خاطرات کاذب

بنابر نتایج به دست آمده از تحقیقات، این امر که یک خاطره حقیقی یا توهم باشد، به محل ذخیره شدن آن در مغز بستگی دارد. این نتایج میتواند توضیحی بر این حالت باشد که گاهی افراد قسم میخورند واقعه ای را به خاطر می آورند، در حالی که این واقعه هرگز اتفاق نیافتاده است.
به گفته روبرتو کابیزا (Roberto Cabeza) ، عصب شناس دانشگاه دوک (Duke)در کارولینای شمالی “به طور کلی، خاطراتی که نسبت به وقوع آن اعتماد داریم بیشتر از آنهایی که به آن بی اعتمادیم، به نظر صحیح میرسند. هرچند، در بعضی موارد ما نسبت به وقوع اتفاقی که اصلا واقع نشده، به شدت اعتقاد داریم.”
به گفته او خاطرات میتوانند از دو منبع خارج شوند: قسمتی از مغز که قطعه گیجگاهی میانی نام دارد و بیش از هرچیز بر حقایق و جزئیات خاطره متمرکز است و بخش دیگری که شبکه آهیانه ای قدامی نام دارد و محل ذخیره شدن نکات کلی و خلاصه وقایع یا آشنا به نظر رسیدن یک خاطره است.
اشخاص نسبت به خاطره ای که آن را با جزئیات فراوان به خاطر میاورند، اطمینان بسیاری دارند. اما این امکان وجود دارد که ماجرایی بدون یادآوری این جزئیات، برایشان آشنا باشد.
کابیزا و محقق اهل کره جنوبی به نام هونگ کوئن کیم (Hongkeun Kim) قصد دارند مکانیزم پشتیبان این خاطرات کاذب را شناسایی کنند. آنها از افراد مختلفی که در حال شناسایی و یادآوری مجموعه کلماتی مشخص مانند اسامی حیوانات مزرعه، بودند، اسکن مغزی تهیه کردند.
آنها برای اینکار از fMRI که میتواند فعالیتهای مغز را در زمان واقعی و در حال انجام گرفتن نشان میدهد استفاده کرده اند. سپس از حقه های استاندارد برای بیدار کردن خاطرات کاذب استفاده کرده اند.
کابیزا میگوید:”کلمات اسب و گاو با آنها گفته شده، اما نامی از خوک برده نشده بود.”
افراد معمولا به اشتباه نام خوک را هم به یاد میاورند، و در حال این یادآوری، خاطره را از بخش خلاصه وقایع مغز بیرون میکشند که در اسکن مغز روشن میشود.
فعالیت مغزی در کسانی که به شدت درباره حقیقی بودن خاطرات خود اطمینان دارند، در بخش حفظ جزئیات خاطرات دیده میشود.
“اگر هنگام به خاطر آوردن یک واقعه، تنها یک طرح کلی و فاقد جزئیات خاص از آن را به یاد آورید، این امکان وجود دارد که خاطره شما کاذب باشد و شما چیزی را به یاد آورید که اصلا اتفاق نیافتاده باشد.”
او میگوید که این تحقیق میتواند در زمینه تشخیص آلزایمر مفید واقع شود، که در آن هردو بخش خاطره آسیب میبینند.
به گفته کابیزا ” آسیب دیدگی تجدید خاطره در سالخوردگی سالم اتفاق میافتدف اما احساس آشنایی نباید از بین برود. اما بیماران مبتلا به آلزایمر هر دو نوع حافظه خاطرات خود را از دست میدهند.
“به طور کلی، پزشکان میتوانند برای تشخیص سریع بیماری آلزایمر، فعالیت مغز در رابطه با این دو نوع حافظه را بسنجند.”