آواز جهاني گنجشك ها

بازتابي از آخرين ساخته مجيد مجيدي در نگاه منتقدان بين المللي

بار ديگر سينماي ايران در صحنه بين المللي خوش درخشيد. كارگردان ايراني «مجيد مجيدي» با آخرين ساخته خود «آواز گنجشك ها» در جشنواره فيلم برلين غوغا كرد و اين در جواب كساني است كه ايران را در سينماي بين المللي دخيل نمي دانند.
«مجيد مجيدي» هنرمند ايراني كه با فيلم «بچه هاي آسمان» در سال 1999 نامزد دريافت جايزه اسكار شد، امسال با فيلم «آواز گنجشك ها» خرس طلايي پنجاه و هشتمين جشنواره بين المللي فيلم برلين را از آن خود كرد. شايان ذكر است «رضا ناجي» بازيگر نقش «كريم» در اين فيلم نيز برنده خرس نقره اي بهترين بازيگر مرد جشنواره برلين بود.
سايت خبري «ام اند سي موويز» در 10 فوريه 2008 در بخش اخبار فيلم ها در مقاله اي با عنوان «آواز گنجشك ها، مدعي برلينان، فيلمي درباره انسانيت» مي نويسد: مذهب، بچه ها و شترمرغ نقش مهمي در فيلم جديد مجيد مجيدي، كارگردان ايراني دارند. مجيد مجيدي در كنفرانس مطبوعاتي در برلين اظهار داشت:«من نيز همانند بازيگران از وجود خود در اين فيلم مايه گذاشتم.» فيلم داستان خانواده اي را در ايران امروز به تصوير مي كشد. پدري كه در مزرعه شترمرغ كار مي كند و با رضايت، همراه با همسر و سه فرزندش در خانه كوچكي در حومه شهر تهران زندگي مي كند.
مشكلات از زماني آغاز مي شود كه مرد مهربان كارش را از دست مي دهد و مجبور مي شود براي كار به شهر برود. تهران او را سخت گير و خشن مي سازد تا جايي كه بدبياري ها پي در پي بر زندگي وي تأثير مي گذارد.
مجيدي در مورد اين فيلم اظهار مي دارد: «كار من نشان مي دهد كه همه ما با طبيعت بشري و حسي مشترك از انسانيت با هم در ارتباطيم.» وي مي افزايد: «در حالي كه مذهب همواره در فيلم نمايان است، آنچه شما مي بينيد پيامي درباره مضامين مذهبي ايران نيست. عقايد مردم مهم است، اما سؤال اينجاست كه عقايد مذهبي ما، ما را به انجام چه كاري رهنمون مي كنند؟ من در خانواده اي مذهبي رشد كرده ام و اين اعتقادات مذهبي در تمام طول زندگي همراه من بودند. ارزش هاي مذهبي براي تمام مردم هستند، بدون توجه به تحصيلات يا طبقه اجتماعي.» مجيدي كه متأثر از كارهاي كارگردانان ايتاليايي همچون «فدريكو فليني و ويتوريو دوسيكا» است، واژه «گنجشك ها» را در عنوان فيلم به كار برده است؛ زيرا پرنده، زياده طلبي ندارد و همواره با زندگي كنار مي آيد او همچنين افزود: «از گنجشك ها به عنوان نشاني از بشريت استفاده كردم زيرا قصد داشتم اين پيام را برسانم كه ما نمي توانيم مدام زياده طلبي كنيم.» منظور از به كار بردن واژه گنجشك ها همچنين مي تواند در مقايسه با بچه ها باشد كه نقش اصلي را در اين فيلم ايفا مي كنند: «آنها مانند گنجشك هاي كوچك، شيرين، بامزه و ساده هستند، اما نام فيلم تناقضي را نيز در بردارد زيرا گنجشك ها آواز نمي خوانند».
خبرگزاري آلماني د.پ.آ نيز به كسب جايزه اين فيلم، كارگردان آن و بازيگر نقش اول مرد در اين فيلم اشاره مي كند و مي نويسد بازي خوب ناجي در اين فيلم به عنوان يك پدر كه در تلاش براي حفاظت از خانواده خود است، شايسته دريافت جايزه برتر جشنواره فيلم برلين است. بيشتر رسانه هاي آلمان از جمله نشريه «نت تريبيون» نيز به اين مطلب اشاره كرده بودند كه فيلم آواز گنجشك ها از اقبال خوبي براي دريافت جايزه خرس طلايي جشنواره فيلم برلين در سال 2008 برخوردار است.
«ديتر كاستليك» رئيس جشنواره فيلم برلين از فيلم آواز گنجشك ها تمجيد و آن را فيلمي عالي قلمداد كرد. وي اظهار داشت: «با تماشاي اين فيلم احساس بسيار خوبي به انسان دست مي دهد و من فقط مي توانم بگويم كه اين اثر واقعا از آن دسته فيلم هاي زيبايي است كه بايد آن را در عصر يك روز تعطيل به همراه خانواده تماشا كرد.» وي افزود: «فيلم آواز گنجشك ها چهره بسيار تاثيرگذاري از مردي را به نمايش مي گذارد كه روستا را ترك مي كند و به شهر مي رود و بعدها به همان روستاي خود باز مي گردد، برعكس برخي فيلم هاي ايراني، تصوير تاريكي از چهره ايران ترسيم نمي كند».
اين خبرگزاري نيز به خلاصه اي از داستان فيلم اشاره مي كند و گزيده هايي از سخنان كارگردان، مجيد مجيدي، را نيز در ادامه مي آورد.
«آليسا سيمون» از سايت خبري «ورايتي» در 10 فوريه 2008 در مقاله اي در مورد فيلم «آواز گنجشك ها» با اشاره به هنرمندان دست اندركار اين فيلم مي نويسد: «مجيد مجيدي نامزد جايزه اسكار، با فيلم آواز گنجشك ها به مرز نمايشي بازگشت كه در كارهاي اوليه اش عملا به دنبال آن بود. اين داستان عميقا انساني كه در ميان قشر محروم جامعه اتفاق مي افتد با استفاده از بازيگران آماتور اين مسئله را مورد بررسي قرار مي دهد كه چگونه سرمايه داري و تكنولوژي انسان را نابود مي كند و باعث مي شود خلوص روح و تمام روابط حياتي نسبت به خانواده، دوستان و طبيعت از بين برود.
تصاوير اغلب احساسي و گاهي خنده دار كه زيبا و ماهرانه ايجاد شده اند، ممكن است از ديد بعضي نقطه ضعف كار باشد، اما در داخل كشور بايستي موفقيت تجاري نيز كسب كند و...».
آليسا سيمون در پايان اشاره مي كند: «همچنانكه در كارهاي مجيدي معمول است، فيلمبرداري شاعرانه و رمانتيك تورج منصوري و توليد قوي اطلاعات بيشتري در مورد شخصيت ها به ما مي دهد تا ديالوگها. حضور تدوينگر مجرب، حسن حسن دوست و صدابرداري يدالله نجفي نيز ناآرامي و آشفتگي دنياي مدرن را برجسته مي كنند. آهنگساز و نوازندأ زبردست، حسين عليزاده، نوازندأ تار و سه تار، آهنگ به ياد ماندني اين فيلم را ساخته و نواخته».
«جاناتان رامني» از سايت «اسكرين ديلي» در 01 فوريأ 8002 در مورد فيلم «آواز گنجشك ها» از برلين گزارش مي دهد: «گرفتاري هاي مكرر كارگر (نقش اول مرد)، پيچ و تاب هاي فلسفي شاد و كمدي دلپذيري از كارگردان ايراني، مجيد مجيدي در اين فيلم به وجود مي آورد در حالي كه فيلم لبخندي حاكي از رضايت را بر لب جمعيت حاضر در جشنواره مي نشاند، با اين وجود سبك جلب رضايت بيننده، نتوانست رضايت خريداران بين المللي را جلب كند، اما اين اميدواري وجود دارد كه در ايران با اقبال مواجه شود.
رامني در ادامه خلاصه اي از داستان را توصيف مي كند و به صحنه اي از بازي زيباي رضا ناجي (كريم) اشاره كرده و مي نويسد: «مجيدي تلاش يك تنأ كريم براي گرفتن شترمرغ را به صورتي عجيب، غيرواقعي و حتي شاعرانه و خنده دار به تصوير مي كشد.»
«دبورا يانگ» از سايت خبري هاليوود در 11فوريه 8002 در مقاله اي حضور فيلم « آواز گنجشك ها» را در جشنواره فيلم برلين توصيف مي كند. عنوان مقاله اين است: «تم هاي آشناي سينماي هنري ايران با كارگرداني قوي و هنرمندانه با ساختاري دلنشين نويدبخش جايگاه واقعي اين سينماست.»
دبورا مي نويسد: «سكان دار كاركشته، مجيد مجيدي، در فيلم «آواز گنجشك ها»، داستاني استعاري از انحطاط اخلاقي و رستگاري، به دشتي در حومه شهر رجوع مي كند. اين داستان كه با شوخ طبعي همراه است، به آرامي استانداردهاي سينماي هنري خانگي ايران را كسب مي كند و از اين راه مي توان ميزان موفقيت آن در بازار را تخمين زد.
مجيد مجيدي بعد از فيلم «بيد مجنون»، كه در آن از عقل گرايي فاصله گرفته است، به طرز عاقلانه اي به داستان هاي عامه پسند با مشكلات ساده تر و ملموس براي بيننده بازگشته است.» دبورا ادامه مي دهد: «مجيدي مذهبي در هفتمين فيلمش به صراحت از خداوند سخن به ميان نمي آورد، اما همه چيز درست و در جاي خود اتفاق مي افتد تا ايمان كريم (رضا ناجي) را بسنجد.» دبورا به صحنه هاي كار كريم در شهر اشاره مي كند و آنها را مصداقي براي تأييد نظر خود مي شمارد.
مجيدي در ناب ترين صحنه هاي فيلم با توانايي نشان مي دهد كه حتي بچه هاي بيگناه چگونه مي توانند تبديل به سرمايه داراني بيرحم شوند كه حاضرند همه چيز را قرباني حفظ ثروت و موقعيت خود كنند.
دبورا در پايان بازي واقعي بازيگران آماتور اين فيلم را عاملي براي روند آرام فيلم برمي شمرد. ازنظر او «كريم» با چهره اي درهم و عبوس، ناشي از تنهايي كه در اثر دوري از خانواده و دوستان حاصل شده، نقش محوري در فيلم ايفا مي كند. با وجود ملايم تر شدن لحن قوي كارگردان در اين فيلم نسبت به فيلم هاي قبلي، هنر فيلمبرداري «تورج منصوري» همچنان قوي و برجسته مي نمايد.
منبع:کیهان