کم خونی ناشی از فقر آهن

کم خونی وضعيتی است که درآن ، تعداد يا اندازه گلوبولهای قرمز يا مقدارهموگلوبين موجود درخون کاهش يافته و تبادل اکسيژن و دی اکسيد کربن بين خون و سلول ها دچار اختلال می شود . از علل ايجاد کننده کم خونی می توان کمبودهای تغذيه ای ، خون ريزی ، ناهنجاری های ژنتيکی ، بيماريهای مزمن يا مسموميت های دارويی را نام برد . منظور از کم خونی های تغذيه ای ، کم خونی هايی است که در اثر دريافت کم مواد مغذی ايجاد می شوند .
پنجشنبه، 15 اسفند 1387
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
کم خونی ناشی از فقر آهن
کم خونی ناشی از فقر آهن
کم خونی ناشی از فقر آهن
 

کم خونی

کم خونی وضعيتی است که درآن ، تعداد يا اندازه گلوبولهای قرمز يا مقدارهموگلوبين موجود درخون کاهش يافته و تبادل اکسيژن و دی اکسيد کربن بين خون و سلول ها دچار اختلال می شود . از علل ايجاد کننده کم خونی می توان کمبودهای تغذيه ای ، خون ريزی ، ناهنجاری های ژنتيکی ، بيماريهای مزمن يا مسموميت های دارويی را نام برد . منظور از کم خونی های تغذيه ای ، کم خونی هايی است که در اثر دريافت کم مواد مغذی ايجاد می شوند .
از مهم ترين مواد غذايی جهت خون سازی ، که کمبود آن در خون بدن موجب بروز کم خونی می شود می توان به آهن ، ويتامين B12 و اسيد فوليک اشاره کرد که از بين آنها کم خونی ناشی از فقر آهن يکی از شايع ترين نوع کم خونی تغذيه ای است

کم خونی ناشی از فقر آهن

فقرآهن يکی از شايع ترين اختلالات تغذيه ای در کشور های در حال توسعه و مهمترين نوع کم خونی تغذيه ای در کودکان و زنان ، در سنين باروری است که با ايجاد گلبول های قرمز کوچک و کاهش ميزان هموگلوبين مشخص می شود . اگر چه پيامدهای اقتصادی و اجتماعی کم خونی فقرآهن به صورت کمّی محاسبه نشده ولی لازم است به اين نکته توجه شود که اين بيماری سبب اتلاف منابع و مراقبت های بهداشتی ، کاهش بهره وری در اثرافزايش ميزان مرگ و مير ، ابتلا به بيماری در مادران و کودکان و بالاخره کاهش ظرفيت جسمی و روانی در بخش بزرگی از جامعه می شود .

ميزان نياز به آهن

ميزان نياز به آهن براساس سن ، جنس و وضعيت فيزيولوژيکی افراد متفاوت است . مثلاً زنان باردار به علت افزايش حجم خون ، رشد جنين و جفت ، و ساير بافتها به آهن بيشتری نياز دارند . به همين دليل بيش از سايرين در معرض خطر کم خونی قرار دارند . در شير خواران - در صورت سلامت مادر- ، ميزان آهن موجود در شير مادر برای 4- 6 ماه اول زندگی کافی است ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد می شوند ذخايرآهن کم بوده و بايد بعد از 3 ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراکی خورانده شود . همچنين بستن پيش از موقع بند ناف نيز به دليل اينکه نوزاد را از يک سوم کل خونش محروم می کند خطر فقر آهن را افزايش می دهد .

دلايل فقر آهن

دلايل گوناگونی برای فقر آهن وجود دارد که از آن جمله می توان به علل زير اشاره کرد :
1 – دريافت نا کافی آهن به دليل رژيم غذايی مورد استفاده ای که در آن آهن کمی وجود دارد ، مانند بعضی از رژيم های گياه خواری .
2 – جذب ناکافی آهن در اثر اسهال ، کاهش ترشح اسيد معده ، مشکلات گوارشی يا تداخلات داروئی ( داروهايی مثل کلستيدامين ، سايمتيدين ، پانکراتين ، رانيتيدين و تتراسايکلين. )
3 – افزايش نياز به آهن برای افزايش حجم خون در دوران نوزادی ، نوجوانی ، بارداری و شير دهی .
4 – خون ريزی زياد در دوران عادت ماهانه ، در اثر جراحات و ناشی از هموروئيد ، بيماری های بدخيم يا انگل ها .
کمبود آهن در مردان بزرگسال معمولاً در اثر از دست دادن خون است .

علائم کم خونی ناشی از فقر آهن

بعضی از علائم کم خونی آهن عبارتند از :
1 – رنگ پريدگی زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم
2 – خستگی زود رس
3 – بی تفاوتی
4 – سرگيجه و سردرد
5 – خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها
6 – حالت تهوع
7 – در کم خونی های شديد گود شدن روی ناخن

درمان کم خونی ناشی از فقر آهن

برای درمان کم خونی چند روش وجود دارد که بهترين و کم خطرترين آنها استفاده می شود ؛ بهترين و کم خطرترين راه استفاده از مکمل های خوراکی است . درمان با نمک های ساده آهن ، چون سولفات فرو خوراکی ، کاملاً موثر بوده و به شکل قرص ، کپسول يا مايع است که مصرف آن ها بايد تا چند ماه ادامه يابد .
چنانچه اين قرص ها با معده خالی مصرف شوند ، جذب آنها بهتر و بيشتر صورت می گيرد ولی در اين حالت سبب تحريک معده و بروز مشکلات گوارشی خواهند شد .
عوارض گوارشی ، ناشی از مصرف آهن نظير تهوع ، دل پيچه ، سوزش قلب ، اسهال يا يبوست را می توان به حداقل رساند ؛ به شرطی که آهن را به ميزان کم مصرف کرده و به تدريج به ميزان آن افزود تا به حد مورد نياز بدن برسد. بهتر است قرص آهن ، آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن کاهش يابد.
ويتامين Cجذب آهن را افزايش می دهد . به همين دليل معمولاً مصرف ويتامينC به همراه آهن پيشنهاد می گردد . البته علاوه بر درمان دارويی بايد به ميزان آهن قابل جذب در غذا نيز توجه کرد.
جذب آهن غذا ، اغلب تحت تأثير شکل آهن موجود در آن می باشد. آهن موجود در پروتئين های حيوانی مانند گوشت گاو، ماهی و پرندگان ( آهن هِم) بيشتر جذب می شود در حاليکه جذب آهن پروتئين های گياهی مانند سبزی ها و ميوه ها ( آهن غير هم) کم تر می باشد.
بايد توجه داشت که ويتامين C جذب آهن سبزی ها و ميوه ها( آهن غيرهم) را بيشتر می کند. مصرف چای همراه يا بلافاصله بعد ازغذا نيز می تواند جذب آهن را تا 50 درصد کاهش دهد.

منابع غذايی آهن دار

منابع غذای آهن دارعبارتند از جگر، قلوه ، گوشت قرمز، ماهي، زرده تخم مرغ ، سبزی های دارای برگ سبز تيره مانند جعفری ، اسفناج و حبوبات ؛ مثل عدس و لوبيا، هم چنين ميوه های خشک ( برگه ها) به خصوص برگه زرد آلو و دانه های روغني.

عوامل افزايش دهنده جذب آهن و منابع غذايي آنها

1. اسيد سيتريک و اسيد اسکوربيک ( ويتامينC) که درآلو، خربزه، ريواس، انبه، گلابي، طالبي، گل کلم، سبزی ها ، آب پرتقال، ليمو شيرين ، ليمو ترش، سيب و آناناس وجود دارند، می توانند عوامل افزايش دهنده جذب آهن در بدن باشند-.
2. اسيد ماليک و اسيد تارتاريک که در هويج ، سيب زميني، چغندر، کدو تنبل ، گوجه فرنگي، کلم پيچ و شلغم موجود است ، سبب افزايش جذب آهن می شود.
3. محصولات تخميری مثل سس سويا نيز در اين دسته از عوامل گنجانده می شوند
توصيه های زير را به کار بنديد :
1. استفاده از غذاهايی که غنی از آهن می باشند.
2. فاده از منابع غذايی حاوی ويتامين در هر وعده غذايی ، جهت جذب بهتر آهن ( مثل پرتقال، گريپ فروت، کوجه فرنگي، کلم، توت فرنگي، فلفل سبزو ليمو ترش)
3. اندن گوشت قرمز، ماهی يا مرغ در برنامه غذايی .
4. پرهيز از مصرف چای و قهوه همراه يا بلافاصله بعد از غذا
5. برطرف کردن مشکلات گوارشی و يبوست
6. تصحيح عادات غذائی غلط ( مثل مصرف مواد غير خوراکی مانند خاک ، يخ )
7. مشاوره با پزشک و متخصص تغذيه جهت پيش گيری به موقع و يا بهبود کم خونی
8. استفاده از نان هايی که از خمير ورآمده تهيه شده اند
9. استفاده از خشکبار مثل توت خشک ، برگه آلو، انجير خشک و کشمش که منابع خونی از آهن هستند.
10. استفاده ازغلات و حبوبات جوانه زده .
11. شست وشو و ضد عفونی کردن سبزی هايی که استفاده می کنيد.
12. شستن کامل دست ها با آب و صابون ، قبل از تهيه مصرف غذا و پس ازهر باراجابت مزاج .
13. مصرف روزانه يک قرص آهن از پايان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زايمان در زنان باردار.
14. مصرف قطره آهن هم زمان با شروع تغذيه تکميلی تا پايان 2 سالگی در کودکان .

" آشپزی ویژه "

سالاد شاهی آبی ( برای افراد کم خون )

مواد لازم

4 فنجان

شاهی آبی یا اسفناج تازه خام

2 فنجان

گوجه فرنگی گیلاسی یا تزیینی

5 تا 6 عدد

سیب زمینی استانبولی

 نصف فنجان

مغز تخمه آفتاب گردان

3 قاشق غذا خوری

پنیر خامه ای

1-2 قاشق غذا خوری

سرکه سیب

1 قاشق غذا خوری

شکر و یا عسل

2 قاشق غذا خوری

کنجد بو داده

1 فنجان

لوبیای قرمز پخته

این سالاد مملوازویتامین های B ,C,K و هم چنین سرشارازاملاح معدنی وآهن است.بنابراین افراد کم خون یاAnemic می توانند از این سالاد خوش مزه بهره های بسياری ببرند .
اگر شاهی آبی در دسترس نبود می توانید از اسفناج تازه خام استفاده کنید.

طرز تهیه

سیب زمینی استانبولی را در آب جوش بپزید و سعی کنید در موقع پوست کردن آن را یک اندازه و یک شکل در آورید. وقتی سیب زمینی را آب پز کردید بگذارید تا خنک شود.
شاهی آبی یا اسفناج را پاک نموده و بشویید . وقتی خشک شد آنها را مانند کاهو خرد کنید و کنار بگذارید.
سپس در ظرفی جداگانه ، شاهی آبی یا اسفناج را با گوجه فرنگی ، سیب زمینی، لوبیای قرمزپخته ، مغز تخمه و کنجد بود داده با هم مخلوط کنید.
برای سس سالاد از یک شیشه خالی دردار استفاده کنید . پنیرخامه ای ، سرکه ، شکر ( یا عسل ) را در آن بریزید ، درِ شیشه را محکم ببندید و خوب تکان دهید . سپس کمی نمک و فلفل به آن بیفزایید و دوباره خوب تکان دهید . می توانید کمی ماست نیز به آن اضافه کنید . سس را روی سالاد بریزید ، به مدت 10 دقیقه در یخچال بگذارید و سپس میل کنید.
برای خاصیت بیش تر این سالاد ، جوانه ماش ، جوانه شبدر و حتی عدسی پخته به آن بیفزایید.
منبع: انجمن پزشکان ایرانی




نظرات کاربران
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط