علل و علایم هموگلوبین بالا

هموگلوبین یک مولکول پروتئینی (حامل اکسیژن) است که در سلول‌های قرمز خون وجود دارد. سلول‌های قرمز خون اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌های مختلف بدن منتقل می‌کنند و دی اکسید کربن را از بافت‌ها به ریه‌ها برمی‌گرداند.

معمولا، هموگلوبین به عنوان یک بخش از آزمون شمارش کامل خون (CBC) اندازه‌گیری می‌شود. سطح هموگلوبین به عناون میزان هموگلوبین در گر / دسی‌لیتر خون بیان می‌شود. دامنه طبیعی مرجع برای هموگلوبین در کودکان، مردان و زنان به ترتیب 11-13، 14-18 و 12-16 است.
 

مقدار طبیعی هموگلوبین خون در مردان بین ۱۴تا ۱۷ و در زنان بین ۱۲ تا ۱۵ گرم بر دسی لیتر است‌. میزان هموگلوبین افراد به عوامل متفاوتی از جمله سن، جنسیت و سلامتی عمومی بدن بستگی دارد. معمولاً افراد زمانی به هموگلوبین بالا پی می‌برند که پزشک معالج برای موارد دیگری آزمایش خون می‌نویسد.

در صورت ابتلا، پزشک آزمایشات تکمیل‌تری از فرد می‌گیرد تا علت این بیماری مشخص شود که آیا مشکل، اختلال در اکسیژن‌رسانی است یا خود بدن گلبول قرمز بیش از حدی تولید می‌کند.
 

معمولاً این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نیاز به ظرفیت بیشتری از اکسیژن‌رسانی دارد چون احتمالاً فرد سیگار می‌کشد، یا محل زندگی او در ارتفاعات است و سلول‌های قرمز خون به طور طبیعی و به خاطر کمبود اکسیژنی که در ارتفاعات حکم فرماست، افزایش می‌یابد‌.

از موارد نادر می‌توان به این مورد اشاره کرد که عملکرد طبیعی شش‌ها و یا قلب با مشکل مواجه است و در نتیجه اکسیژن‌رسانی به بدن خوب صورت نمی‌گیرد، در نتیجه سلول‌های قرمز خون افزایش پیدا می‌کند.

فعالیت سلول‌های بنیادی مغز استخوان بیش از حد است و به طور غیر طبیعی سلول‌های قرمز خون فراوانی را می‌سازد.

استفاده از دارو‌ها و هورمون‌هایی مثل اریتروپویتین که محرک تولید سلول‌های قرمز خون هستند، منجر به هموگلوبین بالا می‌شود.

اریتروپویتین که برای بیماری‌های کلیوی مصرف می‌شود، منجر به این بیماری نمی‌شود بلکه ورزشکارانی که دوپینگ اریتروپویتین به منظور افزایش سطح عملکردی خود مصرف می‌کنند، مستعد این بیماری هستند.

به طور کلی کیفیت زندگی افراد و دارو‌هایی که مصرف می‌کنند، از عوامل مهم ایجاد‌کننده این بیماری به حساب می‌آید.

بالا بودن هموگلوبین که به عنوان پلی سیتمی شناخته می‌شود، نشان‌دهنده بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز خون است.

·        سردرد

·        سرگیجه

·        احساس خستگی زیاد

·        کاهش وزن غیر طبیعی

·        تورم دردناک مفصل

·        عرق بیش از حد داشتن

·        زرد بودن پوست و چشم‌ها (یرقان)

·        نقرس

·        زخم معده

·        بزرگ شدن کبد و طحال

·        مشکل در تنفس


·        سنگ کلیه
·        احساس گز گز در دست و پا‌ها

·        فرد به راحتی دچار خون‌ریزی و یا کبودی می‌شود.

·        رنگ پوست به رنگ زرد یا بنفش تغییر می‌کند.

در صورت داشتن این علائم حتماً باید به پزشک مراجعه نمود. تشخیص زود هنگام در درمان این بیماری نقش بسیار مهمی دارد. اگر برای این بیماری سابقه خانوادگی دارید بهتر است هر چند وقت یک بار آزمایش خون بدهید تا از نبود این بیماری اطمینان حاصل کنید.
 

 

تعداد بالای هموگلوبین با تعداد بالای سلول‌های قرمز خون متفاوت است، چون هر سلول ممکن است میزان یکسانی از اکسیژن را حمل کند. بنابراین، با وجود داشتن کم خونی، داشتن تعداد هموگلوبین بالا طبیعی است.

تعداد هموگلوبین بالا زمانی مشاهده می‌شود که یک افزایش در تولید سلول‌های قرمز خون وجود داشته باشد، تا میزان کمبود اکسیژن در خون که برای بافت‌ها نیاز است جبران شود.

• گاهی اوقات، کلیه بیش از حد اریتروپویتین منتشر می‌کند، که این امر در نتیجه تعداد بالای سلول‌های قرمز خون است.

• پلی سیتمی ورا، یک بیماری مغز استخوان ناکارآمد است که تولید سلول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد.

• کم شدن آب بدن به صورت حاد می‌تواند منجر به هموگلوبین بالا شود، با این حال، سطح هموگلوبین هنگامی که میزان مایعات به تعادل برسد سطح هموگلوبین به حالت طبیعی برمی‌گردد.

• بیماری مادرزادی قلبی، نارسایی قلبی، و سایر مشکلات قلبی همراه با فشار خون بالا در شریان ریه‌ها نیز می‌توانند سطح هموگلوبین را افزایش دهند.

• فیبروز ریوی بیماری است که با شکل‌گیری بافت پیوندی رشته اضافی در ریه‌ها شناخته می‌شود، که این بیماری باعث افزایش سطح هموگلوبین می‌شود.

• آمفیزم، بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) و سایر بیماری‌های ریوی نیز می‌توانند عوامل موثری بر سطح بالای هموگلوبین باشند.

• مردمی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند نیز دارای سطح بالای هموگلوبین هستند، چون ارتفاع بالا به معنی میزان اکسیژن کمتر است، و این امر باعث افزایش تولید سلول‌های خون می‌شود.

• استروئیدهای آنابولیک که برای افزایش توده عضلانی استفاده می‌شود، همراه با برخی داروها می‌توانند باعث تحریک تولید سلول‌های قرمز خون شوند.

• سرطان کلیه و کبد نیز ممکن است منجر به سطح بالای هموگلوبین در خون شوند.

• سیگار کشیدن نیز سطح اکسیژن در ریه‌ها را کاهش می‌دهد، بنابراین برای جبران این کمبود و ایجاد تعادل، بدن سطح هموگلوبین را افزایش می‌دهد.
 

·        بزرگ شدن کبد و طحال

·        ایجاد آمبولی در ریه

 

 برای درمان بیماری هموگلوبین بالا باید گفت که در بعضی از موارد ممکن است دارویی که فرد مصرف می‌کند منجر به این اختلال شده است. در این صورت زیر نظر پزشک معالج این دارو کم و یا قطع می‌شود.

از دیگر درمان‌های موجود برای این اختلال حجامت است‌. حجامت حتماً باید با مشورت پزشک صورت بگیرد چون در برخی از موارد منجر به مرگ افراد شده است. افرادی که به راحتی خون‌ریزی آن‌ها قطع نمی‌شود این گزینه درمان، برای آن‌ها مناسب نمی‌باشد.

در اثر حجامت میزان هموگلوبین خون به مقدار طبیعی‌اش بر می‌گردد. اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی در بهبود این بیماری نقش به سزایی دارد.
 

استفاده از آهن بیش از اندازه کمک به ساخته شدن بیش از اندازه گلبول‌های قرمز می‌کند که این امر اصلاً مطلوب نیست چون با این کار بدن را غیر مستقیم، به تولید بیشتر هموگلوبین خون هدایت می‌کنیم.
 

از غذا‌هایی که منبع آهن هستند مثل گوشت قرمز، حبوبات و جوانه‌ها خودداری شوند‌. مرغ، ماهی، لوبیا و مغز‌ها سرشار از پروتئین هستند و جایگزین مناسبی برای گوشت قرمز به حساب می‌آیند.
 

آب آشامیدنی حاوی مواد معدنی از جمله آهن است، باید میزان آهن در آب آشامیدنی بررسی شود و در صورت امکان کاهش پیدا کند.
 

باید میزان مصرف ویتامین C از ۵۰۰ میلی‌گرم در روز بیشتر نباشد‌.
 

چربی اضافه‌ای که در فست فود‌ها وجود دارد مانع تنظیم گردش خون می‌شود.
 

 روغن نارگیل، کنجد، خردل، بادام زمینی و زیتون جایگزین مناسبی به جای روغن‌های ترابری شده هستند.
 

 روغن‌های ترانس در دونات‌ها، کیک‌ها، کره مارگارین یافت می‌شود و یکی از عوامل به وجود آورنده لخته خون به حساب می‌آید.
 

همان طور که اشاره شد مصرف سیگار باعث کاهش ظرفیت شش‌ها برای ورود اکسیژن می‌شود. کمبود اکسیژن خود عامل مهمی برای تولید گلبول‌های قرمز به طور کنترل نشده‌ای است.
 

ورزش و تحرک به گردش خون و از بین بردن لخته‌های خونی بسیار کمک می‌کند.
 

افزایش آب بدن به کاهش غلظت خون و رقیق‌سازی آن بسیار کمک می‌کند.
 

میوه‌ها و سبزیجات تازه سرشار از آنتی اکسیدان هستند که به گردش خون بسیار کمک می‌کنند.
 

فلفل قرمز گردش خون را به جریان می‌اندازد و آن را تنظیم می‌کند.
 

از خواص‌های متنوع آویشن می‌توان به رقیق کردن خون و کمک به کاهش غلظت آن اشاره کرد.
 

دارچین ادویه‌ای است که منجر به رقیق‌سازی خون و تنظیم جریان خون می‌شود.
 

سیر دارویی است که حاوی نیتریک اسید است. به این علت غلظت خون کاهش می‌یابد و خون رقیق می‌شود‌.
 

·        ناراحتی قلبی ارثی در بزرگسالان

·        سکته قلبی

·        سرطان کلیه

·        سرطان شش

·        نفخ

·        کم آبی بدن (تعریق شدید و یا اسهال شدید باعث کم آبی بدن می‌شود)

·        سطح پایین اکسیژن خون (هیپوکسی)

·        به وجود آمدن کیست‌های زیاد در کلیه

·        بیماری‌های خونی

 

تعداد بالای هموگلوبین می‌تواند نشانگر یک بیماری باشد، و اگر هرکس هر کدام از علایم زیر را تجربه کند، دکتر توصیه به آزمایش می‌کند:

اختلال در عملکرد روانی: ادراک ناکارامد، سرگیجه و آشفتگی ذهنی می‌توانند منجر به سطح بالای هموگلوبین شوند، چون اکسیژن در گردش خون مغزی به خطر می‌افتد.

سیانوزه محیطی: تغییر رنگ مایل به آبی در روی پوست به طور معمول بر روی لب‌ها و نوک انگشتان اتفاق می‌افتد.

اختلال در گردش خون و لخته شدن غیرطبیعی: گردش آهسته و لخته شدن خون بر کل بدن تاثیر می‌گذارد. تورم، بی‌حسی ناگهانی، از دست دادن موقت بینایی یا شنوایی توسط برخی افراد تجربه می‌شوند.

هموگلوبین بالا همچنین می‌تواند بر شکل سلول‌های قرمز خون تاثیر بگذارد و منجر به بیماری سلول داسی شکل شود. چون هموگلوبین بالا در بدن معمولا نشانه یک بیماری زمینه‌ای است

پزشک‌ها اساسا روی درمان بیماری تمرکز می‌کنند و در نهایت علایم خود به خود درمان می‌شوند. شخص باید به صورت منظم سطح هموگلوبین را بررسی کند و هرگونه انحراف از سطح طبیعی هموگلوبین را باید با پزشک در میان گذاشت، به طوری‌که درمان به موقع شروع شود.
 

با دادن خون به طور دوره‌ای می‌توان مقدار هموگلوبین خون را در محدوده طبیعی خودش نگه داشت.
 

زنجبیل حاوی اسید سالیسیلات است که جلوی لخته خون را می‌گیرد و مانع از سکته مغزی می‌شود.
 

سیر رقیق‌کننده خون است و مانع لخته شدن خون می‌شود.
 

ویتامین E به شکل مکمل غذایی یا دارو و یا به طور طبیعی در میوه‌های تازه یافت می‌گردد. گنجاندن این ویتامین در رژیم غذایی باعث رقیق شدن و کاهش غلظت خون می‌شود.
 

 هموگلوبین بالا، بیماری است که در نتیجه تعداد زیاد گلبول‌های قرمز رخ می‌دهد و این مشکل در نتیجه اختلال عملکرد طبیعی بدن یا استفاده از داروی خاص اتفاق می‌افتد. قطع یا محدود کردن دارو زیر نظر پزشک و تغییر در سبک زندگی مهم‌ترین راهکار‌های درمان این بیماری هستند.