كودكان و پول تو جيبي
نویسنده : غلامرضا آتش دامن
در خانواده‌هاي امروزي، پول تو جيبي كودك را ـ همچون پوشاك و غذا ـ تأمين مي‌كنند، چرا كه او عضوي از خانواده است. خرجي يا پول تو جيبي كودك پاداشي براي رفتار خوب يا حق‌الزحمه‌اي براي كارهاي روزانه نيست. پول تو جيبي يك وسيله آموزشي و تربيتي است كه هدفي مشخص دارد. اينكه از طريق حق انتخاب و مسئوليت‌هاي محول شده به كودك ياد بدهيم كه چگونه از پولش استفاده كند و او را در تجربه‌اندوزي ياري كنيم از اين رو، بيش از اندازه نظارت كردن بر پول توجيبي كودك هدف اصلي از اين وسيله‌ي تربيتي را خنثي مي‌كند.
آنچه كه بايد انجام شود اين است كه مخارج كودك را برآورد كنيم و براساس آن به كودك پول توجيبي بدهيم. مسلماً كودك بزرگتر كه مي‌شود. مخارج و مسئوليت‌هاي او نيز افزايش مي‌يابد پس مقدار پول توجيبي او نيز زيادتر شود مثلاً هزينه‌هاي مربوط به پوشاك و پذيرايي از دوستان و همكلاسان، به فهرست مخارج كودك افزوده خواهد شد. مي‌توان انتظار داشت كه كودك از مقدار پول توجيبي خود استفاده ناصحيح بكند. برخي از كودكان برنامه صحيحي براي استفاده از پول توجيبي خود ندارند و مبلغ زيادي از آن را خيلي زود خرج مي‌كنند. براي اينكه به راه‌حل‌هايي دست يابيم كه هم مورد قبول والدين باشد و هم مورد قبول كودك، بايد به شيوه‌اي تجاري درباره‌ي استفاده صحيح از پول با كودك گفتگو كنيم.
در مواردي كه پول توجيبي زود به زود خرج مي‌شود، شايد ضروري باشد كه مقدار پول توجيبي را به چند بخش تقسيم كنيم و هر هفته دو يا سه بخش را به او بدهيم. در ضمن، نبايد از پول توجيبي به عنوان وسيله‌اي براي وارد آوردن فشار بر كودك و واداشتن او به اطاعت استفاده كنيم. در مواقعي كه عصباني مي‌شويم، نبايد از دادن پول توجيبي به كودك امتناع ورزيم. همين طور، در مواقعي كه خلق و خوي خوشي داريم و عصباني نيستيم. نبايد به دلخواه خود خرجي او را افزايش دهيم. پول تو جيبي متعادل و خوب چيست؟ هيچ پاسخ جامعي براي اين سئوال وجود ندارد. پول تو جيبي كودك مي‌بايست معادل با بودجه‌ي ما باشد. نبايستي بخاطر معيار همسايه‌ها، خود را دچار مشكل كنيم و بيشتر از آنچه كه در توانمان هست به كودك پول تو جيبي بدهيم اگر كودك اعتراض مي‌كند، مي‌توانيم با همدردي و به طور صحيح به او چنين بگوييم. «دلمان مي‌خواهد پول تو جيبي بيشتري به تو بدهيم ولي بودجه‌مان محدود است). اين طرز برخورد بهتر از اين است كه كودك را متقاعد كنيم به اينكه او واقعاً به پول بيشتري احتياج ندارد.
پول همچون قدرت، مي‌تواند به دست يك فرد ناآزموده و بي‌تجربه مورد سوءاستفاده قرار گيرد. پول تو جيبي نبايد بيشتر از ظرفيت و توان كودك باشد، به طوري كه كودك نتواند آن را تنظيم كند. بهتر است كه دادن پول تو جيبي به كودك را به مقدار كم شروع كنيم تا از عهده تنظيم آن برآئيم. نه اينكه با در نظر گرفتن مقادير زياد، كنترل از دستمان خارج شود و نتوانيم مقدار پول توجيبي را تنظيم كنيم. وقتي كودك مدرسه رفتن را شروع مي‌كند و ياد مي‌گيرد كه چطور پول بشمارد و پول عوض كند، مي‌توان خرجي دادن به كودك را شروع كرد.
موردي هست كه در مورد پول تو جيبي ضروري به شمار مي‌آيد مقدار اندكي از پول توجيبي كه پس از تأمين مخارج ثابت كودك باقي مي‌ماند بايستي به كودك تعلق داشته باشد تا او اگر دلش خواست آن را پس‌انداز كند يا با خرج كردن آن پز بدهد. آنچه در اين راستا اهميت دارد راهنمايي مطلوب ما بزرگترها به كودكان است. راهنمايي، كودك را ياري مي‌دهد تا دريابد كه كيست؟ چگونه رفتار كند؟ انتظارهاي ديگران از او چيست؟ و در نهايت با شناخت خود و محيط بتواند براي تأمين نيازهاي فردي و اجتماعي خود تصميمات مناسبي بگيرد.
نبايد فراموش كنيم كه كودكان با ارزشمندترين سرمايه‌ي جامعه و ظريف‌ترين و گرانبهاترين هديه‌اي هستند كه خداوند به عنوان امانت به ما سپرده است و به تعبيري ما را بر سرنوشت آنها حاكم كرده است و ما نيز وظيفه داريم كه اين بار مسئوليت را كه در مقابل پروردگار و جامعه و دنياي آينده برعهده گرفته‌ايم از طريق مطلوب‌ترين روش‌ها و انساني‌ترين رفتارها به سر منزل مقصود برسانيم. و در اين راستا اهميت تربيت و آموزش آشكار مي‌شود.
آنچه كه بايد انجام شود اين است كه مخارج كودك را برآورد كنيم و براساس آن به كودك پول توجيبي بدهيم. مسلماً كودك بزرگتر كه مي‌شود. مخارج و مسئوليت‌هاي او نيز افزايش مي‌يابد پس مقدار پول توجيبي او نيز زيادتر شود مثلاً هزينه‌هاي مربوط به پوشاك و پذيرايي از دوستان و همكلاسان، به فهرست مخارج كودك افزوده خواهد شد. مي‌توان انتظار داشت كه كودك از مقدار پول توجيبي خود استفاده ناصحيح بكند. برخي از كودكان برنامه صحيحي براي استفاده از پول توجيبي خود ندارند و مبلغ زيادي از آن را خيلي زود خرج مي‌كنند. براي اينكه به راه‌حل‌هايي دست يابيم كه هم مورد قبول والدين باشد و هم مورد قبول كودك، بايد به شيوه‌اي تجاري درباره‌ي استفاده صحيح از پول با كودك گفتگو كنيم.
در مواردي كه پول توجيبي زود به زود خرج مي‌شود، شايد ضروري باشد كه مقدار پول توجيبي را به چند بخش تقسيم كنيم و هر هفته دو يا سه بخش را به او بدهيم. در ضمن، نبايد از پول توجيبي به عنوان وسيله‌اي براي وارد آوردن فشار بر كودك و واداشتن او به اطاعت استفاده كنيم. در مواقعي كه عصباني مي‌شويم، نبايد از دادن پول توجيبي به كودك امتناع ورزيم. همين طور، در مواقعي كه خلق و خوي خوشي داريم و عصباني نيستيم. نبايد به دلخواه خود خرجي او را افزايش دهيم. پول تو جيبي متعادل و خوب چيست؟ هيچ پاسخ جامعي براي اين سئوال وجود ندارد. پول تو جيبي كودك مي‌بايست معادل با بودجه‌ي ما باشد. نبايستي بخاطر معيار همسايه‌ها، خود را دچار مشكل كنيم و بيشتر از آنچه كه در توانمان هست به كودك پول تو جيبي بدهيم اگر كودك اعتراض مي‌كند، مي‌توانيم با همدردي و به طور صحيح به او چنين بگوييم. «دلمان مي‌خواهد پول تو جيبي بيشتري به تو بدهيم ولي بودجه‌مان محدود است). اين طرز برخورد بهتر از اين است كه كودك را متقاعد كنيم به اينكه او واقعاً به پول بيشتري احتياج ندارد.
پول همچون قدرت، مي‌تواند به دست يك فرد ناآزموده و بي‌تجربه مورد سوءاستفاده قرار گيرد. پول تو جيبي نبايد بيشتر از ظرفيت و توان كودك باشد، به طوري كه كودك نتواند آن را تنظيم كند. بهتر است كه دادن پول تو جيبي به كودك را به مقدار كم شروع كنيم تا از عهده تنظيم آن برآئيم. نه اينكه با در نظر گرفتن مقادير زياد، كنترل از دستمان خارج شود و نتوانيم مقدار پول توجيبي را تنظيم كنيم. وقتي كودك مدرسه رفتن را شروع مي‌كند و ياد مي‌گيرد كه چطور پول بشمارد و پول عوض كند، مي‌توان خرجي دادن به كودك را شروع كرد.
موردي هست كه در مورد پول تو جيبي ضروري به شمار مي‌آيد مقدار اندكي از پول توجيبي كه پس از تأمين مخارج ثابت كودك باقي مي‌ماند بايستي به كودك تعلق داشته باشد تا او اگر دلش خواست آن را پس‌انداز كند يا با خرج كردن آن پز بدهد. آنچه در اين راستا اهميت دارد راهنمايي مطلوب ما بزرگترها به كودكان است. راهنمايي، كودك را ياري مي‌دهد تا دريابد كه كيست؟ چگونه رفتار كند؟ انتظارهاي ديگران از او چيست؟ و در نهايت با شناخت خود و محيط بتواند براي تأمين نيازهاي فردي و اجتماعي خود تصميمات مناسبي بگيرد.
نبايد فراموش كنيم كه كودكان با ارزشمندترين سرمايه‌ي جامعه و ظريف‌ترين و گرانبهاترين هديه‌اي هستند كه خداوند به عنوان امانت به ما سپرده است و به تعبيري ما را بر سرنوشت آنها حاكم كرده است و ما نيز وظيفه داريم كه اين بار مسئوليت را كه در مقابل پروردگار و جامعه و دنياي آينده برعهده گرفته‌ايم از طريق مطلوب‌ترين روش‌ها و انساني‌ترين رفتارها به سر منزل مقصود برسانيم. و در اين راستا اهميت تربيت و آموزش آشكار مي‌شود.
منابع:
1ـ رابطه بين والدين و كودكان نوشته دكتر هايم جي، گينات ترجمه سياوش سرتيپي
2ـ راهنمايي و مشاوره‌ي كودك تاليف دكتر عبدالله شفيع‌آبادي
3ـ هفت گفتار درباره‌ي آموزش قبل از دبستان به كوشش منوچهر تركمان
