نویسنده: رسول سعادتمند

شما چی می‌فرمایید؟

حجت‌الاسلام و المسلمین فرقانی:

یکبار چند تن از علمای نجف از امام وقت خواستند و خدمت ایشان رسیدند و خدمتشان عرض کردند: آقا مناسب شأن و سن شما نیست که روزی دوبار هر صبح و شب به حرم مشرف شوید. چون عرف و رسم مراجع اینجا این است که هفته‌‎ای مثلاً دو سه مرتبه بیشتر به حرم نمی‌آیند، سزاوار شما این نیست که هفته‌ای یک یا دو مرتبه به حرم مشرف شوید. امام گوش کردند تا صحبتهای آنها تمام بشود بعد برخلاف چند لحظه قبل که ساکت و طبیعی نشسته بودند، سرشان را بالا آورده و فرمودند: «والله ظلم است کسی در کنار دریای علم امیرالمؤمنین (علیه السلام) باشد و تشنه بخوابد. شما چی می‌فرمایید؟» این گفتار امام چنان در آنها تأثیر کرد که با چهره‌ای بشاش از خدمت آقا مرخص شدند! تا دم در مشایعتشان کردم. دم در به من گفتند آقای فرقانی ما را ببین رفتیم خدمت این بزرگوار چه گفتیم و ایشان چه جواب مناسبی به ما دادند. (1)

در کربلا روزی دو مرتبه حرم می‌رفتند

آیت‌الله خاتم یزدی:

امام همیشه تا هفتم محرم را در نجف بودند و پس از آن به کربلا مشرف می‌شدند. قبل از صبح یا عصر روز هفتم، همیشه از نجف به کربلا می‌رفتند و زیارت عاشورا در این روزها ترک نمی‌کردند. در ایام دهه محرم در نجف، امام دو مرتبه به حرم مشرف می‌شدند. روزها برای خواندن زیارت عاشورا به حرم می‌آمدند و شبها هم که جزء برنامه همیشگی‌شان بود که به حرم مشرف شوند. بعد به کربلا می‌رفتند که تا سیزدهم محرم در کربلا مشرف بودند و بعد دوباره به نجف بازمی‌گشتند. این سیره مستمر ایشان در طول پانزده سال اقامتشان در نجف بود. امام در کربلا هم هر روز دو مرتبه حرم می‌رفتند. قبل از ظهر و بعدازظهر، که می‌دانید در حرم امام حسین (علیه السلام) در این روزها چقدر شلوغ است ولی امام به دلیل شلوغی بیش از حد با آن وضع جسمانی که داشتند زیارت امام حسین (علیه السلام) ایشان ترک نمی‌شود و با وجود آن جمعیت که دیوانه‌وار به سر و سینه می‌زدند به حرم می‌رفتند. آقای فرقانی می‌گفت: یکبار امام چنان در میان جمعیت گیر کردند که من برای نجات جان ایشان به امام حسین (علیه السلام) متوسل شدم که از بین نروند. بعد که بیرون آمدیم دیدم امام چنان عرق کرده که گفتنی نیست و عبایشان هم نیست! من هم وضع بهتری نداشتم. به هر حال نمی‌شد به ایشان گفت که آقا جمعیت خیلی زیاد آمده و نمی‌شود به حرم رفت چون اعتنا نمی‌کردند. (2)

هفت زیارت را مقید بودند

آیت‌الله محمدهادی معرفت:

یک وقت من در کربلا در حرم امام حسین (علیه السلام) بودم که امام به حرم تشریف آوردند. کربلا در سال هفت زیارت مخصوصه دارد. نجف سه زیارت مخصوصه دارد. علاوه بر شبهای جمعه، ایشان هفت زیارت را مقید بودند که به کربلا مشرف بشوند ولی شبهای جمعه نمی‌رسیدند به حرم مشرف شوند.
ایشان در حرم متعبد بودند، مثل سایر متعبدین، دعا و نماز بخوانند. سایر آقایان علما این جور نبودند، حرم آنها ده دقیقه و فوتش یک ربع ساعت طول می‌کشید و دعا را هم از حفظ می‌خواندند و دو رکعت نماز می‌خواندند و می‌رفتند؛ اما امام مثل سایر مردم می‌نشستند و از روی مفاتیح دعا و زیارت می‌خواندند. (3)

دعای عرفه را ایستاده می‌خواندند

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمرتضی موسوی اردبیلی ابرکوهی:

امام در هنگام عبادت مانند کسانی بودند که نه اهل علمند و نه اهل سیاست و هیچ کاری غیر از عبادت نداشتند. ایشان چنان به عبادت مشغول و از امور دیگر فارغ می‌شدند که گویی هیچ کار دیگری ندارد. مثلاً در دعای عرفه که به حرم حضرت سیدالشهدا مشرف می‌شدند، با وجود سن زیاد، این دعا را که دو تا سه ساعت طول می‌کشید، به حالت ایستاده و رو به قبله می‌خواندند و به این صورت ما را که جوان بودیم و نشسته دعا را می‌خواندیم، شرمنده می‌کردند. به همین دلیل، در هنگام خواندن این دعا ما هم از جای خود بلند می‌شویم و ایستاده آن را می‌خوانیم. (4)

می‌خواهم به حرم مشرف بشوم

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدرضا ناصری:

بعد از امتناع کویت از پذیرش امام، ایشان به بغداد بازگشتند. غروب آن روز (شب جمعه) امام گفتند: «من می‌خواهم به حرم (کاظمین) مشرف بشوم». دوستان هم گفتند: «ما با شما می‌آییم.» امام پس از مراجعت از حرم که به هتل برگشتند به محض ورود در اطاق عبایشان را پهن کرده و دو رکعت نماز مستحبی خواندند. (5)

متأثرم چرا به زیارت نرفته‌ام

حجت‌الاسلام و المسلمین ناطق نوری:

در ایامی که امام در مدرسه علوی اقامت داشتند یک شب- ساعت ده مورخه 57/11/19 به طور ناشناس با ایشان و مرحوم شهید عراقی به زیارت حضرت عبدالعظیم (علیه السلام) رفتیم. البته قبلاً به مسئولین حرم گفته شده بود حرم را خلوت کنند. اما آنها نمی‌دانستند قضیه چیست لذا تا مردم خبردار شدند امام زیارتشان را کرده بودند. امام در دو سه روز اولی که از پاریس تشریف آورده بودند فرموده بودند: «من متأثرم که در این چند روز که به ایران آمده‌ام هنوز به زیارت حضرت عبدالعظیم (علیه السلام) موفق نشده‌ام». (6)

زیارت امام رضا آرزوی من است

در دیداری که فرماندهان کمیته‌ها و سپاه خراسان در مورخه 58/8/12 با امام داشتند رسماً از محضر امام برای سفر به مشهد و زیارت حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) دعوت به عمل آمد. امام فرمودند: «زیارت امام هشتم (علیه السلام) آرزوی من است، لکن با وجود گرفتاری‌هایی که دارم و از طرفی ملاقات‌های اجتماعی، برایم امکان ندارد و نمی‌توانم مسافرت کنم. امیدوارم که این توفیق نصیبم گردد.» (7)

زیارت عاشورای‌شان ترک نمی‌شد

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعلی غیوری:

زیارت عاشورای امام ترک نمی‌شد. طی صحبتی که با ایشان داشتیم اگرچه امام تصریح نفرمودند ولی من متوجه شدم زیارت عاشورای ایشان ترک نمی‌شود. که آن را با صد لعن و سلام می‌خوانند. (8)

با صد لعن و سلام می‌خواندند

حجت‌الاسلام و المسلمین رسولی محلاتی:

امام اوقاتی که زیارت عاشورا می‌خواندند صد لعن و صد سلام را معمولاً در حال قدم زدن می‌خواندند. ایشان زیارت عاشورا را در ماه محرم و معمولاً یک اربعین (چهل روز) می‌خواندند. (9)

در پاریس زیارت عاشورا می‌خواندند

حجت‌الاسلام و المسلمین فردوسی‌پور:

روز اول محرم در نوفل لوشاتو مصادف بود با اولین شبی که مردم ایران در پشت بامها تکبیر می‌گفتند. همان شب شخصی از تهران تلفن زد و گفت گوشی را می‌گذارم کنار پنجره تا صدای تکبیر مردم را که با گلوله مخلوط شده بود بشنوید صدا را ضبط کرده خدمت امام بردم. امام در داخل اتاق تسبیح به دست در حال ایستاده مشغول ذکر بودند و زیارت عاشورا می‌خواندند و در حالی که ما متوجه مسائل ماه محرم نبودیم، ایشان در سرزمینی زیارت عاشورا می‌خواندند که شاید برای اولین بار در آنجا خوانده می‌شد. (10)

با کسی ملاقات نمی‌کردند

آیت‌الله حایری شیرازی:

شهید قدوسی دادستان کل انقلاب صبحگاه برای اینکه امام را ملاقات بکند در زمانی که امام با هیچ کس ملاقات نداشته‌اند به منزل امام رفته بود. آقای توسلی مسئول ملاقات‌های امام به ایشان گفته بود باید فعلاً قدم بزنید، امام گرفتاری دارد. ایشان پرسیده بود امام چه کار می‌کنند؟ گفته شده بود زیارت عاشورا می‌خوانند. (11)

پشت بام زیارت عاشورا می‌خوانند

مشهدی جعفر (خادم امام):

یکی از برادران تعریف می‌کرد: «روزی نزدیک ظهر احساس کردم که صدای ضجه و ناله می‌آید. کمی که جستجو کردم، دیدم امام به پشت بام منزلشان رفته و زیارت عاشورا می‌خوانند و اشک می‌ریزند.» (12)

زیارت جامعه را بیشتر می‌خواندند

حجت‌الاسلام و المسلمین سیداحمد فهری:

امام از میان متون زیارت نامه‌ها، زیارت جامعه را بیشتر از دیگر زیارات می‌خواندند و در تمام آستانه‌های مقدس مقید به خواندن زیارت جامعه بودند. (13)

زیارت رجبیه را بخوانید

آیت‌الله مؤمن:

یک وقت امام در یک سخنرانی که به عنوان موعظه در نجف داشتند سفارش می‌کردند: «شما این زیارت رجبیه را بخوانید چون در زیارت رجبیه مقاماتی را برای ائمه خدا ذکر کرده است: «که لافرق بینک و بینهما الا انهم عبادک» که می‌فرماید: «هیچ فرقی بین تو و بین اینها نیست، غیر از اینکه اینها بندگان توأند». امام روی این مسأله تأکید داشتند و می‌فرمودند که: «فقط همین عبد بودن اینهاست که فارق بین اینها و خداست و الّا تمام آن نیروهای الهی در دست ائمه است.» بعد ایشان می‌فرمودند: «این زیارت را بخوانید تا اگر یک چیزی از مقامات اولیای خدا برایتان نقل کردند احتمالش را اقلاً بدهید و تکذیب نکنید» (14).

سعی کن دعای عهد بخوانی

خانم فاطمه طباطبایی:

یکی از چیزهایی که امام در روزهای آخر به من توصیه کردند خواندن دعای عهد بود. ایشان می‌گفتند: «صبح‌ها سعی کن این دعا را بخوانی، چون در سرنوشت دخالت دارد.» (15)

با آرامش دعای عهد می‌خواندند

حجت‌الاسلام و المسلمین آشتیانی:

هنگامی که امام لباس مخصوص بیمارستان را جهت عمل جراحی می‌پوشیدند، کتاب مفاتیح را در دست مبارکشان گرفته دعای عهد را با آرامش خاصی قرائت می‌کردند. (16)

چهل روز دعای عهد می‌خواندند

آیت الله توسلی:

امام حتی در موقعی که در بیمارستان بستری بودند از انس با کتاب مفاتیح الجنان غافل نبودند. پس از رحلت جانگداز ایشان که مفاتیحشان را از بیمارستان به بیت منتقل می‌کردیم متوجه شدیم امام در مفاتیح خود در کنار دعای شریف عهد که آن را یک اربعین می‌خواندند، تاریخ شروع را هشت شوال نوشته‌اند. (17)

علاقه‌ی شدید به اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام)

علامه محمدتقی جعفری:

علاقه‌ی حضرت امام به اهل بیت عصمت و طهارت، امری بسیار آشکار بود و معظم له از مصادیق بارز کسانی بودند که مشمول این حدیث شریف بودند که «یحزنون لحزننا و یفرحون لفرحنا». مخصوصاً ارادت شدیدی که به سرور شهیدان امام حسین (علیه السلام) داشتند، در کلمات ایشان کاملاً واضح بود. ایشان به سرور شهیدان راه حق و عدالت بسیار تکیه می‌کردند. (18)

تعطیلی درس به احترام معصومین (علیهم السلام)

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدجواد علم الهدی:

در ایام درسی، خصوصاً وفات فاطمه‌ی صدیقه (علیها السلام)، با شرح مختصری در پایان درس از معنویات دختر پیغمبر می‌فرمودند که درس را از فردا به این خاطر تعطیل می‌کنیم که باید بر آنچه بر اولیای خدا از مصیبات وارد شده است، بگرییم و سپاس حق آنان را ادا کنیم. (19)

در مجالس روضه قم شرکت می‌کردند

حجت الاسلام و المسلمین سیدحسن طاهری خرم‌آبادی:

شب‌های محرم که مجالس روضه در محلّه‌های مختلف قم برگزار می‌شد امام در آن مجالس شرکت می‌کردند. برای اینکه هم مردم را تشویق کنند هم مجالس را گرم نگه دارند. (20)

سالی پنج مرتبه روضه داشتند

آیت‌الله توسلی:

امام از همان جوانی به حضرت زهرا (علیها السلام) علاقه‌ای خاص نشان می‌دادند و هر سال پنج روز در خانه‌شان ذکر مصیبت جده‌شان را داشتند. (21)

بیش از همه گریان می‌شدند

حجت‌الاسلام و المسلمین محمد کوثری:

امام سه روز در فاطمیه دوم برای حضرت زهرا (علیها السلام) مجلس روضه می‌گرفتند. ایشان به ذکر مصیبت فاطمه زهرا (علیها السلام) حساسیت خاصی داشتند و هنگامی که از حضرت زهرا (علیها السلام) و سیدالشهدا نام برده می‌شد بیش از همه گریان می‌شدند. (22)

در دسته‌جات سینه زنی شرکت می‌کردند

حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالعلی قرهی:

زمانی که امام در ایران تشریف داشتند سه روز روضه داشتند که ایام فاطمیه دوم بود؛ یعنی در روزهای اول تا سوم جمادی‌الثانی روضه داشتند. البته در نجف که بودند سه شب احیاء ماه رمضان را هم اضافه کرده بودند. امام در کربلا گاهی در دستجات سینه زنی و عزاداری شرکت می‌کردند. در نجف که دسته‌جات خدمت ایشان می‌آمدند به آنها اظهار لطف می‌کردند. (23)

پی‌نوشت‌ها:

1. همان، ص 24.
2. همان، ص 24-25.
3. همان، ص 26.
4. همان، ص 23.
5. همان، ص 26.
6. همان، ص 27.
7. همان، ص 38-39.
8. همان، ص 40.
9. همان، ص 41.
10. همان.
11. همان، ص 42.
12. همان.
13. همان.
14. همان، ص 27.
15. همان، ص 42.
16. همان، ص 43.
17. همان.
18. صحیفه‌ی دل، ج1، ص 49.
19. همان، ص 100.
20. برداشت‌هایی از سیره امام خمینی، ج3، ص 30.
21. همان، ص 31.
22. همان.
23. همان، ص 32.