روابط عمومی و آسیب شناسی شغلی

● روابط عمومی و آسیب شناسی شغلی

با توجه به نقش روابط عمومی در تسهیل ارتباطات درون سازمان و ایجاد بستر های لازم برای افزایش راندمان كاری و انگیزه های شغلی، آسیب شناسی شغلی و اطلاع رسانی در این خصوص برای فعالان عرصه روابط عمومی مفید خواهد بود.
بسیاری ازمادربرهه ای اززمان ، ناخشنودی شغلی ، فشاركاری ونیازبه رهایی ازمشكلات مرتبط باحرفه راتجربه كرده ایم.
فرسودگی شغلی عامل بازدارنه ای برای ایجادو گسترش خشنودی شغلی است . فردكارزده خودراگرفتارچرخه های معیوبی می نمایدكه در آنها كاركرد فردی اندیشه های فردومحیط ، اورابه سوی نوعی ناخشنودی سوق می دهدكه دارای درجات خفیف تا شدید است.
این ناخشنودی تنهابه محیط كارمحدود نخواهدشدومی تواندبه محیط خانه خانواده و . . . نیزسرایت كرده وبدین ترتیب چرخه هایادوره های باطل بیشتری درجهت تخریب وفرسودگی فرد ایجادنماید . دنیای صنعتی امروزباعث شده كه افراد بیش ازپیش دچارتنیدگی های گوناگون بوده ودرنتیجه بیشترازگذشته نیزبه فرسودگی شغلی دچارشود ، تنیدگی درایجادفرسودگی شغلی نقش اصلی راعهده داراست .

● تنیدگی چیست ؟

تنیدگی عبارت است ازواقعه ای كه تعادل حیاتی فرد رابرهم می زند و فرد رابرای سازگاری باآن موقعیت جدیدبه تكاپووامی دارد(توماس هولمز۱۹۷۹).
این تكاپوگاهی اوقات به نتیجه نخواهدرسیدوباعث صرف مقادیربیشتری از انرژی جسمی وروانی شده وبه مرورزمان فردرافرسوده وخسته خواهدساخت .تنیدگی نیروی فشارآورنده ای است كه فشارخودرا هم برابعادجسمی وهم برابعادروانی فردواردمی سازد.
تنیدگی مانندقطره های پی درپی آبی كه به مرورزمان صخره ای راسوراخ می كندفردراتحلیل خواهدداد ، بسیاری ازسكته های قلبی ومغزی وانواع سرطان بیماری های روانی وغیره ازفشارروانی واضطراب ناشی می شوند.
▪ هرچند نمی توان علائم ناشی از فشارروانی راتنهابه یك جنبه محدودنمود ، مع الوصف درزیربه بخشی ازاین نشانه هااشاره شده است :
۱) نشانه های فیزیكی تنیدگی
بروزسردردهای دوره ای ومیگرن /احساس خستگی وفرسودگی /نیازبه خواب زیاد/تورم گلو در بلع /تهوع ناشی ازخم معده شدید/كاهش فعالیت ذهنی و فیزیکی /سائیدن دندانهابه یكدیگر/ضرب وآهنگ نواختن باانگشتان /مصرف سیگار بصورت مرتب/ابتلابه تپش قلب / بروزعلائم بیقراری /ابتلای زیادبه سرماخوردگی یاگلودرد/احساس نیاز به نوشیدن بیش ازچهارفنجان چای یاقهوه درطول روز/فشارخون بالا / آمادگی برای بروزپرخاشگری /داشتن اضافه وزن /كشیدن بیش ازده نخ سیگاردرطول روز/درددرناحیه سینه /گرفتگی عضلات پشت وگردن /اسهال /رنگ پریدگی درصورت یالب / سرگیجه واحساس سبكی درسر/استفاده زیادازقرصهای خواب آموروانواع آرامبخش ها/تعرق زیادبه ویژه دركف دست ها/استفاده ازداروهای روان گردان (موادمخدرمانندتریاك ؛هروئین ؛خواب آورهای كدئین داروموادغیرمخدرازقبیل حشیش؛ گراش ؛كوكائین و . . . ).
۲) نشانه های روانی تنیدگی
نگرش های ذهنی غالبامنفی /به آسانی گیج شدن /بی علاقگی روانی /بی علاقگی برای مطالعه درزمینه های شغلی واجتماعی /فقدان یك آرامش منطقی /رشد نادر عقایدجدیددرفرد/قضاوت منفی درموردخود/اختلال درتمركزحواس /عدم علاقه به مطالعه روزنامه /بی احساسی وعدم بیان احساس نسبت به هنر/بی خبری ازاوضاع حاكم برجامعه وجهان /قرارداشتن افكاردریك دورباطل /فقدان خلاقیت / احساس پوچی وبیهودگی /احساس بی معنابودن زندگی /احساس آینده ای نامعلوم /احساس گناه وعدم بخشش /بدگمانی /احساس بی عاطفگی /شك نسبت به بی کفایتی خوددركار/احساس اتلاف موقعیت های زندگی /اعتقادبه خرافات وجادووجنبل برای حل مشكلات /ترس ازمردن .
۳) نشانه های هیجانی تنیدگی
احساس اضطراب /ابتلابه فرسودگی /تحریك پذیری بالا/احساس ناراحتی دربیشترمواقع /نگرانی زیاد/كمبود احساس لذت /ابرازخشم /عدم رضایت /خنده های عصبی /عدم تعادل /احساس بیهودگی دركارها/احساس عدم امنیت /احساس عدم اعتمادبه نفس /عدم توانایی درگفتن كلمه نه !
۴) نشانه های اجتماعی تنیدگی
احساس تنهایی /پرورش خشم /تنهابودن /جدایی ازجمع /میل جنسی ضعیف /خرده گیری ازدیگران /برخوردهای دوستانه كم /فقدان صمیمیت /فقدان رضایت ازروابط خانوادگی /ناراحتی ازتماس بادیگران /ناسازگاری شغلی /آمادگی برای ایجادنوعی نظام استعماری /بی اطلاعی ازهمسایگاه وآشنایان /كناره گیری ازبحث های گروهی /تفریح خانوادگی اندك .

● پاسخ افرادبه موقعیت های تنیدگی زا ،تاچه حدمتفاوت است ؟

دانستن این نكته مهم است كه درتجارب ناگوار و هولناك ، الگوی استانداردی از واكنش نسبت به تنیدگی وجودندارد.
برخی افراد فورا" و برخی بادرنگ - گاهی اوقات پس ازماه ها و حتی سال ها- با این عامل ، سازگاری حاصل می كنند.واكنش ها نیز می توانند در طول زمان تغییر كنند.برخی افراد كه ازیك حادثه ناگوار رنج برده اند، ابتدا نیروی فراوانی برای كمك به سازگاری با آن واقعه دارند، اما با گذشت زمان ، دچار نا امیدی و افسردگی می شوند.
۱) ناخشنودی شغلی
خسته شدم ازاین زندگی !/همش كار كار كار!/وقتی مدیرم را می بینم انگار هیولا را دیده ام ! /مگه چقدرحقوق می دن كه توقع دارن دائما" كاركنم !
تابه حال این جملات راشنیده و یا بكاربرده اید؟وقتی شرایط نامتعادل و ناسازگارانه می شود كه توان مقابله را از فرد بگیرد ( وقوع تنیدگی ) و تلاش برای رهایی از آن موقعیت و حفظ تعادل حیاتی ؛آغازمی گردد.در این میان انجام وظایف شغلی باتلاش بدن برای سازگاری با آن شرایط اخلال كننده همراه شده و فرد را به وادی ناخشنودی شغلی سوق خواهدداد چرا كه این تلاش بدن نوعی اضافه بار را به فرد تحمیل می كند.به قول معروف آنها ( یعنی مدیر؛همكار؛ارباب رجوع ؛و . . . )چه گلی به سرمن زده اند؟
بگذارید بحث راجع به محیط نامتعادل را بازتر كنیم ؟
دیروزعصرخسته وكوفته ازسركار به خانه آمده اید كه مشاجره برسرچیزهای بیهوده آغازمی شود.شب را با حالت قهر و گرسنه می خوابید به این خیال كه نازتان خریدار دارد!
فردا صبح احتمالا" آسمان را دیگر آبی و قشنگ نخواهید دید، زیرا آلودگی سر و صدا و بی معرفتی ها بیشتر به چشم می آیند.
حالانوبت تلافی است شاید برقتان همكار یا ارباب رجوع بینوایی را بگیرد.یا اینكه از آن دسته آدم هایی باشید كه همه چیز را در دلشان می ریزند و تندتند سیگار می كشند و چای می نوشند.به هرحال همین رخداد ، دور باطلی ایجاد می كند و شما دچار فرآیندی به نام نشخوار ذهنی درجهت منفی قضیه خواهیدشد.
شاید راه هایی از این دور باطل با یك شاخه گل ، یا یك عذرخواهی ازطرف شما یا همسرتان حل و فصل شود اما همیشه اینقدرخوش اقبال نخواهید بود.اگر به موارد فوق ، اقساط عقب افتاده ؛سررسید چك فردا؛برخورد رئیس اداره و سایرعوامل برهم زننده ی تعادل را هم اضافه كنید كار دشوارترخواهد شد.در نتیجه ابتدا علائم فیزیكی و بعد علائم ذهنی و هیجانی و روانی به سراغتان خواهند آمد . شما در این لحظه دچار ناخشنودی شغلی هستید.زیرا این شغل با این همه عوامل مزاحم دیگر جاذبه ای برای شما ندارد.
اگرنشانه های مزاحم و عدم تعادلی كه دچارش شده اید از میان نروند و ازطرفی مثل میلیون ها نفر اعضای جامعه ، زندگی نقلی و متوسطی داشته باشید كه به شما اجازه مسافرت های آن چنانی و مرخصی های چندماهه راندهد و ناچار باشید به سركاررفتن ادامه دهید ، اندك اندك فرسوده خواهیدشد.
فرسودگی شغلی یا كارزدگی دستاورد بزرگ فشار روانی است . پس فرد باید نشانه های فشار روانی را بسته به میزان توانایی اش در امر سازگاری باشرایط جدید تحمل نماید.
۲) هیجان منفی
این گونه افراد هیجان هایشان اغلب منفی است ، منفی گرا می شوند، همه روزهای قشنگ هفته مانند غروب روزهای سرد بی روح و نارنجی رنگ می شود.
۳) مشكلات درون فردی
وقتی شما دچارنشانه های فرسودگی شغلی یا كارزدگی شدید ، ارتباط برقراركردن با مردم درمحیط كار ، محله و حتی خانه برایتان دشوار می گردد.احتمالا" بیش از پیش فعال می شوید كه این مسئله خود بیشتر سبب فرسودگی تان خواهد شد. این افراد گرایش به گوشه گیری دارند و در نتیجه دوستان ؛خانواده ؛و حتی افرادمتخصص در امر بهداشت روانی را پس می زنند .
دریك كلام می توان گفت برای این افراد همه چیز غیر قابل تحمل است حتی زندگی !
" وینگ" معتقداست كه كارزدگی موجب می شود فرد نتواند فشار روانی را تحمل كند.كارآیی فرد به رغم تمام توانایی و لیاقتی كه دارد افت قابل ملاحظه ای خواهد داشت .البته توجه داشته باشید كه این نشانه ها به یك باره بروز نخواهندكرد.مثلا" فرد در ابتدا تنها یك احساس منفی از كاردارد.
درمرحله دوم انجام وظیفه افت می كند.درمرحله سوم حتی حضور در محیط كار هم دشوار خواهدشد.