انجماداسپرم،کاربردوروش انجام آن درماهيان

مقدمه:

در زمينه انجماد گامت ها و جنين های موجودات آبزی کار نسبتا کمتری در مقايسه با جانوران و گياهان خشکی زی انجام شده است. با اينکه اسپرم با موفقيت در برخی از ماهيان انجماد يافته با اين وجود کاربرد آن در مزارع خيلی محدود می باشد. اما موفقيت کمی در زمينه انجماد لاروها و جنين ها در صدفها بدست آمده است. همچنين انجماد تخمک و جنين ماهيان زياد موفق نبوده است زيرا تخمک و جنين ماهيان نسبتا بزرگ است و ميزان زيادی زرده دارد که با لايه کوريونی نسبتا ضخيم پوشيده شده است و سرد کردن در طول فرايند انجماد در گونه های بزرگ و متراکم حاصل نمی شود اما انجماد در سلول های حاوی زرده کمتر و کوچکتر موفق تر است.
انجماد اسپرم بخوبی در بسياری از گونه های ماهيان اما فقط در تعداد محدودی از صدفها سالها پيش انجام شده است. هنوز مطالعات کمتری در جنين ماهيان و صدفها انجام شده است و مطالعات، بيشتر برروی گونه هايی باارزش تجاری و در معرض خطر انقراض صورت گرفته است . بيشتر فعاليت انجماد برروی اسپرم می باشد و علت آن شرايط ساختاری و فيزيولوژيکی پيچيده تر تخمک نسبت به اسپرم می باشد و ما در اين مقاله بيشتر بر روی روشهای انجماد اسپرم توضيح می دهيم.
در مجموع اهداف انجماد اسپرم به اين شرح است:
الف)کمک به جلوگيری ار انقراض نسل گونه های در معرض خطر
ب) کمک به تکثير گونه هائی که در شرايط طبيعی، همزمانی رسيدگی جنسی در آنها کمتر ديده می شود
ج) کمک به در اختيار بودن اسپرم برای تمام طول سال
د) کاهش اثرات استرس حمل و نقل بر مولدين نر و در نتيجه جلوگيری از کاهش کارآئی اسپرم در نتيجه اين حمل و نقل
ه) و هدف مهم تر، تهيه بانک اسپرم بصورت بانک ژنی برای نگهداری اسپرم ها حتی پس از مرگ جانور. اين روش همچنين بعنوان راهکاری موثر برای ذخيره اسپرم گونه های در معرض خطر مثلا با شيوع بيماری ناگهانی و در نتيجه از بين رفتن گونه و يا با هر گونه از بی نظمی های معمول و يا حوادث ناگهانی مثل نشت نفت و روغن می باشد که يک منبع پايدار از اسپرم را تهيه می کند
و) همچنين جلوگيری از تلاقی خويشاوندی و ايجاد تنوع زيستی
اما بايد دانست که بيشتر انجماد اسپرم، برای تک جنسی ها و مولدين استفاده می شود .
بسياری از سلول های منجمد شده در دماهای بالای80 - درجه برای مدت زمان طولانی پايدار نيستند و پايداری سلولها برای مدت زمان طولانی نياز به ذخيره آنها در دماهای زير 130- درجه دارد تا از بقاء آنها اطمينان حاصل گردد.

روشهاي انجماد اسپرم:

روشهای انجماد اسپرم به 2 صورت می باشد:
روشهای کوتاه مدت در انجماد اسپرم به روش های زير ميسر می باشد:
1) نگهداری در يخچال های معمولی (معمولا دمای 4 درجه سانتی گراد) تا 70 ساعت
2) استفاده از تغيير فشار اسمزی مثلا با قرار دادن اسپرم در محلول های نمکی
3) استفاده از محلول مشتمل بر پتاسيم
4) پائين آوردن درجه حرارت و سرد کردن البته ضمن استفاده از اکسيژن
5) کاربرد آنتی بيوتيک ها
6) استفاده از محلول های رقيق کننده ای مانند مخلوط اوره و کلرور سديم
که اين روش ها در واقع تحرک اسپرم ها را محدود می سازد.
_ روش بلند مدت در انجماد اسپرم:
در اين روش می توان اسپرم ها را حتی تا 2 سال هم نگهداری کرد. روش کار به اين شکل است که ابتدا اسپرم ها را با محيط های مختلف رقيق کننده چون دی متيل سولفوکسايد((DMSO مخلوط کرده که اين مواد بعنوان مواد محافظ سرما در ازت مايع عمل می کنند و سبب انجماد سريع اسپرم ها می گردد و در نهايت اين اسپرم های منجمد را در ازت مايع با دمای 196- درجه سانتی گراد بطور سالم نگهداری می کنند. لازم به ذکر است که در مورد محافظ سرمائی، مسموميت کم و قابليت حل شدگی بالا حائز اهميت است در صورت مسموميت اين محافظ ها، مرگ و مير در گامت ها بعد از انجماد زدائی اتفاق می افتد.
اما سرد کردن با نيتروژن مايع برای انجماد جنين روش قابل اعتمادی نمی باشد. و اين روش را در زمينه انجماد اسپرم بايد برای تمام انواع گونه ها آزمايش کرد زيرا گونه ها شامل انواع مختلفی از سلولها هستند که اين سلول ها، گونه ها را با هم متفاوت می سازد پس انجماد آنها با هم متفاوت است.
بايد عنوان کرد که صدمات زيادی هم در ارتباط با انجماد و انجمادزدائی می تواند صورت بگيرد و بسياری از اين صدمات در محدوده دمائی 0 تا 40- درجه اتفاق می افتد و دليل اين صدمات برداشت حرارت و ايجاد شوک سرمائی و تشکيل کريستال يخی و نيز بکار بردن محافظ های سرمائی در سلول ها و سميت آنها و همچنين نوسان pH که در نتيجه انجماد و يا اضافه کردن محافظ های سرمائی اتفاق می افتد که بايد به اين مساله توجه کافی داشت و تا حد ممکن از اين صدمات به روش های مختلف جلوگيری کرد.
اما هنگام استفاده از اين اسپرم های منجمد شده با استفاده از قرار دادن ظروف محتوی آنها در آب تقريبا گرم در مدت زمانی کوتاه اين اسپرم ها را ذوب کرده و در زمان ذوب شدن اين اسپرم ها هيچ حرکتی ندارند و فرقی با اسپرم تازه ندارند و بايد سريع استفاده شوند.
اين خلاصه ای از روشهای انجماد اسپرم می باشد که هنوز هم به مطالعات زيادی در اين زمينه نياز می باشد و اعتقاد بر اين است که با انجام اصلاحات لازم در اين تکنيک ها می توان ميزان بقاء را در اين سلولها بميزان بيشتری افزايش داد.
منبع: www.forum.p30world.com
/خ