امريکا و کابوسي به نام چين

روابط چين و ايالات متحده امريکا در حال وارد شدن به عرصه جديدي است. هر چند تنش هاي سياسي واشنگتن - پکن تاکنون از متهم ساختن يکديگر به دخالت در امور داخلي يا نقض حقوق بشر فراتر نرفته ولي گسترش توان نظامي چين کابوس جديد شب هاي برنامه ريزان نظامي پنتاگون شده است. به باور بسياري از کارشناسان مسائل بين المللي چين در حال تبديل شدن به يک ابرقدرت جديد جهاني در عرصه معادلات بين المللي است. پکن با تزريق درآمدهاي مازاد ناشي از رشد اقتصادي خود به درون ارتش چين و همچنين دستيابي به دانش فني پيشرفته براي ساخت جنگ افزارهاي جديد در حال تبديل شدن به رقيب سرسختي براي ارتش ايالات متحده امريکاست که پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي سابق، ديگر رقيب قدرتمندي براي خود متصور نبود.

از جاسوسي تا هک کردن سيستم هاي اطلاعاتي رقبا

يکي از پيچيده ترين مسائلي که چند سالي است سرويس هاي اطلاعاتي امريکايي و غربي با آن مواجه هستند روش هاي پيچيده يي است که جاسوسان چيني از آن براي نفوذ به سيستم هاي اطلاعاتي - امنيتي و جمع آوري اطلاعات سياسي، اقتصادي و نظامي مورد نياز خود استفاده مي کنند. بنا بر اظهارات مقامات عالي رتبه اطلاعاتي امريکا، آژانس هاي امنيتي چين در ميان 140 سرويس جاسوسي خارجي که براي نفوذ به سازمان هاي اطلاعاتي امريکايي تلاش مي کنند از پيچيده ترين روش ها استفاده مي کنند و اين مساله علاوه بر وارد آمدن خسارات بسيار سنگين اقتصادي باعث شده سرويس هاي امريکايي علاوه بر اختصاص دادن بخش زيادي از توان و نيروي انساني خود براي مقابله با جاسوسان چيني به فکر استخدام جاسوسان و نيروهاي ضد اطلاعات جديدي در سازمان هاي سيا و اف بي آي بيفتند. اين موضوع بعد از آن رنگ جدي تري به خود گرفت که سران پنتاگون در ماه هاي گذشته اعلام کردند که هکرهاي چيني کامپيوتر شخصي «رابرت گيتس» وزير دفاع امريکا را هک کرده اند. هر چند وزارت خارجه چين ادعاي امريکا را تکذيب کرد ولي «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان نيز در سفر خود به چين از تلاش چيني ها براي ورود به سيستم هاي اطلاعاتي و امنيتي آنها ابراز نگراني کرده بود، بنا بر اظهارات مقامات اطلاعاتي فعلي و پيشين امريکا، چيني ها از جنگ هاي عراق و افغانستان که سبب انحراف توجه سرويس هاي اطلاعاتي امريکا شده، سود برده اند و از اين فرصت براي جمع آوري اطلاعات حساس در مورد بمب هاي هسته يي امريکا و طرح موشک ها و کشتي هاي جنگي امريکا استفاده کرده اند. در همين خصوص «جوئل برنز» ازمقامات عالي رتبه ضدجاسوسي امريکا مي گويد؛ جنگ عراق و نبرد با تروريسم سبب شده بخش زيادي از نيروي ما صرف اين مسائل شود و در همين حال چيني ها در حال بهره جستن از اين موقعيت هستند. «گيت ريگن» از مقامات سابق سازمان اطلاعات مرکزي امريکا (سيا) نيز که متمرکز بر مسائل چين بوده در اين خصوص مي گويد؛ اگر مردم امريکا مي دانستند که چه تعداد از نيروهاي اطلاعاتي امريکا مسوول مقابله با چيني ها هستند، وحشت مي کردند. او مي گويد که خشم و نااميدي وي از کمبود ابتکار و منابع براي جاسوسي متقابل از چيني ها يکي از دلايلي بود که باعث شده وي در سال 2006 بعد از 24 سال کار در سيا به کار خود پايان دهد. برنز نيز با تشريح فعاليت هاي جاسوسي چين به عنوان الگويي سخت و دردسرآفرين مي گويد که از 140 سرويس اطلاعاتي که براي نفوذ به آژانس هاي اطلاعاتي امريکا تلاش مي کنند چين بيشترين پشتکار را دارد و از پيچيده ترين روش ها استفاده مي کند. مقامات امريکايي مي گويند مدارک نگران کننده يي وجود دارد که نشان مي دهد چين براي به دست آوردن اطلاعات حساس نظامي و اقتصادي طرح هاي حساب شده يي براي استخدام هزاران جاسوس حرفه يي و آماتور دارد.

چين تهديدي براي امريکا و هند در اقيانوس هند

چين از سال 1999 به بعد آرام ولي بي صدا توان نظامي خود را در اقيانوس هند به مرحله يي رسانده که مي تواند تهديداتي جدي را متوجه ايالات متحده امريکا، ژاپن و استراليا در اين منطقه از جهان کند. اين تهديدات در صورتي تا حدودي فروکش مي کنند که هند از پيوستن به مثلث واشنگتن - توکيو - سيدني خودداري کند. همين مساله باعث شده که کارشناسان امور نظامي در هند و امريکا از گسترش سيطره چين در اقيانوس هند که اقدام به ايجاد مجمع الجزاير نظامي و اطلاعاتي در اين منطقه براي کنترل تحرکات ناوهاي امريکايي و هندي کرده، نگران باشند. در حقيقت واقعيت اين است که هند از سال 1999 به بعد به واسطه گسترش روابط نظامي و سياسي خود با ايالات متحده امريکا تبديل به هدف شماره يک پکن شده است. اين بدان علت است که چيني ها شرايطي را پيش بيني مي کنند که هند در کنار دو متحد ديگر امريکا يعني ژاپن و استراليا قرار گيرد که در اين صورت ائتلاف مذکور قادر خواهد شد از نظر زميني، دريايي و هوايي بر ارتش چين مسلط شود. چيني ها همچنين به خوبي به اين نکته واقف هستند که ارتش قدرتمند هند در صورت آغاز هر گونه جنگي بر سر شبه جزيره تايوان مي تواند جبهه جنگ دومي با چين از طريق مرزهاي مشترک خود با چين در رشته کوه هاي هيماليا باز کند.
مساله ديگري که باعث نگراني امريکا و هند از حضور چين در اقيانوس هند شده گسترش روابط چين و ميانمار است. ميانمار که از نظر صنعتي بسيار ضعيف تر از کره شمالي است از ذخاير غني نفت و گاز برخوردار است و حدود يک هزار دانشمند هسته يي و تکنسين را براي آموزش ديدن به روسيه اعزام کرده است. در همين حال پکن در حال توسعه بندر Sittwe در اين کشور به عنوان لنگرگاهي امن براي بازرگانان و کشتي هاي جنگي خود است و اخيراً نيز به ايجاد مکان مشابهي در بندر اقتصادي Tilawa علاقه مندي نشان داده است. گزارش هاي تائيد نشده يي نيز مبني بر اين وجود دارند که تعدادي از شرکت هاي الکترونيکي چين که با ارتش چين در ارتباط هستند وارد اين بندر شده اند و در جزاير مرجاني اين منطقه پايگاه هاي شنود راه اندازي کرده اند. در همين حال چين بر خلاف قدرت هاي غربي که به طرز بي رحمانه يي سعي کرده اند تمايلات سياسي خود را به سران جزاير مالديو مبني بر پذيرش اپوزيسيون وهابي بقبولانند، از تحميل خواسته هاي سياسي خود به سران اين جزاير که در موقعيت استراتژيکي واقع شده اند، خودداري کرده است. نگراني ديگر سران هند و امريکا گسترش سريع روابط نظامي چين و بنگلادش است. اين کشور در سال 2005 قرارداد همکاري هاي هسته يي با چين منعقد کرده و تاکنون چندين هيات از سوي پکن به داکا سفر کرده اند تا اقدام به گسترش و تعميق همکاري هاي نظامي چين با ارتش قدرتمند بنگلادش کنند. اين مساله از آن جهت مايه نگراني واشنگتن و ديگر رقباي چين است که به زودي کشتي هاي جنگي بنگلادش مجهز به موشک هاي چيني C-802 مي شوند که داکا مي تواند از آنها عليه کشتي هاي کشورهايي که روابط دوستانه يي با آنها ندارد، استفاده کند.

چين به دنبال ساخت ناوهاي هواپيمابر

داشتن ناوهاي عظيم الجثه هواپيمابر و تلاش براي ساخت آنها روز به روز در ميان کشورهاي جهان طرفداران بيشتري پيدا مي کند و ايالات متحده امريکا در اين ميان به عنوان يکي از کشورهاي پيشرو در زمينه طراحي و توليد ناوهاي هواپيما بر روز به روز با رقباي سرسخت تري در عرصه بين المللي مواجه مي شود. با وجودي که امريکا سرمايه گذاري بسيار عظيمي براي در انحصار نگاه داشتن قدرت هوايي دريايي انجام داده ولي چنين انحصاري ممکن است از کنترل امريکا خارج شود زيرا چندين کشور اخيراً اعلام کرده اند که برنامه هايي براي ساخت ناوهاي هواپيما بر دارند که اگر برنامه هايشان به طور کامل به اجرا درآيد پنتاگون مجبور خواهد بود استراتژي دريايي اش را مورد ارزيابي مجدد قرار دهد. تنها دلخوشي برنامه ريزان دريايي امريکا اين است که اين کشور در يک يا دو دهه آينده همچنان انحصار جهاني اين کلاس از کشتي هاي جنگي را در اختيار دارد. از 21 ناو هواپيما بري که در حال حاضر در سطح جهان مشغول به فعاليت هستند 11 ناو هواپيمابر متعلق به امريکا است که 9 فروند از آنها از کلاس نيميتز هستند. براي برنامه ريزان دريايي امريکا تنها کشورهاي انگليس، فرانسه، ايتاليا، اسپانيا و تا حدودي هندوستان مي توانند به عنوان کشورهايي داراي ناوهاي هواپيمابر قابل اعتماد باشند. اين در حالي است که روابط امريکا با روسيه رو به نزول است و پنتاگون افزايش قدرت نظامي چين را تهديدي بالقوه براي خود مي داند.
چين علاقه مند به داشتن ناو هواپيمابر و خواهان سود بردن از تجربه و تخصص روس ها در اين زمينه است ولي برخلاف ساير کشورها رويکرد متفاوتي را در دستيابي به ناوهاي هواپيمابر در پيش گرفته است. چين براي دستيابي به دانش ساخت ناوهاي هواپيما بر اقدام به خريد کشتي هاي غربي براي مطالعه ساختار و عملکرد آنها کرده است. در واقع علاقه پکن به داشتن يک ناوگان دريايي پيشرفته پيشينه طولاني دارد و به سال 1985 بازمي گردد که ناو هواپيمابر استراليايي HMAS Melbourne را خريد. پکن همچنين سه فروند از ناوهاي هواپيمابر اتحاد جماهير شوروي سابق را براي «مطالعه» از اوکراين خريداري کرده است. البته مقامات چيني هدف خود از خريد ناوهاي هواپيمابر را تبديل آنها به مجتمع هاي تفريحي عنوان کرده اند ولي منابعي در صنايع نظامي اوکراين، در مصاحبه هايي که در سال 2001 انجام دادند، تائيد کردند اشخاصي که از چين براي مذاکره جهت خريد ناوهاي هواپيمابر به اين کشور مي رفته اند کارشناسان امور تفريحي نبوده اند زيرا همگي آنها با تکنولوژي ناوهاي هواپيمابر خيلي آشنا بوده اند. چين آن طور که گمان مي رود ناوهاي هواپيمابر را براي تبديل آن به مجتمع هاي تفريحي خريداري کرده است ولي کارشناسان مسائل نظامي روسيه و غرب در گمانه زني هاي خود به اين موضوع اشاره کرده اند که اين ناوها به احتمال بسيار زياد سکويي براي آموزش و آزمايش ناوهاي هواپيمابر چيني خواهند بود.
هر چند چين بايد براي ساخت بدنه ناو هواپيمابر به روسيه متوسل شود ولي رسانه هاي گروهي اين کشور به نقل از يک درياسالار چيني در دهمين سالگرد کنگره ملي خلق چين اعلام کردند که اين کشور در حال حاضر روي يک برنامه تحقيقاتي براي ساخت اولين بدنه بومي ناو هواپيما بر کار مي کند و انتظار مي رود که اين برنامه ظرف سه سال تکميل شود. تلاش چين براي ساخت ناو هواپيما بر در شرايطي صورت مي گيرد که اين کشور ساير تجهيزات و ادوات مورد نياز ناوهاي هواپيما بر و حتي جنگنده هاي سوخوي مخصوص فرود روي ناوهاي هواپيما بر را از اوکراين خريداري کرده است. چين چهار سري از قلاب هاي دم جنگنده سوخو - 33 که براي کنترل سرعت جنگنده ها روي عرشه ناوهاي هواپيمابر ضروري است و ساير تجهيزات مورد نياز براي کمک به برخاستن جنگنده ها از روي ناوهاي هواپيمابر را که توسط يک شرکت روسي طراحي شده در سال گذشته به دست آورده است. به باور کارشناسان خريد چهار سري از ادوات مورد نياز ناوهاي هواپيمابر به اين معني است که چين قصد دارد از اولين سري براي بررسي ساختاري و کپي برداري هاي آينده، از دومين سري براي انجام آزمايش هاي گوناگون روي ناو هواپيمابر و از دو سري ديگر براي تجهيز ناوهاي هواپيمابر آينده خود استفاده کند. به باور کارشناسان مسائل نظامي چنين خريدهايي از سوي چين نشان دهنده اين مساله است که اين کشور ساخت واقعي ناوهاي هواپيمابر را در آينده يي نزديک آغاز خواهد کرد.
گزارش ها در خصوص تلاش چين براي ساخت ناوهاي هواپيمابر در حالي منتشر مي شوند که اين کشور تلاش هاي همزماني را نيز براي ساخت زيردرياي هاي هسته يي مدرن آغاز کرده است. چين در حال حاضر موفق به توليد زيردريايي هاي 094 کلاس Jin شده است که مجهز به موشک هاي بالستيکي به برد 8 هزار کيلومتر هستند که مي توانند از قلمرو چين مستقيماً شهرهاي مهمي را در امريکا و کانادا مورد حمله موشکي قرار دهند.
بنا بر اظهارات کارشناسان مسائل نظامي، چندين دهه تلاش چين براي ساخت ناو هواپيمابر و زيردريايي هاي مدرن و همچنين اختصاص هزينه هاي ميلياردي براي تحقيق در اين خصوص، نه تنها نفوذ قدرتمندي به اين کشور در روابط با تايوان مي دهد بلکه سد بازدارنده يي نيز در برابر استقرار ناوهاي امريکايي در غرب اقيانوس آرام ايجاد خواهد کرد. اين در حالي است که برخي ديگر از کارشناسان بر اين باورند که چنين تلاش و سرمايه گذاري گسترده يي حاکي از آن است که چين مي خواهد به ابرقدرتي بين المللي تبديل شود.

ارتش چين تحت فرمان چه کسي است

«دنياي بيروني اطلاعات کمي از انگيزه ها، تصميم گيري ها و قابليت هاي مدرن سازي ارتش چين دارد. رهبران چين بايد توضيحات کافي درباره اهداف و دلايل گسترش توانايي هاي نظامي چين ارائه کنند. » اين عبارت بخشي از جديدترين گزارش پنتاگون در خصوص قدرت نظامي چين است. بنا بر اظهارات کارشناسان مسائل بين المللي عادت چين به مخفي کاري، چالش ها و تهديدات ترسناکي را در ارزيابي جاه طلبي هاي اين کشور در درازمدت مطرح مي کند. براي دولت هاي خارجي و تحليلگراني که تحولات نظامي چين را دنبال مي کنند يکي از بزرگ ترين رازها اين است که چه کسي واقعاً در اين کشور مسوول ارتش است و آن را اداره مي کند؟
از نظر اسمي و صوري «هوجين تائو» رئيس جمهور چين که همچنين رئيس کميته مرکزي ارتش (بالاترين رده فرماندهي ارتش چين) است رئيس نيروهاي مسلح اين کشور است ولي ترديد قابل تاملي در ميان کارشناسان نظامي بين المللي درخصوص ميزان قدرت و نفوذ او و ساير رهبران سياسي روي ارتش 3/2 ميليون نفري قدرتمند اين کشور وجود دارد. براي همسايگان چين و همچنين قدرت هاي نظامي منطقه يي، مخصوصاً ايالات متحده امريکا کمبود اطلاعات درخصوص چگونگي تصميم گيري براي ارتش چين، تلاشي بيهوده براي فهميدن زيرساختي است که مي تواند توازن قدرت در آسيا را تغيير دهد.
انتقادات سران سياسي و نظامي امريکا از گسترش توانايي هاي نظامي چين در حالي صورت مي گيرد که مقامات ارشد نظامي پکن چنين اظهاراتي مبني بر اينکه قوي تر شدن ارتش چين خطر بزرگي را متوجه ثبات منطقه يي مي کند، رد و بر اين موضوع پافشاري مي کنند که هزينه هاي نظامي چين تنها صرف نيازهاي دفاعي اين کشور مي شود. با اين وجود برخي از تحليلگران بانفوذ چيني مي گويند که ارتش چين در سال هاي اخير گام هاي قابل توجهي در تشريح دکترين نظامي و هزينه هاي نظامي خود برداشته و اميدوارند چنين روندي ادامه يابد. اما در همين حال مي گويند که حمايت نظامي واشنگتن از تايوان مانع از آن مي شود که چين جزئيات بيشتري درخصوص اهداف استراتژيک و ساختار ارتش خود را علني کند.
«شن دينگلي» يک کارشناس امنيتي از دانشگاه «فودان» در شانگهاي مي گويد؛ ما بايد به منظور حفظ قابليت هاي جنگي مان اسرار مشخصي را محرمانه نگه داريم؛ ما نمي توانيم اجازه دهيم امريکا و تايوان بفهمند که چگونه مي خواهيم با آنها مقابله کنيم.
اين اظهارات در حالي صورت مي گيرد که بعد از انهدام يک ماهواره هواشناسي توسط يک موشک چيني در تاريخ 11 ژوئن ترديد تحليلگران در خصوص اينکه چه کسي واقعاً ارتش را در اين کشور کنترل مي کند قوت بيشتري گرفت زيرا واکنش مقامات عالي رتبه وزارت خارجه چين به گونه يي بود که کاملاً نشان مي داد از طرح ارتش براي انهدام يک ماهواره هواشناسي از کارافتاده توسط يک موشک ضدماهواره يي هيچ اطلاعي نداشتند. اين موضوع از آنجايي حائز اهميت است که با وجود اعتراضات گسترده يي که در جامعه بين المللي نسبت به اين آزمايش موشکي صورت پذيرفت دو هفته طول کشيد تا وزارت خارجه چين اين آزمايش را تائيد کند.
عده يي ديگر از تحليلگران نيز در اظهارات خود به واقعه ماه اکتبر اشاره مي کنند که در جريان آن يکي از جديدترين زيردريايي هاي متعارف چين توانست بدون اينکه شناسايي شود خود را به نزديکي ناو هواپيمابر «کيتي هاوک» و کشتي هاي جنگي اطراف آن برساند و تنها هنگامي که در نزديکي يکي از آنها از آب بيرون آمد، شناسايي شود. مقامات امريکايي اين اتفاق را کوچک شمردند ولي برخي از کارشناسان به اين موضوع اشاره مي کنند که آيا رهبران سياسي چين چنين اقدامات تحريک آميزي را تحريم کرده اند يا خير؟از نظر تعدادي از تحليلگران اين دو اتفاق را مي توان نمايشي آشکار از رشد توانايي هاي نظامي چين براي واشنگتن تفسير کرد. مي توان حتي به آن به چشم مدرکي نگريست دال بر اينکه برخي عناصر در ارتش آزاديبخش خلق چين(PLA) بر خلاف همتايان غيرنظامي خود نگراني زيادي از عواقب ديپلماتيک اقدامات خود ندارند.

---

تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله