اقدامات فرهنگی-عمرانی حضرت آیت الله العظمی بروجردی (رحمت الله علیه)

آیت الله سید محمد باقر سلطانی طباطبایی می گوید:
مدارس علمیه و فرهنگی بسیاری توسط ایشان، بویژه در مازندران ساخته شد. مساجد و حسینیه های زیادی تأسیس گشت.
چاپ کتابهای قدما را بر چاپ تألیفات خودشان مقدم می داشتند و آنها را احیاء می کردند. مقداری از این کتابها چاپ شده و اکنون در دسترس اهل تحقیق است.
آیت الله سید مصطفی خوانساری نقل می کنند:
تعمیر و ساختن مسجد، مدرسه، حسینیه، درمانگاه، کتابخانه و ... از جمله: مسجد اعظم قم، کتابخانه عظیم آن که چهار هزار جلد کتاب خطی و متجاوز از بیست هزار جلد، چاپی دارد.
مدرسه علمیه خان، رضویه، جانی جان، بیمارستان نکویی ثلث اموال مرحوم نکویی در اختیار ایشان بود. از آن ثلث، بیمارستان نکویی را ساختند)، قبرستان وادی السلام قم و ... در شهرستانها هم مدرسه، مسجد و ... بنا کردند، از جمله: در شهر باختران، مدرسه علمیه، کتابخانه و مسجد ساختند. البته در این که چه کسانی این مدارس و مساجد را در اختیار بگیرد و اداره کند، دقت داشتند.
لذا برای اداره مدرسه و مسجد باختران، شهید اشراقی و مرحوم حاج شیخ عبدالجواد جبل عاملی سده ای را فرستادند. که مرحوم جبل عاملی، دوام نیاوردند، ولی شهید اشراقی ماندگار شدند تا عاقبت الامر به شهادت رسیدند. در کربلا نیز، حسینیه ساختند. در نجف اشرف، بهترین مدرسه را در سه طبقه، با کتابخانه بنا کردند. برای این کتابخانه، 35 صندوق کتاب، از قم فرستادند.
در سامراء، ناصبیها، زوار ائمه اطهار(ع) را مورد آزار و اذیت قرار می دادند؛ لذا حسینیه ای، با تجهیزات کامل بهداشتی و رفاهی، برای استفاده زوار ساختند.
حجت الاسلام شیخ مجتبی عراقی می گوید:
در زمینه احیای مدارس و مساجد، کارهای زیادی کردند. از جمله: ساختن مدرسه علمیه در شهر باختران بود.
علت این که اقدام به ساختن مدرسه علمیه در این شهر کردند، این بود که: منطقه باختران، منطقه ای است حساس، با عقاید گوناگون. حتی اعتقادات خرافی، چون شیطان پرستی در آن منطقه رواج داشت.
وضعیت روحانیون هم در آن شهر آشفته بود و از انسجام و وحدت برخوردار نبود؛ از این روی، برای مبارزه با عقاید خرافی و تشکل به روحانیون آن منطقه، ایشان تصمیم گرفتند که مدرسه ای بنا کنند. کار ساختن مدرسه شروع شد و من را هم برای اطلاع از چگونگی پیشرفت کار، به آن منطقه می فرستادند. تا این که با همکاری علمای آن جا ساختن مدرسه تمام شد.

مسجد اعظم قم

حجت الاسلام فلسفی نقل می کنند:
یکی دیگر از اقدامات ایشان، احداث مسجد اعظم قم بود. روزی که به دیدار معظم له رفته بودم فرمودند:
« اگر بشود، میل دارم قسمت غرب و جنوب غربی حرم حضرت معصومه علیها السلام هم متصل به خانه های مردم نباشد و خانه هایی که در این قسمت وصل به دیوار حرم است، خریداری شود و در آن محل تا لب رودخانه، مسجد بزرگی که رفع نیاز کند ساخته شود تا حریم حرم مطهر محفوظ بماند. »
بعد فرمودند که:
« این کار نیاز به تبلیغ دارد تا مردم با ایمان هزینه آن را تأمین کنند. نظر شما چیست؟ »
من گفتم: لازم است این موضوع را در ماه مبارک امسال (اردیبهشت 1333) در سخنرانی مسجد شاه عنوان کنم. فرمودند:
« بسیار خوب، امید است زمینه فراهم شود و این کار عملی گردد. »
در یکی از سخنرانیهای آن ماه در مسجد شاه، موضوع را مطرح کردم و گفتم که: آیت الله العظمی بروجردی تصمیم دارد مسجد آبرومند در کنار حرم ساخته شود. سپس ضرورت این امر را به تفصیل در منبر شرح دادم و شماره حسابی را هم در بانک ملی قم اعلام نمودم. چون این سخنرانی از رادیو نیز پخش می شد، در سراسر کشور انعکاس وسیعی یافت و مردم با ایمان چنان شور و هیجانی برای کمک به احداث این مسجد نشان دادند که واقعاً قابل تحسین بود.
دو ماه بعد در روز یازدهم ذی القعده سال 1374 قمری که مصادف با سالروز ولادت امام رضا علیه السلام بود. خدمت ایشان در قم رفتم. فرمودند:
« در این یکی دو ماه آن قدر مردم از داخل و خارج کشور استقبال کرده اند و پول فرستاده اند که برای ثبت و ضبط آن دچار مشکل شده ایم، و من هم از این موفقیت خدا را شکر نمودم. »
کلنگ بنای مسجد در همان روز میلاد مبارک امام رضا علیه السلام توسط آیت الله بروجردی طی مراسمی به زمین زده شد. اما کار ساختمان عظیم مسجد، هفت سال به طول انجامید و حدود هشت میلیون تومان به پول آن روز هزینه برداشت.
در شب افتتاح مسجد، خود ایشان در آن به جماعت نماز گذاردند. پس از نماز نیز من منبر رفتم و در خلال سخنرانی گفتم: علی علیه السلام فرموده است:
« قدر الرجل علی قدر همته: یعنی ارزش شخص، بسته به همت اوست. »
این مسجد با عظمت با همت عالی حضرت آیت الله العظمی بروجردی ساخته شده است و اگر اراده و همت عالی ایشان نبود، چنین بنایی عظیم ساخته نمی شد.

مسجد ارک تهران

حجت الاسلام فلسفی نقل کردند:
مسجد ارک امروز که در میدان پانزده خرداد و مقابل محوطه کاخ گلستان واقع شده، در محل مسجد «مادر شاه» که دربار قاجاریه برای خانم های بیت سلطنتی ساخته بود، بنا گردیده است.
به آیت الله بروجردی اطلاع داده بودند که عوامل دولت می خواهند مسجد مادر شاه را خراب کنند و زمین آن را ضمیمه ساختمان جدید الاحداث و دولتی نمایند. ایشان برای جلوگیری از تخریب، به دولت وقت پیغام دادند، ولی مؤثر واقع نشد، تا بالاخره موضوع به شاه گفته شد.
او نیز به دولت وقت دستور داد که تخریب مسجد متوقف شود و آن مکان در اختیار آیت الله بروجردی قرار گیرد، تا دوباره ساخته شود.

حرم حضرت رقیه علیها السلام در سوریه

آیت الله شیخ مجتبی عراقی نقل می کنند:
با عنایت آیت الله بروجردی بحمدالله ضریحی برای حرم حضرت رقیه ساختیم که از طلا و نقره بود.

مسجد هامبورگ آلمان

حجت الاسلام حسن نوری نقل می کنند:
آیت الله بروجردی، بسیار بلند نظر بودند، یک وقتی قرار بود، در شهر هامبورگ آلمان، مرکزی برای نشر تعالیم اسلام، ساخته شود.
هنگامی که شخص مأمور خرید زمین برگشت و گزارشی از عملکردش ارائه داد، آیت الله بروجردی به ایشان فرمودند:
« شنیده ام زمینی خریداری شده در موقعیت مناسبی قرار ندارد و این برای جامعه ای که ارزش را در زیباییهای ظاهری می بیند صلاح نیست که ما در چشم آنان حقیر جلوه کنیم. مذاهب دیگری در آنجا وجود دارد که مراکز مذهبیشان، از ساختمانهای مجلل و زیبا برخوردار است، از ماشینهای خوب و زیبا استفاده می کنند، از آنرو برای ما صلاح نیست که پائین تر از آنها جلوه کنیم.
در جای مناسب تهیه کنید، من هزینه اش را تأمین می کنم. شما تصور می کنید که برای من زمین می خرید! خیر، این مکان به نام امام زمان علیه السلام است و باید در جای آبرومندی باشد که باعث تحقیر مسلمانان نگردد. »

تأسیس دبستان و دبیرستانهای مذهبی

شهید مطهری نقل می کنند:
علاقمندی وی به تأسیس دبستانها و دبیرستانهای جدید تحت نظر سرپرستان متدین بود که دانش آموزان را هم علم بیاموزید و هم دین.
ایشان دیانت مردم را در بی خبری و بی اطلاعی و بی سوادی آنها جستجو نمی کرد، معتقد بود که اگر مردم عالم شوند و دین هم به طور صحیح و معقول به آنها تعلیم گردد، هم دانا خواهند شد و هم متدین.
آن مقداری که من اطلاع دارم مبالغ زیادی از وجوه و سهم امام را اجازه داد که صرف تأسیس بعضی از دبستانها و دبیرستانها شود.
در بیلان چاپی دبیرستان کمال نارمک خواندم که مبلغی در حدود هشتصد هزار ریال با اجازه ایشان بابت سهم امام به دفتر آن مدرسه پرداخت شده است.
هر چند درباره مدارس (جامعه تبلیغات اسلامی) اطلاع دقیقی ندارم اما می دانم کمکهای شایانی کرده است و حتماً موارد دیگر هم هست که من فعلاً بی خبرم.
پیام رهبر انقلاب به کنگره بزرگداشت آیت الله بروجردی:
.... این شخصیت عالیقدر و کم نظیر، مرجع عام شیعه در زمان خود، استاد فقیهان و مراجع معاصر، حضرت آیت الله العظمی مرحوم حاج آقا حسین بروجردی است، أعلی الله مقامه و رفع الله اعلامه.
علم و تقوی و اخلاص و روشن بینی و بزرگ منشی و کیاست و نوآوری و جامع نگری و خستگی ناپذیری و بسی خصلتهای کمیاب و نفیس دیگر از این مرد بزرگ و ذخیره الهی، چنان شخصیت ذوابعاد و عظیمی فراهم آورده بود که نظیر آن را در فقهای صاحب نام و برخوردار از زعامت به ندرت می توان یافت.
او در فقاهت، مبتکر شیوه ای جدید و در رجال و حدیث، صاحب سبک بود و در تدریس و تربیت شاگرد و تعلیم کار دسته جمعی بر زمان خود سبقت داشت. بینش وسیع او در مرزهای حوزه قم و حوزه های علمیه و چارچوب کشور جمهوری اسلامی ایران و جهان تشیع فراتر میرفت و بر جهان اسلام و همه مذاهب مسلمین پرتو می افکند. زعامت او نه تنها به اداره امور درسی و معیشتی حوزه ها که به مسائل سیاسی و اخلاقی آن، و نه تنها به امور حوزه، که به امر دینی و شعائر اسلامی در سراسر کشور و در سطح بین المللی شمول می یافت.
حوزه علمیه تحت زعامت او پرورشگاه و خاستگاه افکار نو و گوهرهای درخشانی شد که به برکت آن در سالهای بعد، نهضت روحانیت پی ریخته شد و حرکتی که در اوج آن انقلاب عظیم و شکوهمند اسلامی به رهبری مجدد بزرگ اسلام حضرت امام خمینی، قدس الله نفسه الزکیه، بود، سر برآورد.
با این همه، در مجموع شخصیت آن بزرگ مرد آنچه بیش از همه درخشنده و چشمگیر بود، اخلاص و تقوائی بود که وی در همه امور خود از آن بهره می گرفت.....
منبع:www.salehin.com