ملاقات با امام مهدى (علیه السلام) در غیبت کبری

پرسش : آیا تشرف به لقاى امام زمان‏علیه‏السلام در عصر غیبت کبرا ممکن است؟

پاسخ :

آرى، زیرا مقتضى موجود ومانع در این زمینه مفقود است:
الف. امّا وجود مقتضى رؤیت این است که در عصر غیبت کبرا مصلحت بر آن است که هر از چند مدّتى حضرت خودش را به برخى از مردم وبزرگانى که سخنشان مورد قبول است، نشان دهد تا مردم به وجود او اطمینان پیدا کرده وطولانى شدن غیبت، سبب انکار وجود حضرت نگردد، زیرا تنها دلیل وبرهان -خصوصاً براى عوام مردم- موجب اطمینان ویقین به وجود امام زمان (علیه السلام) نیست. ولذا بزرگان دستور مى‏دهند که قصه تشرف‏هاى بزرگان به خدمت امام زمان (علیه السلام) را براى مردم بازگو کنید که این به نوبه خود مردم را دلگرم کرده وبه آنها روحیه وامید مى‏دهد، وبر اعتقادشان نسبت به وجود حضرت مى‏افزاید، زیرا قوى‏ترین دلیل بر امکان شئ، وقوع آن است.
ب. ونسبت به موانع، هیچ مانع ومحذور شرعى وعقلى در تشرّف به ملاقات حضرت نیست. در مباحث بعد به برخى موانع مى‏پردازیم.
پرسش : چه کسانى از علما قائل به جواز وامکان تشرّف بوده‏اند؟

پاسخ :

عموم علماى شیعه از قدما ومتأخرین قائل به امکان رؤیت وتشرف به لقاى حضرت مهدى (ع) در عصر غیبت کبرا بوده‏اند. اینک به برخى از کلمات آنها اشاره مى‏کنیم:

1 - سید مرتضى؛

«ما قطع نداریم که دست کسى به امام نمى‏رسد وبشر نمى‏تواند او را ملاقات کند، این امرى غیر معلوم است که راهى بر قطع به آن نیست». آن گاه مى‏گوید: «اگر گفته شود که علت استتار امام، خوف از ظالمین وتقیه از معاندین است، در جواب مى‏گوییم: این علت در حقّ اولیا وشیعیانش نیست، پس واجب است که براى آنها ظاهر گردد...».( تنزیه الانبیاء، ص 184-182)

2 - شیخ طوسى؛

«ما تجویز مى‏کنیم که بسیارى از اولیا وقائلین به امامت او به خدمتش رسیده واز او نفع ببرند».( کلمات المحققین، ص 533)

3 - سید بن طاووس؛

وى خطاب به فرزندش مى‏گوید: «راه به سوى امامت باز است براى کسى که خداوند -جلّ شأنه- اراده کرده تا به او عنایت ونهایت احسان کند».( کشف المحجة، ص 154و143)
ونیز در جایى دیگر مى‏گوید: «گر چه امام الآن از جمیع شیعیان غایب است ولى ممتنع نیست که جماعتى از آنان به ملاقات حضرت مشرّف شده، از گفتار وکردار ایشان استفاده کنند واز دیگران کتمان نمایند...».( الطرائف، ص 185)

4 - آخوند خراسانى؛

او در مبحث اجماع مى‏گوید : «...گرچه احتمال تشرف برخى از افراد صالح واوحدى به خدمتش، داده مى‏شود، واحیاناً او را نیز مى‏شناسند».( کفایة الاصول، ج 2، ص 291)

5 - محقّق نائینى؛

او نیز در مبحث اجماع مى‏گوید: «وامّا در زمان غیبت، عادتاً رؤیت حضرت ممکن نیست. آرى، گاهى در زمان غیبت براى اوحدى وافراد صالح، تشرّف به خدمت حضرت وگرفتن حکم از ایشان امکان‏پذیر است».( فرائد الاصول، ج 2، مبحث اجماع)
پرسش : آیا رؤیت وملاقات حضرت‏علیه‏السلام در عصر غیبت با حکمت غیبت منافات دارد؟

پاسخ :

برخى مى‏گویند: ملاقات در عصر غیبت با حکمت غیبت ومقتضاى آنکه قطع رابطه به شکل عمومى است منافات دارد. غرض از غیبت این است که حضرت از عموم مردم غایب باشد وکسى از او اطلاع نداشته باشد.
حکمت ومقتضى غیبت نسبت به کلّ افراد است یعنى قرار نیست که همه بتوانند به خدمت حضرت شرفیاب شوند، واین منافات ندارد با اینکه برخى به جهت مصالحى خاص بتوانند شرفیاب حضور شوند.
پرسش : در صورت امکان رؤیت در عصر غیبت کبرا، چه فرقى بین این غیبت با غیبت صغرا است؟

پاسخ :

در دوره غیبت صغرا امام زمان (ع) به کلّى از دیده‏ها پنهان نبود، بلکه با وکلا وسفیران خاصّش در تماس بوده، وگاهى سفیران آن حضرت ملاقات برخى از افراد را با امام مهدى (ع) ترتیب مى‏دادند. ولى در عصر غیبت کبرا ملاقات‏ها به این نحو سازماندهى نشده است، بلکه در صورت ضرورت، خود حضرت به دیدار برخى آمده واز وجود حضرت بهره‏مند مى‏شوند.( الغیبة، طوسى، ص 216)
پرسش : مطابق توقیع امام زمان‏علیه‏السلام به على بن محمد سمرى،آیا در عصر غیبت کبرا ملاقات حضرت ممنوع است؟

پاسخ :

برخى در استدلال بر عدم امکان تشرف به ملاقات حضرت مهدى (علیه السلام) در عصر غیبت، به توقیع حضرت به على بن محمّد سمرى تمسّک کرده‏اند، زیرا در ذیل آن چنین آمده است: «ألا فمن ادّعى المشاهدة قبل خروج السفیانى والصیحة فهو کذّاب مفترٍ...»؛ «...آگاه باش! پس هر کس قبل از خروج سفیانى وصیحه، ادعاى مشاهده کند پس او بسیار دروغگو وتهمت زننده است...».( بحارالأنوار، ج 52، ص 151)

پاسخ:

1 - کسى اطلاق این روایت را قبول نکرده ولذا جماعت بسیارى از علما وصلحا قضیه تشرف خود را بر دیگران نقل کرده‏اند.
2 - درتوقیع، ادّعاى مشاهده تکذیب شده ومشاهده عبارت‏است از دیدن با شناخت، در حالى که مى‏دانیم: غالب دیدارها با شناخت در مرحله اوّل همراه نبوده است.( مفردات راغب، ص 267)
3 - ممکن است که مقصود از ادعاى مشاهده خصوصاً با وجود مدعیان دروغین نیابت وسفارت در عصر صدور این روایت، ادعاى مشاهده ورؤیت وملاقات با حضرت به عنوان نایب خاص باشد، که حضرت به طور اکید در عصر غیبت کبرا نیابت خاص را نفى مى‏کند، خصوصاً به قرینه آنکه در توقیع شریف آمده است: «وزود است که در میان شیعیانم کسانى پیدا شوند که ادعاى مشاهده نمایند...».
4 - شیخ طوسى؛ با آنکه این توقیع را نقل کرده ولى خودش به عموم آن عمل نکرده وقائل به امکان رؤیت براى افراد صالح امّت است.
5 - ممکن است که مراد از مشاهده، دیدارى باشد که بر آن آثار مترتب گردد. ودر حقیقت، حضرت درصدد آن است که ترتّب اثر را از این ملاقات‏ها وسخن‏هایى که در آنها بوده برطرف نماید.
همان گونه که در روایتى مى‏خوانیم: «اگر پنجاه نفر نزد تو قسم بر ضدّ کسى خوردند، ولى آن شخص خلاف آن را گفت، او را تصدیق کرده وآن پنجاه نفر را تکذیب کن» این به معناى عدم ترتّب اثر بر قسم پنجاه نفر است.
6 - روایت، بر فرض صحّت سند، مفید ظن است، در حالى که قضایاى تشرفات به حدّى است که انسان را به یقین مى‏رساند.
7 - ممکن است که مقصود از مشاهده در توقیع شریف، ادعاى مشاهده اختیارى باشد، به این معنا که رؤیت در عصر غیبت کبرا اختیارى نیست، بلکه هر کس را که ما صلاح دانستیم او را به شرف لقاى خود مفتخر مى‏سازیم.
8 - توقیع، خبر مرسل است ولذا از حیث سند ضعیف مى‏باشد.
پرسش : آیا قبول امکان ملاقات در عصر غیبت، سبب رواج مدعیان دروغین وعوام‏فریبى نمى‏شود؟

پاسخ :

اگر بر امکانِ موضوعى در خارج ادله قطعى وجود دارد، نمى‏تواند به جهت مشکلاتى که در برخى موارد پدید مى‏آید آن را انکار کرد، بلکه این وظیفه علما است که مردم را ارشاد کرده، از افراد شیاد وحیله‏گر وعوام فریب بر حذر دارند.آیا مى‏توان به مجرّد اینکه عده‏اى ادّعاى دروغین نبوت کرده‏اند، اصل نبوت را انکار نمود؟
پرسش : آیا مى‏توان طبق قاعده سدّ ذرایع، ادعاى ملاقات با حضرت را دروغ دانست؟

پاسخ :

اهل سنّت معتقدند راه‏هایى که به حرام منجر مى‏شود را باید به طور مطلق مسدود نمود. وبه تعبیر دیگر، مقدمه حرام مطلقاً وبه طور کلّى حرام است، این را قاعده سدّ ذرایع مى‏گویند.
ولى در جاى خود به اثبات رسیده که مقدمه حرام همیشه حرام نیست، بلکه براى کسى حرام ودر مواردى حرام است که به طور حتم وقطع، امرى منجر به حرام گردد.
در مورد ادّعاى ملاقات، اگر در جایى این ادعا منجر به انحراف برخى گردد، نقل آن حرام است. ولى در عموم خبرها چنین نیست، بلکه نقل آنها باعث تقویت ایمان مردم به حضرت خواهد شد، اگر چه ممکن است برخى سوءاستفاده کرده وهوس چنین ادعاهایى نمایند، ولى وظیفه علما است که در مقابل این گونه افراد ایستاده ومردم را از مقاصد شوم آنها مطلع سازند.
پرسش : مطابق برخى از روایات، حضرت مهدى‏علیه‏السلام در عصر غیبت شناخته نمى‏شود، پس آیا رؤیت ممکن نیست؟

پاسخ :

برخى براى استدلال بر عدم امکان رؤیت در عصر غیبت کبرا به روایات خاصى تمسک کرده‏اند از جمله آنکه در روایت آمده است: «ولکن حجت مردم را مى‏شناسد ولى آنان او را نمى‏شناسند». ونیز در روایتى آمده است: «او مردم را مى‏بیند ولى مردم او را نمى‏بینند».

پاسخ:

1 - نفى در این گونه روایات نسبت به عموم مردم است ولذا منافاتى با رؤیت ومعرفت برخى از افراد ممتاز ندارد.
2 - روایت دوّم در مورد حجّ است ولذا عمومیت ندارد.
3 - مقصود از عدم رؤیت در روایت دوم به قرینه «لا یعرفونه» که در روایت اوّل آمده، نشناختن است، خصوصاً آنکه در روایت، حضرت مهدى (ع) به حضرت یوسف تشبیه شده است که مردم او را مى‏دیدند ولى نمى‏شناختند.
پرسش : آیا امتحان مردم در عصر غیبت با قول به ملاقات منافاتى ندارد؟

پاسخ :

برخى مى‏گویند: قرار است که شیعیان در عصر غیبت با ندیدن امامشان امتحان شوند واین با ادّعاى ملاقات در این عصر منافات دارد.
امتحان شیعه به لحاظ عموم افراد جامعه شیعى است ولذا منافاتى با ملاقات برخى از بزرگان واهل تقوا به جهت مصالح خاص ندارد.
پرسش : چه کسانى به ملاقات حضرت در غیبت کبرا مشرّف شده‏اند؟

پاسخ :

کسانى که در غیبت کبرا به لقاى حضرت مشرف شده‏اند را نمى‏توان شمارش کرد، زیرا برخى از آنها ناشناخته مانده وکسانى هم که شناخته شده‏اند چندان زیاد هستند که شمارش آنها دشوار است، ولى از باب نمونه به برخى از آنها اشاره مى‏کنیم:
1 - سید بن طاووس؛.( مهج الدعوات، ص 296)
2 - علامه حلّى؛.( مجالس المؤمنین، ج 1، ص 573 ؛ جنة المأوى مطبوع با بحار، ج 53، ص 252 ؛ قصص العلماء ص 359)
3 - شیخ قطیفى.( ریاض العلماء، ج 1، ص 18 ؛ الکنى والالقاب، ج 3، ص 61 ؛ بحارالأنوار، ج 53، ص 55)
4 - مقدس اردبیلى؛.( الانوار النعمانیة، ج 2، ص 303)
5 - محمّد تقى مجلسى؛.( روضة المتقین، ج 5، ص 450 ؛ ج 14 ص 420و419)
6 - سید مهدى بحرالعلوم؛.( بحارالأنوار، ج 53، ص 234و236)
7 - شیخ مفید؛.( بحارالأنوار، ج 53، ص 302 ؛ قصص العلماء، ص 399)
8 - شیخ انصارى؛.( دارالسلام ؛ حیات وشخصیت شیخ انصارى، ص 106)
9 - میرزاى شیرازى؛.( مذاکرات آیت اللَّه حائرى، ص 30)
10 - شیخ حرّ عاملى؛.( اثبات الهداة، ج 3، ص 710، باب 33)
11 - اسماعیل هرقلى.( کشف الغمه، ج 2، ص 493 ؛ تبصرة الولى، ص 234)
ودیگران.( ر.ک: «جنة المأوى» و«نجم‏الثاقب» از حاجى نورى ودیگر کتب)
پرسش : کیفیت ملاقات مردم با حضرت مهدى‏علیه‏السلام چگونه است؟

پاسخ :

در مورد کیفیّت ملاقات حضرت مهدى (ع) با افراد در صورت ضرورت احتمالاتى وجود دارد:
1 - کسى که به ملاقات حضرت شرفیاب شده از حضرت دور نبوده بلکه در بین جامعه‏اى زندگى مى‏کرده است که امام زمان (ع) نیز در آن جامعه بوده است.
2 - ملاقات، به صورت اتفاقى بوده است، به این صورت که حضرت از محلّى عبور مى‏کرده از قضا کسى گرفتار وحاجتمند بوده وبا او ملاقات داشته است.
3 - اینکه امام (ع) هرگاه ملاحظه مى‏کرد که شخصى گرفتار است ویا حاجتى دارد ورفع گرفتارى وحاجت او ضرورى به نظر مى‏رسید شخصاً از مکان خود به طریق طبیعى حرکت کرده وخود را به او مى‏رسانده تا حاجت او را برآورده کند.
4 - احتمال دارد که ملاقات‏ها براى قضاى حاجت، یا هدایت شخص یا گروه، یا دفع ظلم وغیره، از راه معجزه باشد، به اینکه حضرت با طىّ‏الأرض از مکان خود حرکت کرده وسریع خود را به مقصد مى‏رساند. همه این احتمالات متصوّر است، به این معنا که حضرت از همه راه‏ها براى برآوردن حاجات استفاده مى‏کند.
پرسش : امام زمان‏علیه‏السلام چه اهداف کلّى وعمومى در ملاقات‏هاى خود دارد؟

پاسخ :

در مورد اهداف ملاقات‏ها به چند هدف اساسى مى‏توان اشاره نمود:
1 - نجات مسلمانان از ظلم برخى از حاکمان منحرف، که از آن جمله مى‏توان به نجات مردم بحرین اشاره کرد.( نجم‏الثاقب، ص 367)
2 - نجات مسلمانان از دست دزدان وجنایتکاران.( همان، ص 370)
3 - توجه دادن مردم به عدم تحقق شرط ظهور وتأکید بر اینکه امّت به شعور وقابلیّتى نرسیده که بتواند عهده‏دار حکومت عدل جهانى گردد.( تاریخ الغیبة الکبرى، ص 136و135)
پرسش : امام زمان‏علیه‏السلام چه اهداف خاصى از ملاقات با مردم داشته است؟

پاسخ :

اهداف خصوصى براى ملاقات‏ها فراوان است، ولى مى‏توان به برخى از این اهداف اشاره نمود:
1 - هدایت شخص وامانده در راه وملحق کردن او به قافله.
2 - یارى دادن یکى از دو طرف مباحثه که بر طریق حقّ بوده به جهت مصلحتى که اقتضا کرده است.
3 - حلّ برخى از مسائل که بر علما دشوار مى‏شود، همان گونه که مقدّس اردبیلى براى حل مسائل دشوار خدمت حضرت مشرّف مى‏شد.
4 - خبر دادن از برخى مسائل سیاسى مهم زمان قبل از آنکه به وقوع بپیوندد، به جهت حفظ مصالح شیعیان.
5 - بالا بردن سطح علمى ومعیشتى شیعیان.
6 - مساعدت مالى به شیعیان گرفتار.
7 - شفاى مریضانى که زمین‏گیر شده وپزشکان آنها را جواب کرده‏اند.
8 - تعلیم ادعیه واذکار به جماعتى از مردم، همانند تعلیم دعاى فرج.
9 - تحریص بر تلاوت ادعیه به جهت رفع گرفتارى‏ها.
ودیگر اهداف خاص.
پرسش : آیا ممکن است کسى در ملاقاتش باحضرت مهدى‏علیه‏السلام او را بشناسد؟

پاسخ :

مطابق قواعد عامّه در مورد غیبت حضرت مهدى (ع) که قرار است از دشمنان محفوظ باشد تا کسى او را به قتل نرساند، باید بر کسى شناخته شده نباشد جز افراد ممتاز از مردم که از اولیاى آن حضرت به شمار مى‏آیند، همان گونه که مطابق برخى از روایات، سى نفر همیشه در رکاب حضرت بوده وبا حضرت به سر مى‏برند.
همچنین از برخى روایات استفاده مى‏شود که حضرت (ع) یا دیده نمى‏شوند و یا در صورت دیده شدن کسى او را نمى‏شناسد.
در روایتى از امام رضا (ع) مى‏خوانیم که فرمود: «لا یرى جسمه»؛ «جسم او مشاهده نمى‏شود.»( کمال الدین، ص 370)
و نیز از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: «الخامس من ولد السابع یغیب عنکم شخصه...»؛ «پنجمین از اولاد هفتمین [امام] شخصش از شما غایب مى‏گردد.»( بحارالأنوار، ج 51، ص 32)
و نیز روایت شده که فرمود: «یفقد الناس امامهم، فیشهد الموسم فیراهم ولایرونه»؛( بحارالأنوار، ج 52، ص 151)
«مردم امامشان را مفقود و گم مى‏کنند، پس او در موسم [حج] حاضر مى‏شود و مردم را مى‏بیند ولى آنان او را مشاهده نمى‏کنند.»
و نیز در خبر محمّد بن عثمان عَمْرى مى‏خوانیم که فرمود: «واللَّه انّ صاحب هذا الأمر لیحضر الموسم کلّ سنة یرى الناس و یعرفهم و یرونه و لایعرفونه»؛ «به خدا سوگند! همانا صاحب این امر هر سال در موسم [حج] حاضر مى‏شود، مردم را مى‏بیند و آنان را مى‏شناسد و مردم نیز حضرت (ع) را مى‏بینند ولى او را نمى‏شناسند.»( کمال الدین، ص 440)
پرسش : وظیفه ما نسبت به کسانى که مدّعى دائمى یا غالبى رؤیتند چیست؟

پاسخ :

درباره سؤال فوق مى‏گوییم:
اولاً: مسأله رؤیت این طور نیست که به اختیار انسان باشد وهر گاه که اراده ملاقات کند براى او حاصل گردد، بلکه وابسته به یک سرى شرایط ومصالح خاصّى است که اگر آماده شود حضرت مقدّمات ملاقات را فراهم مى‏سازد.
ثانیاً: اگر کسى مدّعى ملاقات دائمى است واین گونه خود را وانمود مى‏کند که دائماً با حضرت ارتباط دارد وهر گاه که اراده کند مى‏تواند خدمت حضرت برسد وواسطه بین مردم وایشان باشد، او مطابق توقیعى که حضرت به على بن محمّد سمرى داشته‏اند کذّاب است. ولذا باید او را تکذیب کرد.
ثالثاً: باید مدّعى ملاقات را امتحان وآزمایش کرد،آیا از حیث عمل به موازین اسلامى پایبند است؟آیا هدفش ریا وجذب مردم وانحراف در جامعه نیست؟ و... ؛ زیرا براى ملاقات خوبان باید در ابتدا انسان خود با آنان سنخیّت پیدا کند.
پرسش : آیا اصرار والحاح به جهت ملاقات با حضرت مطلوب است؟

پاسخ :

آنچه که مطلوب است ووظیفه ما در عصر غیبت به حساب مى‏آید این است که بکوشیم تا موانع ظهور حضرت را برطرف کرده، زمینه ظهور حضرت را فراهم نماییم. ونیز وظیفه داریم که به دستورات ووظایف خود عمل کنیم تا به قرب معنوى نسبت به حضرت نایل آییم.
آرى اگر درخواست ملاقات با حضرت در عصر غیبت به جهت بهره‏مندى از وجود او ومورد عنایت خاص او قرار گرفتن است تا انسان به اطمینان قلب رسیده وبا تصرّفى که از جانب ایشان مى‏شود انسان به کمالات نزدیک شود، این ملاقات واصرار بر آن مفید است، وگرنه این عصر غیبت است وقرار است که امام زمان (ع) از دیدگان مردم غایب باشد، تا چه مصلحتى اقتضا کند که در موردى ظهور کرده وکسى به ملاقات حضرت نایل شود. لذا باید صبر کرد ودر این موقع حسّاس که عصر امتحان است به وظایف خود خوب عمل کنیم تا از امتحان سرافراز بیرون آییم.
آرى، اگر چه از ظاهر برخى از ادعیه تقاضاى ملاقات حضرت به دست مى‏آید ولى مى‏توان آن را حمل بر ملاقات در عصر ظهور کرد.
در دوره غیبت کبری نحوه ارتباط با امام زمان ممکن است با طرق زیر امکان پذیر باشد:

1- ملاقات حضوری:

در خصوص امکان و عدم امکان ملاقات حضورى با امام زمان(علیه السلام) اختلاف است. برخى عقیده دارند که ملاقات حضورى امکان دارد و انسان با رعایت تقوا و ایجاد شایستگی، مى تواند به حضور امام زمان(ع) برسد. چنان که شخصیت هایى مانند مقدس اردبیلی،(1) علامة‌ حلی(2) و علامة بحرالعلوم(3) به حضور حضرت رسید ند. سید مرتضی،(4) شیخ طوسى و ... از طرفداران این نگرش هستند. شیخ طوسى مى نویسد: «ما قطع نداریم که حضرت از تمام اولیاى خود، پنهان باشد، بلکه جایز است که براى بیشتر آنان ظاهر گردد».
برخى دیگر عقیده دارند که ملاقات حضورى با امام زمان(ع) امکان ندارد. محمد بن ابراهیم،‌ معروف به نعمانی،(5) فیض کاشانی،(6) و کاشف الغطا،(7)و از طرفداران این نگرش هستند. اینان به برخى از روایات تمسک نموده اند که هر گونه ارتباط حضورى با امام زمان(ع) را منع کرده است.(8) امام زمان(ع) در توقیع شریف خطاب به آخرین نایب خاص خود، یعنى على بن محمد سمرى فرمود: «به زودى از شیعیان من کسانى خواهند آمد که ادعاى دیدن مرا مى کنند. آگاه باشید، هر کس قبل از خروج سفیانی، و صیحة آسمانی، ادعا کند که مرا دیده دروغگوى افترا زننده است».(9)
واقعیت آن است که با تقوا و معنویت و قابلیت مى توان به حضور آن امام همام رسید، چنان که برخى از بزرگان به حضور او رسیده اند. به نظر مى رسد روایاتى که دلالت بر منع ملاقات دارند، ناظر بر این است که جلوى هر گونه سوء استفاده از ادعاى دیدن امام زمان گرفته شودو هر کس ادعاى رؤیت امام زمان (ع) را نکند.

2- ارتباط معنوی:

بى تردید مى توان با امام زمان(ع) ارتباط معنوى بر قرار کرد. البته این ارتباط با بهره گیرى از تقوا، دعا خواندن و توسل به ائمه(ع)، به ویژه به ساحت مقدس امام زمان(ع) امکان پذیر است. شاید بر همین اساس باشد که یکى از وظایف شیعیان در زمان غیبت، دعا کردن براى امام زمان(ع) و توسلات بیان شده است.(10) ارتباط معنوى بدان معنا نیست که انسان امام زمان(ع) را ملاقات حضورى کند، بلکه باید با آن امام ارتباط برقرار کند و همیشه به یاد او بوده و او را در تمام اعمال ناظر بداند. هرگاه چنین لیاقت و شایستگى اى حاصل شد حضرت به انسان عنایت نموده و به رفع مشکلات انسان مى پردازد؛ از این رو امام زمان(ع) در توقیعى که براى شیخ مفید صادر نمود فرمود:« ما بر اخبار و احوال شما آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نمى ماند».(11)
باز حضرت درهمان توقیع فرمود: «ما در رسیدگى و سرپرستى شما کوتاهى نکرده و یاد شما را از خاطر نبرده ایم. اگر جز این بود، دشوارى ها و مصیبت ها بر شما فرود مى آمد و دشمنان، شما را ریشته کن مى کردند».(12)
ارتباط معنوى انسان با امام زمان(ع) سبب مى شود که حضرت میان مردم حضور پیدا کند، اگر چه مردم او را نشناسند. امام علی(علیه السلام) فرمود: «سوگند به خدا ، حجت خدا میان آنان هست و در کوچه و بازار گام بر مى دارد و بر خانه هاى آنان وارد مى شود و در شرق و غرب جهان به سیاحت مى پردازد و گفتار مردمان را مى شنود و بر اجتماعات آنان وارد شده سلام مى دهد. او مردمان را مى بیند».(13)
در دعاى ندبه مى خوانیم: «جانم فدایت! تو آن غایبى هستى که از میان ما بیرون نیستی. جانم فدایت! تو آن دور شده از وطن هستى که از ما دور نیستی».(14)

پی نوشت :

1-منتهى الآمال، ج2، ص 470؛ مهدى موعود، ص 934.
2-تنکابنی، قصص العلما، ص 259.
3-بحارالانوار، ج 52، ص 174.
4-تنزیه الانبیاء، ص 182، به نقل از مجلة حوزه، ویژه نامة امام زمان، ص 99.
5- کتاب الغیبه، ص 99.
6- وافی، ج 2، ص 414.
7- حق المبین، ص 87.
8-شیخ طوسی، کتاب الغیبه، ص 395.
-9-شیخ صدوق، کمال الدین، ص 516.
10- منتهى الآمال، ص 559و 562.
11-احتجاج طبرسی، ج 2، ص 596.
12- همان.
13- جباری، عاشورى و حکیم، تاریخ عصر غیبت، ص 426، به نقل از الغیبه نعمانی، ص 72.
14- مفاتیح الجنان، دعاى ندبه.

---

معرفي سايت مرتبط با اين مقاله