دانش لازم برای مديريت شبكه

استفاده از فن آوری های متعدد و درعين حال پويا در طراحی ، پياده سازی و نگهداری شبكه های كامپيوتری ، افرادی را كه علاقه مند به فعاليت در اين زمينه خصوصا" مديريت شبكه های كامپيوتری می باشند دچار نوعی سردرگمی نموده است و همواره برای اين طيف از علاقه مندان فعاليت در عرصه فن آوری اطلاعات و ارتباطات سوالات فراوانی مطرح می گردد :
• از كجا می بايست شروع كرد؟
• به چه صورت می بايست ادامه داد ؟
• دانش لازم برای فعاليت موثر در اين عرصه چيست ؟
• موثرترين مسير برای حركت در اين راه چيست ؟
• رمز موفقيت افرادی كه اين مسير را در كوتاه ترين زمان طی نموده اند چيست ؟
در پاسخ به سوالات فوق و ساير مواردی كه ممكن است برای علاقه مندان فعاليت در اين عرصه مطرح گردد ، می بايست به اين نكته مهم اشاره گردد كه قطعا" می بايست موارد فراوانی را به صورت اصولی و ساختيافته فراگرفت و متناسب با تغيير در فن آوری های استفاده شده در شبكه های كامپيوتری ،‌ فرآيند يادگيری را بدون وقفه ادامه داد . يادگيری در اين عرصه همانند بسياری از زمينه های ديگر فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، فرآيندی مستمر و بدون توقف است . افرادی كه در اين عرصه گام می نهند ، لازم است پيشاپيش شرايط روحی و جسمی مناسبی را در خود ايجاد و تقويت نمايند .
قطعا" در اين مطلب نمی توانيم به تمامی سوالات فوق پاسخ دهيم ولی می توان به مواردی اشاره نمود كه می بايست به عنوان يك سياست كلی يادگيری بر روی آنان متمركز گرديد :

مدل مرجع OSI :

رفتار عناصر نرم افزاری و سخت افزاری موجود در يك شبكه منطبق بر مدل مرجع OSI است . بنابراين لازم است در ابتدا و قبل از هر چيز با اين مدل به خوبی آشنا گرديد . شناخت و آگاهی از نحوه عملكرد مدل مرجع OSI يكی از موارد حياتی در دنيای شبكه های كامپيوتری است . اهميت اين موضوع به حدی است كه حتی در برخی موارد برای مستندسازی يك شبكه كامپيوتری نيز از مدل مرجع OSI كمك گرفته می شود .

مفاهيم پروتكل TCP/IP :

با توجه به نقش غيرقابل انكار پروتكل ها خصوصا" پروتكل TCP/IP در دنيای شبكه های كامپيوتری ، لازم است با اين پروتكل به خوبی آشنا گرديد . آشنائی با مفاهيمی همچون نحوه آدرس دهی ، نحوه ايجاد يك آدرس (بخش شبكه و بخش مربوط به host و ساير موارد ديگر ) ، Subnetting و gateway از جمله موارد حياتی در اين زمينه می باشد .

پشته و يا Stacks :

در اين رابطه لازم است با نحوه پياده سازی stack بر روی host آشنا گرديد . همچنين ، آشنائی با هر يك از عناصر موجود در شبكه ( نظير كارت شبكه ، درايورهای مربوط به هر يك از دستگاه ها ، سيستم عامل و ساير موارد ديگر ) نيز می بايست در دستور كار قرار گرفته تا اشكال زدائی شبكه با فرآيندی منطقی صورت پذيرد.

لايه دوم :‌

در اين رابطه لازم است با نحوه عملكرد سوئيچ و تفاوت آن با هاب و روتر آشنا گرديد . شناخت bridge و تفاوت بين يك collision domain و يك broadcast domain و در ادامه آشنائی با VLAN نيز می بايست در دستور كار قرار گيرد .

روتينگ :

در اين رابطه لازم است با يك پروتكل روتينگ آشنا گرديد . پروتكل RIP به دليل عدم پيچيدگی فراوان ، گزينه ای مناسب برای شروع است . هدف از آشنائی با پروتكل های روتينگ ، ايجاد بستر و زيرساخت مناسب آموزشی برای آشنائی با نحوه عملكرد روتر است و اين كه چگونه دستگاه فوق اطلاعات يك شبكه را در اختيار ساير شبكه ها قرار می دهد. بنابراين لازم نيست به صورت خيلی جدی و عميق درگير مفاهيم پيچيده روتينگ و الگوريتم های مربوطه شد .

سرويس ها :

سرويس ها در يك شبكه دارای جايگاهی بسيار مهم می باشند و لازم است با نقش سرويس هائی نظير DNS ,DHCP و WINS آشنا گرديد . بديهی است نصب ، پيكربندی ايمن ، نگهداری و اشكال زدائی سرويس های فوق می بايست در دستور كار قرار گيرد .

استفاده مفيد از منابع مرجع شبكه ای :

در اين رابطه لازم است از منابع مرجع شبكه ای به صورت اصولی استفاده نمود ( سايت whatis.com گزينه ای مناسب برای يافتن برخی از سوالات متداول و يا اصطلاحات پايه در خصوص شبكه های كامپيوتری است ) . پاسخ به سوالات و يا تشخيص و رفع اشكالات احتمالی ، می بايست مبتنی بر رويكردهای كاملا" علمی باشد حتی اگر لازم باشد در ابتدا از واژه ارزشمند " نمی دانم " استفاده نمود .

امنيت :

‌ ايمن سازی و ايمن نگهداشتن يك شبكه كامپيوتری يكی از مهمترين وظايف مديران شبكه در عصر حاضر محسوب می گردد. بنابراين لازم است كه اطلاعات خود را در زمينه امنيت خصوصا" نحوه عملكرد فايروال ها و ساير تكنولوژی های امنيتی نظير VPN افزايش داد . همچنين ، آشنائی با authentication ، authorization و accounting و تفاوت بين هر يك از آنان نيز می بايست در دستور كار قرار گيرد.

خروجی :

آگاهی از آخرين وضعيت پيكربندی و عملكرد يك دستگاه شبكه ای از جمله اقدامات حياتی يك مدير شبكه می باشد . بنابراين لازم است با نحوه دريافت اطلاعات در خصوص وضعيت هر يك از دستگاه های شبكه ای آشنا گرديد . مثلا" در ارتباط با روتر و سوئيچ می توان از مجموعه دستورات مختلف show به منظور آگاهی از اطلاعات پيكربندی و نحوه عملكرد آنان استفاده نمود .

آشنائی با نحوه عملكرد برنامه ها و رويه های درگير در فرآيند ارتباطی :‌

در اين رابطه لازم است از يك زاويه ديگر و در ابعادی عميق تر ، حركت داده ها از يك برنامه به برنامه ديگر بررسی گردد :
يك برنامه بر اساس چه نوع ساختاری داده مورد نياز خود را از يك برنامه دريافت می نمايد ؟ ( segmented, packetized, framed و يا routed )
كامپيوتر چگونه از آدرس MAC يك بسته اطلاعاتی آگاه می گردد ؟ ( ARP )
نحوه ايجاد يك فريم به چه صورت است ( MTU )
سوئيچ برای فوروارد كردن يك بسته اطلاعاتی بر روی يكی از پورت های موجود از چه روشی استفاده می نمايد ؟ ( FDB )
چگونه روتر يك اينترفيس را انتخاب می نمايد ؟ ( جدول روتينگ )
و ...
موارد فوق ، رويكردهای اساسی به منظور شكل گيری يك سياست آموزشی برای علاقه مندان فعاليت در عرصه شبكه های كامپيوتری به عنوان مدير شبكه را ترسيم می نمايد . مديرانی كه می بايست علاوه بر افزايش مستمر توانمندی خود ، قادر به مديريت پويای ساير منابع انسانی شاغل در مراكز شبكه به منظور نگهداری مطلوب يك شبكه كامپيوتری باشند . آموزش مستمر و هدفمند وجه اشتراك تمامی كاركنان شاغل در يك مركز شبكه ای است، چراكه مديريت و راهبری مطلوب يك شبكه كامپيوتری بدون توجه به معيارهای علمی ، امری محال و دور از دسترس خواهد بود كه پيامد آن از دست دادن منابع ارزشمند انسانی و غيرانسانی است .