آداب رفتار با همسر

الف : وظائف بانوان

شوهردارى

شوهردارى يعنى مواظبت و نگهدارى شوهر. شوهردارى كار سهل ‏و آسانى نيست كه از هر زن بى‏لياقت و نادانى ساخته باشد، بلكه كاردانى وذوق و سليقه و زيركى مخصوص لازم دارد، زنيكه بخواهد شوهردارى كند بايد دل او را بدست آورد،اسباب رضايت ‏خاطرش را فراهم سازد.مواظب‏اخلاق و رفتارش باشد، به كارهاى نيك تشويقش كند،از كارهاى بدنگهداريشكند،مواظب بهداشت و حفظ الصحه و تغذيه او باشد.سعى كنداو را به صورت يك شوهرآبرومند و محبوب و مهربان در آورد تا براى‏ خانواده‏اش بهترين سرپرست و براى فرزندانش بهترين پدر و مربى باشد. خداوند حكيم قدرت فوق العاده‏اى به زن عطا فرموده است. سعادت و خوشبختى خانواده در دست اوست ، بدبختى خانواده نيزدر دست اوست.
زن ميتواند خانه را به صورت بهشت‏ برين در آورد، و ميتواند به‏صورت جهنم سوزانى تبديلش سازد، ميتواند شوهرش را به اوج ترقى‏برساند و ميتواند به خاك سياهش بنشاند.زن اگر به فن شوهردارى آشنا باشد و وظائفى را كه خدا برايش مقرر فرموده انجام دهد ميتواند ازيك‏ مرد عادى بلكه از يك مرد بى‏عرضه و بى‏لياقت‏يك شوهر لائق و آبرومند بسازد. يكى ازدانشمندان مينويسد: زن قدرت عجيبى دارد، مثل قضا وقدر است ، هر چه بخواهد همانست.( در آغوش خوشبختى ص 142 )
اسمايلز ميگويد : اگر زن با تقوى و خوش خلق و كدبانويى در خانه‏محقر و فقيرى باشد آن خانه را محل آسايش و فضيلت و خوشبختى‏ميسازد.
ناپلئون ميگويد:اگر ميخواهيد اندازه تمدن و پيشرفت ملتى رابدانيد به زنان آن ملت‏بنگريد.
بالزاك ميگويد: خانه بى‏زن عفيف ، قبرستان است.
شوهردارى به قدرى در نظر اسلام اهميت داشته كه آنرا در رديف ‏جهاد در راه خدا قرار داده، حضرت على (علیه السلام) ميفرمايد: جهاد زن به اين‏است كه خوب شوهردارى كند. ( بحار الانوار ج 103 ص 252)
با توجه به اينكه جهاد در راه خدا براى‏ترقى و عظمت اسلام و دفاع از كشورهاى اسلامى و اجراى عدالت‏اجتماعى بزرگترين عبادت است ارزش شوهردارى معلوم ميشود.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: هر زنيكه بميرد در حاليكه شوهرش‏راضى باشد داخل بهشت ميشود.( محجة البيضاء ج 2 ص 70 ) رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: زن نميتواند حق خدا را ادا كند مگر اينكه‏حق شوهرش را ادا كند.( مستدرك ج 2 ص 552)

محبت:

همه مردم تشنه دوستى و محبتند.دوست دارند محبوب ديگران‏باشند.دل انسان به محبت زنده است.كسيكه بداند محبوب كسى نيست‏خودش را بيكس و تنها ميشمارد.هميشه پژمرده و افسرده است.خانم‏محترم ، شوهر شما نيز از اين احساس غريزى خالى نيست.او هم تشنه‏عشق و محبت است. قبلا از محبتهاى بى‏شائبه پدر و مادر برخوردار بوداما از آنهنگام كه پيمان زناشويى بستيد خودش را در اختيار تو قرار داد. انتظار دارد محبتهاى آنها را جبران كنى و از صميم قلب دوستش بدارى.
شكسپير ميگويد: چيزيكه در زن قلب مرا تسخير ميكند مهربانى‏اوست نه روى زيبايش. من زنى را بيشتر دوست دارم كه مهربانتر باشد.
خداوند بزرگ در قرآن شريف به محبت و علاقه‏ايكه در بين زن وشوهر وجود دارد اشاره فرموده آنرا يكى از آيات قدرت خويش شمرده ‏ميفرمايد:
يكى از آيات خدا اينست كه همسرانى برايتان آفريده تا بدانها آرامش پيدا كنيد و ميان شمادوستى و مهربانى نهاد. (سوره روم:21)
حضرت رضا عليه السلام فرمود: بعض زنها براى شوهرشان‏ بهترين غنيمت هستند: زنانيكه به شوهرشان اظهار عشق و محبت كنند. (مستدرك ج 2 ص 532)
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: بهترين زنان شما ، زنهايى‏هستند كه داراى عشق ومحبت ‏باشند. (بحار ج 103 ص 235) امام صادق عليه السلام فرمود: وقتى كسى را دوست دارى به او خبر بده. (بحار ج 74 ص 181)

احترام شوهر

هر كسى به شخصيت‏خويش علاقه‏مند است.خودش را دوست‏دارد.دلش ميخواهد ديگران به شخصيت او احترام بگذارند.هر كس‏شخصيت او را محترم بشمارد محبوبش واقع ميشود. ازتوهين كنندگان‏متنفر است.خانم محترم حب ذات و علاقه به احترام يك امر غريزى است ‏ليكن همه كس حاضر نيست احساس درونى شوهر شما را اشباع كند و به‏وى احترام بگذارد. در خارج منزل با صدها افراد گوناگون و بى‏ادب‏ برخورد ميكند و بسا اوقات مورد توهين قرار ميگيرد.و به شخصيتش لطمه‏ وارد ميشود.از شما كه يار و غمخوارش هستيدانتظار دارد اقلا در خانه‏احترامش كنيد و شخصيت تحقير شده‏اش را زنده گردانيد. بزرگداشت او شما را كوچك نميكند ليكن به او نيرو و توانايى مى‏بخشد و براى كوشش ‏وفعاليت آماده‏اش ميگرداند. خانم گرامى به شوهرت سلام كن. هميشه بالفظ شما او را مخاطب قرار بده. موقع سخن گفتن كلامش را قطع نكن. جلو پايش برخيز و به او احترام كن.با ادب حرف بزن. بر سرش داد نزن. اگر با هم به مجلسى ميرويد او را مقدم بدار. او را با اسم صدا نزن بلكه بانام فاميل و لقب مخاطب قرار بده. در حضور ديگران از او تجليل و تعريف‏كن. به فرزندانت‏ سفارش كن از پدرشان احترام كنند. و اگر بى‏ادبى كردند توبيخشان كن. در حضور مهمانها نيز احترام شب گذار و باندازه آنها بلكه‏زيادتر از او پذيرايى كن. مبادا در مجلس مهمانى وجود شوهرت را ناديده بگيرى و تمام توجهت ‏به مهمانها معطوف باشد. وقتى درب منزل را ميزند سعى كن خودت درب را باز نموده با لب خندان و چهره باز به استقبالش ‏بروى. آيا ميدانى همين عمل كوچك چه اثر نيكويى در روح شوهرت‏خواهد گذاشت؟ شايد در خارج منزل با دهها مشكل مواجه بوده و با روح‏ پژمرده وارد منزل شود.استقبال كردن شما با لب خندان روح تازه‏اى دركالبد خسته او دميده دلش را آرامش ميدهد. ممكن است‏خانمها از اين‏سخن تعجب نموده بگويند: چه پيشنهاد عجيبى! زن باستقبال شوهر برود وخوش آمد بگويد! شخص بيگانه وغريبى نيست تا احتياجى باستقبال وخوش آمد داشته باشد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: وظيفه زن اين است كه تادرب خانه به پيشواز شوهرش برود و به وى خوش آمد بگويد. (مستدرك ج 3 ص 551)
امام صادق عليه السلام فرمود: هر زنى كه از شوهرش احترام كند وآزارش نرساند خوشبخت و سعادتمند خواهد بود. (بحار ج 103 ص 253)
پيغمبر اسلام فرمود: زن موظف است ‏براى شوهرش طشت و حوله‏حاضر كند و دستهايش را بشويد. (مستدرك ج 2 ص 551)

خوش اخلاق باش

كسيكه خوش اخلاق باشد، با مردم خوشرفتارى كند، با لب خندان‏ سخن بگويد، در مقابل حوادث و مشكلات بردبار باشد، محبوب همه است،دوستانش زيادند ، همه دوست دارند با او معاشرت و رفت و آمد كنند، عزيز و محترم است، به ضعف اعصاب و بيماريهاى روانى مبتلا نميشود ، بر مشكلات و دشواريهاى زندگى پيروز ميگردد ، از زندگى لذت ميبرد ، و برمعاشرانش خوش ميگذرد.
امام صادق عليه السلام فرمود: «هيچ زندگانى گواراتر از خوش‏اخلاقى نيست.» (بحار ج 71 ص 389)
اما كسيكه بد اخلاق باشد، با صورت درهم كشيده با مردم ملاقات‏كند، در مقابل حوادث و ناملايمات داد و فريادش بلند شود، بيخود داد وقال راه بيندازد، تند خو و بد زبان باشد زندگى تلخ و ناگوارى خواهد داشت، خودش هميشه ناراحت و معاشرينش در عذابند، مردم از او متنفر واز معاشرتش گريزانند ، آب خوش از گلوى خودش و معاشرانش پائين‏ نميرود، خواب و خوراك درستى ندارد. براى انواع بيماريها مخصوصا ضعف اعصاب كاملا آمادگى دارد، هميشه اوقاتش تلخ و آه و ناله‏اش بلند است،دوستانش كم‏اند، محبوب كسى نيست.
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«آدم بد اخلاق نفس خودش ‏را در رنج و عذاب دائم قرار ميدهد.» (بحار جلد 73 ص 298)
خوش اخلاقى براى همه لازم است مخصوصا براى زن و شوهرضرورت دارد، زيرا هميشه با هم هستند و ناچارند با هم زندگى كنند. امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا به آدم خوش اخلاق ثواب‏جهاد ميدهد،صبح و شب برايش ثواب نازل ميشود. (بحار ج 71 ص 377) »
حضرت صادق عليه السلام فرمود:هر زنيكه شوهرش را اذيت كند و اندوهگينش سازد و از رحمت‏خدا دور است. و هر زنيكه به شوهرش‏احترام بگذارد و آزارش نرساند و فرمانبردارش باشد خوشبخت ورستگار است‏». (بحار ج 103 ص 253)
به رسول خدا صلى الله عليه و آله عرض شد:« فلان شخص زن خوبى است. روزها روزه دارد وشبها عبادت ميكند.ليكن بد اخلاق است‏همسايگانش را آزار ميرساند».
فرمود:«هيچ خير و خوبى ندارد.و از اهل دوزخ ميباشد (بحار ج 103 ص 253) ».

توقعات بيجا

امكانات مالى و درآمد همه افراد يكسان نيست.همه نميتوانند دريك سطح زندگى كنند.هرخانواده‏اى بايد حساب دخل و خرج خودشان‏را بكنند و بر طبق درآمدشان خرج كنند.انسان همه طور ميتواند زندگى‏كند.عاقلانه نيست كه براى تهيه امور غير ضرورى دست‏به قرض ونسيه ‏بزند.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:«هر زنيكه با شوهرش‏سازگار نباشد و او را برچيزهائيكه فوق توانايى اوست وادار كند اعمالش‏مورد قبول خدا واقع نميشود و در قيامتمورد غضب پروردگار جهان قرارميگيرد (بحار ج 103 ص 244) ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:هر زنيكه با شوهرش‏ناسازگارى كند و به آنچه از جانبخدا رسيده قناعت ننمايد و بر شوهرش‏سختگيرى كند و بيش از حد توانايى خواهش كنداعمالش قبول نميشود وخدا بر او خشمناك خواهد بود (بحار ج 76 ص 367) ».
پيغمبر اسلام فرمود:«بعد از ايمان به خدا نعمتى بالاتر از همسرموافق و سازگار نيست (مستدرك ج 2 ص 532) ».

شوهرت را دلدارى بده

دشوارى زندگى بر دوش مرد است. مخارج خانواده را بهر طورشده بايد تامين كند، در خارج منزل با صدها مشكل مواجه ميشود، ممكن‏است مورد توهين يا توبيخ رئيس قرار بگيرد، ممكن است‏با اذيت وكارشكنى همكارانش برخورد كند،ممكن است مطالباتش را نتواند وصول‏كند، ممكن است محل چك و سفته‏هايش را نتواند تامين كند، ممكن است‏به كسادى بازار و عدم درآمد برخورد نموده باشد ، ممكن است‏شغل‏مناسبى پيدا نكند،گرفتاريهاى مرديكى دو تا نيست، در زندگى روزمره باصدها از اين قبيل حوادث برخورد ميكند، آنهم نه يك مرتبه و دو مرتبه ‏بلكه دائما و پيوسته،كمتر اتفاق ميافتد روزيكه ناراحتى تازه‏اى نداشته‏ باشد، بيخود نيست كه عمر مردها غالبا كوتاهتر از زنهاست.آخر اعصاب‏ يكنفر چقدر ميتواند حوادث و ناراحتى‏ها را تحمل كند! انسان در اينگونه مواقع احتياج شديدى دارد به شخص دلسوز مهربانيكه دلداريش بدهد وروح و اعصابش را تقويت كند.
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«در دنيا چيزى بهتر از همسرشايسته وجود ندارد. زنيكه شوهرش از ديدار او مسرور و شاد گردد (بحار ج 103 ص 217) ».
حضرت رضا عليه السلام فرمود:«يك دسته زنها آنهايى هستند كه ‏زياد بچه‏دار ميشوند، مهربان و با عاطفه هستند، در سختيها و پيش آمدهاى‏ روزگار،در امور دنيا و آخرت پشتيبان شوهرشان هستند، به زيان او كار نميكنند و گرفتاريهايش را زياده نميگردانند. (مستدرك ج 2 ص 534.) ».

سپاسگزار باش

امام صادق عليه السلام فرمود:« بهترين زنهاى شما زنى است كه‏وقتى شوهرش چيزى آورد سپاسگزارى كند و اگر نياورد راضى باشد (بحار ج 103 ص 239) ».
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«هر زنى كه به شوهرش بگويد: از تو خيرى نديدم تمام اعمالش باطل و از درجه اعتبار ساقط ميگردد. (شافى ج 2 ص 139) »
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«كسى كه از احسان مردم‏قدردانى نكند شكر خداى رانيز بجاى نميآورد (وسائل ج 11 ص 542) ».

عيبجويى نكن

هيچكس بى‏عيب نيست،يا كوتاه است‏يا دراز،يا سياه رنگ است‏يا رنگ پريده،يا چاق است‏يالاغر اندام يا دهانش بزرگ است‏ياچشمهايش كوچك،يا بينى‏اش بزرگ است‏يا سرش طاس، ياتندخواست‏يا ترسو،يا كم حرف است‏يا پر مدعا،يا دهانش بدبو است‏يا پاهايش،يا بيمار است‏ياپر خور،يا ندار است‏يا بخيل،يا آداب زندگى را بلد نيست‏يا بد زبان است،يا كثيف است‏يابى‏ادب.
از اين قبيل عيوب در هر مرد و زنى وجود دارد.
آرزوى هر مرد و زنى اينست كه همسر ايده‏آلى پيدا كند كه از تمام‏عيوب و نواقص خالى بودهنقطه ضعفى نداشته باشد.ليكن كمتر اتفاق‏ميافتد كه به مطلوب خيالى خويش دست‏يابد.
رسولخدا فرمود:«عيبى بالاتر از اين نيست كه انسان عيوب‏ديگران را ببيند اما از عيبهاىخودش غافل باشد (بحار-ج 73 ص 385) ».
چرا يك عيب كوچك را به قدرى بزرگ ميكنى و درباره‏اش‏غصه ميخورى كه بنياد زندگى وكانون انس و مودت را بر هم مى‏زنى؟
عاقل و با هوش باش،دست از هوسبازى و سبك مغزى بردار،عيبهاى‏كوچك را نديده بگير،بااظهار محبت كانون خانوادگى را گرم كن تا ازنعمت انس و محبت‏برخوردار گردى،مواظبباش عيب شوهرت را نه درحضور و نه در غيابش بزبان نياورى زيرا رنجيده خاطر و مكدرميگردد،در صدد عيبجويى بر ميآيد،محبت و علاقه‏اش كم ميشود،پيوسته در حال‏جدال وستيزه خواهيد بود،اگر با همين وضع بزندگى ادامه دهيد زندگى‏ناگوارى خواهيد داشت، واگر كار به طلاق و جدايى خاتمه يابد كه بد ازبدتر.
البته اگر عيب قابل اصلاحى داشته باشد ميتوانى در صدداصلاحش بر آيى،ليكن در صورتىامكان موفقيت دارى كه با نرمى و مداراو صبر و حوصله و بصورت خيرخواهى و خواهش وتمنا رفتار كنى، نه به‏عنوان عيبجويى و اعتراض،سرزنش و ايراد،قهر و دعوا.

حجاب اسلامى

زن و مرد گر چه در بسيارى از امور اشتراك دارند ليكن امتيازات ‏ويژه‏اى نيز دارند.يكى ازامتيازات مهم آنان اينست كه زن موجودى است‏ظريف و لطيف و زيبا و محبوب.زن دلبراست و مرد دلداده زن جاذب‏است و مرد مجذوب،مرد دوستدار است و زن دوست داشتنى.هنگاميكه‏ مرد با زنى ازدواج ميكند مى‏خواهد تمام خوبيها و زيبائيهاى اين موجود ظريف رادر انحصار خويش ببيند. زنى را دوست دارد كه زيبائيها، دلبريها و طنازيها ،شوخيها وخوشمزه‏گيها، و همه چيزش را در انحصار شوهرش‏قرار دهد و نسبت‏به مردان بيگانه جدا اجتناب نمايد . مرد بسيار غيور است و نمى‏تواند تحمل كند كه مرد بيگانه‏اى به همسرش نگاهكند يا با او درارتباط و آميزش باشد، بگويد و شوخى كند و بخندد و چنين عملى راتجاوز به حق مشروع خويش ميداند.و از همسرش انتظار دارد كه با رعايت پوشش و حجاب اسلامى و با تقيد به ضوابط شرعى و قوانين‏اخلاقى و با حفظ متانت و حجب و حياء اسلامى شوهرش رادر اين‏خواسته مشروع كمك و يارى نمايد. هر مرد مؤمن و غيورى چنين‏خواسته‏اى را دارد.اگر همسرش به اين وظيفه اسلامى و اجتماعى عمل‏كرد او نيز با آرامش خاطر زندگى ميكند و براى تامين نيازمنديهاى‏خانواده‏اش تلاش مينمايد و بر محبتش اضافه ميگردد.و همين صفا و محبت‏سبب ميشود كه او نيز به زنان بيگانه بى‏توجه باشد.اما اگر مرد مشاهده كرد كه همسرش تقيدى به حجاب و پوشش اسلامى ندارد و زيبائيهايش را در معرض ديد مردان بيگانه قرار ميدهد و با آنها نيز درارتباط و تماس است‏ شديدا ناراحت ميشود زيرا حق انحصارى خويش راتضييع شده و در معرض ديد ديگران مى‏بيند.و مسؤوليت اين امر رابرعهده همسرش مى‏داند.چنين مردى همواره پريشان خاطر و بدبين است.
محبت و صفايش نسبت‏به خانواده تدريجا كم ميشود.
بنابراين صلاح جامعه و بانوان در اين است كه پوشيده و محجوب‏باشند و متين و بدون آرايش از منزل خارج شوند و زيبائيهاى خودشان رادر معرض ديد همگان قرار ندهند.
رعايت‏حجاب يك وظيفه اسلامى است.خدا در قرآن مى‏فرمايد:
به زنان مؤمن بگو: از مردان بيگانه چشم بپوشند.و فروج و اندام خويشتن‏ را از نگاه ديگرانمحفوظ بدارند، و محل زيبائيها و زينتهاى خويش را براى اجانب آشكار نسازند، مگر آنچه راكه طبعا آشكار است (مانندصورت و دستها) و روسريهاى خودشان را بر سينه‏ها بيندازند (تا خوب‏ پوشيده شود) و زينت و جمالشان را جز براى شوهر و پدر و پدر شوهر و پسران خود وپسران شوهر، و برادران و فرزندان برادر و فرزندان خواهر...آشكار نسازند (14)
آرى رعايت‏حجاب و پوشش اسلامى از جهات مختلف به نفع‏ بانوان است:
1- بهتر مى‏توانند مقام و منزلت و ارزش وجودى خودشان را دراجتماع محفوظ بدارند، وخويشتن را از معرض ديد چشمهاى بيگانگان‏نگه دارند.
2- بانوان با رعايت پوشش اسلامى بهتر مى‏توانند مراتب ‏وفادارى و علاقه خودشان را نسبت‏به همسرشان باثبات رسانند و درآرامش و صفا و گرمى خانواده كمك نمايند و از بوجود آمدن بدبينى واختلافات و مشاجرات جلوگيرى بعمل آورند.و در يك كلام، بهترمى‏توانند دل شوهر را بدست آورند و جايگاه خويش را تثبيت نمايند.
3-با رعايت ‏حجاب اسلامى جلو چشم چرانيها و لذتجوئيهاى‏غير مشروع بصرى مردان بيگانه را مي گيرند و بدين وسيله از اختلافات وبدبينيهاى خانواده‏ها مى‏كاهند و به استحكام و ثبات و آرامش آنها كمك‏مي نمايند.
4-با رعايت پوشش اسلامى بهترين كمك را به نسل جوان ومردان مجردى كه امكان ازدواج ندارند انجام ميدهند و از فسادها و انحرافها و ضعف اعصابهاى جوانان كه نتائج‏سوئش درنتيجه عائد خود بانوان خواهد شد جلوگيرى ميكنند.
5-اگر همه بانوان حجاب اسلامى را كاملا رعايت نمايند، هرزنى كه همسرش از منزل خارج ميشود اطمينان دارد كه در برابر بد حجابيها و طنازيها و خودنمائيهاى زنان كوچه و بازار قرارنميگيرد- تا دلش راببرند و از محبت و علاقه‏اش نسبت‏به خانواده بكاهند.
آرى اسلام چون از آفرينش ويژه زن آگاه است و او را يك ركن‏مهم اجتماع ميداند كه نسبت‏به صلاح و فساد جامعه نيز مسؤليت دارد، ازاو مى‏خواهد كه در انجام اين مسؤليت‏ بزرگفداكارى نمايد و با رعايت‏حجاب اسلامى از مفاسد و انحرافهاى اجتماعى جلوگيرى كند و درثبات‏و آرامش و عظمت ملت‏خويش بكوشد. و يقين بداند كه در انجام اين‏مسؤوليت ‏بزرگ الهى بهترين پاداش را از خداوند بزرگ دريافت‏خواهد نمود.خانم گرامى!ا گر به آرامش و ثبات خانواده و اعتماد و اطمينان‏شوهرت علاقه دارى،اگر به مصالح واقعى جامعه بانوان مى‏انديشى،اگر به‏سلامت روانى جوانان و جلوگيرى از انحراف و لغزش آنان فكر مى‏كنى،اگرمى‏خواهى بانوان را از معرض چشم چرانى بيگانگان و فريب دادن و بانحراف كشيدن آنان نجات دهى، و اگر مى‏خواهى رضايت‏خدا را جلب‏كنى و يك مسلمان مؤمن و فداكار باشى،پوشش و حجاب اسلامى راهمواره رعايت كن. و زيبائيها و آرايش خودت را در معرض ديد بيگانگان‏ قرار نده.گر چه در داخل منزل و با خويشان نزديك باشد.داخل منزل وخارج آن، درمجالس مهمانى و در خارج فرقى ندارد. برادر شوهر، پسربرادر شوهر،شوهر خواهر شوهر، شوهر خواهر خودت شوهر عمه‏ات، شوهر خاله‏ات، پسر عمه‏ها، پسر دائيها، همه اينها به تو نامحرم هستند واجب است‏حجاب اسلامى را رعايت كنى گر چه در منزل خودتان يا درمجلس مهمانى باشيد.اگر نسبت ‏باينها حجاب را رعايت نكنى هم مرتكب‏گناه ميشوى هم شوهرت را قلبا ناراحت ميكنى. ممكن است‏شوهرت برزبان نياورد ولى يقين داشته باش كه ناراحت ميشود و به صفا و صميميت‏ خانوادگى شما لطمه وارد ميگردد.
اما نسبت‏به محارم مانند، پدر شوهر و پدر خودت برادر خودت، فرزندان برادر، فرزندان خواهر، رعايت‏حجاب لازم نيست.ليكن تذكراين نكته لازم است كه بهتر است نسبت‏ باينها هم تاحدى حريم قائل‏شوى.و آرايش كرده و با لباسهائى كه براى شوهرت مى‏پوشى، نزد اينها نيزظاهر نشوى. گر چه شرعا جايز باشد. زيرا اكثر مردها حتى در اين‏موارد ناراحت ميشوند، وحفظ اعتماد و آرامش قلبى آنها لازم و مفيداست و براى بقاء و ثبات و آرامش خانواده سودمند ميباشد.

خطاهاى شوهرت را ببخش

به غير از معصوم همه كس خطا و لغزش دارد.دو نفر كه با هم‏ زندگى ميكنند و از جهتى تشريك مساعى و همكارى دارند بايد لغزشهاى ‏يكديگر را ببخشند تا زندگى آنها ادامه پيداكند.اگر بخواهند در اين باره‏ سختگيرى كنند ادامه همكارى غير ممكن ميشود.دو نفر شريك، دو نفرهمسايه، دو نفر رفيق، دو نفر همكار، دو نفر زن و شوهر بايد در زندگى‏اجتماعى داراى گذشت‏ باشند. هيچ زندگى اجتماعى به مقدار زندگى‏خانوادگى احتياج به گذشت ندارد.اگراعضاء يك خانواده بخواهند سختگيرى بعمل آورند و خطاهاى يكديگر را تعقيب كنند يا زندگى آنها ازهم مى‏پاشد يا بدترين زندگى را خواهند داشت.
خانم محترم، ممكن است از شوهر شما خطا يا خطاهايى صادرشود.ممكن است از روى خشم و غضب به شما اهانت كند.ممكن است ‏ناسزائى از دهانش بيرون آيد. ممكن است از خود بيخود شده شما رابزند، ممكن است‏يك مرتبه به شما دروغ بگويد، ممكن است كارى را انجامدهد كه مورد پسند شما نباشد،از اين قبيل خطاها براى هر مردى‏ امكان دارد،اگر بعدا احساس كردى كه از كردار خويش پشيمان شده او را ببخش و موضوع را تعقيب نكن.اگرعذرخواهى كرد فورا قبول كن.اگر پشيمان شده ليكن زير بار عذرخواهى نمى‏رود در صددنباش مجرميت وى ‏را باثبات رسانى، زيرا به شخصيت او لطمه وارد ميشود، ممكن است‏درصدد تلافى برآيد، خطاهاى شما را تعقيب كند، ممكن است كارتان به‏نزاع و جدال و حتى جدائى بكشد اما اگر سكوت كردى و خطايش راناديده گرفتى در شكنجه وجدان قرارمى‏گيرد و به طور مسلم از كردارخويش پشيمان خواهد شد، آنگاه شما را يك زن با گذشت فهميده فداكارعاقل خواهد شناخت،مى‏فهمد كه به زندگى و خانواده و شوهرعلاقه‏مند هستى، قدر ترا مى‏شناسد و محبتش چند برابر خواهد شد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زن بد ، عذر شوهرش رانمى‏پذيرد و خطاهايش رانمى‏بخشد (بحار جلد 103 ص 235) ».

در خانه هم تميز و زيبا باشيد

پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود:«هر زنيكه خودش را خوشبو كند و ازمنزل خارج شود تا به خانه بر نگردد از رحمت‏خدا دور خواهد بود (بحار ج 103 ص 247) ».
رسول خدا فرمود : « بهترين زنان شما زنى است كه مطيع شوهرش‏باشد. براى او آرايش كندولى زينتش را براى بيگانگان ظاهر نسازد . و بدترين زنان شما زنى است كه در غياب شوهرش زينت كند (بحار ج 103 ص 235) ».
خانم گرامى، بدست آوردن دل يك مرد آن هم براى هميشه كارساده‏اى نيست.پيش خود نگو: او كه مرا دوست دارد پس چه احتياجى‏دارم به سر و وضع خودم برسم و برايش دلربايى كنم؟ بايد عشق او رابراى هميشه نگهدارى كنى.
يقين بدان كه شوهرت دوست دارد هميشه تميز و مرتب و زيبا باشى‏ و لو به زبان نياورد،اگر برطبق خواسته‏هاى باطنى او رفتار نكنى و در منزل ‏به خودت نرسى ممكن است در خارج منزل چشمش به زنان تميز آرايش‏كرده بيفتد و از تو دلسرد شده و از راه منحرف گردد، وقتى خانمهاى تميز و مرتب را ديد و آنها را با سر و وضع كثيف و نامرتب تو مقايسه كرد خيال‏ ميكند فرشتگانى هستند كه از آسمان نازل شده‏اند! تو هم در خانه برايش‏آرايش كن و لباس خوب بپوش و دلبرى و طنازى كن تا بفهمد كه تو ازآنها كمتر نيستى بلكه بهتر و زيباتر هستى، درآنصورت مى‏توانى بدوام‏عشق او اميدوار باشى و براى هميشه دلش را مسخر گردانى.
حضرت باقر عليه السلام فرمود:« بر زن لازم است‏ خودش راخوشبو كند ، بهترين لباسهايش را بپوشد، به بهترين وجه زينت كند و باچنين وضعى صبح و شب با شوهرش ملاقات كند (بحار ج 103 ص 228) ».
امام صادق عليه السلام فرمود:«زن نبايد آرايش و زينت را ترك‏كند گر چه به يك گلوبند باشد، نبايد دستش را بدون خضاب بگذارد گر چه ‏به كمى از حنا باشد، حتى زنهاى پير همنبايد زينت و آرايش را ترك‏ نمايند (شافى ج 2 ص 138) ».

مديريت او را بپذير

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زن خوب به حرف شوهرش‏گوش ميدهد و مطابق دستوراتش عمل ميكند». (بحار ج 103 ص 235)
زنى از رسول خدا پرسيد:«زن نسبت‏به شوهرش چه وظيفه‏اى‏دارد؟فرمود:بايد از وى اطاعت كند و از فرمانش تخلف ننمايد (بحار ج 103 ص 248) ».
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«بدترين زنها زن لجباز ويك دنده است (مستدرك ج 2 ص 532) ».
رسول خدا فرمود:«بدترين زنها كسانى هستند كه هم نازا و هم كثيف و لجباز و نافرما نباشند (شافى ج 2 ص 129) ».

نظافت

يكى از وظائف مهم خانه‏دارى تميز كردن منزل و اسباب و لوازم ‏زندگى است. نظافت‏ به بهداشت و حفظ سلامتى اهل خانه كمك ميكند وجلو بسيارى از بيماريها را ميگيرد.زندگى كردن در خانه تميز مسرت‏بخش ‏و دل‏پذير است، مرد را به سوى منزل متمايل ميسازد،اسباب آبرو وسربلندى خانواده است، بدين جهت رسول خدا فرمود:«دين بر نظافت پايه‏گذارى شدهاست.» (محجة البيضاء ج 1 ص 166)
شارع مقدس اسلام درباره نظافت ‏سفارشهاى زيادى نموده كه به ‏پاره‏اى از آنها از باب نمونه اشاره ميشود:
امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا زيبا بودن و زينت كردن رادوست دارد . و تظاهر به ندارى و فقر را مكروه دارد. دوست دارد آثارنعمتهايش را بر بنده‏اش ببيند . لباسش نظيف و پاكيزه باشد، بوى خوش‏استعمال كند.خانه‏اش را زينت نمايد.خانه و اطرافش را جاروب كند. قبل ‏از غروب چراغ را روشن كند. زيرا اين عمل فقر را از خانه دور ميكند وروزى را زياد ميگرداند (بحار ج 79 ص 300) ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«آدم كثيف بد بنده‏اى است‏» (بحار ج 76 ص 175) .
حضرت على عليه السلام فرمود:«تارهاى عنكبوت را ازخانه‏هايتان بگيريد زيرا ترك كردن آنها باعث ندارى ميشود» (شافى ج 1 ص 208) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«خاكروبه‏ها را شب در خانه‏نگذاريد بماند زيرا جايگاه شيطان ميشود» (بحار ج 76 ص 175) .
پيغمبر اسلام فرمود:«خاكروبه‏ها را پشت درب منزل نريزيد زيراجايگاه شيطان ميشود» (بحار ج 76 ص 177) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«لباس انسان بايد هميشه‏پاكيزه و تميز باشد» (شافى ج 1 ص 208) .
پيغمبر اكرم فرمود:«دستمال چرب را در خانه نيندازيد زيرا جايگاه‏شيطان ميشود» (شافى ج 1 ص 215) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«شستن ظرفها و تميز كردن‏اطراف خانه روزى را زياد ميكند» (بحار ج 76 ص 176) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ظرفها را بدون روپوش‏نگذاريد زيرا شيطان آب دهن درآنها انداخته از آنها استفاده ميكند» (بحار ج 76 ص 176) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ميوه‏ها داراى سمومى هستند. آنها را خوب بشوييد آنگاه ميل كنيد» (شافى ج 2 ص 124) .
حضرت كاظم عليه السلام فرمود:«يك روز در ميان،به حمام رفتن‏انسان را فربه ميكند» (شافى ج 1 ص 209) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«اگر بر امتم دشوار نميشد واجب ميكردم در موقع هر وضويى مسواك كنند» (شافى ج 1 ص 210) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:« ناخن گرفتن در روز جمعه از بيمارى جذام و جنون و پيسى و كورى جلوگيرى ميكند» (شافى ج 1 ص 211) . روايت‏شده كه:«زير ناخنها خوابگاه شيطان است‏».
حضرت على عليه السلام فرمود:«شستن دستها قبل از غذا و بعد ازآن عمر را زياد ميگرداند واز چركين شدن لباسها مانع ميشود و چشم رانورانى ميگرداند» (شافى ج 2 ص 123) .

وظائف مردان

سرپرست‏خانواده

زن و شوهر دو ركن بزرگ خانواده هستند ليكن مرد بدان جهت كه‏آفرينش ويژه‏اى دارد و از جنبه تعقلات قوى‏تر است ركن بزرگ و سرپرست‏ خانواده محسوب ميشود.
خداوند بزرگ نيز او را به عنوان قيم و سرپرست‏خانواده شناخته‏در قرآن كريم ميفرمايد: مردها سرپرست زنان ميباشند، زيرا خدا بعض‏كسان را بر بعض ديگر برترى داده است (سوره نساء آيه 34) . چون بدين مقام شناخته شده طبعا وظائف سنگين‏تر و دشوارترى‏هم خواهد داشت. اوست كه ميتواند با تدبيرات عاقلانه خويش خانواده را به بهترين‏وجه اداره كند و اسباب خوشبختى و سعادت آنان را فراهم سازد و محيط خانه را همانند بهشت‏ برين مرتب و منظم گرداند، و همسرش را به صورت‏ فرشته‏اى در آورد. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:مرد سرپرست‏خانواده‏است و هر سرپرستى نسبت‏به زيردستانش مسؤوليت دارد (مستدرك جلد 2 ص 550) . مردى كه مدير خانواده است ‏بايد بدين نكته توجه داشته باشد كه زن نيز انسانى است مانند مرد.خواسته‏ها و آرزوها و حق حيات و آزادى‏دارد. بايد بداند كه زن گرفتن به معناى برده گرفتن نيست‏ بلكه به معناى ‏انتخاب شريك در زندگى و يار و مونس گرفتن است. بايد به خواسته‏هاى‏درونى و آرزوهاى او نيز توجه داشته باشد. چنان نيست كه مرد مالك ‏مطلق زن و مطلق العنان باشد. زن نيز حقوقى بر گردن شوهر دارد.
خداوند بزرگ در قرآن مجيد ميفرمايد: همانطور كه زنها نسبت‏به‏شوهرانشان وظائفى دارند حقوقى هم بر گردن آنها دارند و مردان را بر آنها برترى هست (سوره بقره آيه 228) .

زن‏دارى

چنانكه شوهردارى بزرگترين وظيفه يك بانوى خانه‏دار بوده درشريعت اسلام در رديف جهادقرار گرفته است همچنين زن‏دارى بزرگترين‏و ارزنده‏ترين عمل يك مرد زندار بوده رازسعادتمندى خانواده ميباشد.
اما زن‏دارى كار آسانى نيست‏بلكه رموزى دارد كه هر كس كاملا بدانها آشنا باشد ميتواند همسرش را مطابق دلخواه به صورت يك بانوى ايده‏آل‏ بلكه فرشته رحمت درآورد.
مرديكه بخواهد واقعا زن‏دارى كند بايد اخلاق و روحيات همسرش‏را كاملا بدست آورد،ازخواسته‏هاى درونى و تمايلات نفسانى او آگاه شودو بر طبق آنها برنامه زندگى را مرتب سازد.به وسيله اخلاق و رفتار خويش‏چنان در او نفوذ كند و دلش را بدست آورد كه به خانه و زندگى دلگرم شده‏از روى عشق و علاقه خانه‏دارى كند.
زن‏دارى كلمه جامع و مبهمى است كه احتياج به شرح و توضيح‏دارد.در مباحث آينده موردشرح و بسط قرار خواهد گرفت.

مهرورزى كن

زن كانون محبت و يك موجود صد در صد عاطفه‏اى است. از وجودش مهر و محبت ميبارد.
حيات و زندگى او به عشق و علاقه بستگى دارد.دلش ميخواهدمحبوب ديگران باشد.هر چه محبوبتر باشد شاداب‏تر خواهد بود. براى ‏بدست آوردن محبوبيت تا سر حد فداكارى كوشش ميكند.اگر بداند محبوب كسى واقع نشده خودش را شكست‏خورده و بى‏اثر پنداشته دائما پژمرده و افسرده خواهد بود.بدين جهت ميتوان به طور قطع مدعى شد كه ‏بزرگترين رمز زن‏دارى اظهار محبت و علاقه است.
مهر و محبت‏خانوادگى از همه چيز ارزش‏دارتر است ‏بدين جهت‏ خداوند بزرگ در قرآن مجيد آنرا يكى از آثار قدرت و نعمتهاى بزرگ‏شمرده بر بندگان منت نهاده ميفرمايد:
«يكى از آيات خدا اينست كه همسرانى برايتان آفريد تا با آنان انس ‏بگيريد.و در ميانتان محبت و مهربانى افكند.و در اين موضوع براى اهل‏تفكر آياتى هست (سوره روم آيه 31) ».
امام صادق عليه السلام فرمود:زن از مرد آفريده شده و تمام‏ توجهش به سوى مردها معطوف ميباشد.پس همسرانتان را دوست‏بداريد (بحار جلد 103 ص 226) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:هر كس از دوستان ما باشد به‏همسرش بيشتر اظهارمحبت ميكند (بحار جلد 103 ص 223 ) . رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر چه ايمان انسان كاملتر باشد به‏همسرش بيشتر اظهار محبت مينمايد (بحار جلد 103 ص 228) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:يكى از اخلاق پيمبران اينست كه نسبت‏به‏همسرانشان محبت دارند (بحار جلد 103 ص 236) .
پيغمبر فرمود:اين سخن مرد كه به همسرش ميگويد: واقعا ترادوست دارم، هرگز از قلبش خارج نخواهد شد (شافى جلد 2 ص 138) .
گر چه محبت‏ بايد از صميم قلب باشد تا در دل طرف اثر بگذارد، زيرا دلها با هم راه دارند ، ليكن به محبت قلبى تنها هم نبايد اكتفا كرد، بلكه‏لازم است صريحا آنرا اظهار نمود.درصورتى ميتوان انتظار نتيجه داشت‏كه آثار محبت در زبان و افعال و رفتار شخص نمايان باشد.
صريحا و بدون احتياط به همسرت اظهار عشق و علاقه كن:درحضور و غياب از وى تعريفكن،اگر به سفر رفتى برايش نامه بنويس واز درد فراق بنال.گاهى برايش تحفه‏اى خريده تقديمش كن.اگر دسترسى‏به تلفن دارى گاه گاهى از احوالش جويا شو.

به همسرت احترام بگذار و خوش اخلاق باش

زن نيز مانند مرد خودش را دوست دارد و به حفظ شخصيت‏خويش علاقه‏مند است.
دوست دارد محترم و گرامى باشد.از تحقير و توهين رنجيده خاطرميگردد.اگر مورد احترام قرار بگيرد احساس شخصيت نموده و به كار وزندگى دلگرم ميشود.از احترام و احترام كننده خوشش ميآيد ، از توهين وتوهين كننده متنفر ميباشد.
آقاى محترم! همسرت حتما از شما انتظار دارد كه بيش از ديگران ‏به وى احترام بگذارى.البته حق دارد چنين انتظارى را داشته باشد.زيرا ترا شريك زندگى و بهترين يار واقعى خويش ميداند.
حضرت صادق (علیه السلام) از پدرش نقل كرده كه فرمود: هر كس زن‏گرفت‏ بايد او را گرامى و محترم بشمارد (بحار جلد 103 ص 224) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس مسلمانى را گرامى بدارد خدا اورا گرامى خواهد داشت (بحار جلد 74 ص 303) . پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: زنان را گرامى نميدارند مگر افراد بزرگوار.و به آنان توهين نميكنند جز مردم پست و فرومايه.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس به خانواده‏اش توهين كند خوشى‏زندگى را از دست‏خواهدداد (مواعظ العدديه ص 151) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:كاملترين مردم از جهت ايمان،خوش اخلاق‏ترين آنها ميباشد. بهترين شما كسى است كه نسبت‏ به‏خانواده‏اش احسان كند. (بحار ج 103 ص 226)
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: هيچ عملى بهتر از اخلاق خوب نيست. (شافى ج 1 ص 166)
امام صادق عليه السلام فرمود: نيكوكارى و حسن خلق خانه‏ها را آباد و عمرها را زياد ميكند. (شافى ج 1 ص 166)
امام صادق (ع) فرمود: شخص بد اخلاق خودش را در عذاب‏ميدارد. (شافى ج 1 ص 176)
لقمان حكيم فرمود: مرد خردمند بايد در بين خانواده‏اش مانندكودك باشد و رفتار مردانه رابراى خارج منزل بگذارد. (محجة البيضاء ج 2 ص 54)
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: عيشى بهتر از خوش اخلاقى نيست. (بحار ج 71 ص 389)
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: اخلاق خوب نصف دين ميباشد. (بحار ج 71 ص 385)
وقتى سعد بن معاذ كه يكى از اصحاب بزرگ رسول خدا و مورد احترام آنجناب بود درگذشترسول اكرم مانند صاحبان عزا با پاى برهنه‏در تشييع جنازه‏اش شركت نمود. بدست مباركخويش جنازه را در قبرنهاده روى آنرا پوشاند.در آنهنگام مادر سعد كه آن همه احترام را ازرسول‏خدا مشاهده نمود فرزندش سعد را مخاطب قرار داده گفت:اى سعدبهشت گوارايت‏باد.
پيغمبر اكرم فرمود:اى مادر سعد!اين چنين مگو.زيرا سعد را درقبر فشار سختى وارد شد.بعدا علت فشار قبر سعد را از آنحضرت‏ پرسيدند.فرمود: علتش آن بود كه با خانواده‏اش بداخلاقى ميكرد (بحار ج 73 ص 298) .

لغزشهايش را نديده بگير

بشر جائز الخطاست.جز معصوم همه كس در زندگى اشتباه ولغزش دارد.ممكن است از روى جهالت و نادانى كارهاى ناروايى را انجام دهد.در اين جهت‏بين زن و مرد فرقى نيست. براى زندر زندگى‏زناشويى حتما لغزشها و اشتباهاتى اتفاق خواهد افتاد.ممكن است از باب ‏نادانى ياعدم توجه يا شدت عصبانيت، نسبت‏به شوهرش بى‏ادبى كند. ممكن است‏حرف نيشدار يا زشتى از دهانش خارج شود.ممكن است ازحال طبيعى خارج شود و داد و قال راه بيندازد .ممكن است ‏بدون اجازه‏ شوهر بلكه با نهى او كاري را انجام دهد.ممكن است در اثر بى‏احتياطى يا نادانى يا بى‏توجهى يك ضرر مالى وارد سازد.و دهها از اين قبيل امور كه‏كم يا بيش براى هرخانواده‏اى اتفاق خواهد افتاد.
البته در اين جهت ترديد نيست كه زن و شوهر بايد همديگر را راضى نگه دارند و از كارهايي كه اسباب كدورت و دلخورى است جدا اجتناب نمايند.ليكن كمتر اتفاق ميافتد كه زن و شوهراصلا خطا و لغزش‏نداشته باشند.
بعضى از مردها خيال ميكنند كه در مورد خطاها و لغزشهاى زن و لوخيلى كوچك باشد بايدكاملا سختگيرى و مؤاخذه كرد تا تكرار نشود.
امام سجاد عليه السلام فرمود:حق زن بر تو اينست كه نسبت ‏باو مهربانى كنى زيرا زير دست تو مى‏باشد.و طعام و لباسش بدهى. و نادانيهايش را ببخشى (بحار ج 74 ص 5) .
از امام صادق (علیه السلام) سئوال كردند زن چه حقى بر شوهرش دارد كه‏اگر آن را ادا كند نيكوكارشمرده مى‏شود؟فرمود:غذا و لباسش را بدهد وكارهايى را كه از باب نادانى انجام مى‏دهد ببخشد (شافى ج 2 ص 139) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: مثل زن مثل استخوان كج است كه اگر بحال خودش گذاشتى مى‏توانى از آن استفاده كنى ليكن اگر خواستى صافش كنى خواهد شكست (وسائل ج 14 ص 123) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:كسيكه زير دستانش را بخاطر خطاهاى‏كوچك تنبيه كند نبايدانتظار بزرگى و رياست داشته باشد (بحار ج 75 ص 272) .

تنبيه

زن و شوهر گر چه يك زندگى مشترك خانوادگى را تشكيل‏ميدهند و بايد در اداره امورمنزل تشريك مساعى نمايند ليكن بهر حال دربعض موارد اختلاف سليقه هم دارند.مرد ميلدارد تمام امور خانواده ‏مطابق خواست‏خودش انجام بگيرد و زن مطيع او باشد،بر عكس زن هم‏ همين خواست و تمايل را دارد.در اينجاست كه صدور اوامر و نواهى ازطرفين آغاز ميشود ومخالفت‏ها و كشمكش‏ها شروع مى‏گردد.بهترين راه حل اينست كه زن و شوهر دست از امر ونهى بردارند و در موارداختلاف با مشورت و تبادل نظر به تفاهم برسند،و اگر دست از زورگوئى ولجبازى بردارند غالبا به تفاهم مى‏رسند و مشكلى بوجود نخواهد آمد.ليكن‏هيچيك از آنها حق ندارد عقيده‏اش را بر ديگرى تحميل كند و او رامجبور نمايد كه مطابق دستورش عمل كند،و در صورت تخلف حق ندارد توبيخ يا تنبيهش كند.ليكن بعضی مردها به بهانه اينكه قيم و سرپرست‏خانواده هستند چنين حقى را براى خودشان قائل هستند.به خودشان حق‏ميدهند كه مطابق دلخواهشان امر و نهى كنند.و همسرانشان راموظف ‏ميدانند كه مطيع دستوراتشان باشند و هرگز تخلف نكنند.و در صورت‏تخلف او رامورد عتاب و خطاب و توبيخ و تهديد قرار ميدهند.و چنين‏رفتارى را حق خويش مى‏پندارند.حتى گاهى به ضرب و شتم و اذيت اقدام‏مينمايند. در صورتيكه مرد حق اذيت و آزار و كتك زدن به همسرش راندارد.مردان زمان جاهليت كه از عاطفه و انسانيت كم بهره بودندهمسران‏خودشان را مورد اذيت و آزار و ضرب و شتم قرار ميدادند و پيامبر اسلام‏براىجلوگيرى از اين عمل زشت‏به پا خاست و فرمود:هر مردى كه‏بصورت همسرش سيلى بزند.خدا بفرشته مامور دوزخ (مالك) دستورميدهد كه در دوزخ هفتاد سيلى بر صورتش بزند. وهر مردى كه دستش رابر موهاى زن مسلمانى بگذارد (براى اذيت موى سرش را بگيرد) دردوزخ‏دستش با ميخهاى آتشين كوبيده ميشود (مستدرك جلد 2 ص 550) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله زدن زنان را نهى كرد مگر درمورديكه تنبيه واجب باشد (مستدرك جلد 2 ص 550) .
پيامبر گرامى اسلام فرمود:هر مرديكه همسرش را كتك بزند- وبيش از سه ضربه باشد- خدا او را در قيامت در حضور خلائق نگه ميدارد و رسوايش ميسازد.و خلق اولين و آخرين چنين مردى را تماشا ميكنند. (مستدرك جلد 2 ص 550) پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: تعجب ميكنم ازمرديكه‏ همسرش را كتك مى‏زند در صورتيكه خودش در كتك خوردن سزاوارتراز همسرش ميباشد. اى مردم! زنانتان را با چوب نزنيد،زيرا قصاص‏دارد. (بحار الانوار جلد 103 ص 249)
مرديكه همسرش را كتك بزند بر او ستم كرده و ستمگر، هم در اين‏جهان و هم در جهان آخرت بكيفر خواهد رسيد.آن هم ظلم به فرد ناتوانيكه ‏با صدها اميد و آرزو به خانه شوهرآمده.بدان اميد آمده كه در پناه اوآرامش و آسايش بجويد.به مردى پناه آورده كه حامى وغمخوار او باشد ودر مشكلات ياريش كند.زن امانتى است از جانب خدا كه به مردسپرده‏ميشود.آيا كسى با امانت الهى چنين رفتار ميكند؟! امير المؤمنين‏عليه السلام فرمود:زنان بنزد مردان به امانت گذارده ميشوند.مالك نفع وضرر خودشان نيستند.آنها نزد شما امانتهاى خدا هستند.آزارشان نرسانيد و بر آنها سخت نگيريد. (مستدرك جلد 2 ص 551)
مردي كه همسرش را مورد ضرب و شتم قرار ميدهد بر روح اوضربه‏اى وارد ميسازد و عقده‏اىبوجود مى‏آورد كه به سادگى قابل رفع‏نخواهد بود.صفا و محبت‏خانوادگى را از بين مى‏برد.مننميدانم با چنين همسر كتك خورده و تحقير شده‏اى چگونه مى‏توان روابط همسرى ‏برقراركرد؟ واقعا خجالت دارد!!
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:آيا يكى از شما همسرش رامى‏زند سپس او را در آغوش مى‏گيرد؟! (وسائل جلد 14 ص 119)
بنابراين در موارديكه شوهر حقى بر همسرش ندارد شرعا و قانونا و اخلاقا مجاز نيست او رابكارى مجبور سازد و در صورت تخلف به تنبيه‏و كتك اقدام نمايد. مثلا زن شرعا موظف نيست كه امور خانه‏دارى راانجام دهد. مانند نظافت منزل،طبخ غذا، شستن لباس و ظرفها، بچه‏دارى وهم چنين خياطى، قالى بافى،گلدوزى و ديگر كارها،گر چه بانوان با ميل و رغبتكارهاى منزل را انجام ميدهند و در اين باره هم حرفى ندارند،ليكن ‏وظيفه آنها نيست. شوهر بايد از همسرش در برابر انجام اين كارها تشكر وقدردانى نمايد. و بدين وسيله او را تشويق نمايد. ولى اگر بعض كارها راانجام نداد يا ناقص انجام داد،مرد حق ندارد او را مورد تنبيه و توبيخ وضرب و شتم قرار دهد.
اسلام فقط تنبيه را در جائى تجويز ميكند كه حقى از شوهر تضييع‏ميشود.و آن در دو مورد است:
اول-مرد شرعا و قانونا حق دارد از همسرش بهره جنسى بگيرد و از انواع تمتعات و لذتها استفاده كند.زن شرعا و قانونا موظف است دربرابر اين خواسته مرد تمكين نمايد.و خويشتنرا در اختيار او قرار دهد.
اگر زن تمكين نمود مشكلى بوجود نخواهد آمد.اما اگر از انجام‏خواسته‏هاى مرد امتناع ورزيد ،در اينصورت بهتر است مرد، ابتداء با نرمى و ملايمت و حتى تقديم هديه دل همسرش را بدست آورد و بكام‏جوئى نائل‏گردد.ولى اگر احساس كرد كه زن قصد اذيت و لجبازى دارد و به هيچ وجه‏ تمكين نميكند، و مرد هم تاب تحمل ندارد،در يك چنين موردى مرد حق‏دارد به تنبيه متوسل شود.آنهم با رعايت احتياط و حفظ سلسله مراتب درچنين موردى قرآن مى‏گويد:همسرانى را كه احساس ميكنيد از تمكين دربرابر خواسته شما (تمتعات جنسى)امتناع مى‏ورزند،ابتداء آنها را پند وموعظه بدهيد،سپس در بستر از آنها جدا شويد سپس آنهارا بزنيد. پس‏اگر اطاعت نمودند بر آنان ستم روا نداريد. بدرستيكه خدا عالى و بزرگ‏است (سوره نساء آيه 34)
چنانكه ملاحظه مى‏فرمائيد،خداوند متعال در اين آيه ، به شوهراجازه ميدهد كه همسرش راكه در برابر خواسته‏هاى مشروعش، يعنى ‏لذتجوئى و كاميابى تمكين نميكند و قصد اذيت وتمرد دارند مورد تنبيه‏قرار دهند.آن هم در سه مرحله:مرحله اول:پند و اندرز.مرحله دوم:اگرپند و اندرز مفيد واقع نشد يا بسترش را جدا كند يا در بستر پشت ‏به او كند و بخوابد وبدين وسيله،خشم و ناراحتى خودش را اظهار نمايد. مرحله‏سوم:اگر اين عمل هم مؤثر واقع نشد و زن هم چنان به لجبازى و تمرد خويش ادامه ميدهد،به مرد اجازه داده شده كه براى استيفاى حق مشروع ‏و قانونى خويش به كتك زدن متوسل شود.اما مرد حتى در اين حالهم‏حق ندارد از حد مشروع تجاوز نمايد و مرتكب ظلم و ستم شود.مرد بايددر اين مورد به چند نكته توجه كند.1-هدف از ضرب بايد اصلاح وتربيت‏باشد نه انتقامجوئى.2- با دست‏باشديا چوب نازك،چنانكه در روايات آمده با چوب مسواك.3- طورى بزند كه بدن او سياه وقرمز نشود و الا بايد جريمه (ديه) بپردازد.4- از ضربه زدن به جاهائيكه احتمال‏خطر دارد،مانند چشم و سر و شكم جدا اجتناب نمايد.5- ضرب طورى‏باشد كه موجب كدورت عميق وعقده غير قابل علاج نگردد، و زن را به‏لجبازى و تمرد و طغيان بيشتر وادار ننمايد.6- همواره اين نكته را درنظر داشته باشد كه مى‏خواهد با اين زن زندگى كند و از محبتهاى قلبى وصفا واخلاص او بهره بگيرد.7- توسل به كتك در صورتى تجويز شده،كه زن در برابر عدم تمكين، معذور نباشد.مثلا اگر زن به علت‏حائض ‏بودن،يا روزه‏دار بودن در ماه رمضان،يا در حال احرام بودن، يا بيماربودن،از تمكين خوددارى نمود مرد حق ندارد او را تنبيه نمايد.
دوم- زن اگر خواست از منزل خارج شود بايد از شوهرش اجازه ‏بگيرد و اگر اجازه نداد شرعا حق ندارد خارج شود.و اگر بدون اجازه‏ خارج شد مرتكب گناه شده است.در حديث آمده كه پيغمبر اكرم صلى الله‏عليه و آله نهى كرد كه زن بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود وفرمود:
هر زنى كه بدون اذن شوهر از منزل خارج شود همه فرشتگان آسمانى و هرچيزى كه بر اومرور ميكند-از جن و انس-او را لعنت ميكنند تا اينكه ‏به منزل باز گردد (وسائل الشيعه جلد 14 ص 154) .و اين موضوع حقى است كه شوهر بر گردن زن دارد كه‏واجب است آن را ادا كند.
ليكن مرد نبايد در اين باره سختگيرى كند و همسرش را بدين وسيله‏اذيت نمايد.بهتر استدر هر جا كه محذورى نمى‏بيند اجازه بدهد برود.
تشريع اين حق براى قدرت نمائى و تحت فشار قرار دادن همسر نيست ‏بلكه بدان منظوراست كه مرد بتواند همسرش را از رفتن به جاهاى غيرمناسب باز دارد و در حفظ و صيانت اواقدام نمايد.سختگيريهاى بيجا نه‏تنها مفيد نيست‏ بلكه به انس و محبت و اعتماد خانوادگى نيز لطمه واردميسازد. و حتى ممكن است گاهى موجب طغيان و تمرد و انحراف او را فراهم سازد.اما اگر رفتن به جائى را غير مناسب و باعث فساد اخلاق وارتكاب گناه تشخيص داد بايدهمسرش را از رفتن بآنجا جدا نهى كند. وبر زن هم واجب است اطاعت كند و از رفتن به آن مجلس خوددارى نمايد.
بهر حال اگر زن از دستورات شوهر سرپيچى و تمرد ميكند و بدون‏اجازه بلكه با نهى شوهرش از منزل خارج ميشود، مرد حق دارد او را بهمان صورت قبل مورد تنبيه قرار دهد. با حفظ همان مراحل و شرائط.
البته زن مى‏تواند در چند مورد بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود وشوهر هم حق ندارداو را منع نمايد.1-خارج شدن از منزل براى‏ياد گرفتن مسائل ضرورى دين.2-مسافرت براىحج در صورت‏استطاعت.3-خارج شدن از منزل براى پرداخت‏بدهى در صورتيكه‏بدون خروج امكان پرداخت نباشد.
حضرت على عليه السلام به فرزندش امام حسن فرمود: مواظب ‏باش در غير موضع غيرت،غيرت بخرج ندهى.زيرا اين عمل افراد صحيح‏را به سوى فساد و افراد پاكدامن را به جانب گناه متمايل خواهد ساخت (بحار جلد 103 ص 252) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:جهاد زن در اين است كه در مقابل اذيتها وغيرتهاى شوهرش بردبارىكند (وسائل ج 14 ص 111) .
كارى نكن كه شوهرت بدبين يا بدبين‏تر شود.از مردان بيگانه ‏مخصوصا آنها كه شوهر تنسبت‏به آنها حساسيت دارد تعريف نكن.به مردان نامحرم خيلى نگاه نكن. پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود:خداوند متعال برزن شوهردارى كه چشمش را از نگاه به نامحرم پر كند غضب شديدخواهدكرد (بحار ج 104 ص 39) .
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: بهترين شما كسى است كه براى اهل‏بيتش خوبتر باشد و من نسبت‏به خانواده‏ام از همه بهتر هستم (وسائل ج 14 ص 122) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس براى بر آوردن حاجت ‏بيمارى‏كوشش كند، موفق شود يا نه، ازگناهانش خارج مى‏شود مانند روزى كه ازمادر متولد شده است.يكى از انصار عرض كرد: پدر ومادرم به قربانت ‏يارسول الله اگر مريض از اهل بيتش باشد آيا ثواب زيادترى ندارد؟فرمود:
چرا (وسائل ج 2 ص 643) .

اقتصاد خانواده

نفقه زن بر شوهر واجب است‏يعنى قانونا و شرعا مرد موظف است كليه مخارج خانواده را ازقبيل خوراك و پوشاك و مسكن و حتى پول‏دكتر و دوا را تامين كند.و در صورت امتناع يا كوتاهى شرعا و قانونا موردبازخواست قرار خواهد گرفت.
مرد خردمند و با تدبير حساب خرج و دخل خانواده را به طور دقيق‏ميكند.اشياء و لوازمزندگى را به نسبت لزوم و احتياج درجه‏بندى ميكند.
خداوند كريم اقتصاد و ميانه‏روى را از علائم ايمان شمرده در قرآن‏مجيد مى‏فرمايد:كسانى كه چون خرج كنند اسراف نكنند و بخل نورزند و ميان اين دو معتدل باشند (فرقان آيه 67) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:من براى كسى كه اقتصاد را رعايت كندضامن مى‏شوم كه فقير نشود (وسائل ج 15 ص 258) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:چهار دسته مردم دعايشان به هدف اجابت‏نخواهد رسيد.يكى از آنهاكسى است كه مالش را بيهوده تلف كند آنگاه ‏بگويد:خدايا روزى مرا برسان.پس خدا ميفرمايد: مگر به تو دستور ندادم‏كه اقتصاد را رعايت كنى؟ (وسائل ج 15 ص 261)
عبد الله بن ابان ميگويد:از موسى بن جعفر (علیه السلام) راجع به انفاق برخانواده سؤال كردم.فرمود:اسراف و تنگ‏گيرى هر دو مكروه هستند. ميانه‏روى را نبايد از دست داد (وسائل ج 15 ص 261) .
مرد خردمند و عاقبت‏انديش حتى القوه از قرض و نسيه خوددارى‏ميكند.و براى مصارف غيرضرورى خودش را به وام نمى‏اندازد.
اقتصادى كه بر پايه وامهاى بانكها و ساير مؤسسات استوار باشد شرعا وعقلا پسنديده نيست.
پيغمبر اسلام (ص) فرمود:از ما نيست كسى كه از جهت مال وثروت در وسعت ‏باشد ليكن براهل و عيالش سخت‏بگيرد (مستدرك ج 2 ص 643) .
موسى بن جعفر (علیه السلام) فرمود:عيال مرد اسيران او هستند.پس‏هر كس خدا به او نعمتى داده بايد در مخارج اسيرانش توسعه بدهد و الا ممكن است نعمتهايش گرفته شود (بحار ج 104 ص 69) .
امام رضا (علیه السلام) فرمود:سزاوار است مرد در مخارج اهل و عيالش‏توسعه دهد تا منتظر مرگش نباشند (وسائل ج 15 ص 249) .
امير المؤمنين (علیه السلام) فرمود:هر جمعه براى اهل و عيالتان ميوه تهيه‏كنيد تا به فرا رسيدنجمعه خوشنود گردند (بحار ج 104 ص 73) .
منبع:کتاب آیین همسر داری

---

تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله