پرسشهایی پیرامون اسم،كنيه و القاب امام زمان(علیه السلام)

پرسش: آيا نام امام مهدي(علیه السلام) در قرآن آمده است؟

پاسخ: خير نام ايشان در قرآن نيامده است؛ علت اين را ما نمي‌دانيم. البته برخي از بزرگان گفته‌اند شايد يكي از علت‌ها اين باشد كه اگر نام حضرت در قرآن ذكر مي‌شد، دشمنان قرآن را تحريف كرده‌ و تغيير مي‌دادند و ما ديگر نمي‌توانستيم به درستي از قرآن استفاده كنيم. خداوند براي آنكه قرآن دچار دست‌كاري و تغيير نشود، نام ائمه(علیه السلام) را در قرآن ذكر نكرد. البته آيات متعددي از قرآن مربوط به امام زمان(علیه السلام) است؛ از جمله آيه 105 سوره انبياء، آيه 55 سوره نور و آيه 33 سوره توبه.

پرسش: لقب صاحب الزمان(علیه السلام) را اثبات کنید.

پاسخ: يکي از نامها و لقبهاي حضرت مهدي(علیه السلام) لقب "صاحب الزمان" است. اين نام اشاره به يکي از مقام هاي آن حضرت در دين و شريعت و جايگاه خاص آن وجود شريف دارد. در اين مقال به طور اختصار اين نام و مفهوم آن را از دو ديدگاه بررسي مي کنيم.
يک. از نظر کلام اسلامي در مذهب شيعه اثني عشري:
دانشمندان علم کلام عقيده دارند خداوند در هر زمان، ولايت، رهبري و هدايت جامعه به سوي شريعت و سعادت را بر عهده انسانهاي برتر و کامل در آن زمان گذاشته است. اين انسانها از هر گونه خطا و اشتباه محفوظ و مصون مي باشند. آنان در مقام ولايت و امامت، از ناحيه خداوند، انسانها و جوامع زمان خويش را مديريت مي کنند. اگر "صاحب الزمان" در معناي کلامي صاحب و داراي اختيار براي مديريت و تدبير امور جامعه اسلامي معنا شود، اين مقام مخصوص پيامبر و امامان معصوم(علیهه السلام) پس از آن حضرت خواهد بود و پس از يازدهمين امام، اين مقام مخصوص حضرت مهدي(علیه السلام) خواهد بود و اين همان ولايت تشريعي و مقام امامت در هر زمان است که در مذهب شيعه اثبات شده است. اين معنا در نامهاي ولي عصر(علیه السلام) ، امام عصر، امام زمان، صاحب الامر نيز اراده شده است.
دو. از نظر فلسفه و عرفان شيعه:
در عرفان شيعه ـ که برگرفته از معارف اهل بيت(علیهم السلام) است ـ خداوند داراي ولايت کلي بر عالم وجود و آفرينش است، يعني، هر گونه هدايت به سوي تکامل وجودي با اراده الهي انجام مي شود و اين اراده از راه انتقال و افاضه تنزيلي(مقوله به تشکيک) و درجه به درجه اعمال مي گردد. و انسان کامل در هر زمان، واسطه فيض براي رساندن نعمت هاي مادي و معنوي به ديگر موجودات است. از نظر تکامل وجودي و دريافت فيض الهي، پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در رتبه پس از خداوند قرار دارد و پس از ایشان امامان معصوم(علیهم السلام) نسبت به زمان خويش اعمال هدايت تشريعي و تکويني دارند. مقام هدايت باطني موجودات از نظر تشريعي و تکويني را ولايت تشريعي و تکويني مي نامند و يکي از معاني "صاحب" داراي اختيار و ولايت و قدرت تصرف معنوي است.
بر اساس اين که "صاحب الزمان" به معناي داراي اختيار و قدرت تعرف و هدايت در عصر و زمان خويش بر موجودات باشد، اين ولايت باطني شامل تشريع و تکوين مي شود، يعني، حرکت تکاملي موجودات از بعد معنوي و مادي توسط اراده امام است که به اذن خدا انجام مي شود و مراد از تکوين بعد مادي موجودات و امور مربوط به ماده است و از آنجا که زمان عبارت از حرکت ماده و مقدار حرکت ماده است، لذا اين بعد مادي موجودات نيز مانند ساير ابعاد آنها، تحت تصرف و اراده امام و واسطه فيض الهي خواهد بود. پس به اين معنا امام داراي قدرت تصرف بر ابعاد موجودات(از جمله بعد زمان)مي باشد و معناي صاحب الزمان روشن مي گردد. البته اين هدايت و ولايت، بر اساس نظم بسيار دقيق در نظام آفرينش صورت مي گيرد.
گفتني است وقتي سخن از ولايت تکويني و قدرت تصرف امام بر موجودات مي شود منظور اين نيست که يک انسان به عنوان انسان و از بعد مادي مي تواند در زمان تغيير کوني ايجاد کند تا اين اشکال يش آيد که "اين دور منطقي و باطل است" و انسان ماده و تحت قوانين ماده، نمي تواند از تحت قوانين ماده خارج شود و بر زمان( که خود مادي است) تصرف و تغيير ايجاد کند!؟ بلکه مراد تصرف انسان از نظر معنوي و ماوراء الطبيعه بر ماده و طبيعت است؛ زيرا انسان داراي دو بعد مادي و معنوي (غير مادي) است و بعد غير مادي حاکم بر بعد مادي ایشان است. پس مي تواند قدرت تصرف بر ماده را دارا باشد. در فلسفه عقلي اثبات شده که ماوراي طبيعت، حاکم بر طبيعت است. پس معناي صاحب الزمان براي حضرت مهدي(علیه السلام) يعني ایشان داراي قدرت هدايت باطني و ولايت تشريعي و تکويني است.
نتيجه آن که نام صاحب الزمان،صاحب الامر، ولي عصر، امام زمان، امام عصر در ديدگاه کلام و عرفان شيعي، معناي خاص خود را دارد. در علم کلام شيعي به معناي صاحب اختيار در تدبير و رهبري جامعه اسلامي و بيان و حفظ شريعت است.
و در عرفان به معنا کسي که داراي اختيار و قدرت معنوي براي دريافت فيض و رساندن فيض به موجودات است؛ اعم از آن که اين فيض و رحمت، نعمتي تشريعي براي هدايت و تکامل معنوي باشد يا نعمتي تکويني براي هدايت تکويني و حرکت به سوي کمال مادي.(ر.ک: عصاره خلقت، آیت الله جوادي آملي؛ امامت ـ رباني گلپايگاني؛ هدايت در قرآن، آیت الله جوادي آملي).

پرسش: اسامي حضرت مهدی(علیه السلام) را نام ببريد ؟

پاسخ: كنيه داراي اسمى است كه با لفظ "اب" يا "ام" شروع مى‏شود مانند: اباعبداللّه و امّ البنين. امام زمان(علیه السلام) همان نام و كنيه پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم) است و در برخى از روايات از بردن نام ايشان تا هنگام ظهور، نهى شده است.
لقب‏هاى مشهور آن حضرت عبارتند از: مهدى، قائم، منتظَر، بقيةالله، حجّت، خلف صالح، منصور، صاحب الامر، صاحب الزمان و ولىّ‏عصر كه معروف‏ترين آن‏ها "مهدى" است.
هر يك از اين لقب‏ها، بيانگر پيام ويژه‏اى درباره آن بزرگوار است.
آن امام خوبى‏ها را "مهدى" گفته‏اند زيرا كه هدايت شده‏اى است كه مردم را به سوى حق مى‏خواند و "قائم" خوانده‏اند چون براى حق، قيام خواهد كرد و "منتظَر" ناميده‏اند زيرا كه همگان در انتظار مقدم اويند و "بقيةاللّه" لقب داده‏اند چرا كه باقيمانده حجت‏هاى خدا و آخرين ذخيره الهى است.
"حجّت" به معنى گواه خدا بر خلق و "خلف صالح" به معنى جانشين شايسته براى اولياء خداست. ایشان "منصور" است چون از سوى پروردگار يارى مى‏شود و "صاحب الأمر" است چون امر ايجاد حكومت عدل الهى به عهده اوست. "صاحب الزمان و ولىّ عصر" نيز به معنى آنست كه ایشان حاكم و فرمانرواى يگانه زمان است.

پرسش: چرا به امام مهدي(علیه السلام) قائم و اباصالح مي گويند؟

پاسخ: به ایشان قائم مي‌گويند، زيرا به امر خدا قيام به حق مي‌كند و جهان را از شرك و ظلم مي‌رهاند. اين كه چرا به ایشان اباصالح مي‌گويند چند قول بيان شده است:
الف. در زمان ظهور و حاكميت ایشان ، همه جا را صلح و دوستي مي‌گيرد و ایشان پدر صلح مي‌باشد.
ب. در قرآن آينده زمين براي صالحان(انبياء/105) رقم خورده است و ایشان چون امام و به تعبير دين صالح است، لذا "ابا صالح" مي‌گويند.
ج. زيرا ایشان فرياد رس درماندگان و نيازمندان است. در برخي تعابير آمده است كه در موقع گرفتاري از لفظ يا ابا صالح مدد بگيريد، مشكل شما حل مي‌شود.

پرسش: چرا نام حضرت مهدی(علیه السلام)،حضرت قائم است ؟

پاسخ: نام گذاري امام زمان(علیه السلام) به قائم را مي‌توان چنين بيان كرد:
1.رسول خدا(صلی الله علیه و آۀه و سلم) اين نام را براي حضرت مهدي(علیه السلام) به كار بردند: «من انكر القائم من ولدي في زمان غيبته مات ميتة جاهلية»؛«هر كس «قائم» از فرزندان مرا در زمان غيبت ایشان انكار كند، مرگ ایشان مانند مرگ جاهليت خواهد بود».(منتخب الاثر، ص625).
2.نام قائم از سوي ائمه(علیهم السلام) براي حضرت مهدي(علیه السلام) به كار برده شده است:
از امام صادق(علیه السلام) تعبير «القائم المنتظر» ؛ از امام باقر(علیه السلام) تعبير «قائم»، و از امام صادق(علیه السلام) تعبير «القائم المهدي» نيز آمده است.
3.نام گذاري توسط خداوند با تعبير «بهذا القائم انتقم منهم».
امام باقر(علیه السلام) مي‌فرمايند: «پس از شهادت امام حسين(علیه السلام)و واقعه عاشورا ملائكه آسمان آرامش نداشتند و خدا به آنها وحي نمود كه آرام باشيد، به عزت و جلالم قسم كه انتقام آنها را خواهم گرفت و سپس امامان از فرزندان حسين(علیه السلام) را به آنها نشان داد ويكي از آنها را كه ايستاده و در حال نماز بود، نشان داد و فرمود: به اين شخص قائم، انتقام خواهم گرفت.
نكته قابل توجه اينكه انتقام الهي به صورت برپايي عدل در تمام جهان به دست حضرت مهدي(علیه السلام) و برقراري حكومت صالحان و شكست ظالمان به حقيقت خواهد پيوست و اين خود جلوه‌اي از رحمت بي منتها و كامل خداوند است كه شامل جهانيان خواهد شد.همچنين به ایشان قائم مي‌گويند: زيرا قيام به حق مي‌كند و حاكميت عدل الهي را در جهان برقرار سازد.
منبع: www.imammahdi-s.com