حج در کلام پیشوای راحل
نويسنده: سید امیرحسین کامرانی
این مقاله مشتمل برگزیده ای از پیام های حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) به حجاج بیت الله الحرام است که اهتمام حجاج معزز به عمل کردن نصایح امام راحل، سبب استفاده هرچه بهتر از فرصت حضور در این کنگره عظیم جهان اسلام است.
حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) می فرمایند:
گردش به دور خانه خدا نشان دهنده این است که به غیر از خدا، گِرد دیگری نگردید و رجم عقبات، رجم شیاطین انس و جن است.
شما با رجم، با خدای خود عهد کنید تا شیاطین انس و ابرقدرت ها را از کشورهای اسلامی عزیز برانید.
امروز جهان اسلام به دست آمریکا گرفتار است.
شما برای مسلمانانِ قاره هایِ مختلف جهان پیامی از خداوند ببرید، پیامی که به غیر از خدا بردگی و بندگی هیچ کس را نداشته باشد. 1
در لبیک، لبیک، «نه» بر همه بت ها گویید و فریاد «لا» بر همه طاغوت ها و طاغوتچه ها کشید و در طواف حرم خدا که نشانه عشق به حق است، دل را از دیگران تهی کنید وجان را از خوف غیر حق پاک سازید و به موازات عشق به حق، از بت های بزرگ و کوچک و طاغوت ها و وابستگانشان برائت جویید که خدای تعالی و دوستان او از آنان برائت جستند و همه آزادگان جهان از آنان برئ هستند.
و در لمس «حجرالاسود» بیعت با خدا بندید، که با دشمنان او و رسولانش و صالحان و آزادگان دشمن باشید و به اطاعت و بندگی آنان - هر که باشد و هر جا باشد - سر ننهید و خوف و زبونی را از دل بزدایید که دشمنان خدا و در رأس آنان شیطان بزرگ زبونند، هر چند در ابزار آدمکشی و سرکوبی و جنایتشان برتری داشته باشند.
و در سعی بین صفا و مروه، با صدق و صفا سعی در یافتن محبوب کنید که با یافتن او همه بافت های دنیوی گسسته شود و همه شک ها و تردیدها فرو ریزد و همه خوف و رجاهای حیوانی زایل شود و همه دلبستگی های مادی گسسته شود و آزادگی ها شکفته گردد و قید و بند شیطان و طاغوت که بندگان خدا را به اسارت و اطاعت کشند، درهم ریزد.
و با حال شعور و عرفان به مشعرالحرام و عرفان روید و در هر موقف به اطمینان قلب بر وعده های حق و حکومت مستضعفان بیفزایید و با سکوت و سکون، تفکر در آیات حق کنید و به فکر نجات محرومان و مستضعفان از چنگال استکبار جهانی باشید و راه های نجات را از حق، در آن مواقف کریمه طلب کنید.
پس به مِنی روید و آرزوهای حقانی را در آن جا دریابید که آن «قربانی نمودن محبوبترین چیزِ خویش، در راه محبوب مطلق» است.
و بدانید تا از این محبوب ها که بالاترینش حب نفس است و حب دنیا تابع آن است، نگذرید به محبوب مطلق نرسید و در این حال است که شیطان را رجم کنید و شیطان از شما بگریزد.
و رجم شیطان را در موارد مختلف با دستورهای الهی تکرار کنید که شیطان و شیطان زادگان همه گریزان شوند. 2
فریاد برائت ما، فریاد برائت مردم لبنان و فلسطین و همه ملت ها و کشورهای دیگری است که برقدرت های شرق و غرب، خصوصاً آمریکا و اسرائیل به آنان چشم طمع دوخته اند و سرمایه آنان را به غارت برده اند و نوکران و سرسپردگان خود را به آنان تحمیل نموده اند و از فواصل هزاران کیلومتر راه به سرزمین های آنان چنگ انداخته و مرزهای آبی و خاکی کشورشان را اشغال کرده اند.
فریاد برائت ما، فریاد برائت همه مردمانی است که دیگر تحمل آمریکا و حضور سلطه طلبانه آن را از دست داده اند و نمی خواهند صدای خشم و نفرتشان برای ابد در گلوهای شان خاموش و افسرده بماند و اراده کرده اند که آزاد زندگی کنند و آزاد بمیرند و فریادگر نسل ها باشند.
فریاد برائت ما، فریاد دفاع از مکتب و حیثیات و نوامیس، فریاد دفاع از منابع و ثروت ها و سرمایه ها، فریاد دردمندانه ملت هایی است که خنجر کفر و نفاق قلب آنان را دریده است.
فریاد برائت ما، فریاد فقر و تهیدستی گرسنگان و محرومان و پابرهنه هایی است که حاصل عرق جبین و زحمات شبانه روزی آنان را، زراندوزان و دزدان بین المللی به یغما برده اند و حریصانه از خون دل ملت های فقیر و کشاورزان و کارگران و زحمتکشان، به اسم سرمایه داری و سوسیالیزم و کمونیزم مکیده و شریان حیات اقتصاد جهان را به خود پیوند داده اند و مردم جهان را از رسیدن به کمترین حقوق حقه خود محروم نموده اند. 3
حج بهترین میعادگاه معارفه ملتهای اسلامی است که مسلمانان با برادران و خواهران دینی و اسلامی خود از سراسر جهان آشنا میشوند و در آن خانهای که متعلق به تمام جوامع اسلامی و پیروان ابراهیم حنیف است، گرد هم میآیند و با کنارگذاردن تشخصها و رنگها و ملیتها و نژادها، به سرزمین و خانه اولین خود رجعت میکنند و با مراعات اخلاق کریمه اسلامی و اجتناب از مجادلات و تجملات، صفای اخوت اسلامی و دورنمای تشکل امت محمّدی ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ را در سراسر جهان به نمایش میگذارند.(5)
باید بدانیم که یکی از فلسفههای مهمّ اجتماعی عظیم، از سراسر جهان در این مقام مقدس و مهبط وحی، به هم پیوستن مسلمانان جهان و تحکیم وحدت بین پیروان پیامبر اسلام و پیروان قرآن کریم در مقابل طاغوتهای جهان است. و اگر خدای نخواسته از اعمال بعض زائران در این وحدت خللی واقع شود و تفرقه ایجاد گردد، موجب سخط رسول اللّه ـ صلی اللّه علیه وآله ـ و عذاب خداوند قادر خواهد شد.(6)
لازم است زائرین محترم بیتاللّه الحرام از هر ملت و مذهبی که هستند به فرامین قرآن کریم گردن نهند و در مقابل سیل شیطانی بنیانکن اسلامزدایی شرق و غرب و وابستگان بیاراده آنان، دست اخوّت اسلامی به هم دهند و به آیات شریف الهی که آنان را به اعتصام به حبل اللّه فراخوانده و از تفرقه و اختلاف، تحذیر و نهی فرموده است، توجه کنند. از این فریضه عبادی ـ سیاسی اسلام، در آن امکنه شریفه که بحق برای مصالح موحّدین و مسلمین جهان بنا شده است، بیشترین استفاده معنوی و سیاسی را نموده و به سرّ قربانگاه ابراهیمی ـ اسماعیلی توجه کنند که برای خدای تبارک و تعالی و هدف مقدس اسلام تا سر حد فدای عزیزترین ثمره وجود خود باید ایستاد و از هدف الهی دفاع نمود. باید شیطان بزرگ و میانه و کوچک (اولی، وسطی و عقبه) را از حریم مقدس اسلام و کعبه و حرم راند و باید دست شیاطین را از کعبه و حرم و کشورهای اسلامی که حریم آن است، قطع کرد و باید دعوت خداوند متعال را لبیک گفت.(7)
با اتکال به خدای بزرگ در این مواقف عظیمه پیمان اتحاد و اتفاق در مقابل جنود شرک و شیطنت ببندید و از تفرق و تنازع بپرهیزید «... و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم...»(8)
رنگ و بوی ایمان واسلام که اساس پیروزی و قدرت است، با تنازع و دستهبندیهای موافق با هواهای نفسانیه و مخالف با دستور حقتعالی زدوده میشود و اجتماع در حق و توحید کلمه و کلمه توحید که سرچشمه عظمت امت اسلامی است، به پیروزی میرسد.(9)
و از همین فرصت از تمامی علمای اعلام و فرزندان قرآن و دانشمندان ارجمند تقاضا دارم که از کتاب مقدسی که «تبیان کل شیء»(10) است و صادر از مقام جمع الهی به قلب نور اول و ظهور جمع الجمع تابیده است، غفلت نفرمایند.
این کتاب آسمانی الهی که صورت عینی و کتبی جمیع اسماء و صفات و آیات و بینات است و از مقامات غیبی آن، دست ما کوتاه است. و جز وجود اقدس جامع «... من خوطب به»(11) از اسرار آن، کسی آگاه نیست. و به برکت آن ذات مقدس و به تعلیم او خلّص اولیای عظام دریافت آن نمودهاند و به برکت مجاهدات و ریاضتهای قلبیّه، خلّص اهل معرفت به پرتوی از آن بقدر استعداد و مراتب سیر، بهرهمند شدهاند و اکنون صورت کتبی آن که به لسان وحی، بعد از نزول از مراحل و مراتب، بی کم و کاست و بدون یک حرف کم و زیاد به دست ما افتاده است. خدای نخواسته مبادا که مهجور شود. و گرچه ابعاد مختلفه آن و در هر بُعد، مراحل و مراتب آن از دسترس بشر عادی دور است، لیکن به اندازه علم و معرفت و استعدادهای اهل معرفت و تحقیق در رشتههای مختلف به بیانها و زبانهای متفاوت نزدیک به فهم، از این خزینه لا یتناهی عرفان الهی و بحر موّاج کشف محمدی ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ بهرهها بردارند و به دیگران بدهند.
و اهل فلسفه و برهان! با بررسی رموزی که خاص این کتاب الهی است و با اشارات از آن مسائل عمیق، گذشته براهین فلسفه الهی را کشف و حل کرده و در دسترس اهلش قرار دهند.
و وارستگان صاحب آداب قلب و عقبات باطنی، رشحه و جرعهای از آنچه قلب عوالم از «أَدّبنی ربی»(12) دریافت فرموده، برای تشنگان این کوثر، به هدیه آورید و آنان را مؤدب به آداب اللّه تا حدّ میسور نمایند.
و متقیان تشنه هدایت بارقهای از آنچه به نور تقوا از این سرچشمه جوشان «هدی للمتقین» هدایت یافتهاند، برای عاشقان سوخته، هدایت اللّه به ارمغان میآورند.
و بالاخره هر طایفهای از علمای اعلام و دانشمندان معظم به بُعدی از ابعاد الهی این کتاب مقدس دامن به کمر زده و قلم به دست گرفته و آرزوی عاشقان قرآن را برآورند و در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و جنگ و صلح قرآن، وقت صرف فرمایند تا معلوم شود این کتاب، سرچشمه همه چیز است؛ از عرفان و فلسفه تا ادب و سیاست، تا بی خبران نگویند عرفان و فلسفه، بافتهها و تخیلاتی بیش نیست و ریاضت و سیر و سلوک کار درویشان قلندر است یا اسلام به سیاست و حکومت و اداره کشور چه کار دارد که این کار سلاطین و رؤسای جمهور و اهل دنیا است، یا اسلام، دین صلح و سازش است و حتی از جنگ و جدال با سیاستمداران بریء است، و بر قرآن، آن آوردند که کلیسای جاهل و سیاستمداران بازیگر، به سر دین مسیح عظیم الشأن آوردند.(13)
و وابستگی هرچه بیشتر و اتکاء به شرق و غرب را روزافزون کنند و مجال تفکر بر اساس استقلال و ابتکار را به هیچکس ندهند و نفسهایی که برای بیداری ملتها آماده اند در سینه ها خفه کنند.
و وضع نکبت باری که در کشورهای اسلامی و سایر کشورهای مظلوم مشاهده می کنید، زاییده همین توطئه های دشمنان مشترک مسلمانان و مظلومان است.
پس اکنون که در مرکز اسلام حیات بخش، به امر خدا و ندای رسولش گرد آمدید و از هر ملت و مذهب در این مکان عظیم، اجتماع کردید، برای این درد مهلک و سرطان کشنده، چاره اندیشی کنید و باید بدانید که چاره اساسی در سایه وحدت همه مسلمین و اجتماع همگانی در قطع ید ابر قدرتها از کشورهای اسلامی است و عملی کردن شعائر مواقف کریمه و مشاهد مشرفه در کشورهای خویش است.
و قدم اول زدودن یأس از دلهاست، که عمال خبیث آنان با پوشش غرب و شرق در جانهای مسلمین جایگزین کرده اند و به آنها باورانده اند که بدون وابستگی به یک ابر قدرت نمی شود به زندگانی خود ادامه داد.
و ملت و دولت ایران در این انقلاب عظیم ثابت نمودند که این اعتقادی پوچ و بی اساس است.
و با آن که قدرتهای بزرگ به هر حیله و توطئه ای دست زدند تا آتش شعله ور سوزنده ای که در این کشور برای خاکستر کردن آمال شرق و غرب فروزنده شده، به خاموشی کشند، موفق نشدند و امروز ایران اسلامی به برکت ایمان قوی و تعهد به اسلام و تحول عظیمی که در اقشار مختلف حاصل شده است، دست شرق و غرب و انگلهای منحرف را از کشور خود کوتاه، و به هیچ قدرتی اجازه نمی دهد که کوچکترین دخالتی در کشور اسلامی ایران نمایند.
و این خود حجت قاطعی است برای مسلمانان و مظلومان جهان که با خواست ملتها کسی نمی تواند دست تجاوز دراز کند و با آن مخالفت نماید و ملّتی که بین «ذلت» و «شهادت» دومی را انتخاب نموده است شکست ناپذیر نیست.
و ملت های مظلوم جهان چاره ای جز این ندارند.
و دولت های ملتهای اسلامی نیز اگر با توده های محروم، همگام و همراه شوند، از این پیوستگی و وابستگی ذلت بار که هزار بار، مرگ بهتر از آن است، نجات پیدا می کنند و با عزت و ارزشهای انسانی، هم آغوش می شوند.
از خداوند تعالی مسألت می نمایم که همه ما را به تکالیف الهیه و وظایف انسانیه، آشنا فرماید.(14)
1 - لازم است حجاج مسائل حج را از واجبات و محرمات نزد علمای اعلام به خوبی یاد گیرند تا خدای نخواسته تخلفاتی حاصل نشود که موجب هدر رفتن زحمات آنان گردد یا موجب مُحِل نشدن آنان شود و برای خودشان اشکالاتی پیش آید.
2 - لازم است زائران محترم ایرانی توجه کنند که از کشوری انقلابی و اسلامی ومتعهد به احکام اسلام، راهی حج شده اند و چشمان دوستان و دشمنان بر آنها دوخته شده است.
دوستان، برای آن که ببینند زائران محترم، به تعهد اسلامی خود باقی هستند و در رفتار و گفتار و برخورد با مسلمانان جهان آبروی انقلاب اسلامی شکوهمند خود را حفظ می نمایند و در زحمت ها و مشقت ها و کمبودها که لازمه قهری این سفر مقدس است، بردباری و شکیبایی دارند و خداوند متعال را در امور، حاضر و ناظر می دانند و با سرافرازی به کشور خود باز می گردند و کشور و انقلاب خود را در بین مسلمانان جهان سرافراز می کنند و انقلاب اسلامی کشور عزیز خود را به مسلمانان جهان و کشورهای اسلامی صادر می نمایند، یا خدای نخواسته بر خلاف اخلاق و کردار اسلامی از بعض آنان در مرئی و منظر برادران اسلامی، عمل و یا گفتاری ولو کوچک صادر می شود که موجب هتک اسلام و جمهوری اسلامی که از گناهان بزرگ نابخشودنی است.
و دشمنان، برای آن که در گفتار و کردار و اخلاق آنان خدشه کنند وخدای نخواسته اگر امری گرچه بسیار ناچیز از آنان صادر شود، بهانه به دست آورند و با بوق های تبلیغاتی خود مطالب کوچک را بزرگ و بزرگتر جلوه دهند و بیش از پیش، چهره اسلام و انقلاب را در نظر اجانب و جهانیان واژگون و مسلمانان ایران را در نظر مسلمانان جهان، مردمی بی بند و بار معرفی کنند و اسلام را، مکتبی به دور از ارزش های والای انسانی و ملت شریف ایران را، ملتی منحط و دور از تمدن و تعالی، به خورد جهانیان دهند.
باید بدانند مسؤولیت حجاج محترم در پیشگاه مقدس خداوند متعال و در مقابل ملت شریف و مجاهد در راه اسلام و تعالیم انسانی آن، بسیار خطیر و بزرگ است و هرگز گمان نکنند امسال که همه می دانیم چنگال ابرقدرت ها و وابستگان به آنان، به کشورهای اسلامی و مظلومان جهان بیش از پیش فرو رفته و خون جوانان مظلوم مسلمین بیشتر از هر وقت از چنگال آنان می چکد، مشابه سال های دیگر است.
اکنون قدرت های بزرگ جهان از اسلام و برنامه های غرب و شرق زدایی آن به وحشت افتاده اند و شیطان بزرگ، جوجه شیطان ها را فراخوانده و به تمام توطئه ها برای خاموش کردن نور خدا دست یازیده است. 15
بر ملتهای اسلامی لازم است که از این گونه کتابها و نشریات تفرقه انگیز و استعماری اجتناب کنند و این اشخاص مخالف وحدت مسلمین را طرد نمایند و در این اجتماع مقدس حج، اولاً در مسائل اساسی اسلام و ثانیاً در مسائل خصوصی کشورهای اسلامی تبادل نظر کرده، ببینند که در داخل کشورها با دست استعمار و عمال آن بر برادران مسلمان آنان چه میگذرد.
اهالی هر کشوری باید در این اجتاع مقدس گرفتاریهای ملت خود را به مسلمین جهان گزارش دهند...
بر دانشمندانی که در این اجتماع شرکت میکنند، از هر کشوری که هستند لازم است برای بیداری ملتها بیانیه های مستدلی با تبادل نظر صادر کرده و در «محیط وحی» بین جامعه مسلمین توزیع نمایند و نیز در کشورهای خود پس از مراجعت، نشر دهند و در آن بیانیه ها از سران کشورهای اسلامی بخواهند که اهداف اسلام را نصب العین خود قرار داده، اختلافات را کنار گذاشته برای خلاصی از چنگال استعمار، چاره بیاندیشند.
اگر سران کشورهای اسلامی از اختلافات داخلی دست بردارند و با اهداف عالیه اسلام آشنا شوند و به سوی اسلام گرایش پیدا کنند، این گونه اسیر و ذلیل استعمار نمیشوند. این اختلافات سران کشورهای اسلامی است که مشکله «فلسطین» را بوجود آورده و نمیگذارد حل شود. اگر هفتصد میلیون مسلمان با این کشورهای عریض و طویل رشد سیاسی داشتند و با هم متحد و متشکل شده در صف واحد قرار میگرفتند، برای دولتهای بزرگ استعمار ممکن نبود که در ممالک آنها رخنه کنند، تا چه رسد به مشتی یهود که از عمال استعمارند.(16)
ملّت ایران اعزّهم الله، راه عذرها را مسدود نموده و اثبات نموده که در مقابل قدرتهای بزرگ میتوان ایستاد و حق انسانی خود را باز پس گرفت. و با اتکال به قدرت لایزال حق تعالی که وعده نصرت به شرط آن که حق را یاری دهیم عنایت فرموده است، هراس به خود راه ندهند که «إن تنصروا الله ینصرکم ویثبّت أقدامکم(18)».
و برای تحقّق اهداف اسلامی که در مقدمه آن، کوتاه کردن دست قدرتمندان منحرف و مخالف اسلام، از کشورهای اسلامی و رفع موانع داخلی و خارجی میباشد، همّت گمارند و با احزاب و حکومتها و گروهها و اشخاصی که با نهضتهای اسلامی که بحمدالله تعالی در آستانه رشد و شکلگیری است مخالفند، مقابله نموده و مبارزه با آنان را در سرتاسر جهان سرلوحه برنامههای خود قرار دهند و مطمئن باشند که با وعده صریح خداوند تعالی توفیق پیشرفت حاصل شود و مظلومان از دست ستمگران نجات یابند.(19)
شما امروز در این سفر در بوته امتحان قرار دارید، چون نمونه و الگویی از ملّت ایران هستید و باید بدانید که چشمان کنجکاو صدها هزار زائر که از اطراف جهان حول مرکز وحی گِرد آمدهاند، با دقّت، حرکات و اعمال شما را تحت نظر دارند.
دوستان شما که زائرین بیتالله هستند، با کمال اشتیاق میخواهند ببینند این تحوّل عظیمی که در ملّت ایران، در ابعاد مختلف، به ویژه در بُعد اخلاقی و معنوی تحقّق پیدا کرده است، چگونه است وتا چه مقدار است.
و مخالفان شما که برای وقایعنگاری و خبر چینی و نفاق افکنی خود را به آن مکان مقدّس رساندهاند، در صدد پیدا کردن نقاط ضعف هستند که ازکاهی کوهی بسازند، و غلغلهای در رسانه های گروهی و مطبوعات ومجالس سخنرانی به راه اندازند. و نه تنها جمهوری اسلامی، که اسلام را محکوم کنند.
شما زائران محترم با آنچه گفته شد، بر سر دو راه هستید:
«راه سعادت»، که حفظ آبروی جمهوری اسلامی و اسلام عزیز و ملّت بزرگوار و رزمندگان عظیم الشأن و شهدای پیوسته به لقاءالله است که در مراعات موازین اسلامی و اخلاقی و مواظبت از اعمال و افعال و گفتار خود در همه مواقع و در تمام مشاعر حج میباشد. و نیز مراعات آداب اسلامی و اخلاقی با همه بندگان خدا.
و «راه شقاوت» و مردود بودن از ساحت قدس الهی با عدم مراعات آنچه ذکر شد و آنچه با حیثیت جمهوری اسلامی منافات دارد.(20)
مشکلات مردم و مشکلات تمامی بلادی که مردم مستطیعش یا روحانیون محترمش وارد حج میشوند، باید بررسی شود.
اوضاع مسلمین در هر سال بررسی شود که در چه حال هستند، بین خودشان با حکومتها چه وضعی است.
بین حکومتها با قدرتهای شیطانی دیگر چه وضعی است.
بین خود ملتها با خود ملتها چه وضعی است.
بین روحانیونی که در بلاد متفرقه مسلمین هستند با وضع حج چه وضعی دارند.
اینها اموری است که باید رسیدگی به آن بشود و حج برای همین امور است.
حج برای این است که مشکلات یک سال مسلمین را بررسی کنند و درصدد رفع مشکلات برآیند.
آن طور که آخوندهای درباری منطقه و غیرمنطقه میگویند که حج باید از جهات سیاسی
خارج باشد، اینها رسولالله را محکوم میکنند. اینها خلفای اسلام را محکوم میکنند؛ ائمه هدی را محکوم می کنند. اینها نمی دانند که حج برای این مسائل، و برای قیام ناس بوده است.(21) برای این بوده است که مسلمین، مشکلات را درک کنند و در رفعش کوشش کنند. برای این بوده است که بین مسلمین اخوّت و مودّت پیدا بشود و معالاسف به قدری تبلیغات دشمنان اسلام در همه مسائل اسلامی زیاد و دامنه دار بوده است که به خود مسلمین هم باورانده اند که نباید در سیاست دخالت بکنند. بسیاری از روحانیون هم باورشان آمده است که روحانی نباید در سیاست دخالت بکند; روحانی باید مسأله بگوید، آن هم مسائل غیرسیاسی.
مسائل سیاسی اسلام چندین برابر مسائل عبادی آن است. کتب اسلام، کتب فقهی اسلام، مشحون از مسائل سیاسی است، مشحون از مسائل اجتماعی است و آن وقت یک دسته نادان گمان میکنند که اسلام مثل سایر ادیان منحرفه امروز است، که آن هم در اول این طور نبوده است; بعداً با دست همین استعمارگران به اینجا رسیده است.
وضع، این شده است که باید روحانی عقب بنشیند و دو رکعت نماز بخواند و برود منزلش و همان جا چرت بزند تا دوباره وقت نماز دیگر بیاید. اینها همه تبلیغاتی بوده است که در طول مدت از آن وقتی که اسلام تولد پیدا کرد و قدرت پیدا کرد، به دست خلفای اموی و عباسی و بعد هم به دست حکومت های مرتجع و بعد هم به دست قدرتهای بزرگ، شده است تا اسلام را منزوی کنند و منزوی کردند.(22)
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) می فرمایند:
گردش به دور خانه خدا نشان دهنده این است که به غیر از خدا، گِرد دیگری نگردید و رجم عقبات، رجم شیاطین انس و جن است.
شما با رجم، با خدای خود عهد کنید تا شیاطین انس و ابرقدرت ها را از کشورهای اسلامی عزیز برانید.
امروز جهان اسلام به دست آمریکا گرفتار است.
شما برای مسلمانانِ قاره هایِ مختلف جهان پیامی از خداوند ببرید، پیامی که به غیر از خدا بردگی و بندگی هیچ کس را نداشته باشد. 1
در لبیک، لبیک، «نه» بر همه بت ها گویید و فریاد «لا» بر همه طاغوت ها و طاغوتچه ها کشید و در طواف حرم خدا که نشانه عشق به حق است، دل را از دیگران تهی کنید وجان را از خوف غیر حق پاک سازید و به موازات عشق به حق، از بت های بزرگ و کوچک و طاغوت ها و وابستگانشان برائت جویید که خدای تعالی و دوستان او از آنان برائت جستند و همه آزادگان جهان از آنان برئ هستند.
و در لمس «حجرالاسود» بیعت با خدا بندید، که با دشمنان او و رسولانش و صالحان و آزادگان دشمن باشید و به اطاعت و بندگی آنان - هر که باشد و هر جا باشد - سر ننهید و خوف و زبونی را از دل بزدایید که دشمنان خدا و در رأس آنان شیطان بزرگ زبونند، هر چند در ابزار آدمکشی و سرکوبی و جنایتشان برتری داشته باشند.
و در سعی بین صفا و مروه، با صدق و صفا سعی در یافتن محبوب کنید که با یافتن او همه بافت های دنیوی گسسته شود و همه شک ها و تردیدها فرو ریزد و همه خوف و رجاهای حیوانی زایل شود و همه دلبستگی های مادی گسسته شود و آزادگی ها شکفته گردد و قید و بند شیطان و طاغوت که بندگان خدا را به اسارت و اطاعت کشند، درهم ریزد.
و با حال شعور و عرفان به مشعرالحرام و عرفان روید و در هر موقف به اطمینان قلب بر وعده های حق و حکومت مستضعفان بیفزایید و با سکوت و سکون، تفکر در آیات حق کنید و به فکر نجات محرومان و مستضعفان از چنگال استکبار جهانی باشید و راه های نجات را از حق، در آن مواقف کریمه طلب کنید.
پس به مِنی روید و آرزوهای حقانی را در آن جا دریابید که آن «قربانی نمودن محبوبترین چیزِ خویش، در راه محبوب مطلق» است.
و بدانید تا از این محبوب ها که بالاترینش حب نفس است و حب دنیا تابع آن است، نگذرید به محبوب مطلق نرسید و در این حال است که شیطان را رجم کنید و شیطان از شما بگریزد.
و رجم شیطان را در موارد مختلف با دستورهای الهی تکرار کنید که شیطان و شیطان زادگان همه گریزان شوند. 2
*****
فریاد برائت ما، فریاد برائت مردم لبنان و فلسطین و همه ملت ها و کشورهای دیگری است که برقدرت های شرق و غرب، خصوصاً آمریکا و اسرائیل به آنان چشم طمع دوخته اند و سرمایه آنان را به غارت برده اند و نوکران و سرسپردگان خود را به آنان تحمیل نموده اند و از فواصل هزاران کیلومتر راه به سرزمین های آنان چنگ انداخته و مرزهای آبی و خاکی کشورشان را اشغال کرده اند.
فریاد برائت ما، فریاد برائت همه مردمانی است که دیگر تحمل آمریکا و حضور سلطه طلبانه آن را از دست داده اند و نمی خواهند صدای خشم و نفرتشان برای ابد در گلوهای شان خاموش و افسرده بماند و اراده کرده اند که آزاد زندگی کنند و آزاد بمیرند و فریادگر نسل ها باشند.
فریاد برائت ما، فریاد دفاع از مکتب و حیثیات و نوامیس، فریاد دفاع از منابع و ثروت ها و سرمایه ها، فریاد دردمندانه ملت هایی است که خنجر کفر و نفاق قلب آنان را دریده است.
فریاد برائت ما، فریاد فقر و تهیدستی گرسنگان و محرومان و پابرهنه هایی است که حاصل عرق جبین و زحمات شبانه روزی آنان را، زراندوزان و دزدان بین المللی به یغما برده اند و حریصانه از خون دل ملت های فقیر و کشاورزان و کارگران و زحمتکشان، به اسم سرمایه داری و سوسیالیزم و کمونیزم مکیده و شریان حیات اقتصاد جهان را به خود پیوند داده اند و مردم جهان را از رسیدن به کمترین حقوق حقه خود محروم نموده اند. 3
*****
حج بهترین میعادگاه معارفه ملتهای اسلامی است که مسلمانان با برادران و خواهران دینی و اسلامی خود از سراسر جهان آشنا میشوند و در آن خانهای که متعلق به تمام جوامع اسلامی و پیروان ابراهیم حنیف است، گرد هم میآیند و با کنارگذاردن تشخصها و رنگها و ملیتها و نژادها، به سرزمین و خانه اولین خود رجعت میکنند و با مراعات اخلاق کریمه اسلامی و اجتناب از مجادلات و تجملات، صفای اخوت اسلامی و دورنمای تشکل امت محمّدی ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ را در سراسر جهان به نمایش میگذارند.(5)
باید بدانیم که یکی از فلسفههای مهمّ اجتماعی عظیم، از سراسر جهان در این مقام مقدس و مهبط وحی، به هم پیوستن مسلمانان جهان و تحکیم وحدت بین پیروان پیامبر اسلام و پیروان قرآن کریم در مقابل طاغوتهای جهان است. و اگر خدای نخواسته از اعمال بعض زائران در این وحدت خللی واقع شود و تفرقه ایجاد گردد، موجب سخط رسول اللّه ـ صلی اللّه علیه وآله ـ و عذاب خداوند قادر خواهد شد.(6)
لازم است زائرین محترم بیتاللّه الحرام از هر ملت و مذهبی که هستند به فرامین قرآن کریم گردن نهند و در مقابل سیل شیطانی بنیانکن اسلامزدایی شرق و غرب و وابستگان بیاراده آنان، دست اخوّت اسلامی به هم دهند و به آیات شریف الهی که آنان را به اعتصام به حبل اللّه فراخوانده و از تفرقه و اختلاف، تحذیر و نهی فرموده است، توجه کنند. از این فریضه عبادی ـ سیاسی اسلام، در آن امکنه شریفه که بحق برای مصالح موحّدین و مسلمین جهان بنا شده است، بیشترین استفاده معنوی و سیاسی را نموده و به سرّ قربانگاه ابراهیمی ـ اسماعیلی توجه کنند که برای خدای تبارک و تعالی و هدف مقدس اسلام تا سر حد فدای عزیزترین ثمره وجود خود باید ایستاد و از هدف الهی دفاع نمود. باید شیطان بزرگ و میانه و کوچک (اولی، وسطی و عقبه) را از حریم مقدس اسلام و کعبه و حرم راند و باید دست شیاطین را از کعبه و حرم و کشورهای اسلامی که حریم آن است، قطع کرد و باید دعوت خداوند متعال را لبیک گفت.(7)
با اتکال به خدای بزرگ در این مواقف عظیمه پیمان اتحاد و اتفاق در مقابل جنود شرک و شیطنت ببندید و از تفرق و تنازع بپرهیزید «... و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم...»(8)
رنگ و بوی ایمان واسلام که اساس پیروزی و قدرت است، با تنازع و دستهبندیهای موافق با هواهای نفسانیه و مخالف با دستور حقتعالی زدوده میشود و اجتماع در حق و توحید کلمه و کلمه توحید که سرچشمه عظمت امت اسلامی است، به پیروزی میرسد.(9)
*****
و از همین فرصت از تمامی علمای اعلام و فرزندان قرآن و دانشمندان ارجمند تقاضا دارم که از کتاب مقدسی که «تبیان کل شیء»(10) است و صادر از مقام جمع الهی به قلب نور اول و ظهور جمع الجمع تابیده است، غفلت نفرمایند.
این کتاب آسمانی الهی که صورت عینی و کتبی جمیع اسماء و صفات و آیات و بینات است و از مقامات غیبی آن، دست ما کوتاه است. و جز وجود اقدس جامع «... من خوطب به»(11) از اسرار آن، کسی آگاه نیست. و به برکت آن ذات مقدس و به تعلیم او خلّص اولیای عظام دریافت آن نمودهاند و به برکت مجاهدات و ریاضتهای قلبیّه، خلّص اهل معرفت به پرتوی از آن بقدر استعداد و مراتب سیر، بهرهمند شدهاند و اکنون صورت کتبی آن که به لسان وحی، بعد از نزول از مراحل و مراتب، بی کم و کاست و بدون یک حرف کم و زیاد به دست ما افتاده است. خدای نخواسته مبادا که مهجور شود. و گرچه ابعاد مختلفه آن و در هر بُعد، مراحل و مراتب آن از دسترس بشر عادی دور است، لیکن به اندازه علم و معرفت و استعدادهای اهل معرفت و تحقیق در رشتههای مختلف به بیانها و زبانهای متفاوت نزدیک به فهم، از این خزینه لا یتناهی عرفان الهی و بحر موّاج کشف محمدی ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ بهرهها بردارند و به دیگران بدهند.
و اهل فلسفه و برهان! با بررسی رموزی که خاص این کتاب الهی است و با اشارات از آن مسائل عمیق، گذشته براهین فلسفه الهی را کشف و حل کرده و در دسترس اهلش قرار دهند.
و وارستگان صاحب آداب قلب و عقبات باطنی، رشحه و جرعهای از آنچه قلب عوالم از «أَدّبنی ربی»(12) دریافت فرموده، برای تشنگان این کوثر، به هدیه آورید و آنان را مؤدب به آداب اللّه تا حدّ میسور نمایند.
و متقیان تشنه هدایت بارقهای از آنچه به نور تقوا از این سرچشمه جوشان «هدی للمتقین» هدایت یافتهاند، برای عاشقان سوخته، هدایت اللّه به ارمغان میآورند.
و بالاخره هر طایفهای از علمای اعلام و دانشمندان معظم به بُعدی از ابعاد الهی این کتاب مقدس دامن به کمر زده و قلم به دست گرفته و آرزوی عاشقان قرآن را برآورند و در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و جنگ و صلح قرآن، وقت صرف فرمایند تا معلوم شود این کتاب، سرچشمه همه چیز است؛ از عرفان و فلسفه تا ادب و سیاست، تا بی خبران نگویند عرفان و فلسفه، بافتهها و تخیلاتی بیش نیست و ریاضت و سیر و سلوک کار درویشان قلندر است یا اسلام به سیاست و حکومت و اداره کشور چه کار دارد که این کار سلاطین و رؤسای جمهور و اهل دنیا است، یا اسلام، دین صلح و سازش است و حتی از جنگ و جدال با سیاستمداران بریء است، و بر قرآن، آن آوردند که کلیسای جاهل و سیاستمداران بازیگر، به سر دین مسیح عظیم الشأن آوردند.(13)
*****
و وابستگی هرچه بیشتر و اتکاء به شرق و غرب را روزافزون کنند و مجال تفکر بر اساس استقلال و ابتکار را به هیچکس ندهند و نفسهایی که برای بیداری ملتها آماده اند در سینه ها خفه کنند.
و وضع نکبت باری که در کشورهای اسلامی و سایر کشورهای مظلوم مشاهده می کنید، زاییده همین توطئه های دشمنان مشترک مسلمانان و مظلومان است.
پس اکنون که در مرکز اسلام حیات بخش، به امر خدا و ندای رسولش گرد آمدید و از هر ملت و مذهب در این مکان عظیم، اجتماع کردید، برای این درد مهلک و سرطان کشنده، چاره اندیشی کنید و باید بدانید که چاره اساسی در سایه وحدت همه مسلمین و اجتماع همگانی در قطع ید ابر قدرتها از کشورهای اسلامی است و عملی کردن شعائر مواقف کریمه و مشاهد مشرفه در کشورهای خویش است.
و قدم اول زدودن یأس از دلهاست، که عمال خبیث آنان با پوشش غرب و شرق در جانهای مسلمین جایگزین کرده اند و به آنها باورانده اند که بدون وابستگی به یک ابر قدرت نمی شود به زندگانی خود ادامه داد.
و ملت و دولت ایران در این انقلاب عظیم ثابت نمودند که این اعتقادی پوچ و بی اساس است.
و با آن که قدرتهای بزرگ به هر حیله و توطئه ای دست زدند تا آتش شعله ور سوزنده ای که در این کشور برای خاکستر کردن آمال شرق و غرب فروزنده شده، به خاموشی کشند، موفق نشدند و امروز ایران اسلامی به برکت ایمان قوی و تعهد به اسلام و تحول عظیمی که در اقشار مختلف حاصل شده است، دست شرق و غرب و انگلهای منحرف را از کشور خود کوتاه، و به هیچ قدرتی اجازه نمی دهد که کوچکترین دخالتی در کشور اسلامی ایران نمایند.
و این خود حجت قاطعی است برای مسلمانان و مظلومان جهان که با خواست ملتها کسی نمی تواند دست تجاوز دراز کند و با آن مخالفت نماید و ملّتی که بین «ذلت» و «شهادت» دومی را انتخاب نموده است شکست ناپذیر نیست.
و ملت های مظلوم جهان چاره ای جز این ندارند.
و دولت های ملتهای اسلامی نیز اگر با توده های محروم، همگام و همراه شوند، از این پیوستگی و وابستگی ذلت بار که هزار بار، مرگ بهتر از آن است، نجات پیدا می کنند و با عزت و ارزشهای انسانی، هم آغوش می شوند.
از خداوند تعالی مسألت می نمایم که همه ما را به تکالیف الهیه و وظایف انسانیه، آشنا فرماید.(14)
*****
1 - لازم است حجاج مسائل حج را از واجبات و محرمات نزد علمای اعلام به خوبی یاد گیرند تا خدای نخواسته تخلفاتی حاصل نشود که موجب هدر رفتن زحمات آنان گردد یا موجب مُحِل نشدن آنان شود و برای خودشان اشکالاتی پیش آید.
2 - لازم است زائران محترم ایرانی توجه کنند که از کشوری انقلابی و اسلامی ومتعهد به احکام اسلام، راهی حج شده اند و چشمان دوستان و دشمنان بر آنها دوخته شده است.
دوستان، برای آن که ببینند زائران محترم، به تعهد اسلامی خود باقی هستند و در رفتار و گفتار و برخورد با مسلمانان جهان آبروی انقلاب اسلامی شکوهمند خود را حفظ می نمایند و در زحمت ها و مشقت ها و کمبودها که لازمه قهری این سفر مقدس است، بردباری و شکیبایی دارند و خداوند متعال را در امور، حاضر و ناظر می دانند و با سرافرازی به کشور خود باز می گردند و کشور و انقلاب خود را در بین مسلمانان جهان سرافراز می کنند و انقلاب اسلامی کشور عزیز خود را به مسلمانان جهان و کشورهای اسلامی صادر می نمایند، یا خدای نخواسته بر خلاف اخلاق و کردار اسلامی از بعض آنان در مرئی و منظر برادران اسلامی، عمل و یا گفتاری ولو کوچک صادر می شود که موجب هتک اسلام و جمهوری اسلامی که از گناهان بزرگ نابخشودنی است.
و دشمنان، برای آن که در گفتار و کردار و اخلاق آنان خدشه کنند وخدای نخواسته اگر امری گرچه بسیار ناچیز از آنان صادر شود، بهانه به دست آورند و با بوق های تبلیغاتی خود مطالب کوچک را بزرگ و بزرگتر جلوه دهند و بیش از پیش، چهره اسلام و انقلاب را در نظر اجانب و جهانیان واژگون و مسلمانان ایران را در نظر مسلمانان جهان، مردمی بی بند و بار معرفی کنند و اسلام را، مکتبی به دور از ارزش های والای انسانی و ملت شریف ایران را، ملتی منحط و دور از تمدن و تعالی، به خورد جهانیان دهند.
باید بدانند مسؤولیت حجاج محترم در پیشگاه مقدس خداوند متعال و در مقابل ملت شریف و مجاهد در راه اسلام و تعالیم انسانی آن، بسیار خطیر و بزرگ است و هرگز گمان نکنند امسال که همه می دانیم چنگال ابرقدرت ها و وابستگان به آنان، به کشورهای اسلامی و مظلومان جهان بیش از پیش فرو رفته و خون جوانان مظلوم مسلمین بیشتر از هر وقت از چنگال آنان می چکد، مشابه سال های دیگر است.
اکنون قدرت های بزرگ جهان از اسلام و برنامه های غرب و شرق زدایی آن به وحشت افتاده اند و شیطان بزرگ، جوجه شیطان ها را فراخوانده و به تمام توطئه ها برای خاموش کردن نور خدا دست یازیده است. 15
*****
بر ملتهای اسلامی لازم است که از این گونه کتابها و نشریات تفرقه انگیز و استعماری اجتناب کنند و این اشخاص مخالف وحدت مسلمین را طرد نمایند و در این اجتماع مقدس حج، اولاً در مسائل اساسی اسلام و ثانیاً در مسائل خصوصی کشورهای اسلامی تبادل نظر کرده، ببینند که در داخل کشورها با دست استعمار و عمال آن بر برادران مسلمان آنان چه میگذرد.
اهالی هر کشوری باید در این اجتاع مقدس گرفتاریهای ملت خود را به مسلمین جهان گزارش دهند...
بر دانشمندانی که در این اجتماع شرکت میکنند، از هر کشوری که هستند لازم است برای بیداری ملتها بیانیه های مستدلی با تبادل نظر صادر کرده و در «محیط وحی» بین جامعه مسلمین توزیع نمایند و نیز در کشورهای خود پس از مراجعت، نشر دهند و در آن بیانیه ها از سران کشورهای اسلامی بخواهند که اهداف اسلام را نصب العین خود قرار داده، اختلافات را کنار گذاشته برای خلاصی از چنگال استعمار، چاره بیاندیشند.
اگر سران کشورهای اسلامی از اختلافات داخلی دست بردارند و با اهداف عالیه اسلام آشنا شوند و به سوی اسلام گرایش پیدا کنند، این گونه اسیر و ذلیل استعمار نمیشوند. این اختلافات سران کشورهای اسلامی است که مشکله «فلسطین» را بوجود آورده و نمیگذارد حل شود. اگر هفتصد میلیون مسلمان با این کشورهای عریض و طویل رشد سیاسی داشتند و با هم متحد و متشکل شده در صف واحد قرار میگرفتند، برای دولتهای بزرگ استعمار ممکن نبود که در ممالک آنها رخنه کنند، تا چه رسد به مشتی یهود که از عمال استعمارند.(16)
*****
ملّت ایران اعزّهم الله، راه عذرها را مسدود نموده و اثبات نموده که در مقابل قدرتهای بزرگ میتوان ایستاد و حق انسانی خود را باز پس گرفت. و با اتکال به قدرت لایزال حق تعالی که وعده نصرت به شرط آن که حق را یاری دهیم عنایت فرموده است، هراس به خود راه ندهند که «إن تنصروا الله ینصرکم ویثبّت أقدامکم(18)».
و برای تحقّق اهداف اسلامی که در مقدمه آن، کوتاه کردن دست قدرتمندان منحرف و مخالف اسلام، از کشورهای اسلامی و رفع موانع داخلی و خارجی میباشد، همّت گمارند و با احزاب و حکومتها و گروهها و اشخاصی که با نهضتهای اسلامی که بحمدالله تعالی در آستانه رشد و شکلگیری است مخالفند، مقابله نموده و مبارزه با آنان را در سرتاسر جهان سرلوحه برنامههای خود قرار دهند و مطمئن باشند که با وعده صریح خداوند تعالی توفیق پیشرفت حاصل شود و مظلومان از دست ستمگران نجات یابند.(19)
*****
شما امروز در این سفر در بوته امتحان قرار دارید، چون نمونه و الگویی از ملّت ایران هستید و باید بدانید که چشمان کنجکاو صدها هزار زائر که از اطراف جهان حول مرکز وحی گِرد آمدهاند، با دقّت، حرکات و اعمال شما را تحت نظر دارند.
دوستان شما که زائرین بیتالله هستند، با کمال اشتیاق میخواهند ببینند این تحوّل عظیمی که در ملّت ایران، در ابعاد مختلف، به ویژه در بُعد اخلاقی و معنوی تحقّق پیدا کرده است، چگونه است وتا چه مقدار است.
و مخالفان شما که برای وقایعنگاری و خبر چینی و نفاق افکنی خود را به آن مکان مقدّس رساندهاند، در صدد پیدا کردن نقاط ضعف هستند که ازکاهی کوهی بسازند، و غلغلهای در رسانه های گروهی و مطبوعات ومجالس سخنرانی به راه اندازند. و نه تنها جمهوری اسلامی، که اسلام را محکوم کنند.
شما زائران محترم با آنچه گفته شد، بر سر دو راه هستید:
«راه سعادت»، که حفظ آبروی جمهوری اسلامی و اسلام عزیز و ملّت بزرگوار و رزمندگان عظیم الشأن و شهدای پیوسته به لقاءالله است که در مراعات موازین اسلامی و اخلاقی و مواظبت از اعمال و افعال و گفتار خود در همه مواقع و در تمام مشاعر حج میباشد. و نیز مراعات آداب اسلامی و اخلاقی با همه بندگان خدا.
و «راه شقاوت» و مردود بودن از ساحت قدس الهی با عدم مراعات آنچه ذکر شد و آنچه با حیثیت جمهوری اسلامی منافات دارد.(20)
*****
مشکلات مردم و مشکلات تمامی بلادی که مردم مستطیعش یا روحانیون محترمش وارد حج میشوند، باید بررسی شود.
اوضاع مسلمین در هر سال بررسی شود که در چه حال هستند، بین خودشان با حکومتها چه وضعی است.
بین حکومتها با قدرتهای شیطانی دیگر چه وضعی است.
بین خود ملتها با خود ملتها چه وضعی است.
بین روحانیونی که در بلاد متفرقه مسلمین هستند با وضع حج چه وضعی دارند.
اینها اموری است که باید رسیدگی به آن بشود و حج برای همین امور است.
حج برای این است که مشکلات یک سال مسلمین را بررسی کنند و درصدد رفع مشکلات برآیند.
آن طور که آخوندهای درباری منطقه و غیرمنطقه میگویند که حج باید از جهات سیاسی
خارج باشد، اینها رسولالله را محکوم میکنند. اینها خلفای اسلام را محکوم میکنند؛ ائمه هدی را محکوم می کنند. اینها نمی دانند که حج برای این مسائل، و برای قیام ناس بوده است.(21) برای این بوده است که مسلمین، مشکلات را درک کنند و در رفعش کوشش کنند. برای این بوده است که بین مسلمین اخوّت و مودّت پیدا بشود و معالاسف به قدری تبلیغات دشمنان اسلام در همه مسائل اسلامی زیاد و دامنه دار بوده است که به خود مسلمین هم باورانده اند که نباید در سیاست دخالت بکنند. بسیاری از روحانیون هم باورشان آمده است که روحانی نباید در سیاست دخالت بکند; روحانی باید مسأله بگوید، آن هم مسائل غیرسیاسی.
مسائل سیاسی اسلام چندین برابر مسائل عبادی آن است. کتب اسلام، کتب فقهی اسلام، مشحون از مسائل سیاسی است، مشحون از مسائل اجتماعی است و آن وقت یک دسته نادان گمان میکنند که اسلام مثل سایر ادیان منحرفه امروز است، که آن هم در اول این طور نبوده است; بعداً با دست همین استعمارگران به اینجا رسیده است.
وضع، این شده است که باید روحانی عقب بنشیند و دو رکعت نماز بخواند و برود منزلش و همان جا چرت بزند تا دوباره وقت نماز دیگر بیاید. اینها همه تبلیغاتی بوده است که در طول مدت از آن وقتی که اسلام تولد پیدا کرد و قدرت پیدا کرد، به دست خلفای اموی و عباسی و بعد هم به دست حکومت های مرتجع و بعد هم به دست قدرتهای بزرگ، شده است تا اسلام را منزوی کنند و منزوی کردند.(22)
پي نوشت :
1 - از پیام امام خمینی به زائران بیت اللَّه الحرام - تاریخ 7/7/58 - صحیفه نور، ج 9، ص 226 .
2 - از پیام امام خمینی به زائران بیت اللَّه الحرام - تاریخ 16/5/65 - صحیفه نور، ج 20 ، ص 18 .
3 . صحیفه نور، ج 19، ص 201، 6/5/64 2 . صحیفه نور، ج 20، ص 130، 6/5/66 * . اخبار مکه فی قدیم الدَهْر و حدیثه.
4 ـ از پیام امام خمینی ـ ره ـ مورّخ 29/6/58؛ صحیفه نور، ج9، ص 176.
5 ـ از پیام برائت امام خمینی ـ ره ـ مورّخ 6/5/66؛ صحیفه نور، ج 20، ص 131.
6 ـ از پیام امام خمینی ـ ره ـ به مناسبت عید قربان مورّخ 25/5/64؛ صحیفه نور، ج 19، ص 202.
7 ـ از پیام امام خمینی ـ ره ـ به مناسبت عید قربان مورّخ 25/5/64؛ صحیفه نور، ج 17، ص 29.
8 ـ أنفال: 46.
9 ـ از پیام امام خمینی ـ ره ـ به مناسبت روز عرفه 30/8/58؛ صحیفه نور، ج 10، ص 221.
10 ـ نحل: 89
11 ـ مقصود پیغمبر اکرم ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ و جانشینان معصوم نبی اکرم ـ صلوات اللّه وسلامه علیهم اجمعین ـ است.
12 ـ الجامع الصغیر سیوطی، ج1، ص51، ح310 چاپ دارالفکر.
13 ـ بخشی از پیام امام خمینی ـ ره ـ به زائران بیت اللّه الحرام مورخ 16/5/65.
14 ـ صحیفه نور، ج17، بخشی از پیام بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی ـ ره ـ به زائران بیتاللّه الحرام مورّخ 25/5/1364 ه . ش.
15 ـ بخشی از پیام حضرت امام ـ قدس سره ـ بمناسبت عید قربان 29/6/1361 ه . ش.
16 ـ بخشهایی از پیام امام خمینی ـ قدّس سرّه الشریف ـ به زائران بیتالله الحرام. موّرخ ذیحجّه 1390 هـ .ق. ـ بهمن 1349ه.ش.
17 ـ فرازی از پیام امام خمینی قدس سره به مناسبت عید قربان 1362ه. ش.
18 ـ محمّد: 7
19 ـ فرازی از پیام امام خمینی قدس سره به مناسبت عید قربان1363ه. ش.
20ـ پیام امام خمینی به زائران بیت الله الحرام در تاریخ 25/5/1364 ه. ش.
21 ـ مائده: 97: جعل الله الکعبة البَیتَ الحرامَ قیاماً للنّاسِ...
22 ـ از بیانات امام خمینی در دیدار با روحانیان کاروانهای حج (26/5/1362هـ. ش.)
منابع:
فصلنامه میقات حج،ش2
فصلنامه میقات حج،ش10
فصلنامه میقات حج،ش11
فصلنامه میقات حج،ش12
فصلنامه میقات حج،ش13
فصلنامه میقات حج،ش15
فصلنامه میقات حج،ش19
فصلنامه میقات حج،ش22
فصلنامه میقات حج،ش23
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
