اصطلاحات شیمی

شیمی دارای ابعاد بسیار گسترده‏ای می‏باشد و شاخه‏های متعددی دارد. برخی از جنبه‏های مهم این حوزه شامل: مطالعه‏ی ساختار اتمی و مولکولی مواد مختلف شیمیایی، خصوصیات آن‏ها، انواع واکنش‏ها، انواع پیوندهای تشکیل شده توسط عناصر مختلف، روش‏های مورد استفاده برای استخراج فلزات و غیر فلزات، تکنیک‏های مختلف آزمایشگاهی و غیره می‏باشد.
در این مقاله با برخی از اصطلاحات پرکاربرد شیمی آشنا خواهید شد.
کلوخه سنگ: ناخالصی‏هایی که با مواد معدنی یا سنگ معدن، در طول معدن کاری آن‏ها می‏آید، به عنوان کلوخه سنگ شناخته می‏شود.
مقابله گایگر – مولر: یک دستگاه خاص مورد استفاده برای تشخیص تابش‏های یونیزه مانند ذرات بتا، اشعه‏های گاما و غیره می‏باشند.
ژل: ژل یک ماده‏ی ژله مانند بوده که در ان یک جامد در یک محیط پخش مایع معلق می‏باشد.
ایزومرهای هندسی: ترکیباتی با تعداد یکسانی از اتم‏ها و گروه‏های عاملی، اما ساختار هندسی مختلف، ایزومرهای هندسی نامیده می‏شوند.
قانون گراهام: این قانون ارتباط بین تجمع مولکولی یک ماده‏ی گازی و وزن مولکولی آن را بیان می‏کند. این قانون بیان می‏کند که سرعت تجمع هر گونه گاز خاص ارتباط معکوسی با ریشه‏ی دوم وزن مولکولی گاز دارد.
گرافیت: یک فرم چند شکلی از عنصر کربن بوده که دارای هدایت الکتریکی و خواص روان کنندگی خوبی می‏باشد.
حالت پایه: حالتی که در آن یک اتم یا مولکول یا یک یون دارای پایین‏ترین انرژی باشند به اصطلاح حالت پایه نامیده می‏شود. این نشانگر یک فرم تثبیت شده از آن ذره می‏باشد.
گروه (جدول تناوبی): در جدول تناوبی، ستون‏های عمودی که در آن‏ها عناصری با خواص مشابه قرار دارند به عنوان گروه شناخته می‏شوند.
فرایند هابر: این فرایند برای تهیه‏ی صنعتی آمونیاک مورد استفاده قرار می‏گیرد. در این‏جا، گازهای نیتروژن و هیدروژن تحت دما و فشار بالا، در حضور یک کاتالیزگز آهن به منظور تولید آمونیاک واکنش می‏دهند.
ثابت نیمه‏ی عمر: در شیمی هسته‏ای، ثابت نیمه‏ی عمر می‏تواند به عنوان دوره‏ی زمانی مورد نیاز برای یک عنصر رادیواکتیو به منظور کاهش نیمی از تعداد واقعی اتم‏های آن، به واسطه‏ی تجزیه‏ی رادیواکتیو تعریف شود.
گرمای تشکیل: مقدار گرمای جذب شده یا آزاد شده به واسطه‏ی تشکیل یک ترکیب شیمیایی خالص، توسط واکنش عناصر تشکیل دهنده‏ی آن، تحت فشار ثابت، گرمای تشکیل نامیده می‏شود.
اصل عدم قطعیت هایزنبرگ: مطابق با اصل عدم قطعیت هایزنبرگ، شتاب و همچنین موقعیت یک الکترون در یک اتم نمی‏تواند به صورت دقیق در همان زمان تعیین شود.
قانون هنری: مطابق با این قانون، هنگامی که حرارت ثابت شد، حلالیت گاز در یک ماده‏ی مایع به طور مستقیم متناسب با فشار جزئی اعمال شده توسط گاز بر روی سطح محلول می‏باشد.
قانون هس: این قانون بیان می‏کند که تغییر انرژی که در طول یک فرایند شیمیایی یا فیزیکی اتفاق می‏افتد، وابسته به تعداد کل مراحل مورد نیاز برای تکمیل فرایند نیست.
مخلوط ناهمگن: یک مخلوط ناهمگن توسط ترکیب دو یا چند ماده با ساختار یا فازهای متفاوت ایجاد شده است.
مخلوط همگن: یک نوع از مخلوط ایجاد شده توسط موادی است که از نظر ترکیب و خواص یکنواخت هستند.
سری‏های هومولوگ: سری‏هایی از ترکیبات آلی که می‏تواند توسط یک فرمول شیمیایی عمومی نشان داده شود. اعضای هر سری هومولوگ دارای خواص شیمیایی مشابهی هستند.
قانون هاند: قانون هاند یک اصل راهنما برای پر کردن پوسته‏های فرعی p, d و f یک اتم می‏باشد. مطابق با این قانون، جفت الکترون‏ها در همان زیر پوسته تنها بعد از اینکه همه‏ی اوربیتال‏ها توسط الکترون‏های تک پر شدند، شروع می‏شود.
هیبریداسیون اوربیتال ها: اصطلاح هیبریداسیون به منظور تعریف ادغام یک مجموعه از اوبیتال‏های اتمی برای تشکیل اوربیتال‏های جدید مورد استفاده قرار می‏گیرد.
هیدروکربن‏ها: این مواد ترکیبات آلی ساده بوده که تنها از اتم های هیدروژن و کربن ساخته شده‏اند.
هیدروژناسیون: یک واکنش شیمیایی که افزودن هیدروژن به ترکیبات آلی اشباع نشده‏ی دوگانه و سه گانه، در حضور یک کاتالیزگر اتفاق می‏افتد. در این روش، ترکیبات آلی به ترکیبات اشباع شده تبدیل می‏شوند.
گاز ایده آل: گاز ایده‏آل یک گاز فرضی بوده که به طور کامل از قانون گاز ایده‏ آل پیروی می‏کند.
قانون گاز ایده آل: این قانون بیان می‏کند که محصول حجم گاز و فشار آن متناسب با مقدار گاز و دمای آن می‏باشد. قانون گاز ایده آل رفتار گازهای مختلف را توسط ایجاد رابطه بین متغیرهایی مانند فشار، حجم و دمای یک گاز را مورد ارزیابی قرار می‏دهد. در این شکل معادله، به صورت pV=Nrt می‏باشد، که p برابر با فشار مطلق، V حجم گاز معین، T مخفف دمای مطلق، n مقدار گاز و R ثابت گاز می‏باشد.
محلول ایده آل: یک محلول ایده آل دارای آنتالپی صفر می‏باشد. در چنین محلولی، نیروهای بین واسطه بین مولکول‏های حلال و اجزای مختلف املاح یکسان است.
گاز بی اثر: یک گاز که ماهیت بی‏اثری دارد و به آسانی با عناصر شیمیایی دیگر واکنش نمی‏دهد به عنوان گاز بی‏اثر شناخته می‏شود.
ترکیبات معدنی: یک طبقه از ترکیبات بوده که در آن‏ها هیچ پیوند شیمیایی وجود ندارد. منشاء ترکیب معدنی، مواد معدنی و بدون هیچ‏گونه موجود زنده‏ای می‏باشد.
انرژی داخلی: این انرژی می‏تواند به عنوان مجموع انرژی جنبشی، انرژی پتانسیل و همه‏ی اشکال دیگر انرژی که در مواد یا کریستال‏ها و یا مولکول‏ها وجود دارد، تعریف شود.
یون: یک اتم یا مولکول حامل یک بار الکتریکی یون نامیده می‏شود. یون‏ها در نتیجه‏ی از دست دادن و یا به دست آوردن الکترون‏ها تشکیل می‏شوند.
پیوند یونی: یک نوع از پیوند شیمیایی که در نتیجه‏ی جاذبه بین ذرات یا یون‏های با بار مخالف تشکیل می‏شود.
پتانسیل یونیزاسیون: این پتانسیل می‏تواند به عنوان مقدار انرژی مورد نیاز برای حذف یک الکترون از یک اتم گازی یا مولکول در حالت پایه‏ی آن تعریف شود.
ایزومر: مولکول‏های که فرمول مولکولی یکسان اما فرمول ساختاری متفاوتی دارند به عنوان ایزومر شناخته می‏شوند.
IUPAC: اتحادیه‏ی بین المللی شیمی محض و کاربردی می‏باشد.، که یک سازمان بین المللی بوده که مسئول ایجاد استانداردهایی برای نامگذای عناصر و ترکیبات و همچنین برای نمادها و مقادیر فیزیکی مرتبط با شیمی می‏باشد.
گرفتن K: یک حالت فروپاشی ایزوتوپ‏های رادیو اکتیو که یک پروتون هسته توسط گرفتن یک الکترون از لایه‏ی K همان اتم به یک نوترون تبدیل می‏شود.
کتون: یک ترکیب آلی که شامل یک گروه عاملی کربونیل (C=O) می‏باشد. اتم کربن گروه کربونیل نیز با دو گروه آلکیل یا دو گروه آریل یا یک گروه آلکیل و یک گروه آریل پیوند می‏دهد.
نظریه ی جنبشی – مولکولی: این نظریه به نام نظریه‏ی برخورد نیز شناخته می‏شود. نظریه‏ی جنبشی مولکولی خواص متفاوت گازها مانند دما، فشار، حجم و غیره را بر اساس ترکیب و حرکات مولکول‏های آن‏ها تعریف می‏کند.