چگونه براى رویارویى با سرما آماده شویم
براى آنكه بتوانید در سرماى شدید و یا محاصره برف جان خود و خانواده تان را نجات دهید، لازم است علاوه بر آشنایى با لوازم و تجهیزات اولیه فردى ، نحوه استفاده صحیح از امكانات و تجهیزاتى را كه در اختیار دارید، بدانید. چند سال پیش در گردنه امامزاده هاشم یك ماشین سوارى در كولاك برف ، چند صد متر دور از پناهگاه مانده بود و اعضاى خانواده اى كه در آن بودند بعد از چند ساعت یخ زده و فوت كرده بودند این درحالى بود كه اگر مى دانستند سوزاندن هر لاستیك ماشین مى تواند علاوه بر گرماى لازم جهت زنده ماندنشان، یك علامت نجات بسیار خوب براى جانشان باشد ، اكنون آنان نیز در میان ما بودند.
پوشاك مناسب چه مشخصاتى باید داشته باشد
سرماى شدید و بادهاى سخت مى تواند ظرف چند دقیقه باعث یخ زدن قسمتهاى باز بدن شود. پس تمام بدن؛ دستها و پاها را بطور كامل بپوشانید. توجه كنید گرماى بدن از نقاط باز بدن به سرعت خارج شده و سرما نیز براحتى وارد مى شود پس بهتر است در اولین اقدام یقه و سر آستینها و پاچه هاى شلوار را با بند یا كش ببندید و پاچه هاى شلوارتان را درون پوتین یا جورابتان كنید. اگر در حین فعالیت احساس گرما كردید، قبل از آنكه تعرق؛ شما را از زیر لباس خیس كند، بعضى از بندها همچون سر آستینها را باز كنید و اگر باز گرمتان بود، یك لباس كم كنید. بهترین حالت براى حركت در زمان بارش برف این است كه پوشش رویى شما ضد باد باشد ( دقت نمایید ضد باد با ضد آب یكى نیست) پوشش هاى ضد باد با بافتى محكم مانع نفوذ برف مى شوند و ضمناً منفذ كافى براى تبخیر بدن دارند تا مانع خیس شدن لباسهاى زیر بر اثر تعرق بدن شوند. بهترین حالت براى گرم ماندن بدن این است كه زیر پوشش ضد باد خود لباسهاى ضخیم پشمى یا بافتنى كه قابلیت عبور تعرق داشته باشند و بتواند عایق حرارتى مناسبى باشند، بپوشید. فراموش نكنید كه لباس پشمى آب را جذب نمى كند و حتى به هنگام مرطوب بودن نیز گرم است و فضاهاى بین بافت پشم؛ گرماى بدن را در خود ذخیره مى كند و به همین سبب در چنین مواقعى مطلوبترین لباس زیر در چنین مواقعى لباس زیر پشمى است. پوشش هاى پنبه اى مثل فتیله رطوبت را به خود مى كشد همیشه یادتان باشد؛ پنبه وقتى خیس است ۲۴۰ بار سریعتر حرارت را از دست مى دهد.اگر براى یك زمستان سرد برنامه ریزى مى كنید توجه داشته باشید كاپشنهایى كه كلاه نیز دارند در اولویت هستند.
كلاه
فراموش نكنید كلاه ضد آب همانگونه كه نمى گذارد آب وارد شود، امكان خروج رطوبت و تبخیر سطحى پوست شما را نیز اندك مى سازد. این یعنى اینكه در عرض چند ساعت سر شما غرق عرق خواهد شد و این خود آغاز سرماخوردگى و سرمازدگى است؛ كلاه هاى بافتنى بسیار مناسب بوده و براى برف ایده آل هستند. یك كلاه خوب باید علاوه بر محافظت از سر شما از صورت و گردن شما نیز در برابر سرما حفاظت كند؛ لذا چنانچه كلاه شما داراى گردن گیر و پوشش گوش نیست مى بایست براى حفاظت گردن و صورت و گوشهایتان؛ براى خود نقاب بسازید. كافى ا ست لباس یا حد اقل پارچه اى را برداشته و در روى آن سه دایره براى چشمها و دهانتان سوراخ كنید سپس آن را بر سر كشیده و لبه هاى باقیماند را در تن پوش خود مخفى كنید سپس كلاه را بر سر بگذارید و یا به كمك هد بند پارچه اى یا بندى آنرا روى سر خود مهار كنید ! مطمئناً قیافه زیبایى نخواهد داشت اما شما را از یخ زدگى پوست كه مى تواند موجب زخمهایى بسیار خطرناك شود محافظت مى كند. در زمانى كه هیچ امكانى در اختیار ندارید یك جوراب زنانه نیز مى تواند به كار بیاید. در این حالت سعى كنید ابتدا سر و صورت خود را با تكه هاى پارچه پوشانده ، سپس جوراب را بروى آن بكشید تا به عنوان پوشش ثانویه عمل كند. توجه داشته باشید كودكان را حتماً در زمان خواب با كلاه مناسب پوشش دهید تا گرماى بدنشان از دست نرود.
كفشها
فراموش نكنید یكى از نقاطى كه در ارتباط مستقیم و مستمر با برف و خصوصاً سرما است، پاها هستند! اگر تصمیم دارید به مدت طولانى در برف راه بروید، حتماً باید براى كفشهاى خود برنامه داشته باشید ! پاها بر اثر رطوبت و سرما دچار یخ زدگى مى شوند بنابراین براى اینكه پاى شما دچار یخ زدگى شود بین برف تا پوست پاى خود با عایقهاى حرارتى و رطوبتى فاصله ایجاد كنید. براى این كار مى توانید از واكس یا گریس و درصورت عدم دسترسى به این دو از روغن حتى روغنهاى غذایى براى چرب كردن سطح پوشش كفش خود بهره ببرید این كار باعث مى شود كه آب به درون كفش شما نفوذ نكند و براى عایق كردن كفش خود در برابر سرما؛ مى توانید از جورابهاى پشمى و نیز كاور كردن خود كفش با برزنت یا لباسهاى پشمى مازادى كه ممكن است همراه خود و یا در منزل داشته باشید استفاده كنید. فراموش نكنید بیش تر از آن كه امكان نفوذ آب از سطوح كفش شما به داخل چكمه وجود داشته باشد ، برفهاى وارد شده از پاچه شلوار و لبه چكمه شماست كه پایتان را براى سرما زدگى خیس خواهد كرد. اگر در منزل خود و در یك برف سنگین گیر كرده اید و امكان خروج از منزل خود را ندارید؛ چه مى توانید بكنید ؟ در صورتى كه آب و برق و گاز شما هنوز وصل است براى باقى ماندن جریان گاز و نیز عدم قطع برق صرفه جویى كنید. تا همه از نعمت برق و گاز بهره مند شوند.
براى صرفه جویى توجه به چند نكته ضرورى است.
سعى كنید از یك شعله حرارتى چند استفاده همزمان ببرید. مثلاً یك چراغ روشنایى اضطرارى گاز شهرى هم روشنایى مورد نیاز شما را تامین خواهد كرد و هم گرماى لازم را؛ و البته در كاهش برق مصرفى شما نیز موثر است. ضمن آنكه به مسأله گاز گرفتگى توجه كنید! یك علاء الدین و یا بخارى گازى در اتاق مى تواند ضمن گرما دهى ، نقش اجاق خوراك پزى را نیز برایتان ایفا كند. براى قطع آب كه ممكن است بر اثر یخ زدگى لوله ها هر لحظه اتفاق بیفتد آب ذخیره كنید؛ در اتاقهایى را كه مورد استفاده قرار نمى دهید، همچون پذیرایى و یا اتاق خواب كودكانتان، را بسته و شوفاژ و بخارى آنها را ببندید تا با مصرف كمتر گاز از احتمال قطع گاز بخاطر افت فشار بكاهید درزهاى پنجره ها و دربها را بگیرید؛ براى این كار مى توانید ازنوارهاى پارچه اى و یا دستمال كاغذى استفاده كنید؛ تا جایى كه مى توانید حجم فضاى مورد نیاز براى گرم كردن را در منزل خود كاهش دهید با این كار به راحتى مى توانید با مصرف حداقل سوخت آنرا به مدت بیشترى گرم نگه دارید. مواد غذایى موجود در منزل را جهت نیاز چند روزه خانواده خود باز بینى نموده و در صورت كم بودن براى جیره بندى آن برنامه ریزى كنید. جز در موارد اضطرارى از منزل خارج نشوید و دربها و پنجره ها را باز نكنید. با ایجاد كرسى براى خود از انرژى موجود در خانه حداكثر استفاده را كنید. هرگز از شعله هاى مستقیم لوازم گرما زا كه فاقد لوله هستند استفاده نكنید. به یاد داشته باشید، گاز گرفتگى از خطرات اصلى در زمان محاصره در برف است. چرا كه شما درزهاى خانه را بسته اید و اكسیژن موجود در منزل بسیار محدود است. روحیه خانواده را بالا نگه دارید. از حرفهاى مایوس كننده و پیش بینیهاى بد و ناگوار بپرهیزید. اخبار را از رادیو و تلویزیون به طور مداوم پیگیرى كنید. در صورت امكان با بقیه اعضاى خانواده خود در نقاط دیگر شهر تماس گرفته و جویاى احوالشان باشید. فراموش نكنید هر جبهه هواى سرد هر چقدر وسیع با توجه به آب و هواى كشورمان بیش از چند روز ماندگار نیست و حتماً بزودى تغییر خواهد كرد. برف روبى سقفها را فراموش نكنید؛ برف؛ بار مرده زیادى دارد كه مى تواند موجب فروریختن سقف گردد بنابراین حتماً به این نكته با دقت بیشترى برخورد كنید.
در صورتى كه آب و برق و گاز شما قطع شده است
تمام لوازم مورد نیاز خود را به یك اتاق كه كمترین پنجره ها را دارد یا فاقد پنجره است منتقل كنید! تمام پنجره هاى اتاق را به كمك پتو و میخ به صورتى بپوشانید كه حداقل تبادل گرمایى را داشته باشد؛ دقت كنید یكى از بهترین عایقهاى حرارتى هوا است. كافى است بین پنجره و پتویى كه بر روى آن نصب مى كنید مقدارى فاصله بگذارید و پتوى فوق را به دقت درز بندى كنید تا تبادل گرمایى نداشته باشد. تمام اعضاى خانواده را در همان اتاق نگه دارید و سعى كنید كه روحیه كودكان را همواره بشاش و قوى نگه دارید. معمولاً قطع برق در زمان ریزش برف آخرین خبر بد است؛ پس براى استفاده از بهینه از برق باید برنامه ریزى كرد؛ شاید هر گاه در خصوص برق صحبت از گرما مى شود اولین چیزى كه به یاد ما مى افتد بخارى برقى است! هرچند بخارى برقى اولویت اول است اما گاه مى بینیم در نبود بخارى برقى باز هم مى توان با استفاده از برق؛ گرماى لازم را براى زنده ماندن ایجاد كرد؛ ساده ترین روش؛ ساختن كرسى است. یك یا چند لامپ دویست وات ساده مى تواند با استفاده از یك میز كوچك و چند پتو و لحاف كه به دقت به هم دوخته شده اند (با نخ یا سنجاق قفلى ) تبدیل به یك كرسى مطمئن شود؛ حال اگر هیتر خوراك پزى در دسترس تان باشد كه چه بهتر یك كرسى عالى خواهید داشت. از چند شمع و یا یك گردسوز یا یك فانوس هم مى توان در ساختن كرسى بهره برد به شرطى كه با آتش سوزى دردسر جدیدى براى خود ایجاد نكنید و یادتان باشد در هنر زنده ماندن در شرایط سخت حتى یك كبریت هم مى تواند سرنوشت ساز باشد ! در صورت یخ زدگى لوله ها و قطع آب باید ازروش آب كردن برف استفاده كنید اما توجه داشته باشید درصورتى كه سرما خورده اید خوردن برف گرماى بدن شما را كاهش مى دهد و لرز خواهید كرد. یادتان باشد از خوردن تكه هاى قندیل یخ بپرهیزید آنها مى توانند بیشتر از هر چیز دیگرى به سیستم گوارشى شما صدمه بزنند.
یك تذكر بسیار مهم !!
دقت زیادى به خروج گازهاى سمى كه بر اثرسوختهاى فسیلى از بخارى هایى كه فاقد لوله بخارى هستند خارج مى شود داشته باشید تا خداى نكرده بر اثر گاز گرفتگى حادثه اى برایتان اتفاق نیفتد ! در حین ساختن كرسى به نكات ایمنى بیش از حد دقت كنید؛ تا خداى ناكرده آتش سوزى و یا سوختگى بر اثر تماس پاى كودكان با منبع گرما پیش نیاید. توجه به گازهاى مسموم كننده بسیار مهم است. توجه داشته باشید یك پیك نیكى یا چراغ والور و یا علاءالدین یا حتى یك روشنایى با سوخت گاز یا نفت در صورت مسدود بودن تمام منافذ اتاق مى تواند براى شما بى نهایت خطرناك باشد. موضوع را جدى بگیرید !
در صورتى كه درراه ودرون ماشین در برف گیرافتاده اید
همانند گروه هاى امداد و نجات در ماشینهاى خود یك گاز كوچك مسافرتى؛ كیسه خواب؛ پتوهاى پشم شیشه سبك و لوازم امداد و نجات جاده و مقدارى شكلات و خشكبارداشته باشید تا در زمان حادثه از آن استفاده كنید. در صورت ماندن در بوران برف در جاده در اولین اقدام هر آنچه پوشاك در صندوق عقب ماشین دارید به داخل اتاق بیاورید. مطمئن باشید كه به همه آنها نیاز پیدا خواهید كرد. در صورتى كه كیسه خواب به همراه دارید آن را در داخل ماشین بر تن كنید؛ این كار كمك بسیار زیادى به زنده ماندن شما مى كند. ( از جورابهاى اضافى همراهتان مى توانید به جاى دستكش بهره ببرید). در یك بوران یا سقوط بهمن؛ فراموش نكنید معمولاً در این حالت چند ماشین پشت سر هم در یك ترافیك قرار مى گیرند در اولین گام باید در صورتى كه تعداد افراد ماشین شما كم هستند و یا به تنهایى سفر مى كنید سعى كنید تا با ماشینهاى دیگر یك گروه تشكیل دهید تا تعداد ماشینهاى روشن را كمتر كرده و بتوانید میزان بنزین موجود را براى مدت طولانى ترى ذخیره داشته باشید. به این منظور در یك ماشین جمع شده و ماشین هاى دیگر را هر نیم ساعت یكباربراى اطمینان به مدت چند دقیقه روشن كنید تا موتور گرم بماند ! در صورتى كه سوخت ماشین شما به پایان رسید و نیروهاى امدادى هنوز به شما نرسیده اند مى توانید با آتش زدن لاستیك زاپاس ماشین؛ هم براى كمك؛ علامت دود ایجاد كنید هم تا زمانى كه لاستیك مى سوزد از گرماى آن براى نجات جان خود استفاده كنید؛ توجه داشته باشید هر ماشین پنج لاستیك و صندلى قابل سوختن دارد و اگر هر كدام تنها یكساعت شما را گرم نگه دارد شما مى توانید پنج ساعت زنده بمانید ! پیشنهاد مى كنم اگر برایتان امكان داشت لاستیك را به قطعات كوچك تبدیل نموده و سپس اقدام به آتش زدن آن كنید؛ این كار موجب مى گردد تا با حرارتى قابل قبول مدت زمان بیشترى آتش داشته باشید. آتش زدن یك لاستیك كار سختى است اگر روش كار را بلد نیستید؛ فراموش نكنید كه براى آتش زدن لاستیك باید از یك واسطه؛ بهره ببرید این واسطه مى تواند تكه اى پارچه نفتى و یا مواد قابل اشتعال همچون روغن موتور باشد اما بهترین روش این است كه از بنزین ماشین استفاده كنید؛ براى این كار كافیست شلنگ بنزین را از كاربراتور خارج نموده و استارت بزنید به اندازه كافى بنزین خواهید داشت ! توجه داشته باشید در صورتى كه بنزین بر روى پوست شما بریزد خصوصاً در سرماى شدید مى تواند به مراتب بدتر از آب موجب یخ زدگى پوستتان شود. بنابراین در زمان برداشت بنزین دقت كنید به خودتان صدمه نزنید. گاهى دیده مى شود افرادى در زمان بحران از گاز پیك نیكى یا والور براى گرم كردن داخل وسیله نقلیه استفاده مى كنند. این كار علاوه بر خطر آتش سوزى موجب ایجاد گازسمى و خفگى ناشى از آن نیز مى شود. اما اگر در وضعیتى خاص مجبور به انجام این روش براى گرم ساختن ماشین خود شدید ، توجه كنید كه گردش هواى تازه را در داخل ماشین ثابت نگاه دارید. یكى از روشهاى مطمئن ، استفاده از واشرهایى است كه كف اتاق ماشینها براى شست و شو تعبیه شده است و به كف شور ماشین معروف است. كافى است زیرزیر پایه هاى صندلى جلو دنبال آن بگردید و سپس با پایین كشیدن بسیار كم پنجره این امكان را به وجود آورید كه جریان هوا براى تأمین اكسیژن مورد نیاز شما با بالا آمدن از كف و خروج از پنجره ایجاد شود. نكته دیگرى كه هنگام محبوس شدن در ماشین با آن روبرو مى شویم، كاهش حرارت بخارى به تدریج است. براى كنترل دماى بخارى كافى است با بستن پنجره جلوى رادیاتور به كمك تكه اى مقوا یا پارچه یا پلاستیك كارى كنید كه رادیاتور گرماى خود را از دست ندهد. دقت كنید كه این روش ممكن است موجب جوش آوردن ماشین شود بنابراین به دقت آمپر آب را زیر نظر داشته باشید. داشتن ترموستات؛ برف پاك كن؛ بخارى سالم؛ زنجیر چرخ و بنزین كافى براى مسافرت ایمن الزامى است. هرگز به امید پمپ بنزین میان راه با باك خالى وارد جاده نشوید. استفاده از ضد یخ براى رادیاتور و افزودنیهایى همچون الكل درآب شیشه شور در دماى بسیار پایین مهم است. آب شیشه شور در سرماى زیاد یخ زده وامكان پاك نمودن آن به سختى میسر است و دید شما را بسیار كم مى كند. در صورتى كه ماشین شما درون برف فرو رفته است ، كافى است ابتدا برف جلوى چرخها را برداشته و با دنده سنگین به آرامى حركت كنید. در زمانى كه بروى مسیر هاى لغزنده حركت مى كنید هیچگاه به لاستیكهاى خود اعتماد نكنید و با سرعت مجاز حركت كنید تا در صورت لزوم بتوانید به سرعت ماشین خود را متوقف كنید. اگر در فضاى باز و بدون حفاظ صورت هستید، حتماً هر چند دقیقه براى جلوگیرى از صدمه دیدن پوست صورت خود آن را منقبض و منبسط كرده و مرتباً چین بیندازید و عضلات خود را تكان داده و دستها را باز و بسته كنید. همواره مراقب تغییر رنگ پوست خود و همراهانتان باشید تغییر رنگ خصوصاً در صورت و گوشها و دستها اولین علائم یخ زدگى است. توجه داشته باشید كه معمولاً تغییر رنگ پوست به رنگهاى سیاه؛ سرخ و یا نیلى است!! در صورتى كه با شخصى كه دچار یخ زدگى شده است روبرو شدید دقت كنید كه هرگز عضو یخ زده را با حرارت مستقیم گرم نكنید در مناطق سردسیر همچون كردستان كسى را كه پاهایش سرما زده؛ در حالى كه پاهایش را در لگنى از برف قرار مى دهند با مالش دادن درون خود برف گرم مى كنند تا یخ زدگى موجب سیاه شدن و احتمالاً قطع عضو نگردد.
مسیر یابی در برف
طبيعت گردي در فصل زمستان همواره با مخاطرات فراواني همراه است. از زماني كه با اتومبيل وارد جاده مي شويد تا هنگامي كه قدم در طبيعت كوهستاني مي گذاريد، خطر در كمين شماست. در هنگام درگير شدن با هواي نامساعد و توفاني بردبار بوده و هرگز اجازه ندهيد ترس و نگراني و آشفتگي بر شما چيره شود. همچنين در اين شرايط از دويدن به هر سو، خودداري كنيد و با همفكري و آرامش در پي شناخت مسير درست باشيد. در اين شرايط پس از استقرار در يك محل مناسب و روشن كردن آتش با خود فكر كنيد و با دقت مسيري را كه آمده ايد به ياد آوريد. ببينيد در كدام جهت راهپيمايي كرده ايد؟ از چه زمين هايي عبور كرده ايد؟ و در شروع راهپيمايي، خورشيد كدام طرف شما بوده؟ در سمت راست يا چپ يا جهت روبه رو يا پشت سرتان؟ البته زمان حركت را فراموش نكنيد. ببينيد باتوجه به مسيري كه آمده ايد حالا خورشيد در كدام طرف شماست. اكنون با بررسي اطلاعات به دست آمده شايد شما بتوانيد موقعيت خود را تشخيص دهيد. به ساعت نگاه كنيد. اگر فرصت داشتيد محيط اطرافتان را بازرسي كنيد و بعد با قطب نما جهت شمال را تعيين كرده و منطقه را با دقت وارسي كنيد تا علائم راهنما مثل درياچه، رودخانه، كوه يا دره را روي نقشه پيدا كنيد. به اين ترتيب مي توانيد به سرعت راه خروج از طبيعت را پيدا كنيد. در طبيعت گردي، نقشه مي تواند بزرگترين وسيله براي پيدا كردن مسير باشد. لازم است با انواع نقشه هاي مناطق آشنا شده و به آساني بتوانيد در برنامه هاي خود از آن استفاده كنيد. سعي كنيد نقشه و كتاب هاي راهنماي هر منطقه را از پيش مطالعه كنيد و ويژگي هاي مهم مسير اعم از كوه ها، رودخانه ها، درياچه ها و حتي روستاها را به خوبي به ياد بسپاريد. يك طبيعت گرد، به وسيله قطب نما مي تواند نقشه اي را دقيق، كامل و بدون اشتباه بخواند. بهتر است در تمام طول راه، مسير حركت گروه را با بررسي نقشه و نشانه هاي طبيعي بيابيد. به طور كلي هر يك از افراد گروه بايد نقشه خواني، كابرد قطب نما و موقعيت يابي در طبيعت را به خوبي بدانند. اگر نقشه يا قطب نما نداريد سعي كنيد در هر گردشي كه به اطراف مي كنيد ردپاي خود را مشخص كنيد و علائمي را در راه به خاطر بسپاريد و پس از هر گردش در محيط اطراف، مجددا به محل آتش برگرديد. دقت كنيد زمان هر گردش از 30 دقيقه تا يك ساعت بيشتر نشود. اگر علائم آشنايي نديديد به محل استقرار خود برگرديد و دوباره جهت ديگري را امتحان كنيد. مسير را با دقت علامت گذاري كنيد تا بتوانيد به راحتي برگرديد. اگر بازهم نتوانستيد موقعيت خود را تشخيص دهيد، بلافاصله براي گذراندن شب آماده شويد. اين نكته مهم و اساسي را به ياد داشته باشيد كه بايد سه ساعت قبل از تاريكي هوا كارهاي ديگر را رها كرده و آماده چادر زدن براي گذران شب بشويد. مراقب وسايل خود باشيد و آنها را گم يا خراب نكنيد. لباس هايتان را خشك نگه داريد. فقط سلامت شما در اين شرايط بسيار اهميت دارد. سعي كنيد مشكل ديگري به مشكلات موجود اضافه نكنيد مثلا اگر احساس مي كنيد پاهايتان خسته است به راهپيمايي در اطراف ادامه ندهيد و اگر زخمي هستيد آن را مداوا كنيد چرا كه درد و خونريزي موجب عدم كارايي شما مي شود. لوازم كمك هاي اوليه را حتما همراه خود داشته باشيد. براي محافظت چشمانتان نبايد به طور مستقيم به برف يا انعكاس نورخورشيد بر آن نگاه كنيد. عينك آفتابي در مناطق كوهستاني پربرف بسيار اهميت دارد. هميشه به ياد داشته باشيد كه احتمال اين كه كسي در نزديكي شما باشد هست، پس از علائم هشدار دهنده و آگاه كننده استفاده كنيد كه معمولا اين علائم سه بار تكرار مي شوند. مثلا سه بار به طور متوالي سوت بزنيد يا آتشي در سه زاويه يك مثلث روشن كنيد و هرازگاهي سوت بزنيد. براي اينكه آتش شما دود كند، بهتر است از چوب هاي تر و خاروخاشاك و برگ درختان استفاده كنيد. البته يكسري از علائم هستند كه از هويت بين المللي برخوردارند مانند علامت SOS كه يعني كمك يا X كه به معناي جلوتر نمي توانم بروم است، از اين مشخصه ها براي دريافت كمك توسط خلبان ها مي توانيد استفاده كنيد. به هر حال شايد موثر باشد. پس از كنار هيچ حركت موثري به سادگي نگذريد.
چگونه بدون قطب‌نما گم نشويم؟
فرض كنيد شما گم شده‌ايد و وسط ناكجا آباد ايستاده‌ايد و نمي‌دانيد چه بايد بكنيد. دو نكته مهم را در لحظه‌اي كه احساس مي‌كنيد گم شده‌ايد فراموش نكنيد: اول اين كه آرامش خودتان را حفظ كنيد و ديگر اين كه عاقلانه فكر كنيد. شما مي‌توانيد مدت‌ها بدون غذا زندگي كنيد. فقط بايد آب پيدا كنيد. اقدامات اوليه در این مطلب بيشتر از اين كه بخواهيم بدانيم چه مهارت‌هايي براي زنده ماندن لازم است، سعي مي‌شود نحوه يافتن راه بدون استفاده ازقطب‌نما را ياد بگيریم. براي شروع بد نيست از يك ارتفاع بالا برويد و خوب اطراف را ببينيد. سعي كنيد تا ردي از عبور انسان را در حوالي خود پيدا كنيد. اگر چيزي پيدا نكرديد بهتر است تصميم بگيريد كه در كدام مسير بايد حركت كنيد. اگر نقشه‌اي در دست نداريد سعي كنيد عوارض طبيعي اطرافتان را بر روي يك كاغذ بكشيد. شمال و جنوب را همان‌طور كه كمي پايين‌تر خواهيم گفت روي آن مشخص كنيد. اگر هم نقشه داريد مكان خود را تعيين كنيد. يادتان باشد قرار نيست يبشتر از تواناييتان از ارتفاع بالا برود. اگر خسته بوديد بايد كمي استراحت كنيد و با كمي فكر كردن راه ديگري را براي جمع آوري اطلاعات جهت نجات بدست بياورید.
آسمان آبي و ابر سفيد
با يك روش بسيار دقيق شروع مي‌كنيم. اين روش نياز به آسمان صاف و زمان زياد دارد. يكي از محاسن اين روش اين است كه احتياج به هيچ وسيله خاصي (كه در طبيعت نيست) ندارد. يك شاخه درخت يك متري، دو قلوه سنگ يك اندازه و يك سنگ بزرگتر و چيزي كه شبيه به ريسمان برايتان عمل كند همه وسايلي است كه نياز داريد. در طول روز قبل از ظهر شاخه يك متري را به صورت عمودي درون زمين فرو ببريد. زمين مورد استفاده براي اين روش بايد كاملا صاف باشد. در مرحله بعد در انتهاي سايه شاخه يك متري يكي از قلوه سنگ‌ها را قرار دهيد. ريسمان را در انتهاي ديگر چوب جايي كه به زمين فرو رفته است ببنديد. سنگ بزرگتر را به ريسمان گره بزنيد و از اين طريق يك دايره روي خاك ترسيم كنيد. حالا نوبت صبر كردن است. آنقدر صبر كنيد كه هوا رو به تاريكي برود. در طول روز سايه شاخه درخت بلند است هر چه به سمت ظهر مي‌رويد سايه‌ها كوتاهتر مي‌شود و بعد از ظهر روند بلند شدن سايه‌ها باز هم تكرار مي‌شود. وقتي سايه در كوتاهترين حد خود قرار دارد بايد با يكي از قلوه سنگ‌ها در انتهاي سايه شاخه درخت نشانه(ظهر) قرار دهيد. سمتي كه شاخه سايه‌اش كوتاهتر است در نيم كره شمالي زمين، شمال را نشان مي‌دهد. به راحتي مي‌توان جنوب و شرق و غرب را پيدا كنيد. با تقسيم بندي مناطق بدست آمده مي‌توان ساعت درست كرد. اين روش بسيار سريع است و همه چيز را به صورت تقريبي به شما نشان مي‌دهد.
ستاره‌اي از سرزمين سرد
در طول شب مي‌توانيد از طريق ستاره‌ها مسير خود را پيدا كنيد و در عين حال مواظب راه رفتن خود در تاريكي باشيد چرا كه هم ممكن است ليز بخوريد هم اين كه ستاره‌ها را گم كنيد و بي‌جهت دور خود بچرخيد. وقتي در نيم كره شمالي گم شده‌ايد ستاره قطبي اولين چيزي است كه بايد پيدايش كنيد. يكي از ساده‌ترين راه‌هاي پيدا كردن آن، ديدن صورت فلكي دب اكبر(خرس بزرگ) است. آن را به صورت يك ملاقه هم مي‌توان در آسمان يافت. اگر فاصله دو ستاره آخر اين صورت فلكي را 5 برابر كنيد به ستاره قطبي مي‌رسيد. ستاره قطبي خود اولين ستاره صورت فلكي دب اصغر يا خرس كوچك است. در نيم كره جنوبي بايد صورت فلكي صليب جنوبي را پيدا كيند از آنجايي كه من هرگز پايين‌تر از خط استوا نرفته‌ام نمي‌توانم در پيدا كردن آن توضيحي بدهم.
ديجيتال بهتر است يا آنالوگ
راه ديگر استفاده از ساعت مچي آنالوگ است. با استفاده از زمان مي‌توانيد جهت شمال يا جنوب را پيدا كنيد. ساعت را دقيقا روبروي خود نگه داريد. و عقربه ساعت شمار ( عقربه كوچكتر) هماني كه با رنگ قرمز در تصوير نشان داده شده است را به طرف خورشيد نشانه بگيريد. زاويه بين ساعت 12 و يك را به دو قسمت تقسيم كنيد. امتداد اين ميانه جنوب است. اين روش براي زماني خوب است كه در حوالي نيمروز قرار داريد. اين روزها خيلي‌ها ساعت ديجيتال استفاده مي‌كنند. اگر شما هم مثل من ساعت آنالوگ نداريد، روي كاغذ يك ساعت عقربه‌دار نقاشي كنيد و طبق روش بالا عمل كنيد. از روشي كه گفته شد مي‌توان در روز‌هاي ابري هم استفاده كرد. مهم پيدا كردن مكان خورشيد در آسمان است.
قطب نماي سوزني
اگر بخواهيد براي خود قطب‌نما درست كنيد احتياج به يك سوزن نازك و يك ليوان آب داريد. سوزن مي‌تواند روي آب شناور باشد اگر آن را به آرامي روي سطح آب قرار دهيد فقط بايد كمي صبوري به خرج بدهيد. سه راه براي قرار دادن سوزن بر روي آب وجود دارد: سوزن را روي يك تك كاغذ قرار دهيد. چه كاغذ شناور بماند يا فرو برود هيچ مشكلي ايجاد نخواهد شد. اگر كاغذ در آب فرو برود سوزن روي آب شناور مي‌ماند. اگر روي سوزن كمي روغن بماليد كار برايتان آسان‌تر مي‌شود. سوزن را با جنگال هم مي‌توان به آرامي وارد آب كرد طوري كه غرق نشود.
چگونه يك قطب‌نماي سوزني بسازيم
قبل از اين كه سوزن را در آب بيندازيد با مالش دادن آن در یک جهت به آهنربا، چاقو و یا مالیدن آن فقط در یک جهت به پارچه ابریشمی یا پنبه‌ای، سوزنْ مغناطیسی یا قطبی درست كنيد. مانند سوزن قطب‌نما. مثلاً با 30 بار مالش دادن سوزن به آهنربا از طرف خودتان به سمت بیرون، سوزن به اندازه کافی خاصیت آهنربایی پیدا می‌کند. همچنین مالش سر سوزن از پایین به بالا بر پارچه ابریشمی باعث می‌شود که سر سوزن نقطه شمال را نشان دهد). حتی می‌توانید آن را در یک جهت میان موهای سر خود بکشید. توجه کنید که همیشه فقط در یک جهت مالش دهید. حال اگر آن را روی یک چوب پنبه یا پوشال کوچک قرار دهید (سوزن را به چوب‌پنبه چسب بزنید، یا درون آن فرو کنید؛ یا در دو طرف سوزن چوب‌پنبه‌هایی کوچک فرو کنید)، و روی آب (آب راکد یا ظرفی پر از آب) شناور كنيد، مانند یک قطب‌نما عمل می‌کند، و سر سوزن رو به شمال می‌چرخد.
بدون سايه بالا سر
اما اگر سايه‌اي در كار نبود با نشانه‌هايي كه در طبيعت است نيز مي‌توان راه را پيدا كرد. اولين راه در جايي به دردتان خواهد خود كه تعداد زيادي درخت و گياه وجود داشته باشد. شاخه‌هاي درختان بيشتر رو به جنوب كه آفتاب بيشتري دارد رشد مي‌كنند . البته در يك نگاه كلي مي‌توان پي به اين موضوع برد بنابراين درختان را به صورت تكي برانداز نكنيد. خزه‌هايي كه روي تنه درختان رشد مي‌كند بيشتر گرايش به سمت شمالي درخت دارند تا سمت جنوب آن؛ پس سمت شمالي درخت رطوبت بيشتري دارد. اگر با تنه برديده يك درخت مواجه شديد به خط‌هاي درون تنه توجه كنيد. سمت جنوب درخت كه بيشتر از آفتاب بهره‌مند است، بيشتر رشد مي‌كند. در بهار برف سمت جنوبي كوه‌ها زود‌تر از سمت شمالي آنها آب مي‌شود. همچنين گياهاني كه سمت جنوبي كوهستان رشد مي‌كنند از گياهان سمت شمال ساقه‌هاي كلفت‌تري دارند. ميوه‌هاي سمت شمال ديرتر از سمت جنوب كوهستان مي‌رسند. نشانه‌هاي موجود در طبيعت به تنهايي نبايد مورد استفاده قرار گيرد چرا كه اين نشانه‌‌ها با عوامل دیگر مثل باد تغيير مي‌كند. حيوانات هم مي‌توانند در يافتن شمال و جنوب به ما كمك كنند. مثلا مورچه‌‌ها خاك لانه‌هايشان را در سمت جنوبي لانه مي‌ريزند تا شايد بعد از ظهر‌ها از سايه آن تل خاك استفاده كنند و سنجاب و داركوب لانه‌هايشان را در سمت شرقي درخت مي‌سازند
منابع :
http://www2.hamshahri.net
http://mojepishro.net/
http://www emdadgar.ir
/س
