آل صالحي

از خاندانهاي علمي اصيل و مبارز شيعه در قزوين و کربلا و شاخه‌اي از آل برغاني. اين طايفه از ذريه‌ي ملا محمدصالح برغاني قزويني حائري (م1271ق) فرزند ملامحمد ملائکه، از اعاظم علماي اماميه و مراجع تقليد شيعيان در قرن سيزدهم هجري هستند. وي داراي هفت فرزند ذکور بوده که همگي از علما و صالحين‌اند. بعضي از علماي اين خاندان عبارتند از: 1) شيخ ميرزا عبدالوهاب (م1296ق) فرزند ملامحمد صالح آل صالحي، از اکابر فقهاي اماميه و مراجع تقليد و نيز از حکماي عصر خويش، صاحب کتاب الحکمة البالغة در فلسفه و کتاب سوز و گداز. وي دو فرزند داشت نخست شيخ آقا بزرگ و ديگر شيخ آقا صدرالدين مشهور به عمادالاسلام، از زعماي فقهاي کربلا؛ 2) شيخ حسن (م1281ق) فرزند ملامحمد صالح حائري آل صالحي، از فحول علماي شيعه و مراجع تقليد، وي از ارشد تلامذه‌ي شيخ مرتضي انصاري بود ولي اندکي قبل از استاد خود فوت نمود، از مؤلفات است: تحفه الانام في شرح شرايع الاسلام (در چهار جلد) و مناسک حج، وي داراي دو فرزند ذکور بوده به نامهاي ميرزا علامه و ميرزا علينقي که از فقهاي اماميه‌اند؛ 3) شيخ رضا (1310ق) فرزند ملامحمد صالح حائري آل صالحي، مجتهد جليل القدر، وي پدر شيخ محمدحسين مشهور به شيخ آقا است؛ 4) قرة العين دختر ملامحمد صالح برغاني، از زنان مشهور اين خاندان است که داراي سه فرزند ذکور بوده به نامهاي شيخ ابراهيم و شيخ اسحاق و شيخ اسماعيل که هر سه از فحول علمي اماميه‌اند؛ 5) شيخ ميرزا علامه (م1311ق) فرزند شيخ حسن بن ملامحمد صالح نجفي حائري آل صالحي، از اعاظم علماي شيعه، سالها کرسي تدريس را در نجف و کربلا به خود اختصاص داد، صاحب کتاب تبيان في تفسير القرآن؛ 6) شيخ ميرزا علي نقي (م1320ق) فرزند شيخ حسن بن ملامحمد صالح حائري آل صالحي، از مراجع تقليد و فحول مدرسين حوزه‌ي علميه‌ي کربلا، مشهور به مدرس الطف، از مؤلفات اوست: بدايع الاصول؛ 7) شيخ محمدحسين مشهور به شيخ آقا حائري آل صالحي (1262-1333ق) از بزرگان علماي کربلا، وي داراي چهار فرزند ذکور به نامهاي شيخ علي و زين العابدين و شيخ باقر و شيخ حسن است، شيخ حسن طبيب حاذقي بوده و فرزندان آن امروزه در کربلا به آل عطار شهرت دارند و مشهورترين آنان توفيق (متولد 1366ق) فاضل معاصر است؛ 8) شيخ حسن (1310-1401ق) فرزند شيخ ميرزا علي نقي ابن شيخ حسن بن ملامحمد صالح حائري آل صالحي، از علماي مبارز که در نهضت ميرزاي دوم شيرازي عليه انگليسيها شرکت جست.
کتابنامه: اعلام العراق الحديث، 180/1؛ شخصيت شيخ انصاري، 229؛ الکرام البررة، 327/1، 808/2؛ کربلا في حاضرها و ماضيها (خطي)؛ المآثر و الآثار، 163؛ نقباء البشر، 1274/3، 1630/4؛ مينودر، 329-330؛ الذريعه، 135/22، 106/25؛ موسوعة البرغاني في فقه الشيعة، 65/1-68.
منبع مقاله :
گروه نويسندگان، (1391) دائرةالمعارف تشيع، تهران: حکمت، چاپ اول