سلطه داروین و فریدمن در دنیای ابر شرکت ها
نويسنده: بیل ویلرز (1)
چکیده:
امروزه دیدگاه طرفداران نظریه داروین در مورد بقای قدرتمندترین گونه ها، همان گونه که در طبیعت قابل مشاهده است. در ساختارهای اجتماعی انسان نیز قابل شناسایی است. در اینجا این سؤال به وجود می آید که منظور، کدام نوع قدرت است ؟ در حالی که در دنیای طبیعی، توانایی یک موجود در رقابت و مبارزه جهت دستیابی به غذا، آشیانه و یا جفت را می توان به عنوان عوامل قدرتمندی برشمرد؛ اما در جوامع انسانی، این موضوع از ساختاری تا ساختاری دیگر، با هم متفاوت خواهد بود. هرم قدرت مؤسسات نظامی و ابرشرکت های مدرن، مدلی کامل جهت انتخاب گونه های مورد نیاز، جهت دستیابی به اهداف گروهی است. اگر شخصی مثلثی را به عنوان هرم قدرت در نظر بگیرد، قاعده آن، نشان دهنده استخدام های جدید از سربازان ( به عنوان مثال، در نیروی نظامی ) خواهد بود. همچنین فرماندهان ارشد، قله آن را تصاحب می نمایند. لذا موفقیت جنبش های روبه بالا در طبقات هرم، وابسته به موفقیت افراد در نشان دادن توانایی هایشان در دستیابی به هدف سیستم و یا پیروزی در جنگ خواهد بود.
در بخش پایین هرم ابرشرکت ها، کارکنان دون پایه و کارگران تازه استخدام شده قرار دارند که در تلاش برای ورود به حوزه مدیران میانی و جلب رضایت رهبران عالی رتبه سازمان به فعالیت می پردازند. هدف ابرشرکت ها، افزایش سودآوری است و هر عامل رقیب و یا مؤثر بر آن شرکت، باید تعدیل و کنترل شود. به دنبال فعالیت های مرتبط با ارتقا در سازمان های بزرگ تجاری، افرادی که ارزش هایی متضاد و یا غیر همسو با اهداف اساسی آن شرکت دارند، اصولا طرد شده و یا کنار گذاشته می شوند.
امروزه سودآوری به عنوان محور اقدامات ابرشرکت ها چنان تثبیت و پابرجا شده است که تئوری برجسته و نامدار دنیای ابرشرکت ها و آخرین اقتصاددان مکتب بازار آزاد، میلتون فریدمن اعلام نموده که هر یک از مدیران ابرشرکت هایی که در دستیابی به حداکثر سودآوری ناموفق بوده اند، باید مورد تعقیب قضایی و محاکمه از سوی سهام دارانشان قرار گیرند. فلسفه فکری فریدمن چنان در سطح جامعه ما پذیرفته شده است که آلن گرین اسپن که ریاست بانک مرکزی آمریکا در سال های پیشین را بر عهده داشت، اعلام نموده است که فریدمن قادر بوده « جهت گیری تمدن ما را از لحاظ مادی تغییر دهد ». البته جورج بوش هم همراهی خود را با این اندیشه اعلام نمود؛ چرا که در یکی از سخنرانی های خویش چنین گفته بود: « فریدمن آمریکا را تغییر داد و اندیشه هایش در حال تغییر دادن دنیای امروز ما است. » در حالی که موفقیت عمومی اندیشه های یک استاد برجسته داتشگاهی چندان تعجب آور نیست. اما فارغ از نیات خوب آقای فریدمن، این الگوها نمی توانند همان طور که در دنیای ابرشرکت ها موفق بوده اند. در جوامع انسانی نیز مورد پذیرش و اجرا قرار گیرند. هر چند امروزه نام های مدیران ابرشرکت هایی نظیر « کنت لی »، « برنی ابرس »، « دنیس کوزلوسکی »، « جفری اسکیلینگ » و غیره برای مردم ما همانند نام های ستارگان موسیقی راک، آشنا و شناخته شده است.
دو شاخصه ابرشرکت های مدرن، به سلطع آنها بر جامعه کمک می نمایند. یکی از آنها به این موضوع باز می گردد که ابرشرکت ها قادر بوده اند شخصیت های حقوقی خود را در هر شرایطی حفظ نمایند. اگر این امر را بپذیریم، درخواهیم یافت که امروزه یک ابرشرکت چند ملیتی غول پیکر، بسیار پرقدرت تر از بسیاری از کشورهای ماست؛ با توجه به اینکه هر یک از این ابرشرکت ها دارای یک شخصیت حقیقی در دادگاه های آمریکا نیز می باشند. شهروندی همانند شما و یا من، که در برابر شخصیت یک ابرشرکت در سیستم حقوقی ایالات متحده می ایستد، باید با بخش حقوقی چند میلیون دلاری چنین ابرشرکتی به مقابله برخیزد؛ هر چند شکست چنین رویارویی هایی از پیش قابل پیش بینی خواهد بود.
البته اوضاع برای همیشه این طور نخواهد ماند. چرا که روزی مردم دنیا در برابر عملکرد غیر اخلاقی این سازمان های چند ملیتی به مقابله خواهند پرداخت. چرا که ممکن است، مدیران آنها برای دستیابی به سود بیشتر، به هر اقدامی دست بزنند، آیا همانند نظریه داروین، تحقق این امر قابل پیش بینی است ؟ پس طبیعت انتخابی سیستم، چگونه باید درک شود ؟ برای یک لحظه در نظر بگیرید که چگونه شما استراتژی های فرارویتان را در صورت قرار گرفتن در رأس یک شرکت دارای عملکرد غیراخلاقی که به دنبال رشد و سود بیشتر است، انتخاب خواهید نمود: آیا شما در یک بازار آزاد فعالیت نمی کنید که بزرگ راهی بدون تابلوی توقف جهت منافع شما است ؟ و آیا شما از منابع مالی غیر قابل تصور، فیلتر های دولتی، منابع فکری، مشاوران و لابی گران مدیریت کلان و یا همپایان سیاسی، جهت سودآوری بیشتر بهره نخواهید گرفت ؟ و آیا از منابع خصوصی خویش، با عدم شفافیت و فقدان پاسخگویی، بهره نخواهید برد ؟ و آیا شما با خریداری مدیران روزنامه ها و شبکه های اطلاع رسانی، بر جریان توزیع اطلاعات و جهت دهی آنها، کنترل نخواهید داشت ؟
آقای روسل موخیبر از اعضای « مؤسسه گزارشگران جرایم ابرشرکت ها » وب سایتی را تدارک دیده که در آن، لیستی از جرایم و سوء استفاده های ابرشرکت ها را در دهه پایانی قرن بیستم برشمرده است. آنچه در این میان بیش از هر چیزی قابل تأمل است، این حقیقت می باشد که بسیاری از این ابرشرکت ها برای ما بسیار آشنا هستند. در این لیست، شرکت « جنرال الکتریک » قرار دارد که حامی مالی اخبار شبانگاهی شبکه NBC است. همچنین نام شرکت « آرچر دانیل میدلند » که برنامه « اخبار لهدر » را در تلویزیون ملی ما پشتیبانی مالی می کند و یکصد میلیون دلار نیز به دلیل دستکاری قیمت ها جریمه شده است، قرار دارد. همچنین نام ابرشرکت « لوینیر یانا پاسیفیک » را هم باید به این لیست بلند بالا بیافزاییم که در نابودی جنگل های ما نقشی مهم داشته است. اما این شرایط با طبیعت ما چه رابطه ای دارد ؟ البته اشخاصی نظیر فریدمن هیچ گاه در این مورد دغدغه ای نداشته اند. چرا که نظریه های آنان با جهان طبیعت بی ارتباط بوده است؛ گویی که آنان در مورد جهانی ساخته شده از مواد پلاستیکی به نظریه پردازی می پردازند. در سیستمی که بر مبنای حکومت بازار طراحی و سازمان دهی شده است و سودآوری، رهبری آن را بر عهده دارد، همه ظرفیت طبیعت ما در خدمت سودآوری قرار می گیرد و درختان جنگل های باستانی توسط دست نامریی بازار به سادگی به زمین هایی عریان و تهی از حیات بدل خواهد شد. هر چند این وضعیت به از بین رفتن حیات و نابودی کره خاکی ما منجر گردد. به همین دلیل نیز ما تمرکز اقدامات خویش را بر مبارزه با این وضعیت قرار داده ایم، چرا که هرم قدرت ابرشرکت ها امروزه به مدلی قابل تعمیم برای همه دنیا درآمده است و مردم جهان ما را در سایه پیشرفت خود، به شدت تحت فشار قرار داده اند. به همین دلیل هم برای رهایی از این کابوس باید کاری کرد.
برگرفته از کتاب سیاحت غرب
پی نوشت ها:
1. Bill Willers : استاد زیست شناسی دانشگاه ویسکانیس، وی سردبیری دو نشریه « به صدای طبیعت گوش کنید » و « زمین های غیرمدیریت شده » را بر عهده دارد.
/س
