نگرش سیستماتیک توحیدی، برنامه ریزی راهبردی، و ساختار سازمانی مورد نیاز زمینه سازی شرایط ظهور

چکیده:

برای رسیدن به اهداف، نظام، دولت و امت زمینه ساز، نیاز به نگرش سیستماتیک توحیدی، برنامه ریزی راهبردی و ساختار سازمانی مورد نیاز می باشد. سازمان و سیستم بدون برنامه، همانند کشتی بدون سکان است. سیستم بدون برنامه ریزی، در معرض تند باد تغییرات محیطی قرار می گیرند. برنامه ریزی از مهمترین مسئولیت های مدیریت نظام، دولت و امت زمینه ساز می باشد.
در تدوین برنامه ریزی راهبردی، ضروریست تاوقت زیادی صرف تدوین آن شود تا تمامی عوامل موثر در اجرای موفقیت آمیز برنامه در هنگام اجراء، در ایتدای برنامه ریزی شناسایی و تمامی جوانب امر در تدوین برنانه در نظر گرفته شود. در برنامه ریزی راهبردی زمینه سازی شرایط ظهور ضروریست فعالیت های مورد نیاز به طور دقیق بر اساس اهداف، معیار ها و ارزشها برنامه ریزی، هدایت، واجرا شود. برای اجرای موفقیت آمیز برنامه ضروریست تا نگرش سیستمی توحیدی در برنامه ریزی وجود داشته باشد تا کلیه فعالیت های مورد نیاز زمینه سازی، که بایستی در مجموعه ای از وزارتخانه ها، سازمانها و واحد های مرتبط با هم انجام شود به صورت یکپارچه در برنامه ریزی و اجرا دیده شود که یک کل هدفمندی را تشکیل می دهند. بنابر این ضروریست تا کلیه فعالیت های مورد نیاز در قالب گروه های مرتبط و هدفمند، که دارای حرکت، جهت و هدف مشترکی می باشند برنامه ریزی و سازماندهی شوند.
برای دستیابی به هدف های زمینه سازی ظهور، بایستی هدف اصلی آنرا به اهداف کوچکتر تقسیم نمود، بطوری که هدف های کوچکتر مناسب برای یک وزارتخانه، سازمان یا واحد باشد. این کار یعنی تقسیم وظایف و فعالیت های مورد نیاز زمینه سازی، و هماهنگ کردن انها برای رسیدن به اهداف برنامه راهبردی زمینه سازی ظهور می باشد. بنابراین اگر فعالیت های مورد نیاز زمینه سازی ظهور را در غالب یک سیستم تعریف کنیم در این صورت نیاز به سازماندهی و تقسیم فعالیت ها و مسئولیت هاو اختیارات و منابع بین اجزاء سیستم و ایجاد هماهنگی و همفکری و همکاری جهت رسیدن به اهداف سیستم می باشد. بنابراین برای دستیابی به اهداف و ماموریت اصلی نظام، دولت و امت زمینه ساز، نیاز به طرح و برنامه راهبردی و ساختار سازمانی می باشد. در این مقاله برنامه ریزی راهبردی زمینه سازی شرایط ظهور، با نگرش سیستمی و ساختار سازمانی مورد نیاز بحث و بررسی می شود.

مقدمه:

نگرش توحیدی سیستماتیک به زمینه سازی شرایط ظهور، به فعالیت های زمینه سازی رنگ و بوی الهی می دهد. در این نگرش هر فعالیت زمینه سازی، در هر یک از ابعاد آن یک عمل صالح و نیاز حقیقی به شمار می آید که انسان و جامعه را یک قدم به اهداف زمینه سازی نزدیک می کند1و 2. کلیه فعالیت های مورد نیاز زمینه سازی از فعالیت های مرتبط با هم تشکیل می شود که در وزارتخانه ها، سازمانها، واحد ها و قسمت های مرتبط بهم انجام می شود، که در مجموع یک هدف واحدی را دنبال می کنند.
در واقع یک کل هدفمند است که متشکل از اجزای هماهنگ، منظم و مرتبط با هم می باشد. به مفهوم دیگر، نظام، دولت و امت زمینه ساز یک سیستم و نظام توحیدی را تشکیل می دهند که از یک سری زیر سیستم های مرتبط با هم تشکیل می شود که به منظور تامین هدف های از پیش تعیین شده فعالیت هماهنگ و مرتبط و هدفمندی را دنبال می کنند. این سیستم دارای ویژگیهای زیر می باشد:
الف:از تعدادی از عناصر و یا زیر سیستم تشکیل می شود مانند سیستم اجرایی دولت، سیستم شورای اسلامی و یا سیستم قوه قضائیه، سیستم حوزه علمیه، سیستم ارتش جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بسیج مستضعفین، صدا و سیما، جهاد دانشگاهی،و سایر اورگانهای مردمی.
ب- میان هریک از اجزاء، و عناصر سیستم ارتباط و تعامل برقرار است
هریک از اجزاء نظام یاسیستم ممکن است به زیر سیستم هایی ریز تر تقسیم شوند مانند سیستم دولت که به زیر سیستم های وزارتخانه ها، سازمان ها، شرکت ها و موسسات تقسیم می شود.
ج- سیستم و زیر سیستم های نظام، دولت و امت زمینه ساز، همگی دارای اهداف و جهت گیری کلی می باشند و برای رسیدن به اهداف تلاش می کنند.
هرسیستم و زیر سیستم برای رسیدن به هدفی معین در راستای هدف کلان نظام تلاش می کنند.
د-هدف و جوهر وجودی چنین نظام، دولت و امت زمینه سازی، تلاش و حرکت خستگی ناپذیر با نگرش توحیدی عدالت محور، جهت تبدیل ورودی ها به سیستم، به خروجی های مورد انتظار زمینه سازی شرایط ظهور است.
ح-نظام، دولت و امت زمینه ساز، یک سیستم باز است که با محیط خود ارتباط و تعامل دارد و از محیط انرژی، مواد و اطلاعات و منابع مورد نیاز خود را دریافت می کند و خروجی ها، تولیدات، خدمات و اطلاعاتی در اختیار محیط قرار می دهد. مانند سیستم بدن انسان یا سازمان ها و جامعه ها ازمحیط تاثیر می پذیرد و بر محیط تاثیر می گذارد. این سیستم هدف خاصی دارد و از گیرنده های اطلاعاتی قوی بر خوردار است و علاوه بر فکر کردن، می تواند معمار سرنوشت خویش و دیگران باشد و حوادث آینده را رقم زند.
بطور کلی حکومت ها و سازمانها، سیستم های پیچیده ای هستند. معیارها و نظام ارزشی، در این سطح از سیستمها مورد مطالعه قرار می گیرد.در سیستم توحیدی زمینه سازی، هدف نزدیک شدن انسان و جامعه به خدا و عبودیت الهی است. و تمام زیر سیستم ها دارای هدف مشترکی می باشند و نسبت به هم مسئول و با هم هماهنگ می باشند. این سیستم باز است و بر اساس "فبشر عبادی الذین یستمعون القول و یتبعون احسنه" از کلیه نظرات، علم و دانش و فناوری، تجهیزات و روش های مشروعی که که بتوان در جهت تحقق اهداف زمینه سازی استفاده کرد بکار گرفته می شود. در شکل (1) نحوه کار هر یک از اجزاء سیستم توحیدی باز نظام، دولت و امت زمینه ساز نشان داده شده است.
در این سیستم تلاش می شود تا مواد اولیه، اطلاعات و منابع مورد نیاز و ورودی هایی مانند طرح و برنامه، شاخص ها، اهداف و راهبرد ها و سیاستگذاریها به سیستم داده شود. سیستم براساس اهداف، راهبرد ها برنامه ها، ساختار و سازماندهی خود، طی فرایندی، ورودی های خود را بر اساس طرح، نقشه، برنامه و شاخص ها و استاندارد های از پیش تهیه شده تبدیل به خروجیهای مورد نیاز نماید. این سیستم از طریق بازخورد، پیوسته خروجی ها را با ، نقشه، برنامه و شاخص ها و استاندارد های از پیش تهیه شده در برنامه مقایسه می کند، و در صورت نیاز اصلاحات لازم را در ورودیهای سیستم اعمال می کند تا خروجی های سیستم طبق برنامه و اهداف و استانداردها و شاخص های کمی و کیفی در نظر گرفته شده باشد.

ویژگیهای سیستم توحیدی نظام، دولت وامت زمینه ساز:

این سیستم دارای ویژگیهای زیر می باشد:

ورودیهای سیستم:

مانند شاخص ها، هدفها، راهبرد ها، سیاستگذاریها، طرح و برنامه، اطلاعات و منابع مورد نیاز و شرایط محیطی است. محور حرکت سیستم، رشد و گسترش ظلم ستیزی، توسعه عدالت اجتماعی، ارتقاء اخلاق، معنویت و عقلانیت و رشد و توسعه علمی و فناوری در راستای زمینه سازی شرایط ظهور است. سیستم از نوع باز است و از هر فکر، روش و فن آوری و مکانیزم مشروعی که بتواند حرکت، سرعت و شتابش را در راستای زمینه سازی شرایط ظهور بالا برد استقبال می کند.
این سیستم طی فرایندی، ورودیهای سیستم را تبدیل به خروجی ها، محصول نهایی، خدمات و اطلاعاتی می کند که از قبل هدفگیری و برنامه ریزی نموده است. در این صورت سیستم در هر لحظه در جهت تحقق اهدافش (ظلم ستیزی و عدالت اجتماعی) یک قدم نزدیکتر می شود. در شکل(1) سیستم توحیدی نظام، دولت و امت زمینه ساز نشان داده شده است. فرایند تبدیل ورودیها به خروجی های مورد نیاز بر طبق شاخص ها، اهداف، طرح و برنامه ها و سیاستگذاری های تدوین شده است.
خروجی های سیستم که شامل محصولات نهایی، خدمات و اطلاعات سیستم است. این سیستم مانند هر سیستم دیگر ی، مواد اولیه، منابع مورد نیاز ، انرژی، شاخص ها، اهداف و طرح و برنامه را گرفته و به محصول، خدمات و اطلاعات مورد نیاز بر طبق شاخص ها، اهداف، طرح و برنامه تبدیل می کند. بنابراین در هر لحظه در زمینه های مختلف در جهت ظلم ستیزی و توسعه عدالت اجتماعی و تقسیم عادلانه ثروت و منابع حرکت می کند و فرایند زمینه سازی، ورودیهای خود را یک قدم به اهداف و شاخص های مشخص شده نزدیک می شود.

گردش کار نظام و فرایند های آن:

این سیستم بطور پیوسته ورودیها را از طریق فرایند فوق الذکر تبدیل به خروجی های مورد نیاز بر طبق اهداف و طرح و برنامه خود می کند.
مرز سیستم با محیط اطرافش: این سیستم مانند هر سیستمی دیگر با محیط اطرافش مرزی دارد که موجب جدایی و تشخیص آن از محیط اطرافش می شود. و برای خود، معیار ها و ارزش ها، برنامه ها، اهداف، خط مشی ها،سیاست ها، نظارت و کنترل خاصی د ارد. این سیستم، زمینه سازی و آمادگی جامعه جهانی را برای ظهور منجی عالم و نابودی ظلم و فساد و تحقق جامعه عادلانه مهدوی در جهان آماده می کند.

بازخورد های سیستم:

در این سیستم از طریق بازخورد، خروجی های سیستم نظام، دولت و امت زمینه ساز را با شاخص ها، اهداف، راهبرد ها و سیاستگذاریهای مشخص شده مقایسه می کند و در صورت وجود مسئله، اصلاحات لازم را در ورودیها و فرایند اعمال می کند، تا خروجی و محصول نهایی بر اساس شاخص ها و استاندارد ها و بر طبق طرح و برنامه ای باشد که از قبل تدوین شده است.

آنتروپی منفی سیستم:

انتروپی موجب زول و نابودی سیستم ها می شود و از تمایل سیستم به کهولت و نابودی ناشی می شود. این تعارض، حیات سیستم را با خطر مواجه می سازد. از این رو، سیستم توحیدی زمینه سازی شرایط ظهور، سیستم بازی است که می باید، برای ادامه حیات با این عامل مقابله نماید، برای اینکار ضروریست تا پیوسته نیروی جدیدی دریافت نماید. به این عمل آنتروپی منفی می گویند. در این صورت برای رسیدن به اهداف خود در هر لحظه با ایجاد انگیزه و ارتقاء معرفت و اخلاق و توسعه علم و دانش، فناوری و خلاقیت فردی و اجتماعی و ایجاد نظم عادلان در ابعاد مختلف سیستم و تقسیم عادلانه منابع و ثروت به سرعت و شتابش می افزاید. و جامعه جهانی را برای ظهور منجی عدالت گستر جهان فراهم می کند.

تعادل سیستم:

سیستم توحیدی زمینه سازی شرایط ظهور متشکل از اجزاء و ریز سیستم های گوناگونی می باشد که ممکن است بعلت سوئ تفاهمات میان دو یا چند جزء در سیستم، تعارضی ایجاد شود. این تعارض ممکن است حیات سیستم را با خطر مواجه نماید. از این رو، رهبری و مسئولین سیستم می بایستی میان اجزاء درونی سیستم تعادل برقرار نماید. در نظام جمهوری اسلامی، مجلس خبرگان رهبری، رهبر، مجمع تشخیص مصلحت نظام بصورت بهنگام و بطور موثری این کار را انجام می دهند، به صورتی که همه مسائل نظام بدرستی حل می شود و هیچگاه هیچ مسئله ای در نظام غیر قابل حل باقی نمی ماند.

ثبات و پایداری سیستم:

نظام، دولت و امت زمینه ساز سیستمی را تشکیل می دهند که مانند هر سیستم باز، با در یافت منابع مورد نیاز از محیط، پایداری و ثبات خود را حفظ می کند و از استمرار ثباط برخوردار است، و همواره در حال حرکت در جهت اهداف تدوین شده است و با نظارت عمومی و بازخورد، هر لحظه خروجی های سیستم را با شاخص ها، اهداف و راهبرد ها و سیاستگذاریهای تعریف شده مقایسه و اصلاحات لازم را در ورودی اعمال می کند.

هم نیروزایی:

در نظام، دولت و امت زمینه ساز، در اثر تعامل و همکاری اجزائ سیستم، بهره وری، سرعت، دقت و شتاب افزایش می یابد. مفهوم هم نیروزایی به همین مفهوم است که کل، از مجموعه اجزا بزرگتر است.

همپایانی:

برای رسیدن به اهداف و طرح و برنامه و رسیدن به وضعیتی که برایش برنامه ریزی شده است، راه های مختلف شرعی وجود دارد. ضروریست برای رسیدن به اهداف کمی و کیفی، بهترین، کوتاهترین و کم هزینه ترین راه انتخاب شود.

برنامه ریزی راهبردی نظام، دولت و امت زمینه ساز

برای رسیدن به اهداف، نظام، دولت و امت زمینه ساز، نیاز به برنامه ریزی راهبردی و ساختار سازمانی مورد نیاز می باشد. سازمان و سیستم بدون برنامه، همانند کشتی بدون سکان است. سیستم بدون برنامه ریزی، در معرض تند باد تغییرات محیطی قرار می گیرند. برنامه ریزی از مهمترین مسئولیت های مدیریت نظام، دولت و امت زمینه ساز می باشد.
در برنامه ریزی، اهداف، خط مشی ها و سیاستگذاریها مشخص می شود و فعالیت ها برای تحقق آنها سمت و سو و جهت می گیرند3-5. از طریق برنامه ریزی است که ساختار مورد نیاز، شرایط احراز مسئولیت ها، تجهیزات مورد نیاز و زمان و منابع مورد نیاز پیش بینی می شود و معیار ها، شاخص ها و استاندارد های قابل قبول برای خروجی ها (محصولات، خدمات و اطلاعات نهایی سیستم) مشخص می شود. در برنامه ریزی نظام، دولت و امت زمینه ساز مشخص می شود که به چه ساختار سازمانی نیاز می باشد. به چه افراد با چه ویژگیهایی برای تصدی مسئولیتها نیاز می باشد و بهترین راه رسیدن به اهداف کدام است. در شکل (2) مراحل برنامه ریزی نظام، دولت و امت زمینه ساز نشان داده شده است
بنابراین با برنامه ریزی راهبردی نظام، دولت و امت زمینه ساز می توان به دستاورد های زیر رسید: در اختیار داشتن چارچوبی برای فعالیت های مورد نیاز زمینه سازی شناخت فرصت ها و محدودیت ها و موانع برای رسیدن به اهداف مشخص کردن معیار ها و شاخص ها و استاندارد ها برای برنامه ریزی وارزیابی عملکرد سیستم
نظارت، ارزیابی و کنترل پیوسته خروجی های ( کلیه ،محصولات، خدمات و اطلاعات) سیستم و در صورت نیاز انجام اقدامات اصلاحی و به موقع. این مسئله در شکل(3) نشان داده شده است.
در حقیقت در برنامه ریزی زمینه سازی شرایط ظهور، شاخص ها واهداف مشخص می شوند. جهت رسیدن به اهداف برنامه ریزی های مورد نیاز انجام می شودو تلاش هایی برای پاسخگویی به پرسش های زیر انجام می شود:
چشم انداز آینده نظام، دولت و امت زمینه ساز چیست؟]1.[
برای حرکت در مسیر چشم انداز، آیا شاخص ها اهداف و راهبرد ها و سیاستگذاریها تدوین شده است؟
آیا برای حرکت در این مسیر برنامه ریزی راهبردی تدوین شده است؟]2.[
نظارت و کنترل در مرحله اجرا، با چه معیار ها، شاخص ها و استانداردهایی انجام می شود.
ابعاد و زمینه های مختلف نظام، دولت و امت زمینه ساز چیست]3-5[.
چه کارهایی بایستی انجام شود (what)
به چه کسانی مسئولیتها سپرده شود (who)
چگونه کار ها انجام شود (how)
کارها چه زمانی انجام شود (when)
بنابراین در برنامه ریزی راهبردی، لازم است چهار عامل زیر مشخص و بر اساس آن فعالیت ها انجام شود: معیارها، شاخص ها، استاندارد ها و چگونگی انجام کار ها
بررسی پیوسته و همه جانبه از متغییر های محیطی درونی و بیرونی سیستم
انجام اقدامات اصلاحی و بهنگام برای اصلاح سیستم و پاسخ به شرایط جدید
مشخص کردن دقیق مرز بین نظام، دولت و امت زمینه ساز با محیط پیرامونش
انواع برنامه ریزی های مورد نیاز نظام، دولت و امت زمینه ساز برای نظام، دولت و امت زمینه ساز، نیاز به سه برنامه ریزی می باشد که عبارتند از:
برنامه ریزی راهبردی یا جامع (این برنامه فرایندی است که در آن ماموریت ها، اهداف، راهبرد ها و سیاستگذاریها تدوین و اجرا می شود و از طریق نظارت و کنترل اصلاحات لازم جهت رسیدن به اهداف مشخص می شود. این برنامه قبلا در سومین کنفرانس بین المللی مهدویت به تفصیل بحث و بررسی شده است 1و2.
برنامه ریزی تاکتیکی: در این برنامه ریزی به چگونگی انجام فعالیتها نظام، دولت و امت زمینه ساز در مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و قوه مجریه و در وزارتخانه ها، ارتش، سپاه و بسیج و اورگانهای مختلف دولتی و خصوصی، موسسات و شرکتها مربوط می شود.
برنامه ریزی عملیاتی:این نوع برنامه ریزی به تحقق اهداف مشخص و جزئی و کوتاه مدت نظر دارد. این برنامه ریزی از وظایف مدیران عملیاتی در هر جامعه، سازمان، موسسه و شرکتی می باشد.

مراحل برنامه ریزی سیستم نظام، دولت و امت زمینه ساز

قبل از شروع برنامه ریزی، لازم است شرایط محیطی داخلی و خارجی به درستی درک شود. همچنین لازم است ابعاد مختلف زمینه سازی شرایط ظهور درک شود و از شرایط فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، علمی و فناوری، قضایی، قانونی، دولتی، اطلاعاتی و ارتباطاتی اطلاع دقیقی کسب نمود و وضعیت فعلی و منابع و امکانات و نقاط ضعف و قوت، تهدید ها و فرصت ها را شناخت. با برنامه ریزی نقاط ضعف را تبدیل به قوت کرد و تهدید ها را آگاهانه تبدیل به فرصت نمود. پس از این مرحله ضروریست تا اقدامات زیر انجام شود:
تعیین اهداف کوتاه مدت، میان مدت و طولانی مدت: در این مرحله اهداف کوتاه مدت، میان مدت و طولانی مدت نظام، دولت و امت زمینه ساز مشخص می شود. برای مشخص کردن اهداف کلی و طولانی مدت لازم است، به معیارها و ارزشها و اهداف قرانی و اهداف حرکت انبیاء و اوصیای الهی توجه شود. همچنین ضروریست به نظام ارزشی، معیارهای حاکم بر جامعه اسلامی، اهداف شهدا و جانبازان انقلاب اسلامی، انتظارات مردم و جامعه از نظام اسلامی توجه شود. در باره اهداف کوتاه مدت و میان مدت لازم است به نتایج و مدت زمان و حجم فعالیتها توجه شود8-9.

جمع اوری اطلاعات:

در این مرحله ضروریست تا اطلاعات مورد نیاز از قرآن، سنت و روش امامان معصوم (ع) و عقل و دانش جمع آوری شود. ضروریست اطلاعات مورد نیاز بر اساس واقعیت ها جمع آوری شود. استفاده ازمنابع قرآنی، سنت و سیره امامان معصوم و استفاده از مقالات، سوابق وتجربیات گذشته افراد و سازمانها، تهیه پرسشنامه و مصاحبه و مذاکره از جمله ابزار های جمع آوری اطلاعات در این مرحله است.

تجزیه و تحلیل محیط سازمانی:

در این مرحله محیط سازمانی نظام، دولت و امت زمینه ساز مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و تاثیر عوامل محیطی بر سازمان مورد بررسی قرار می گیرد. عوامل محیطی را می توان به دو دسته عوامل محیطی داخلی و خارجی تقسیم نمود. عوامل محیطی خارجی ممکن است تاثیر مستقیم یا غیر مستقیم بر اهداف و راهبرد های نظام زمینه سازی داشته باشد. برای مثال عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و تکنولوژیکی از طریق ارتباطات الکترونیک و اینترنت از جمله عوامل محیطی خارجی هستند. تغییر در عوامل محیطی مانند شرایط اقتصادی در محیط خارج، مانند تورم، بیکاری اثر غیر مستقیم بر سازمان نظام، دولت و امت زمینه ساز دارد. در صورتیکه تغییر در عوامل محیطی خارجی مانند سیاست های تولیدی تولید کنندگان، مواد، محصولات، و خدمات و تکنولوژیهای خارجی، اثر مستقیمی بر اقتصاد و تجارت نظام، دولت و امت زمینه ساز می گذارد.

شناخت راه حلهای گوناگون:

در این مرحله برای رسیدن به اهداف تدوین شده راه حلهای مختلفی شناسایی می شود.

ارزیابی راه حلهای گوناگون:

در این مرحله ضروریست با استفاده از فنون پژوهش، نقاط ضعف و قوت هریک از راه حلها جهت رسیدن به اهداف سازمانی مشخص شود.

انتخاب بهترین راه حل:

در این مرحله از میان راه حلهای مختلف، بهترین راه حل برای رسیدن به اهداف در هر زمینه انتخاب می شود.

تهیه برنامه های پشتیبانی:

در این مرحله برای حمایت و اجرای موثر برنامه های نظام، دولت و امت زمینه ساز، نیاز به برنامه ریزی های فرعی دارد . این برنامه ها لازم است تدوین شود.

تخصیص بودجه:

پس از انتخاب بهترین برنامه برای هر یک از ابعاد نظام، دولت و امت زمینه ساز ، ضروریست تا بودجه لازم برای هر یک تخصیص داده شود.

اجرای برنامه:

پس از تهیه برنامه نوبت اجرای آن فرا می رسد. در این مرحله برنامه هدفمند اجرا می شود.

نظارت و کنترل برنامه:

در این مرحله با توجه به اهداف، شاخص ها، راهبرد ها و طرح و برنامه و بودجه و تخصیص منابع دارد. در مرحله اجرای برنامه، نیاز به نظارت و کنترل می باشد. بهمین دلیل خروجی سیستم کنترل می شود.

سازماندهی نظام، دولت و امت زمینه ساز در سطح داخل و جهان:

برای دستیابی به اهداف نظام ، دولت و امت زمینه ساز، لازم است اهداف، ماموریت ها و خط مشی ها و سیاستگذاریها تدوین شود. اهداف و برنامه های راهبردی نظام، لازم است به اهداف و برنامه های راهبردی در داخل و خارج از کشور تقسیم شود. اهداف و برنامه های راهبردی خارج از کشور ضروریست به اهداف در جهان تشیع، اهداف در جهان اسلام، اهداف در بین پیروان ادیان ابراهیمی و اهداف در سایر ادیان جهان تقسیم شود. این مسئله در شکل (4) نشان داده شده است.
برای زمینه سازی شرایط ظهور منجی عالم بشریت، ضروریست تا پیروان ادیان مختلف جهان در جهت ظلم ستیزی و نابودی ظلم و فساد و تلاش جهت عدالت اجتماعی بسیج شوند. برای اینکار نیاز به تدوین اهداف، راهبرد ها و طرح و برنامه و ساختار سازمانی و بودجه می باشد. ساختار سازمانی مورد نیاز در شکل (5) نشان داده شده است. شورای زمینه سازی شرایط ظهور منجی عالم از راسای زمینه سازی در جهان تشیع،در جهان اسلام، در ادیان ابراهیمی و سایر ادیان جهان تشکیل می شود. رئیس شورای زمینه سازی شرایط ظهور نائب امام زمان که همان ولایت فقیه است و یا نماینده او می باشد.
هر یک از شوراهای زمینه سازی از چند نماینده تشکیل شده است. هر نماینده، نماینده یک قاره و یا منطقه (مانند نماینده شرق آسیا و غرب آسیا)می باشد. هر یک از شورا های جهان تشیع بایستی اهداف، راهبرد ها، سیاستگذاریها و برنامه راهبردی خود را تدوین و به تائید مسئول بالاتر و در نهایت به تائید رهبر زمینه سازی شرایط ظهور برساند. هر یک از رواسای شورا ها بایستی گزارش عملکرد ماهیانه خود را به مسئول بالاتر و رهبری گزارش نماید. چارت سازمانی شورای زمینه سازی شرایط ظهور برای جهان تشیع در شکل (6) نشان داده شده است. شورای زمینه سازی شرایط ظهور در جهان تشیع، شامل راسای شوراهای زمینه سازی شرایط ظهور در قاره هاو مناطق مختلف جهان (مانند منطقه خاورمیانه) می باشند. رئیس این شورا زیر نظر ولایت فقیه انجام وظیفه می نماید. شورا ی زمینه سازی در هر قاره یا در منطقه خاور میانه مرکب از نمایندگان شورا های زمینه سازی در کشور های مختلف آن قاره می باشند. همچنین شورا ی زمینه سازی در هر کشور مرکب از نمایندگان شورا های زمینه سازی در شهر های مختلف آن کشور می باشد.
ساختار سازمانی شورای زمینه سازی شرایط ظهور برای پیروان جهان اسلام در شکل (7) نشان داده شده است.
هر یک از شورا های جهان اسلام بایستی اهداف، راهبرد ها، سیاستگذاریها و برنامه راهبردی خود را تدوین و به تائید مسئول بالاتر و در نهایت به تائید رهبر زمینه سازی شرایط ظهور برساند. هر یک از رواسای شورا ها بایستی گزارش عملکرد ماهیانه خود را به مسئول بالاتر و رهبری گزارش نماید.شورای زمینه سازی شرایط ظهور در جهان اسلام، شامل راسای شوراهای زمینه سازی شرایط ظهور در قاره هاو مناطق مختلف جهان (مانند منطقه خاورمیانه) می باشند. رئیس این شورا زیر نظر ولایت فقیه انجام وظیفه می نماید. شورا ی زمینه سازی در هر قاره یا در منطقه خاور میانه مرکب از نمایندگان شورا های زمینه سازی در کشور های مختلف آن قاره می باشند. همچنین شورا ی زمینه سازی در هر کشور مرکب از نمایندگان شورا های زمینه سازی در شهر های مختلف آن کشور می باشد.
ساختار سازمانی شورای زمینه سازی شرایط ظهور برای پیروان ادیان ابراهیمی در شکل (8) نشان داده شده است. هر یک از شورا های ادیان ابراهیمی بایستی اهداف، راهبرد ها، سیاستگذاریها و برنامه راهبردی خود را تدوین و به تائید مسئول بالاتر و در نهایت به تائید رهبر زمینه سازی شرایط ظهور برساند. هر یک از رواسای شورا ها بایستی گزارش عملکرد ماهیانه خود را به مسئول بالاتر و رهبری گزارش نماید.شورای زمینه سازی شرایط ظهور در ادیان ابراهیمی، شامل راسای شوراهای زمینه سازی شرایط ظهور در جهان تشیع، در جهان اسلام، در جهام مسیحیت، در جهان یهودیت، در جهان زرتشت می باشد.
رئیس این شورا زیر نظر ولایت فقیه انجام وظیفه می نماید. شورا ی زمینه سازی برای هر ادیان ابراهیمی شورایی دارد که نماینده آن شورا رئیس شورای زمینه سازی در ادیان ابراهیمی می باشد. هر یک از اعضای شورا راسای شورا های زمینه سازی در هر یک از ادیان می باشد. هر یک از ادیان در هر قاره یا منطقه شورا و یک رئیس شورا دارد. در شورای قاره ای نمایندگان شورا های کشور ها ی مختلف در هر یک از ادیان وجود دارد. و ممکن است در بعضی از شهر ها شورا هایی تشکیل شود که رئیس آن شورا در شورای زمینه سازی ان کشور در هر یک از ادیان عضویت داشته باشد.
چارت سازمانی شورای زمینه سازی شرایط ظهور برای همه جهان و ادیان در شکل (9) نشان داده شده است.
هر یک از شورا های ادیان مختلف بایستی اهداف، راهبرد ها، سیاستگذاریها و برنامه راهبردی خود را تدوین و به تائید مسئول بالاتر و در نهایت به تائید رهبر زمینه سازی شرایط ظهور برساند. هر یک از رواسای شورا ها بایستی گزارش عملکرد ماهیانه خود را به مسئول بالاتر و رهبری گزارش نماید.شورای زمینه سازی شرایط ظهور در ادیان غیر ابراهیمی و بی مذهب ها، شامل راسای شوراهای زمینه سازی در ادیان بودا، هندو، شنتو، کنفسیوس، سایر ادیان و بی مذهب ها می باشد.
رئیس این شورا زیر نظر ولایت فقیه انجام وظیفه می نماید. شورا ی زمینه سازی برای هر یک از ادیان فوق الذکر شورایی دارد که نماینده آن شورا رئیس شورای زمینه سازی در آن دین در هر یک از قاره ها یا مناطق می باشد. شورای زمینه سازی شرایط ظهور در هر قاره برای هر یک از ادیان فوق الذکر مرکب از نمایندگان کشور های مختلف می باشد.حتی افراد بی مذهب از وضعیت موجود ناراضی هستند و به دنبال فردی هستند که بتواند نظام ظلم و بی عدالتی را از میان برداشته و عدالت اجتماعی و حق آنها را باز گرداند. این افراد در عمق وجود شان از نظر فطری خدای جوی هستند. اما ظاهرا اسیر زر و زور و تزویر نظام استکباری حاکم بر جهان شده اند. عده زیادی از اینها قابل جزب شدن هستند.

ساختار سازمانی زمینه سازی در داخل کشور نظام جمهوری اسلامی:

در داخل کشور اهداف و ماموریت های نظام اسلامی به هدف های کوچکتر تقسیم شود، بصورتی که مناسب با قوای سه گانه، و مناسب با وزارتخانه ها، سازمانها، اورگانها، حوزه های علمیه، شرکت ها و بخش های مختلف باشد. به این کار تقسیم وظایف می گویند. بنابراین ساختار سازمانی نظام، دولت و امت زمینه ساز در کشور اسلامی ما، فرایند تقسیم و تنظیم کارها و فعالیت ها و اختیارات و منابع انسانی مورد نیاز، بین بخش های مختلف نظام، قوای سه گانه، وزارتخانه ها، ارتش، سپاه پاسداران، صدا و سیما، سازمانها و واحد ها و شرکتهای دولتی و خصوصی است. همچنین ایجاد هماهنگی میان آنها برای رسیدن به اهداف نظام است. برای سازماندهی زمینه سازی شرایط ظهورسه مرحله زیر ضروریست تا انجام شود.

طراحی کار ها و فعالیتها
دسته بندی فعالیتها و مسئولیت های سازمانی

برقراری رابطه بین پست ها(مسئولیت ها) برای رسیدن به اهداف مشترک لازم به ذکر است که در جمهوری اسلامی ایران تلاش زیادی برای ایجاد تغییر در ساختار سازمانی برای رسیدن به اهداف نظام اسلامی بعمل آمده است. در قانون اساسی جمهوری اسلامی که میثاق اسلامی و ملی ملت ایران است، سعی شده تا نگرش توحیدی عدالت مدار و خدا محور، معیار ها و ارزش های اعتقادی، اخلاقی، و جهت گیری به سوی عدالت اجتماعی در آن بخوبی تدوین شود. ولی این تلاش تا چه اندازه در اجرا موفق بوده است و هر یک از دولت های گذشته تا چه میزان پای بند کلیه بند های قانون اساسی بوده اند سخن دیگر است.
بطور کلی امروز اگر جمهوری اسلامی نسبت به نظام گذشته در کشور و یا هر نظام دیگری در وضعیت فعلی مقایسه شود وضع خوبی داریم. اما اگر این نظام با شاخص ها و معیار های قرآنی و قانون اساسی و عدالت مهدوی مقایسه شود نمره قابل قبولی نمی گیرد. زیرا بنظر می رسد در مواردی به جای پیگیری قرآن و سنت پیامبر و سیره امامان معصوم(ص) و بند بند قانون اساسی گرفتار تقلید و بدعت شده ایم. بدعتهایی که نظام استکباری جهانی و استبداد داخلی در گذشته در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی از خود برجای گذاشته است.
جمهوری اسلامی ایران زمانی در زمینه سازی شرایط ظهور در خارج از ایران موفقیت بالایی بدست می آورد که نظام داخل با معیار و ارزشهای قرآنی و رعایت بند بند قانون اساسی به سرعت در جهت نظام عادلانه اسلامی حرکت نماید. دنیا اماده قیام است. انچه را که نظام، دولت و امت زمینه ساز ما برای عدالت اجتماعی و ظلم ستیزی در جهان اعتقاد دارد باید بتواند بطور نسبی اول در داخل جامعه پیاده نماید. حرکتش در جهتی با شد که تبعیض ها و بی عدالتی ها و شکاف های طبقاتی کم شود. اکنون بایستی از خود بپرسیم آیا شکافهای طبقاتی کم شده است؟ آیا جهت حرکت نظام و دولت در جهت از میان برداشتن تبعیض و بی عدالتی و رابطه بازی می باشد.
ایا در جهت ایجاد ضابطه و شایسته سالاری در انتخاب مسئولیت ها عمل می کنیم؟ آیا در جهت تحقق خواسنته های امام راحل و مقام معظم رهبری در راستای عدالت اجتماعی و ضابطه مند کردن کار ها قدم برداشته ایم؟ هزاران سئوال دیگر مطرح می باشد که بایستی به آن جواب بدهیم و در خود تجدید نظر جدی نمائیم. واقعیت این است که ما هنوز از پتانسیل عظیمی که در اسلام است توانسته ایم اندکی از این پتانسیل استفاده کنیم و در زمینه های مختلف موفقیت های بزرگی کسب کنیم.
اگر ما از پتانسیل عظیم اسلامی در حرف و عمل استفاده کنیم و خردمندانه از پتانسیل عظیمی که در بین پیروان ادیان ابراهیمی و سایر ادیان و مردم جهان وجود دارد بخوبی استفاده کنیم در این صورت است که می توانیم با بسیج پیروان ادیان مختلف نظام ظلم و ستم را در جهان برکنیم و نظام استکباری را همچون لانه عنکبود که سست ترین خانه است در هم بکوبیم.
و در جهت زمینه سازی ظهور و عدالت اجتماعی بدست منجی عالم بشریت حرکت کنیم. ولی اول بایستی در جهت تحقق آرمان های خود و زمینه سازی در ایران کارنامه موفقی داشته باشیم. در غیر این صورت خدایی نکرده همان اتفاقی پیش می آید که برای انقلاب اسلامی پیامبر (ص) پس از رحلت ایشان پیش آمد. اسلام در سطح وسیعی گسترش یافت اما بجز اندک زمان حکومت علی (ع) (حدود پنج سال) نظام، دولت و امت اسلامی بعلت عدم تبعیت از قرآن و سنت پیامبر(ص)از درون سست شد، و کار به جایی رسید که فرزند پیامبر(ص) یعنی حسین ابن علی(ع) و یارانش به دستور حاکم جهان اسلام با آن وضعیت که همه می دانیم شهید می شوند، و حاکم جهان اسلام بر خلاف قرآن و سنت پیامبر(ص) عمل می کند و بیت المال را به خودی ها بزل و بخشش می کند و جامعه را دچار ظلم و فساد و اختلاف طبقاتی می کند صدای کسی در نمی آید.

ساختار سازمانی پیشنهادی زمینه سازی ظهور در جمهوری اسلامی ایران

در داخل کشور جمهوری اسلامی ایران، ضروریست برای نشان دادن وظایف و طبقه بندی سطوح سازمانی از ساختار سازمانی استفاده شود. نمودار سازمانی به افراد کمک می کند تا اختیارات و مسئولیت ها و راه های ارتباطی را شناسایی کنند. همچنین می توان نمودار سازمانی را بر روی نقشه و کاغذ و در صفحه نمایشگر رایانه نشان داد. نمودار های سازمانی را می توان به روشهای مختلفی ترسیم نمود. بر همین اساس است که ساختار سازمانی قوه قضائیه، مجلس شورای اسلامی، دولت جمهوری اسلامی،وزارتخانه های مختلف، ارتش جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، صدا و سیمای جمهوری اسلامی، جهاد دانشگاهی و سایر اورگانهای دیگر نظام شکل گرفته اند.
پیشنهاد نویسنده مقاله بر هم زدن این ساختار سلسله مراتبی نیست، بلکه اضافه کردن یک ساختار افقی بنام معاونت زمینه سازی است. عزل و نصب این معاونت در اختیار بالاترین مسئولین سازمانی نهاد های فوق الذکر نیست، بلکه در اختیار شورای زمینه سازی شرایط ظهور است. در شکل (10) ساختار سازمانی کلی ماتریسی چنین سازمانی را نشان می دهد. در ساختار عمودی چات سازمانی موجود قوای سه گانه، وزارتخانه ها، ارتش و سپاه پاسداران، صدا و سیما و سایر اورگانها و سازمانها ی نظام، و دولت قرار دارد.
در ساختار افقی آن که در کنار ساختار سلسله مراتبی و عمودی نظام و دولت قرار دارد، شورای زمینه سازی شرایط ظهور می باشد. که بر کلیه تصمیمات دولت، سازمانها و اورگانهای مختلف نماینده دارد. این نماینده ها همان کاری را انجام می دهند که شورای نگهبان نسبت به مصوبات مجلس انجام می دهد. شورای نگهبان هر مصوبه ای که با قانون اساسی و قرآن و سنت پیامبر مغایرت داشته باشد آنرا رد می کند.
نمایندگان شورای زمینه سازی شرایط ظهور هر برنامه و اقدام و تصمیمی را که در راستای زمینه سازی ظهور و توسعه وعدالت اجتماعی و ظلم ستیزی نباشد اجازه تصویب آنرا نمی دهند. شورای زمینه سازی شرایط ظهور مرکب از نمایندگان شورا هایی است که در هر یک از وزارتخانه ها و سازمانها و اورگانهاحضور دارند. کار شورای زمینه سازی شرایط ظهور بررسی اهداف، راهبرد ها و سیاستگذاریهای و برنامه ریزی های تدوین شده و یا اجرا شده و در حال اجرا می باشد اطمینان داشته باشد از این که جهت گیری ها و تدوین و اجرای برنامه ها در چارچوب اهداف و شاخص های زمینه سازی شرایط ظهور است.
کاری که به عهده مجلس شورای اسلامی است اما تا کنون بطور موثری اقدام نشده است. اکنون در قوای سه گانه و در وزارتخانه ها جای یک سیستم نظارت و کنترل از بیرون خالی می باشد که این کار بوسیله شورای زمینه سازی شرایط ظهور می تواند بطور موثری انجام شود. در شکل(11) نمودار سازمانی نظام، دولت و امت زمینه ساز بر اساس وظیفه نشان داده شده است.

نتیجه گیری:

برای رسیدن به اهداف، نظام، دولت و امت زمینه ساز، نیاز به نگرش سیستماتیک توحیدی و برنامه ریزی راهبردی و ساختار سازمانی مورد نیاز می باشد. سازمان و سیستم بدون برنامه، همانند کشتی بدون سکان است. سیستم بدون برنامه ریزی، در معرض تند باد تغییرات محیطی قرار می گیرند. در برنامه ریزی لازم است تمام عوامل موثر در اجرای موفقیت برنامه در ابتدای برنامه ریزی در نظر گرفته شود.
با نگرش سیستماتیک توحیدی کلیه فعالیت های مورد نیاز زمینه سازی در ارتباط با هم و در جهت تحقق اهداف نظام بکار گرفته می شود. برای اجرای موفقت فعالیت ها و برنامه ها و نظارت و کنترل نیاز به ساختار سازمانی می باشد. در این مقاله ساختار مورد نیاز برای زمینه سازی شرایط ظهور در داخل و خارج از کشور برای هماهنگی و جهت گیری و بسیج نیرو ها در در جهت مبارزه با ظلم و فساد و و حرکت در مسیر عدالت اجتماعی بحث و بررسی شد و ساختار سازمانی پیشنهادی مورد نیاز زمینه سازی شرایط ظهور در داخل و خارج از جمهوری اسلامی ایران ارائه گردید.
منابع:
1. صادق عمل نیک، مرتضی، چشم انداز، هیئت فکری و طرح و برنامه دکترین مهدویت، مجموعه آثار سومین همایش بین المللی دکترین مهدویت، شهریور 1386
2. صادق عمل نیک، مرتضی، طرح راه بردی آماده سازی زمینه های ظهور منجی عالم (عج)، مجموعه آثار سومین همایش بین المللی دکترین مهدویت، شهریور 1386
3. صادق عمل نیک، مرتضی، ابعاد مختلف اعتقادی، اخلاقی، پژوهشی، علمی، فناوری و آبادانی نظام و دولت زمینه ساز شرایط ظهور منجی عالم، به زودی در مجموعه آثار چهارمین همایش بین المللی دکترین مهدویت، شهریور 1387
4. صادق عمل نیک، مرتضی،ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی،اقتصادی، سیاسی، قضایی، قانونی، امنیتی، نظامی و زیست محیطی، نظام و دولت زمینه ساز ظهور منجی عالم، به زودی در مجموعه آثار چهارمین همایش بین المللی دکترین مهدویت، شهریور 1387
5. صادق عمل نیک، مرتضی، سیستم، برنامه ریزی راهبردی و ساختار سازمانی مورد نیاز رشد و گسترش زمینه سازی شرایط ظهور در داخل و خارج از نظام، دولت و امت زمینه ساز ظهور، به زودی در مجموعه آثار چهارمین همایش بین المللی دکترین مهدویت، شهریور 1387
6. صادق عمل نیک، مرتضی، سیاستگذاریهای زمینه سازی شرایط ظهور در نظام، دولت و امت زمینه ساز ظهور، به زودی در مجموعه آثار چهارمین همایش بین المللی دکترین مهدویت، شهریور 1387
7. صادق عمل نیک، مرتضی، طراحی اولیه سیستم اطلاعاتی یکپارچه رایانه ای نظام، دولت و امت زمینه ساز شرایط ظهور و انقلاب جهانی عادلانه مهدوی، به زودی در مجموعه آثار چهارمین همایش بین المللی دکترین مهدویت، شهریور 1387
8. صادق عمل نیک، مرتضی، وحدت سازمانی و عدالت محوری در سازمان صنایع هوایی در راستای افق آینده انقلاب اسلامی و جامعه جهانی مهدوی، بزودی در همایش صنایع هوایی در سال 1387
9. صادق عمل نیک، مرتضی،ضرورت توجه اساسی به رشد و توسعه پژوهش های علمی و فناوری در صنایع هوایی در راستای افق انقلاب اسلامی و حکومت جهانی مهدوی، بزودی در همایش صنایع هوایی در سال 1387
منبع: کمیته علمی همایش بین المللی دکترین مهدویت