تاًثير وقف بر گسترش نهادهاي فرهنگي و آموزشي در جامعه اسلامي
نويسنده:الهه جعفرزاده
چکيده
مسئله تعاون و کمک به همنوع و افرادبي بضاعت وصرف اموال در امور خيريه، يکي ازبارزترن و جالب ترين بخش مسائل اخلاقي اديان و مذاهب گوناگون جهان انساني است، زيرا اساس زندگي اجتماعي بر تعاون و اساس مذاهب و اديان آسماني بر تاُمين سعادت و ايجاد همبستگي هاي اجتماعي است.
با توجه ب مسئله وقف بايد بدانيم موقوفات کشور يکي از منابع مهم و سرمايه هاي بزرگ جامعه و کشور است و اگر به صورت صحيح مورد استفاده قرار بگيرد مي تواند بسياري از اهداف (اجتماعي اقتصادي وفرهنگي) کشور را تامين نمايد.
مسئله فرهنگ و فرهنگي شدن يکي از نيازهاي جامعه است که با باورداشتن فرهنگ اسلامي و نيز تلاش و فعاليت براي رسيدن به آن مي توان به استقلال فرهنگي رسيد. در اين زمينه ارگان هاي مختلف مانند سازمان اوقاف و امور خيريه سهم بسزايي دارند و براي رفع نيازهاي فرهنگي جامعه بايد تلاش کنند. سازمان اوقاف به عنوان يکي از ارگان هاي فرهنگي کشور وظايفي از قبيل: نظارت بر انتخاب و اعزام مبلغين اسلامي و روحانيون به مناطق محروم و نظارت بر انتشار فصلنامه ها و... را بر عهده دارد که براي بهترانجام دادن وظايفشان نياز به برنامه ريزي دقيق و کامل دارند. البته يکي از مراکز مهم که مي تواند دست ياري به سوي وقف بلند کند حوزه هاي علميه هستند که با همکاري و همياري سازمان اوقاف مي تواند اهداف آن را به ثمر برساند و در زمينه هاي فرهنگي و آموزشي تاثير بسزايي بر جامعه اسلامي داشته باشند.
سازمان اوقاف بايد بکوشد با اعزام مبلغين به همه مناطق کشور خصوصا مناطق مرزي از تلاش دشمن جلوگيري کند و اجازه تبليغات ضدديني به دشمنان را ندهد و نيز با تبليغ و روشن سازي مسئله وقف براي عموم، اين مقوله را آموزش و احيا نمايد تا باعث رشد و توسعه آن شود.
انتشار به موقع و مناسب اخباروقف و تهيه ي گزارش ازموقوفات و مؤسسات فعال در امور خيريه نيز گامي مثبت ومؤثر در گسترش فرهنگ وقف در اذهان مي باشد.
کليد واژه
توسعه:در لغت به معناي رشدتدريجي درجهت پيشرفته شدن،قدرتمند شدن و حتي بزرگتر شدن
توسعه کوششي است براي ايجادتعادلي تحقق نيافته يا راه حلي است در جهت رفع فشار ها و مشکلاتي که پيوسته بين بخش هاي مختلف زندگي و انساني وجود دارد.
عدالت: درلغت به معناي برابر سازي و توازن است.
در مفهوم اجتماعي،هر گاه حق هر صاحب حقي به او داده شود مي گويند عدالت رعايت شده است. بنابراين عدالت اقتصادي که يکي از مظاهر عدالت اجتماعي است به معناي رعايت استحقاقها و دادن حقوق اقتصادي افراد است. (کرمي، پورمند، 1385. ص 169)
فرهنگ: شامل کليه راههاي تفکر و عمل جامعه هاي انساني است که براي آيندگان ذخيره شده است.(روزنامه اطلاعات، 1361، ص 7)
وقف: در لغت عبارت است از ايستادن و به عبارت واضح به حالت ايستاده ماندن وآرام گرفتن.
در اصطلاح فقها نگهداشتن و حبس کردن عين ملک و قرار دادن منابع آن در راه خدا است. (مدرس دبستان آبادي، 1381، ص 215)
Summary:
With tribute to free believers that are virtue cause of a society.
Charity and assistance to poor people is the interesting and prominent issues in ethical part of different religions. Since the social life is focused on cooperation and the foundation of religions is on providing the prosperity and making social correlations.
Regarding to issue of endowment, we must know that the endowment of a country is one of the important resources of great capitals of the society and in case of optimal use; it can provide main purposes (for example, social, economical and cultural purposes).
Culture and being cultural is one of the society requirements when we believe in the Islamic culture and with effort to catch it we can reach in cultural independence. In this field, there are different organizations such as endowment and charity. They should solve the cultural requirements of society. Charity organization has several duties which including: supervising and control selection of Islamic missionaries and sending them to deprived parts. They required a precise and complete program for doing their duty of course one of the main centers which can assist the endowment organizations, are religious authorities, that their assistance can be useful. It also has a great effect on Islamic society.
Endowment organization must be tried to prevent of enemy’s effort by sending missionaries to all parts of the country. It also must prevents of anti- religious propaganda and learn this topic by making known and propagandizing to the public.
Suitable publication of foundation news and providing report from endowers and active foundations in charity is a useful and effective effort in spreading the culture of endowment in the minds.
مقدمه
وقف در لغت به معناي ايستادن به حالت آرام و در اصطلاح يعني متوقف ساختن عين مال از هر گونه خريد و فروش،رهن يا ارثبه طوري که عين مال هميشه باقي بماند و منافع آن در راه خدا مصرف شود.
مساله تعاون و کمک به همنوع و افراد بي بضاعت و قراردادن اموال درامور خيريه، يکي از مبرزترين و جالب ترين مسائل اخلاقي اديان و مذاهب گوناگون جهان انساني است.زيرا اساس زندگي اجتماعي بر تعاون و اساس مذاهب و اديان آسماني بر تاُمين سعادت و ايجاد همبستگي هاي اجتماعي است. (همان)
اسلام براي اجراي عدالت اجتماعي و توزيع ثروت و بر انداختن فقرکه خود عامل اصلي بسياري از انحرافات اخلاقي و فساد اجتماعي است، قوانين عادي چون خمس و زکوة وضع کرده ودرعين حال اغنيا را تشويق به خيرات و مبرات کرد تا به فقرا کمک شود.
ممکن است عده اي با وقف مخالف باشند ولي بايد دانست در اثر جنگ، زلزله و... و نيز اوضاع بيمار اقتصادي بعضاًعده اي ثروتمند باشند و قدرتمند تر شده باشند وحتي امکان دارد شخصي با اختراع ويا ارايه ي يک خدمت سرمايه دار بزرگي شده باشد. بلکه نکته مهم آن است که چگونه از اين ثروت استفاده مي کند. بايد دانست تجمع ثروت در دست عده اي محدود و محروميت قشر وسيع تري از جامعه، باعث ناراحتي هاي رواني در جامعه خواهد شد.
وقتي اهداف و اقفان را مطالعه مي کنيم، متوجه مي شويم که آنها چقدر حتي به اصول جامعه شناسي و روانشناسي آشنا بوده اند.
عموما وقف نامه ها برحسب احتياجات اجتماعي هر عصر زمان تنظيم ميشود وما در بين آنها همه گونه خدمات اجتماعي،فرهنگي، اقتصادي را ميتوان پيدا کنيم.
نقش وقف در توسعه ي جامع کشورو سهم موقوفات در اقتصاد بدون نفت و رواج صنعت گردشگري،علي رغم اهميت فراوان آن، کمتر موردتوجه کارشناسان و برنامه ريزان قرار گرفته است. (سليمي فر،1381ص7)
مقاله حاضر که به قلم اينجانب نوشته شده است، هر چند به اجمال، اين موضوع بسيارمهم را بررسي کرده است و پيشنهادات و انتقادات و تاثير هايي را در جهت بهره برداري بهينه از ثروت عظيم وقف، به عنوان يک منبع مهم زاينده و بازوي کمکي دولت در برنامه هاي رشد و توسعه کشور ارائه کرده است.
وقف
(وقف از ديدگاه حقوق و قوانين،ماده 55) و نيز امام خميني در تحرير الوسيله مي فرمايند: و هو(الوقف) تحبيس العين و تسبيل المنفعه.(تحرير الوسيله،ج2،ص62)
منظور از «حبس»ممنوع کردن نقل و انتقال و يا تصرفاتي است که موجب تلف عين مي شود زيرا منظور از وقف انتفاع هميشگي موقوف عليهم از حال موقوفه است حبس بايد دايمي باشد تا با گذشت زمان آنچه را واقف تاُسيس نموده از بين نرود. از واژه «عين مال»استنباط مي شود که مال مورد وقف بايد به صورت «عين»باشد وساير انواع اموال قابل وقف کردن نيست. وقف را به اعتبارموقوف عليهم و جهت وقف به عام و خاص تقسيم کردهاند: وقف عام به موردي گفته ميشود که مال براي مقاصد عمومي وقف شده است:مانند وقف مساجد، پل ها، قنوات، مدارس يا به عنوان هاي عامي که مصداق آن غير محصور است: مانند وقف بر فقرا، بر اولاد يا کارگان کارخانه يا مزرعه معين. (استاد سبحاني،احکام وقف در شريعت)
در اجراي برنامه هاي ميان مدت و بلند مدت توسعه ي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي آنچه ذهن برنامه ريزان را بيشتر به خود مشغول مي کند محدوديت منابع در مقابل مصارف جد و حصر است، نتيجتاَ کشورهايي دراين زمينه موفق خواهند بود که بتواننداز تعدد و تنوع منابع برخوردار باشند. در کشورها در آمدهاي بالقوه ي موقوفات، در صورت شناسايي کامل و بهره برداري بهينه، ميتواند به طور مستقيم و يا غير مستقيم بخش عظيمي از بودجه ي کشور را تاُمين کند. اين حقيقت تکليفي بر دوش دست اندرکاران و مسئولان امر قرار مي دهد که در اين زمينه مطالعات و تحقيقاتي همه جانبه انجام دهند و براي رسيدن به يک راه حل عملي از طريق نهادها ي مختلف اقدام کنند.
اين مقاله مي تواند تلاشي بسيار کوچک براي نشان دادن اين مقوله ي بسيار مهم باشد.اميدوارم با کمک صاحب نظران و علما و متخصصان و ارائه نظريات و راه کارهاي تکميلي و گزارشات پيشرفت هاي کشوري و استاني قدمهاي بيشتري در اين راستا برداشته شود.
به اين منظوربرخي از عناوين اساسي را در زمينه وقف مورد بررسي و ارائه قرار ميدهيم:
اهميت شناسايي موقوفات
آيا مي دانيد که تمام شهرستان خدابنده،سراسر شهرستان ملاير، قسمت اعظمي از اراضي کرمان، روستاي منصوريه، کتابخانه و بخشي از مجلسي اصفهان، حوزه علميه باقر العلوم عليپور و...وقفي است؟(خسروي،1377،ص35)
پس مي توان گفت که اراضي اکثر استان ها و شهرستانها بين 20تا 90 درصد وقفي است و مي بايد در زمينه شناسايي و بهره برداري و توسعه از آنها،با استفاده از روشهاي موجود اقدام کرد.
بهره گيري از فرهنگ وقف در مسائل اجتماعي و فرهنگي
پژوهش فرهنگي پژوهشي است که در حوزه فرهنگ عمومي با اندکي تسامح در زمينه آسيب شناسي اجتماعي است، بنابراين تمام پژوهش هايي که در زمينه آداب و رسوم مردم در سطح محلي، منطقه اي و ملي انجام مي شود با پژوهش ها يي که آسيب هاي متفاوت اجتماعي را مورد بررسي قرار مي دهد از مقوله فرهنگي محسوب مي شود. (طرح هاي ملي وزارت فرهنگ،1357،ص123)
نيازهاي فرهنگي جامعه کنوني چيست وبرکدام يک از شئون فرهنگي مي بايست سرمايه گذاري کرد؟
عليرغم سوابق درخشان فرهنگي ملت ما که از اعتقادات و تعاليم اسلامي نشاُت گرفته، بواسطه چند ين سال سلطه دنياي غرب، استقلال فرهنگي اين جامعه مورد تهاجم واقع گرديد و هويت خويش را از دست داد،.بنابراين ما مي بايست يا تکيه به فرهنگ اسلامي خودمان، فرهنگ حاکم را به فرهنگي مستقل متحول ساخته وزمينه هاي لازم جهت نيل به استقلال فرهنگي را فراهم آوريم ودر اين راه دو چيزمي بايست مورد توجه قرار گيرد:
1.باور داشتن فرهنگ اسلامي به عنوان فرهنگي مستقل و توانا براي حل مشکلات بشر و رفع تبليغات جوامع بشري.
2.تلاش براي دستيابي و گسترش هرچه بيشتر اين فرهنگ از طريق فعاليت فرهنگي ارگان هاي مختلف مخصوصااداره اوقاف و امور خيريه و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي.
بنابراين فعاليت ما براي رفع نيازهاي فرهنگي جامعه کنوني حول دو محور شکل مي گيرد: يکي فعاليت هايي که توانايي فرهنگ اسلامي را تبيين مي نمايد و ديگري فعاليت هايي که راه را جهت گسترش آشنايي عمومي با اين فرهنگ و دست يافتن به سرچشمه هاي اصلي آن هموار مي سازد. (روزنامه اطلاعات1361،ص7)
کوشش در جهت ايجاد منابع متنوع در راستاي افزايش در آمد و ثروت از جمله اموري است که در همه ي کشورها يکي از اساسي ترين اهداف بشمار مي رود و هر کشوري با توجه به فرهنگ و وضعيت اجتماعي واقتصادي خود به اين امر اهتمام مي ورزد. به طور مثال اکثرکشورهاي غير اسلامي به توسعه ي گردشگري پرداخته و با توجه به فرهنگ و آداب و رسوم عمومي خود منبع بزرگي از در آمد را تدارک مي بينند. اين کشورها از اموري لمانند استفاده از جاذبه هاي سواحل درياها و تسهيلاتي که در اين زمينه فراهم مي کنند، درآمدهاي سرشاري را به دست مي آورندو از اين راه بخش عمدهاي از منابع و بودجه ي کشورشان را تاُمين مي نمايند، لکن براي کشور ما استفاده از منابع بلقوه ي موقوفات و به کارگيري اين سنت اسلامي است که اولاً موجبات رونق اقتصادي و افزايش سرمايه و ايجاد اشتغال را فراهم خواهد نمود و ثانياً باعث احيا و مطرح شدن يک سنت پسنديده مي شود و اين خود مي تواند به طور غير مستقيم يکي از وسائل و ابزارهاي مقابله با تهاجم فرهنگي بيگانه باشد.
وقف از جهت گوناگوني ازقبيل اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، قراني، رفاهي، تفريحي و... بر گسترش و توسعه بشري تاُثير دارد،که در بررسي هاي انجام شده در رابطه با تاُثير و توسعه وقف و موقافات از نظر فرهنگي و آ موزشي در استان و شهرستان مورد نظر به طورکلي در همه ي جوامع اطلاعاتي بسيار کم و يا نا چيز ارائه مي دهيم.
جايگاه فرهنگ وقف
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي
- سازمان ملي جوانان
- سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي
- سازمان اوقاف و امور خيريه
- سازمان حج وزِارت و....
بالاترين مرجع قانوني در امور فرهنگي کشور يعني شوراي عالي انقلاب فرهنگي که با توجه به اهميت فراوان، گسترش فرهنگ وقف و نقش آن در محو بسياري ازآثارسوء فقر و فساد در جامعه مي تواند نقش تعيين کننده اي را در آشنايي و ايجاد انگيزه افراد در جامعه ايجاد نمايد و ازسوي ديگر سازمان اوقاف و امور خيريه نيز که يک نهاد فرهنگي مذهبي است و رسالت آن نشر و گسترش فرهنگ اسلامي است، مي تواند نقش مؤثرتري در زمينه ي ترويج فرهنگ وقف و آموزش آن در جامعه داشته باشد. (فرقاني،1387،ص7)
وظايف وقفنامه ها در امور فرهنگي و آموزشي
- نظارت بر انتشار فصلنامه ها، ماهنامه ها و کليه نشريات سازمان
- نظارت بر تهيه و تنظيم و اجراي برنامه هاي مربوط به تحقيق و ترجمه و نشر کتب و تبليغ معارف و مطالعات و تحقيقات ديني
- تشويق به شناخت وقف ونيکوکاري بوسيله انتشار نشريات و رسانه ها
- نظارت بر انتخاب و اعزام قاريان و حافظان و دوران قرآن کرم به ممالک اسلامي
- نظارت و اعزام روحانيون و مبلغين اسلامي به مناطق محروم کشور و غيره...
درراستاي تاُمين اين وظايف جهت عمل به تعهدات اين اهداف ادارات کل سازمان اوقاف و امور خيريه در سراسر کشور با بازوهاي اجرايي چون صندوق عمران و موقوفات ادارات و مؤسسات صنعتي و کشاورزي وابسته، وظيفه دارند درآمدهاي مورد نظر را تاُمين نمايند.
متاُسفانه در حال حاضرواحدهاي مزبوردر موقعيت مناسب به سر نمي برند و از امکانات و تسهيلات لازم و نيز نيروي انساني متخصص در امور اوقافي محرومند، بنابراين به علت فقدان منابع مزبور اکثراً از کارايي و عملکرد مطلوب برخوردار نيستند و عمدتاًبه امورجاري و مسائل مربوط به اداره اماکن مذهبي مي پردازند. به هر صورت حل اين مساُله در گرو مشخص شدن جايگاه واقعي سازمان اوقاف و امور خيريه در نظام جمهوري اسلامي ايران است، سازمان اوقاف در صورت داشتن تشکيلاتي مستقل و قوي و بهره مندي از نيروي انساني متخصص و کافي، تحرک لازم را درانجام دادن امور جاري موقوفات موجود و نيز شناسايي موقوفات ناشناخته به دست خواهد آورد که در نتيجه قطعاً افزايش درآمد را به دنبال خواهد داشت، ضمن اينکه سازمان مي تواندکم کم به سوي خودکفايي پيش برود.
رسالت اصلي و نقش حوزه هاي علميه نسبت به احياي فرهنگ وقف
رسالتي فرهنگي است که بالاترين مرجع سياستگذاري هاي فرهنگي کشور (شوراي عالي انقلاب فرهنگي)در شرح وظايف قانوني براي اين سازمان تعيين کرده است و هم از نظرشرعي واقفيني که اموال و دارايي خود را وفق نموده اند، آن را بعنوان يک وظيفه و تعهد شرعي براي سازمان اوقاف تکليف کرده است.
در امور فرهنگي واقفيني مي باشند که بيش از 70درصد آنان اموال و دارايي هاي خود را وقف نهضت عاشورا، امر به معروف و نهي از منکر، تبليغ دين، مقابله با کفر و شرک و الحادنموده اند. (فرقاني،1387،ص8)
خدمات ارزشمنداوقاف که قابل ستايش است از قبيل: مقابله با شرايط حاکم بر معادلات سياسي بين المللي سال هاي اخير و گسترش فضاي اسلام ستيزي، علني شدن مواضع استکبار در مخالفت با حيات اسلام و نيز حملات گسترده لابي هاي صهيونيستي به جهان اسلام و به دنبال آن تاَثير پذيري و تبعيت برخي از جريانات سياسي داخلي از معادلات فوق که همسويي ناجوانمردانه آنان با سياست کانون ها و محافل اسلام ستيزي غربي را به دنبال داشته است که در راستاي آن برنامه هاي مدوني را براي حمله به اسلام آغاز کرده اند، تا جايي که با طرح تشکيک در اصول و مباني دين درسطح جامعه و حتي مخلوق خواندن کتاب آسماني و جسارت مستقيم به مقام خاتم انبياء(ص)و ائمه معصومين(ع) و تبليغ و ترويج علني الحادو...با تشکيل ناتوي فرهنگي شبيخوني گسترده را براي نابودي اسلام و قرآن آغاز کرده اند. رسالت مهمترين پايگاه فرهنگي کشور، يعني سازمان اوقاف در جهت حفظ دين و قرآن وتبليغ و ترويج ارزشهاي معنوي و مقابله با اين هجوم بيرحمانه بيش از هر زمان ديگري نمايان گشته وايجاب مي کند که فعاليتهاي فرهنگي را با توجه به اهرمهاي سياسي و آموزشي تاًثيرگذارگسترش دهند.
در رابطه بانقش حوزه هاي علميه بيان مي شود که امروزه مبلغان بايد مانند انبياء به مسئله تبليغ توجه کنند و اجازه انحراف در ميان جوانان را ندهند. دشمنان امروزاز هر روشي براي ضربه زدن به اسلام استفاده مي کنند پس بايد از هيچ تلاشي دريغ نکنند.
استان قم يکي از مهمترين پشتوانه هاي کشور در نظام انقلاب اسلامي است که بايد از قدرت حوزه هاي علميه و طلاب که در اين شهر و حتي شهرهاي ديگرکشور پرورش يافته انداستفاده و درترويج مسائل اسلامي تلاش کنند.
سازمان اوقاف بايد بکوشد و با اعزام مبلغ به همه مناطق کشور خصوصاًمناطق مرزي از تلاش دشمن جلوگيري کند و اجازه تبليغات ضد ديني به دشمنان را ندهند.و نيز با تبليغ و روشن سازي مسئله وقف براي عموم اين مقوله را آموزش و احيا دهند تا باعث رشد و توسعه آن شود. (مصلحي،1387،ص14)
حجةالاسلام مصلحي نماينده ولي فقيه و سرپرست سازمان اوقاف و امور خيريه مي فرمايند:
متاًسفانه توجه به موضوع وقف که در دين اسلام به عنوان يکي از مسائل مهم تلقي شده است در جامعه کمرنگ است. وي بابيان اينکه حوزه هاي علميه نسبت به احياي فرهنگ وقف کوتاهي کرده اند افزود: حوزه هاي علميه بايدنسبت به اين مسئله توجه بيشتري داشته باشند و فرياد برآورده به صحنه بيايند. (همان)
در اينجا نتيجه مي گيريم اگر حوزه هاي علميه به دنبال استقلال حوزوي خود هستند که بتواندبا جديّت در برابر تمام شبهات ايستادگي کرده و مسائل اسلامي را ترويج کنند. بايد نسبت به مسئله وقف توجه بيشتري داشته باشند، البته با همکاري و همياري سازمان اوقاف و امور خيريه.
و. وقف عنصر فرهنگي تمدن ساز:
شرط وقف اين است که متضمن خير باشد و اين خير هر مصداقي را مي تواند داشته باشد،مکاني براي نيازمندان، طالبان علم، مسافران،گرفتاران و.... تجربه نشان داده که در طول تاريخ،وقف هايي براي مسافران صورت گرفته است، هر چند غير مسلمانان در ميان آن ها باشد و اين نشان دهنده نگاه انساني وقف است.
فرهنگ وقف درجامعه امروزي بايدنمو و گسترش پيدا کند، زيراحجم رويکردبه وقف از سوي مردم نسبت به پاره اي از مقاطع تاريخ کمتر است. ما بايد با تبليغ در اين مورد مسائل و قف را احيا کنيم.
وقف يک مسئله منعطف است و بايد با توجه به شرايط دوران آن را به خدمت گرفت تا ظرفيت خود را به تناسب امروزنشان دهد. وقف قابليت آن راداردتا فراتر از مرزها و حدود در خدمت جامعه باشد. بايد نگاه به آينده باشد و نگاه به حکومت واحد امام عصر (عج)داشته باشيم و در همين راه وقف را فعال کنيم.
ابراهيم رجب بيگي 50ساله، که يکي از چندين واقفين است ويک مغازه خوار و بار فروشي دارد، در پاسخ به سواُلم که تاُثير وقف در مسائل اجتماعي، فرهنگي و آموزشي چيست مي گويد: ...وقف در زمان هاي گذشته خيلي صورت مي گرفت. افراد خيٌر با جان و دل اگر خانه اي،زميني و يا باغي داشتندتا زماني که در قيد حيات بودند وقف مي کردند و صرف کارهاي خير مي کردند اما حالا متاُسفانه مردم به دليل مشکلات اقتصادي و خانوادگي توانايي اين کارها را ندارند.
وقف رويش سخاوت در عبادت
وقف اموال در امور عام المنفعه تنها نام واقف آن را زنده نگه نمي دارد، بلکه ازرشهاي معنوي و انساني و مکارم اخلاق همچون نوع دوستي، نيکوکاري و تعاون را نيز در جامعه جاودانه مي سازد و چرا که خوشبختي از آن کسي است که ديگران را خوشبخت سازد. وقف يکي از احکام و برنامه هايي است که با هدف دستگيري از محرومين،تاُمين نيازهاي اقتصادي و توسعه فرهنگ تشريح شده است يعني شخص واقف قسمتي ازاموال و دارايي خود را براي استفاده ديگران ورفع نيازهاي مادي و معنوي جامعه وقف مي کند، چرا که افراد خيري که با رضايت خاطرو در جهت خوشنودي خداوند و خدمت به همنوعان خود اموال خويش را در راستاي مسائل فرهنگي وقف مي کنند، کم نيستند. از ياد نبريم که وقف پيش از وقوع انقلاب اسلامي به موضوعي فراموش شده مبدل شده بود اما اينک نسيم جانبخش احياي سنت هاي اسلامي و ملي و حياتي دوباره به اين سنت پسنديده بخشيده و استقبال نيک انديشان و نيکوکاران را بدنبال داشته است. انتشار به موقع و مناسب اخباروقف و تهيه ي گزارش از موقوفات و مؤسسات فعال در امور خيريه گام مثبت و مؤثري در گسترش فرهنگ وقف در اذهان داشته است.
به اعتقاد کارشناسان و محققان اکنون که در کشور هاي اروپايي و امريکايي با الگو پذيري از ايرانيان بنيادهاي خيريه تاُسيس مي کنند، جاي تاُسف است که ما به اين مسئله کم توجهي کنيم. ما بايدمراکز پژوهشي و تحقيقاتي فعالي رابراي گسترش آموزش فرهنگ وقف در جامعه ايجادکنيم. خيرين و افرادي که تمکن مالي دارند، براي احياي دوباره اين سنت الهي تلاش مي کنند و بتدريج شاهد تاُسيس و گسترش مراکز علمي و پژوهشي در اين زمينه مي باشند. بعد از مطالعه وبررسي اجمالي بعضي از زمينه هاي فرهنگي وقف چند پيشنهاد کار ساز جهت جلب توجه مردم نسبت به موقوفات و بهره وري از موقوفات را توصيه مي کنم:
1. افراد را آموزش دهيم و آن ها را با ايات الهي و احاديث آشنا کنيم تا اينکه بدانند،بخشش مفيد است.مانند،امام صادق مي فرمايد: همانا خداوند تبارک و تعالي اغنياو فقرارا شريک در اموال قرار داده است، پس براي اغنيا جايز نيست به سوي غير شريکشان برگردانند.
2. بيان اثرات وقف.به طور مثال اگرافراد مالشان را هزينه تحصيل محرومان کنند باعث شکوفايي استعداد افراد مي شود وياباتشکيل مراکز فرهنگي باعث از بين رفتن تهاجم فرهنگي از غرب ميان جوانان مي شود.
3. دولت سالانه فهرستي از موارد مورد نياز که مردم مي توانند کمک کنند ارائه نمايد و افراد را سوق دهيم که در اين زمينه وقف کنند.
4. بالاترين بودجه دولت در وزارت آموزش و پرورش است و مدارس بايد با تشويقات لازم شرکت افراد را به عنوان منبع ياد کنند و مدارس را از امکانات آموزشي پر کنند.
5.در شناسايي موقوفات اهتمام بيشتري به عمل بيايد. مثلاً زمين هاي مخروبه و... را در روزنامه ها اعلام تا افراد نظرات و پيشنهادهاي خود را در جهت استفاده ي بهترارائه نمايد.
6. متوليان از افراد متعهد و دلسوز باشند و در نگهداري موقوفات دقت کرده و براي استفاده بهينه از موقوفات آموزش هاي لازم را ببينند.
7. گنجاندن مطالبي ازوقف در کتب درسي.
8. افراد آموزش ببينند ودر وقفنامه هانيز گنجانده شود که موقوفات و درآمدشان در چه راهي مصرف مي شود.
درپايان يکبار ديگر بيان مي کنم که سنت حسنه وقف،سرمايه ي گرانبهايي است که به صورت بالقوه ظرفيت هاي بيکراني براي حل مشکلات اقتصادي، فرهنگي،اجتماعي و آموزشي دارد، ظرفيتهايي که بايد شناخته و معرفي شود و متناسب با نيازهاي امروز در جهت توسعه و سازندگي فرهنگي و اقتصادي به کار رود. (سليمي فر،1381،ص25)
کلام رابا سخني ازامام خميني(قدس سره) به پايان مي بريم.امام مي فرمايند:
با همين اوقاف فقر را غني کنيم
معرفي سايت مرتبط با اين مقاله
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
