خواص و کاربرد زنيان

ميوه نوعي گياه است كه به فارسي «زنيان» و گياه آن دركتب طب سنتي با نامهاي«انيسون بري» و«كمون حبشي»آورده شده و به فرانسويAmmi به انگليسي Ammiميوه آن را گويند.گياهي است از خانواده Umbellifereraeنام علمي آن Trachyspermum ammi l. spragueو مترادف آن carum copticum l. Benth در برخي مدارك aromaticum L از طرف گياه شناسان مختلف در زمانهاي متفاوت نامگذاري شده است.اين گياه را در بلوچستان با نام هندي آن «اجوان»و همچنين «اسپر كاي»مي شناسند.توجه شود در برخي مدارك طب سنتي براي گياه باديان رومي نيز نام زنيان را مي برند كه با زنيان كه دراين بخش بحث مي شود متفاوت است.

مشخصات

گياه اجوان يكساله است،بلندي آن كمي از زيره سياه بيشتر و در حدود يك متر ولي از نظر شكل برگ و رنگ گل شبيه زيره سياه است.ساقه آن پرشاخه است.برگهاي آن بريده بريده و نخي شكل مي باشد.گلهاي آن كوچك سفيد است.ميوه گياه كه زنيان ناميده مي شود كوچك ،تخم مغري شكل به رنگ زرد تيره مي باشد و در سطح ميوه 5 خط طولي نازك به رنگ زرد روشن وجود دراد .معطر و بوي عطر تيمول از آن اسشمام مي شود.ميوه وريشه آن در طب سنتي مورد توجه مي باشد.اين گياه بيشتر در مزارع غلات و در پرچينها در نواحي مختلف اروپاي مركزي ،در آسيا در هندوستان ،ايران در مناطق شرقي بلوجستان در هوديان و چاه قنبر مي رويد و نام محلي آن «اجوان»و «اسپر كاي»مي باشد.

تركيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيميايي زنيان (ميوه گياه)داراي 6-4 درصد برحسب مناطق رويش ،اسانس روغني فرار است كه در حدود 55-45 درصد ان را تيمول تشكيل مي دهد.[G.I.M.P]تيمول اسانس معطر آزربه و سي سنبر است كه در آن بخشها مشخصات و فرمول شيميايي آن به تفصيل آمده است.ماده اي است ضد عفوني كننده قوي و معروف در طب سنتي ،به علاوه در اسانس زنيان 20-15 درصد سيمن و بقيه آن آلفا-پي نن ،ديپانتنو... است.

خواص و كاربرد

زنيان يا تخم گياه از نظر طبيعت مانند زيره ها گرم و خشك است واز نظر خواص ضد اسپاسم ،تونيك ،محرك و بادشكن است و معمولا در تهيه مشمعهايي كه بريا تسكين درد به كار مي رود داخل مي شود.له كرده و كوبيده آن به عنوان داروي استعمال داخلي براي رفع بيماري هاي معده و كبد و ناراحتي گلو و سرفه و روماتيسم تجويز مي شود.زنيان منبع بسيار غني از تيمول ضد عفوني كننده مكعروف است . در هندوستان از زنيان به عنوان ضد عفوني كننده و براي تقويت معده و همچنين به عناون بادشكن و تونيك و براي قطع اسهال و رفع سو هاضمه و دردهاي حاد شكم يا قولنج و معالجه سو تجويز مي شود.ازريشه گياه نيز به عناون مدر و بادشكن به صورت دم كرده مصرف مي شود.مقدار خوراك ان درم صرف داخلي مانند زيره سياه و كمي كمتر ازآن است.بايد توجه شود كه اشخاص گرم مزاج يا از آن استفاده نكنند ويا درموارد لزوم به مقدار كم و توام با گياهان دارويي سرد ميل كنند.
دو گونه ديگر جنس Ammi در ايران مي رويند كه از نظر دارويي در طب سنتي مورد توجه هستند كه به طور مختصر ذكر مي شود.
منبع: www.taamasrar.com
/خ