تاریخ کشف نیکل

کوبالت ویژگیهای مشترک فراوانی با نیکل دارد و این دو عنصر در جدول تناوبی در کنار هم قرار گرفته‌اند. قبل از هر چیز باید گفت که نیکل هم منشأ «شیطانی» دارد. نام این عنصر از ریشه‌ی آلمانی «کوپفر نیکل» (1) (مس شیطان) گرفته شده و نام سنگ معدنی است که در سال 1694 معدن‌شناس سوئدی، هیرنه (2)، به اشتباه آن را سنگ معدن مس معرفی کرد. پس از اینکه تلاشهای مکرر برای جدا کردن مس از این سنگ معدن با شکست مواجه شد، فلزشناسان نتیجه گرفتند که این ماده باید نیکل (3) باشد؛ روح شیطانی کوهها که در شکل فریبنده‌اش ظاهر شده است.
انسان نیکل را از قرنها پیش می‌شناخت. در قرن سوم قبل از میلاد، چینیها آلیاژی از مس، نیکل، و روی ساخته بودند. در باکتریا، واقع در آسیای مرکزی، از این آلیاژ سکه تهیه می‌شد. یکی از آن سکه‌ها امروزه در موزه‌ی بریتانیا نگهداری می‌شود.
ابهام در مورد ترکیب کوپفرنیکل، حتی پس از انجام آزمایشهایی بر روی سنگ معدن مزبور، باقی ماند. در سال 1726، شیمیدان آلمانی، لینک (4)، این سنگ معدن را مورد مطالعه قرار داد و دریافت که محلول آن با اسید نیتریک رنگ سبز تولید می‌کند. وی نتیجه گرفت، این سنگ معدن به احتمال زیاد یک کانی کوبالت است که با مس ممزوج گردیده است. زمانی که معدنچیان سوئدی نوعی کانی مایل به قرمز یافتند که با افزودن آن به شیشه رنگ آبی حاصل نمی‌شد، آن را «کوبالتی که روح خود را از دست داده است» نامیدند. این نیز یکی از انواع کانیهای نیکل بود.
وضع تا سال 1751 بدین منوال بود. در آن سال معدن‌شناس و شیمیدان سوئدی، کرونستت (5)، به مطالعه‌ی سنگ معدنی که از معدن کوبالت به دست آمده بود علاقه‌مند شد. وی در یکی از آزمایشات خود قطعه کوچکی آهن را در محلول اسیدی این کانی فرو برد. اگر محلول حاوی مس بود، این مس باید به صورت آزاد روی آهن رسوب می‌کرد. ولی با کمال تعجب چنین چیزی رخ نداد. محلول حاوی مس نبود. این اتفاق در تناقض با اعتقادات موجود درباره‌ی این سنگ معدن قرار گرفت. کرونستت کاوش دقیقتری را درباره‌ی بلورهای سبز پراکنده در سنگ معدن شروع کرد. وی پس از آزمایشات متعدد، فلزی را از کوپفرنیکل جدا کرد که هیچ‌گونه شباهتی به مس نداشت. کرونستت این فلز را به عنوان ماده‌ای جامد و شکننده، که به طور ضعیف جذب آهنربا می‌شود، در اثر حرارت به شکل پودر سیاه رنگی در می‌آید، و از حل شدن آن رنگ سبز زیبایی ایجاد می‌شود معرفی کرد. کرونستت اظهار داشت چون این فلز در کوپفرنیکل پیدا شده است نام آن باید از همین عنوان مشتق و در نیکل خلاصه شود. امروزه می‌دانیم که کوپفرنیکل همان ارسنیدنیکل است.
شیمیدانان زیادی در اروپا کشف این عنصر جدید را به رسمیت شناختند. اما هنوز برخی از دانشمندان اصرار داشتند که نیکل ترکیبی از کوبالت، آهن، ارسنیک، و مس است. تمام تردیدها در سال 1775 توسط برگمان برطرف شد. وی نشان داد مخلوط این عناصر هرگز خواص نیکل را در برندارند.

پی‌نوشت‌:

1. . Kupfernickel
2. . Ilierue
3. . Nick
4. . Link
5. . Cronstedt

منبع مقاله :
تریفونوف، دیمیتری نیکولایویچ ، تریفونوف، ولادیمیر؛ (1390)، تاریخچه‌ی کشف عناصر شیمیایی، برگردان: عبدالله زرافشان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم