن زمان وی را بسیار ستایش می کردند.
شاه در آن زمان این شیخ را که اهل لبنان بود، ابتدا به مشهد و نزدیک بارگاه امام رضا دعوت کرد و سپس وی را در پایتخت به عنوان مسئول مسجد شاه و مدرسه الهیات منصوب کرد. تزئینات ایوان ورودی این مسجد شامل موزائیک های زرد و آبی است که زیبایی آن از ایوان بزرگ مسجد امام پیشی می گیرد.
این مسجد کوچک هیچ محوطه داخلی مرکزی ای ندارد و تنها دارای یک جایگاه نماز است که نزدیک راهرو می باشد.
اما واقعیت ارزشمند این مسجد، زیبایی موزاییک های دیواری آن در اصفهان می باشد که تا نوک مسجد نیز رسیده اند. در کیفیت مواد آن هیچ نقصی وجود ندارد. توازن و هماهنگی رنگها بی نظیر است.
دیوارهای آن با فرشهای بسیار مجللی تزئین شده اند که دارای طرحهای هندسی طلاکاری شده می باشند که بر روی زمینه سبز و آبی قرار گرفته اند.
در سنگ نوشته ای که بر روی محراب قرار گرفته نام معمار این مسجد ذکر شده است، مرد فقیر ومتواضعی که به دنبال بخشش خداوند بود و استاد محمد رضا فرزند استاد حسین نام داشت، وی در ۱۰۲۸ هجری شمسی می زیست. این مسجد دارای ویژگیهای عجیبی نیز می باشد، همچون جایگاه و گنبد لعاب نداده آن، فقدان بارگاه مرکزی و ایوانها و تالار مقدس خالی، که از سقف تا زمین با موزاییک هایی با بهترین کیفیت پوشیده شده است.
کاشی کاریهای سقف آن یکی از پیچیده ترین نمونه ها در اصفهان می باشد و کیفیت آن بسیار مرغوب است. این بنا بطور بسیار ماهرانه و زیبا در سالهای ۱۹۵۴ و ۱۹۵۶ بازسازی شد.
ساخته شد. باغ آن که همیشه ازبین طاقهای بزرگش قابل رویت است قسمت کاملی ازاین بنا می باشد. سقف گنبدی شکل اتاق پذیرایی اصلی، با رنگ زرشکی رنگ شده است که بر روی پایه ای طلایی ودرخشان قرارگرفته است وبالای پنجره ها، آینه ها درخشندگی خاصی را ایجاد می کنند.
بر روی قسمت خارجی طاقها طرح های زیبایی ازپرندگان، حیوانات و صحنه های شکار به چشم می خورد. این تصاویربه نمای خارجی هشت بهشت جان می بخشند.
در آن زمان شکار یکی ازتفریحات شاهان به شمارمی رفت ومعمولأ هفت روزقبل از عزیمت دربار برای شکار، چادرها، قالیچه ها، سرویسهای طلا ودیگرلوازم به محل کمپ فرستاده می شدند، برای حمل این میزان بارتقریبأ پنج تا هفت هزارشترمورد نیاز بود.
درمورد شکوه وجلال این اردوهای شکار اینگونه قضاوت می کردند که به هرنجیب زاده پانصد فوت مربع برای چادرش اختصاص داده می شد که درچادرهای ابریشمی وی، اتاقهایی برای حرمسرا، یک حمام و یک هال پذیرایی قرار داشتند. سقف طبقه دوم اتاق پذیرایی هشت بهشت با دکوراسیون آینه ای می درخشد و بسیار با شکوه و پرعظمت است.
این ساختمان در زمان پادشاه صفوی( شاه اسماعیل )، درسال ۱۵۱۲ میلادی بنا شد وبعدها توسط شاهان ذیگر همین سلسله مرمت شد.
کاشیکاریهای این مقبره یکی از ارشمندترین بقایای تاریخی اصفهان به شمار می رود. دست نوشته های بیشماری در گونه های خطاطی مختلف بر روی کاشیکاریهای زمینه آن به کار رفته است.
برخی از سطرهای شعر که مربوط به صفویان و قاجار می باشند در مقبره و ایوان آن نیز دیده می شوند.
گنبد کاشیکاری شدهِ بسیار باشکوه این بنا دارای کتیبه ای نیز به خط کوفی می باشد که در گرداگرد ستون آن واقع شده است.
● دیدنیهای اصفهان
▪ چهار باغ
اینگونه گفته می شود که مادرشاه هزینه ساخت این ساختمان و کاروانسرای مجاوربه آن را پرداخته است، این کاروانسرا برای مدرسه عظمت خاصی رابه همراه داشت. این بنا درسالهای ۶۵-۱۹۶۲ تبدیل به جالبترین ومجللترین هتل درخاورمیانه گشت.
گنبد آجری شکل بزرگ آن بر بالای جایگاه مقدس درانتهای شمالی ساختمان با کاشیکاریهای سبک اسلامی به رنگ زرد، سیاه وسفید پوشیده شده است که در زمینه براق فیروزه ای اش جلوه خاصی داردو در اطراف قسمت استوانه ای شکل آن نواری از سنگ ارمنی لاجوردی وجود دارد که با کتیبه های خطاطی ای به رنگ سفید تزیین گردیده است.
درخشندگی رنگهای گنبد ومناره با آجرکاریهای خاکی رنگش چندین برابر می شود. « لرد کرزن »، سیاستمدار وجهانگرد که کتاب وی به نام ایران و مسئله ایرانی درسال ۱۹۸۲ به چاپ رسید، منبع اطلاعات منحصربه فردی می باشد، وی ازمدرسه به عنوان یکی ازمجللترین خرابه هایی یاد می کند که تا به حال درایران دیده است. اگرچه این بنا را به طورماهرانه ای بازسازی نموده اند اما همچنان از آن به عنوان مسجد ونه مدرسه علوم دینی استفاده می گردد.
▪ سی و سه پل
این پل همچنین ۳۳ قوس یا ۳۳ پل هم نامیده می شود. این بنا ۴۵ فوت عرض و ۱۷۵ یارد طولش می باشد.
اگرچه این پل نمای بسیار زیبایی دارد، اما از نظر قدمت تاریخی و زیبایی همچون دو پل پایین رودخانه نمی باشد. این پل در انتهای جنوبی خیابان چهارباغ در اصفهان قرار دارد ونام سازنده اش را گرفته است. این پل همچنین پل جلفا هم نامیده می شود.
این پل از آجر و سنگ ساخته شده است.
گفته می شود که این بنا در ابتدا دارای ۴۰ طاق بوده که رفته رفته به ۳۳ طاق کاهش یافته است. با رجوع به اسناد معتبر تاریخی که از زمان شاه عباس باقیمانده است، اینگونه به نظر می رسد که احداث این پل با احداث چهار باغ در یک زمان ( سال ۱۵۹۶ ) به پایان رسیده است. این پل به خاطر ۳۳ طاقی که دارد ۳۳ پل نامیده می شود.
▪ چهل ستون
یک کتیبه یا دست نوشته بیان می کند که تزئینات و نقاشیهای آبرنگ روی گچ این بنا در حدود سال ۱۶۴۷ میلادی به پایان رسیده است و تنها دو نقاشی آبرنگ مشهور آن مربوط به دوره پادشاهی سلسله زندیان است. این عمارت به وسیله ایوان بسیار مجلل و زیبایی به باغ راه دارد، ایوانی که دارای ستونهای چوبی زیبا و ظریف می باشد.
مساحت باغ چهل ستون بالغ بر ۶۷۰۰۰ متر مربع است. در دوره شاه عباس اول احداث شده است و در وسط این باغ چهل ستون قرار گرفته است. انعکاس ستون های بیست گانه تالارهای چهل ستون در حوض مقابل عمارت مفهوم چهل ستون را القا می کنند ولی در حقیقت واژه چهل عمارت در نام این نشانه کثرت است و وجه تسمیه عمارت مزبور به علت تعدد ستون های آن است.
این ایوان دارای ستونهایی است که سقف آنرا که از چوبهای روشن ساخته شده است، نگه می دارند، سقفی که منبت کاریهای بی نظیری در روی آن به چشم می خورد. تمام دیوارهای این بنا با آیینه های بزرگ و قطعات شیشه های رنگی و نقاشیهای زیبا تزئین شده است.
استخر بزرگی که در جلوی چهل ستون قرار دارد ۱۱۰ متر طول و ۱۶ متر عرض دارد و ۴ شیر سنگی در ۴ ضلع آن قرار دارند که آب از درون دهانشان به بیرون می ریزد.
▪ پل خواجو
این پل در روی رودخانه ای درهمان نقطه ساخته شده بود، منطقه ای ازحوالی خواجو که در راه قدیمی شیراز قرار داشت. این پل احتمالأ در زمان پادشاهی تیموریان ساخته شده است.
شاه عباس دوم این بنای حاضر رادرسال ۱۶۵۰ ساخته است. این بنا ۲۳ طاق دارد که طول آن ۴۳۶ فوت و عرض آن ۳۹ فوت می باشد.
شاه عباس که دومین شاه سلسله صفویه بوده این پل را بر روی خرابه های پل « حسن بایک » درسالهای ۱۶۵۰ یا ۱۶۵۵ بنا کرده است. این پل تا به حال نامهای مختلفی همچون: پل شاه، پل خواجو، پل بابا رکن الدین وپل گبرها داشته است.
محل عبور این پل به عرض ۷/۵ مترمی باشد و از آجرها وسنگهایی ساخته شده که دارای ۲۱ کانال بزرگتر و ۲۶ کانال کوچکتر می باشد. قطعات سنگی که درساخت این پل به کار رفته اند طولشان به ۲ متر می رسد وفاصله هرکانال وپایه سقف ۲۰ مترمی باشد.
▪ منار جنبان
یک سمت ایوان این مقبره واقع گردیده اند و دلیل اصلی جذابیت این مکان هستند، چراکه هر حرکتی که در یکی از این دو مناره به وجود آید به طور خود به خود نه تنها در مناره دیگر، بلکه در تمام ایوان منعکس می شود.
از این رو لقب معروف منار جنبان به آن داده شده است. شیوه معماری این بنای تاریخی به دوره مغول برمی گردد. ایوان این مقبره با کاشیهای چهارگوش و چندوجهی لاجوردی رنگ، تزئین گردیده است و کتیبه ای نیز بر روی مقبره به شرح زیر وجود دارد: ( این مقبره شیخ شریف و خداترس، عمو عبدالله بن محمد بن محمود ساگلا، که خدا روحش را بیامرزد می باشد ( سال ۷۱۶ هجری شمسی )).
منار جنبان یکی از بناهای تاریخی شگفت انگیز اصفهان می باشد که در۶ کیلومتری غرب شهر اصفهان، در راه نجف آباد در روستای « کارلاتان » واقع شده است.
▪ عالی قاپو
این کاخها در فضایی بین میدان چهارباغ و بولوار نقش جهان بنا شده اند. این بنا که یکی دیگر از عمارتهای باشکوه صفویان می باشد، در اوایل قرن ۱۷ توسط شاه عباس بزرگ ساخته شد.
این بنا به منظور پذیرایی از مهمانان خاص و سفرای خارجی که برای دیدن شهریار بزرگ می آمدند، ساخته شده بود.
▪ در این مکان ودر زمان شاه عباس برای اولین بار نوروز سال ۱۰۰۶ هجری شمسی جشن گرفته شد. این بنای مستطیل شکل که ۴۸ متر ارتفاع داشته و ۶ طبقه می باشد، دارای تراس عریضی است که در جلوی این بنا قرار گرفته و شامل ستونهای چوبی می باشد.
دیوارهای عالی قاپو دارای نقاشیهای بسیار زنده ای است که توسط رضا عباسی کشیده شده است. شاه عباس دوم بسیار علاقه مند به تزئین و کمال عالی قاپو بود و بیشترین سهم او در سالن با شکوه بود که به دستور وی ۱۸ ستون این سالن آیینه کاری شد و سقف آن با نقاشیهای بی نظیری پوشیده گشت.
▪ مسجد شیخ لطف الله
نام این مسجد به نام فردی گذاشته شد که یک دانش پژوه و یک محقق اسلامی به شمار می رفت و در آن زمان وی را بسیار ستایش می کردند.
شاه در آن زمان این شیخ را که اهل لبنان بود، ابتدا به مشهد و نزدیک بارگاه امام رضا دعوت کرد و سپس وی را در پایتخت به عنوان مسئول مسجد شاه و مدرسه الهیات منصوب کرد. تزئینات ایوان ورودی این مسجد شامل موزائیک های زرد و آبی است که زیبایی آن از ایوان بزرگ مسجد امام پیشی می گیرد.
این مسجد کوچک هیچ محوطه داخلی مرکزی ای ندارد و تنها دارای یک جایگاه نماز است که نزدیک راهرو می باشد.
اما واقعیت ارزشمند این مسجد، زیبایی موزاییک های دیواری آن در اصفهان می باشد که تا نوک مسجد نیز رسیده اند. در کیفیت مواد آن هیچ نقصی وجود ندارد. توازن و هماهنگی رنگها بی نظیر است.
دیوارهای آن با فرشهای بسیار مجللی تزئین شده اند که دارای طرحهای هندسی طلاکاری شده می باشند که بر روی زمینه سبز و آبی قرار گرفته اند.
در سنگ نوشته ای که بر روی محراب قرار گرفته نام معمار این مسجد ذکر شده است، مرد فقیر ومتواضعی که به دنبال بخشش خداوند بود و استاد محمد رضا فرزند استاد حسین نام داشت، وی در ۱۰۲۸ هجری شمسی می زیست. این مسجد دارای ویژگیهای عجیبی نیز می باشد، همچون جایگاه و گنبد لعاب نداده آن، فقدان بارگاه مرکزی و ایوانها و تالار مقدس خالی، که از سقف تا زمین با موزاییک هایی با بهترین کیفیت پوشیده شده است.
کاشی کاریهای سقف آن یکی از پیچیده ترین نمونه ها در اصفهان می باشد و کیفیت آن بسیار مرغوب است. این بنا بطور بسیار ماهرانه و زیبا در سالهای ۱۹۵۴ و ۱۹۵۶ بازسازی شد.
▪ هشت بهشت
ساخته شد. باغ آن که همیشه ازبین طاقهای بزرگش قابل رویت است قسمت کاملی ازاین بنا می باشد. سقف گنبدی شکل اتاق پذیرایی اصلی، با رنگ زرشکی رنگ شده است که بر روی پایه ای طلایی ودرخشان قرارگرفته است وبالای پنجره ها، آینه ها درخشندگی خاصی را ایجاد می کنند.
بر روی قسمت خارجی طاقها طرح های زیبایی ازپرندگان، حیوانات و صحنه های شکار به چشم می خورد. این تصاویربه نمای خارجی هشت بهشت جان می بخشند.
در آن زمان شکار یکی ازتفریحات شاهان به شمارمی رفت ومعمولأ هفت روزقبل از عزیمت دربار برای شکار، چادرها، قالیچه ها، سرویسهای طلا ودیگرلوازم به محل کمپ فرستاده می شدند، برای حمل این میزان بارتقریبأ پنج تا هفت هزارشترمورد نیاز بود.
درمورد شکوه وجلال این اردوهای شکار اینگونه قضاوت می کردند که به هرنجیب زاده پانصد فوت مربع برای چادرش اختصاص داده می شد که درچادرهای ابریشمی وی، اتاقهایی برای حرمسرا، یک حمام و یک هال پذیرایی قرار داشتند. سقف طبقه دوم اتاق پذیرایی هشت بهشت با دکوراسیون آینه ای می درخشد و بسیار با شکوه و پرعظمت است.
▪ عمارت هارون ولایت
این ساختمان در زمان پادشاه صفوی( شاه اسماعیل )، درسال ۱۵۱۲ میلادی بنا شد وبعدها توسط شاهان ذیگر همین سلسله مرمت شد.
کاشیکاریهای این مقبره یکی از ارشمندترین بقایای تاریخی اصفهان به شمار می رود. دست نوشته های بیشماری در گونه های خطاطی مختلف بر روی کاشیکاریهای زمینه آن به کار رفته است.
برخی از سطرهای شعر که مربوط به صفویان و قاجار می باشند در مقبره و ایوان آن نیز دیده می شوند.
گنبد کاشیکاری شدهِ بسیار باشکوه این بنا دارای کتیبه ای نیز به خط کوفی می باشد که در گرداگرد ستون آن واقع شده است.
