مطالعه موفق با تمركز(قسمت هفتم)

پرورش دقت و حواس پنج گانه

آستانه ي درك حواس پنج گانه، حداقل انرژي‌هايي هستند كه مي‌توانند يكي از حواس پنج گانه شما را تحريك كنند و اگر اين انرژي كمي كم‌تر تحريك شود، حواس ما قادر به درك آن نخواهند بود. براي پرورش حواس پنج گانه به جز حس بينايي، بايد خود را به آستانه ها نزديك كنيم.
ما معمولاً حواس خود را تنبل مي كنيم و براي درك محركها، انرژي فراواني را از محرك طلب مي كنيم تا آن را آسان‌تر درك كنيم.
وقتي خود را به آستانه درك نزديك مي كنيد، عملاً دقت حواس پنج گانه را در خود افزايش مي‌دهيد و با بيشتر كار كشيدن از آنها، درك انرژيهاي كمتر محركها را در خود پرورش مي دهيد.

پرورش حس شنوايي

شما وقتي به تماشاي تلويزيون مشغول هستيد، معمولاً صداي آن را تا حدي بلند مي كنيد كه بتوانيد صدا را بدون صرف انرژي فراوان و به راحتي بشنويد. حتي غالباً شما صداي تلويزيون را بيش از حد لازم زياد مي كنيد. گوشي كه مدام عادت مي كند صدا را بدون صرف انرژي و با آسودگي فراوان و خود به خود بشنود، عملاً تنبل، كم دقت و بي تمركز مي شود. ما در حالي از حس شنوايي خود كمتر كار مي كشيم كه قادر است صداي تيك تاك يك ساعت معمولي را از فاصله ي شش متري در يك اتاق ساكت بشنود. براي پرورش حس شنيداري و افزايش قدرت تمركز در شنيدن، بايد خود را حتي الامكان به اين آستانه نزديك كنيد و از آن كار بكشيد.

تمرينات مؤثر

راديو را روشن كنيد و صداي آن را مانند وقتي كه به طور معمولي به راديو گوش مي دهيد باز كنيد و به آن گوش دهيد. بعد از سي ثانيه صدا را كمي كمتر كنيد و حالا مجدداً گوش دهيد. شنيدن خوب، اكنون مستلزم دقت بيشتر است. حدود يك دقيقه با دقت گوش كنيد. سپس مجدداً صدا را كم كنيد و با دقت بيشتر گوش كنيد. همين طور آن قدر صدا را كم كنيد تا به جايي برسيد كه اگر كسي با پاي برهنه روي فرش راه برود، شنيدن براي شما غير ممكن شود و دقايقي را به زحمت بشنويد.
با اين كار، سلولهايي را كه قبل از اين، براي شنيدن تنبل كرده بوديد، به تحرك و فعاليت وا مي داريد و حس شنيداري خود را تقويت مي كنيد. اين تمرين را با هر صوت ديگري مي توانيد انجام دهيد. مثلاً مي توانيد به صداي تيك تاك ساعت از فاصله اي كه شنيدنش سخت است، گوش كنيد. تمام دقت خود را به جذب اين اصوات واداريد. در بعضي از تمرينهاي تمركز، از دقت و آگاهي روي تيك تاك ساعت براي پرورش تمركز استفاده مي شود. همچون وقتي كه شما براي بهبود تمركز به صداي دم و بازدم تنفس خود فكر مي كرديد. توجه داشته باشيد كه اين تمرينها را بايد هميشه انجام دهيد و لحظه لحظه زندگي تان را نوعي تمركز شنيداري كنيد. سعي كنيد اولاً خودتان را عادت دهيد كه به صداي آهسته ديگران توجه كنيد. به تلويزيون با صداي كمتري گوش كنيد و در يك كلام با انرژي كمتر و زحمت بيشتري سلولهاي شنوايي خود را به فعاليت واداريد و به آستانه ها نزديك شويد. پس از مدتي خودتان مي بينيد كه هم قدرت شنوايي شما افزايش يافته است و هم تمركز حواستان بهبود يافته است.

پرورش حس بويايي

دوست شما به شما گلي مي دهد و از شما مي خواهد بوي خوش آن را استشمام كنيد. شما غالباً گل را به بيني خود مي چسبانيد و يك نفس عميق مي كشيد. يعني باز هم انرژي فراواني را طلب كرديد تا با زحمت كمتري گل را بو كنيد. آستانه بويايي شما تا اين حد قوي است كه قادريد قطره عطري را كه در يك اتاق شش متر مكعبي پخش شده است، استشمام كنيد.
بايد خودتان را به اين آستانه نزديك كنيد و تنبلي را از خود دور كنيد. از اين پس اگر قرار شد كه غذايي را بو كنيد يا بوي گل يا هر چيز ديگري را استشمام كنيد، فاصله بيشتري نسبت به محرك بگيريد و بخواهيد كه آن را بو كنيد. مثلاً گل را حداقل در فاصله نيم متري خود قرار دهيد و تلاش كنيد كه بوي آن را حس كنيد. براي تشخيص بوي غذا، سرتان را تا گردن در قابلمه فرو نكنيد، بلكه از فاصله بيشتري نسبت به قابلمه، سعي كنيد بوي آن را احساس كنيد. حس بويايي خود را به تلاش واداريد و آن را فعال كنيد.

پرورش حس چشايي

صبح ها كه قرار است چاي خود را شيرين كنيد، آن قدر در آن شكر مي ريزيد كه به راحتي و بدون هيچ زحمتي تمام سلولهاي بخش شيريني زبان شما، شيريني آن را درك كنند. مزه هاي فوق العاده قوي، سلولهاي چشايي را ضعيف و تنبل مي كنند چرا كه هميشه با انرژي زياد، حس چشايي شما را تحريك مي كنند. قدرت واقعي حس چشايي شما تا حدي است كه مزه شيريني يك قاشق چايخوري شكر حل شده در دو گالن آب را حس كنيد. اما ما در حس چشايي، خيلي بي دقت و كم توجه هستيم. تا آن حد كه وقتي از شما مي پرسند: غذا خيلي شور است؟ شما براي پاسخ گفتن، تازه مزه مزه مي كنيد. يعني تا الآن كه مشغول خوردن بوديد، كاملاً نسبت به درك مزه و طعم آن بي توجه بوده ايد.
از اين پس كه غذا مي خوريد، سعي كنيد مزه تمامي اجزاي آن را حس و درك كنيد و كاملاً اين اجزا را با حس چشايي خود از هم تشخيص دهيد و با اين روش حس چشايي خود را پرورش دهيد.
همين كار را مي توانستيد براي پرورش حس شنوايي خود هم انجام دهيد، مثلاً وقتي به شنيدن موسيقي تركيبي چند ساز مشغول هستيد، صداها را ازهم مجزا كنيد و آنها را كاملاً از هم تشخيص دهيد.

پرورش حس بساوايي

توان حس لامسه شما به حدي است كه افتادن بال مگسي را كه در فاصله يك سانتي متري گونه شماست، حس كنيد. اما شما آن قدر در زندگي روزمره خود نسبت به محركهايي كه با پوست تنتان تماس پيدا مي كنند، بي توجه و بي اعتناييد كه حس بساوايي شما خيلي تنبل و ضعيف شده است. همين الآن لباسي را كه بر تن داريد حس كنيد. حس كنيد كه با چه قسمتهايي از تن شما بيشتر تماس دارد. نرمي و زبري لباس را در هر نقطه اي حس كنيد. كفشي كه به پا داريد، عينكي را كه احياناً به چشم داريد، ساعتي را كه به دست داريد و . .
همين طور اگر در فضاي بيرون هستيد، نسيمي كه تن شما را نوازش مي كند حس كنيد. اگر چه اين توانايي مثبت حس لامسه است كه بعد از مدتي وجود عينك را روي صورت حس نمي كند، شما در طول روز براي پرورش حس بساوايي و جلوگيري از تضعيف آن، به طور آگاهانه و فعال آن را به خاطر بياوريد و حس كنيد.

پرورش حس بينايي

پرورش حس بينايي تا حدي با پرورش حواس ديگر متفاوت است. ما براي پرورش حواس ديگر به آستانه ها نزديك مي شويم و سعي مي كنيم با انرژي كمتري محركها را حس كنيم اما براي پرورش حس بينايي مطلقاً چنين كاري نمي كنيم. مثلاً نور تلويزيون يا نور اتاق مطالعه را كم نمي كنيم تا بخواهيم به زحمت ببينيم، چرا كه اين كار براي سلولهاي بينايي آزار دهنده است.
براي تقويت حس بينايي، ما به مشاهده دقيق اجزايي مي پردازيم كه در وضعيتهاي معمولي به آنها توجهي نداريم. مثلاً دست خود را در نور كافي ببينيد. خطوط، برآمدگيها، چروكها، فرم قرار گرفتن ناخن، شكل ناخنها و حد فاصل بين انگشت و ناخن را با دقت نگاه كنيد. پنجره را باز كنيد و اولين تصويري را كه از منظره بيرون به چشمتان مي آيد، اين بار با دقت بسيار بيشتري ببينيد.
شايد شما بارها اين تصوير را ديده باشيد اما هيچ وقت، اين طور در جزييات تصوير دقيق نبوده ايد.

شگفتي‌ها

هر كسي بر حسب اين كه چه شغلي دارد و از كدام حس خود بيشتر و بهتراستفاده مي كند، در يك حس به خصوص، توانايي دقت و تمركز حواسي فوق العاده مي يابد. كارآگاهها و پليسهاي دايره جنايي كه براي بررسي صحنه قتل، دزدي و جنايت، مجبورند بر جزييات تصاوير خيلي دقيق باشند، در اين زمينه توانايي بيشتري نسبت به افراد معمولي پيدا مي كنند.
جزيياتي كه از آنها به عنوان "سر نخ" ياد مي شود، در ديد كلي همه افراد قرار مي گيرد؛ اما تنها آنها هستند كه به اين جزييات توجه مي كنند و كارآگاهي حرفه اي تلقي مي شوند.
پارچه فروشها و بزازها، همه شغلشان حس لامسه است. به همين خاطر حس بساوايي در آنها خيلي قوي است و آنها مي توانند به راحتي با چشم بسته و فقط با لمس گذرا، جنس و نوع پارچه را حدس بزنند. عطر فروشهاي حرفه اي هم به خاطر تمرين دادن حس بويايي در شغل خود، خيلي راحت مي توانند نوع عطرها را با بوييدن از همديگر تشخيص دهند و حتي با حضور در يك مهماني و حتي بدون نزديك شدن بيش از حد به افراد بگويند هر كس از چه عطر يا ادوكلني استفاده كرده است. شايد تصور كنيد الآن مي خواهيم در مورد پرورش حس شنوايي، مثالي از نوازندگان و موسيقيدان ها بزنيم. ابداً چنين نيست. موسيقيدان ها حس شنوايي خوبي ندارند به خاطر اين كه هميشه در سر و صداي زياد و انرژيهاي تحريك كننده فراوان به سر مي برند. بتهوون مثال زنده اين موضوع است كه به هنگام نواختن سمفوني نهم خود كاملاً ناشنوا بود.
اما كساني كه به عيب يابي دستگاههاي الكتروني (از طريق تشخيص تغيير صداهاي ملايم) مشغول هستند و يا كساني كه در منزلشان خيلي آرام و ملايم با هم صحبت مي كنند، نسبت به افراد معمولي تمركز شنوايي بيشتري دارند. آشپزهاي حرفه اي هم در حس چشايي سر آمدند. آنها مي توانند با چشيدن كمي از غذا، تفاوت نوع چاشنيهاي به كار رفته در هر غذا و حتي مقدار آنها را حدس بزنند. در محيط خانه شما، مادر، خواهر و يا همسر شما از اين توانايي بيشتر برخوردار هستند.

تمركز و حواس پنج گانه

البته پرورش تمام اين حواس به پرورش دقت و تمركز شما مي انجامد اما آنچه بيش از همه به آن نياز داريد و در كتابهاي مربوط به تمركز بيشتر توصيه مي شود، تمركز ديداري و شنيداري است كه خيره شدن به نقطه سياه، شعله شمع و يا دواير متحد المركز براي پرورش تمركز ديداري شما و تمركز بر صداي نفس كشيدن، عمدتاً براي تمركز شنيداري شما توصيه مي شود.
اگر شما قصد داريد كه مطالعه اين كتاب را ادامه دهيد و براي تمركز حواس در مطالعه كوشش مي كنيد، بيشتر بر تمرينهاي تمركز ديداري و شنيداري تكيه كنيد و تمرينات آن را انجام دهيد.
نكته ديگري كه مهم است، اين است كه تمرينات پرورش حواس پنج گانه را بايد در طول روز، بخشي از زندگي خود كنيد و به منظره ها، تصويرها، صداها، مزه ها، بوها و تماسهاي خود بيشتر توجه كنيد.
درلابلاي فعاليت هاي روزانه كه در حين تمركز به سر مي بريد و غالباً فعاليتي را بدون تمركز ويژه انجام مي دهيد، گهگاه روي جزييات آن وضعيت، متمركز شويد.
منبع: شبكه‌ي آموزش
/خ