جامعه شناسی خنده(2)

آیا درك و شناخت نظم و سامان زندگی فارغ از نظریه پردازی های كلان و اصطلاحات پیچیده و انتزاعی چون ساختار و نهاد و... امكان پذیر است؟ آیا می توان تداوم جریان زندگی را در شیوه ها و راه و روش هایی كه مردم هر روز در زندگی روزمره آن ها را به كار می برند شناخت؟ چگونه جریان زندگی از به هم ریختگی و انقطاع در امان می ماند؟ ما معمولاً چگونه با دیگران صحبت می كنیم؟ بر چه مبنایی لباس های خود را می خریم و به چه دلیلی هر كدام از آن ها را در موقعیت خاصی می پوشیم؟
نوع دیگر خنده را می توان، خندیدن معمولی نامید كه با لبخند زدن متفاوت است، اما قهقهه نیز نمی باشد. در این نوع خنده نیز دهان به میزان معمولی باز شده و صدای خنده نیز در حد متوسطی قرار دارد. خنده هایی كه معمولاً اكثر افراد جامعه، در كنش های متقابل خود به كار می برند، از این نوع می باشد. هرچند قرینه شخصی برای این نوع از خنده ها نمی توان مشخص نمود، اما به نظر می رسد حالت شدید تمسخر و ریشخندی كه از طریق خنده باشد، هم قرینه این نوع خندیدن باشد.سرانجام، می توان به قهقهه به عنوان شكل شدید خندیدن اشاره كرد كه با باز شدن كامل دهان و بالاترین حجم صدا همراه است. قهقهه ها معمولاً در محیط هایی شكل می گیرد كه روابط صمیمی و نزدیكی بین طرفین وجود دارد. علاوه بر این در جامعه شهری و در محیط های عمومی معمولاً قهقهه ها با واكنش منفی افراد جامعه روبه رو می شود.

روی آب بخند!!؟

خنده ها همان طور كه می توانند باعث شكل گیری و تداوم روابط اجتماعی شوند، در بسیاری از موارد در جامعه ما باعث ایجاد كنش می شوند، ضرب المثل روی آب بخند، نشان دهنده این مسأله است .در فرهنگ ایرانی،برخی اوقات خنده بیشتر از آن كه حامل بار معنایی مثبت و دارای كاركرد ایجابی و مثبت باشد، دارای بار ارزشی منفی است.

جنسیت و خندیدن

آیا تفاوتی بین خندیدن مردان و زنان وجود دارد؟ هرچند به نظر می رسد، تفاوت چندانی میان نوع و شكل خندیدن زنان و مردان وجود نداشته باشد. اما بر طبق ارزش اجتماعی جامعه ما، خندیدن مردان به خصوص در محیط های عمومی بیشتر از خندیدن زنان توجیه دارد. در میان انواع خنده ها، زنان بسیار كمتر از مردان قهقهه می زنند و بسیار بیشتر از مردان لبخند می زنند. هر چند هیچ آمار رسمی و غیررسمی در این باره وجود ندارد. اما به نظر می رسد لبخند زدن بیشتر از آن كه در میان مردان رایج باشد، در میان زنان شیوع دارد. علاوه بر این از نظر ارزش های اجتماعی لبخند زدن برای زنان قابل قبول تر از قهقهه زدن یا خندیدن معمولی است.
* از آن جایی كه خندیدن امری اجتماعی است، معمولاً خنده های افراد با دعوت كردن دیگران به خنده رخ می دهد. افراد در حین این كه خودشان می خندند، در تلاش هستند كه با دعوت دیگران به خنده، باعث خندیدن آنها شوند، در واقع جریان خنده، یك جریان دوطرفه است
* خنده همیشه برای اظهار شادی نیست. گاهی اوقات خنده برای تمسخر دیگران و یا تنبیه كردن و دست انداختن آنها صورت می گیرد، این كه خنده به چه منظوری باشد، اشكال متفاوتی پیدا می كند كه در غالب اوقات با قرینه هایی همراه است

خندیدن و پایگاه اجتماعی افراد

افراد متناسب با پایگاه های اجتماعی خود نوع خنده های خود را برمی گزینند. معمولاً هر فردی متناسب با موقعیت از هر سه نوع خندیدن استفاده می كند. زمانی كه پایگاه های اجتماعی افراد یكسان است، خندیدن معمولی و قهقهه زدن بیشتر رایج است. اما زمانی كه پایگاه اجتماعی افراد متفاوت می باشد، شخصی كه پایگاه اجتماعی بالاتری دارد، یا اصلاً نمی خندد یا تبسم و لبخند می زند و شخصی كه دارای پایگاه نازلتری است معمولاً به طور معمولی می خندد. در این مورد اگر روابط شخصی و خصوصی بین طرفین وجود داشته باشد، گاهی اوقات می توان قهقهه را نیز مشاهده كرد. به هر روی در محیطی كه اشخاصی با پایگاه های اجتماعی كاملاً متفاوت حضور دارند، خندیدن امر نادری است. چرا كه همان طور كه اشاره شد،چرا كه در جامعه ایران كسانی كه پایگاه اجتماعی بالاتری دارند، از بیم آن كه خنده فاصله های موجود بین آنها و زیردستانشان را از بین ببرد و در نتیجه آنها اقتدار خود را از دست بدهند، كمتر با كسانی كه دارای پایگاه اجتماعی نازلتری هستند، می خندد. این در حالی است كه خندیدن یكی از ابزارها و مكانیسم های بسیار مهم برای كاهش تنش در روابط اجتماعی و افزایش صمیمیت در بین اعضای اجتماع می باشد.

رد دعوت به خنده

از آن جایی كه خندیدن امری اجتماعی است، معمولاً خنده های افراد با دعوت كردن دیگران به خنده رخ می دهد. افراد در حین این كه خودشان می خندند، در تلاش هستند كه با دعوت دیگران به خنده، باعث خندیدن آنها شوند، در واقع جریان خنده، یك جریان دوطرفه است. گاهی اوقات افراد دعوت طرف مقابل خود برای خندیدن را رد می كنند. به این صورت كه علی رغم آن كه طرف مقابل آنها با گفتن جمله خنده دار و شلیك خنده در آخر جمله، آنها را به خندیدن دعوت كرده اند، آنها یا با سكوت كردن و یا با روش های خاص خود، این دعوت را رد می كنند. نوع رد كردن دعوت به خنده افراد نیز متناسب با موقعیت ها و شرایطی است كه در آن قرار دارند. البته همراه افراد در رد كردن دعوت به خنده دیگران شرایط آنها را در نظر می گیرند و معمولاً سعی بر آن دارند تا از میزان هزینه رد كردن خنده دیگری بكاهند. آنها تلاش می كنند تا به دیگری بفهمانند كه نه تنها جمله آنها خنده دار نبوده، بلكه وضعیت و موقعیت نیز هیچ خنده ای را ایجاب نمی كند. علاوه بر این دیگری به جای خندیدن باید با جدیت به صحبت هایش ادامه دهد. گیل جفرسون معتقد است كه صرف سكوت در برابر دعوت به خنده كافی نیست، بلكه گاهی اوقات لازم است برای رد خنده استراتژی های خاصی به كار برد.

نتیجه:

همان طور كه گفته شد، انواع متفاوت خنده می تواند در افزایش همبستگی و صمیمت اعضای جامعه مؤثر بوده و بسیاری از تنش های موجود بین اعضای جامعه را كاهش دهد. خندیدن و شادی كردن نه تنها باعث تقویت روحیه فردی می شود بلكه باعث استحكام روابط اجتماعی شده و بنیان های زندگی اعضای اجتماع را پایدارتر می سازد.