شناسنامه کتاب:
عنوان: نشانی از امام غایب (بازنگری و تحلیل توقیعات)
موضوع: سیره امام مهدی(عج)
زبان: فارسی
تیراژ: 3000
نویسنده: محمد مهدی رکنی
ناشر: بنیاد پژوهش های اسلامی
محل چاپ: مشهد مقدس
سال چاپ: 1379
نوبت چاپ: چهارم
تعداد صفحات: 125 صفحه
معرفی کتاب:
نویسنده به اهمیت ویژهای که رهبری جامعه و اداره عادلانه آن در عصر ما پیدا کرده اشاره می‌کند. به دلیل بیداری ملتهای جهان از اصلاحات دروغین زمام داران، جوامع به تنگ آمده و در انتظار رهبری هستند که در آخرالزمان ظهور کرده و عادلانه‌ترین حکومت را تشکیل دهد. این رهبر نیز باید از راه انجام اصلاحات واقعی، زمینه رشد و تعالی و آسایش همگان را فراهم سازد. همه این امور سبب شده اعتقاد مسلمانان به ویژه در مورد مصلح آخرالزمان جلوه تازه ای پیدا کند و از صورت یک عقیده مذهبی مجرد درآمده، به یک آرمان همگانی تبدیل شود. بازتاب این اعتقاد و نیاز اجتماعی معاصر به نگارش درآمدن آثاری است که هر یک از جهتی به معرفی مصلح جهانی و برنامههای او میپردازند. آنچه از دید نویسنده شایسته است که به آن نیز در این راستا پرداخته شود مجموعه نامههایی است که از حضرت مهدی(عج) نقل شده است. وی در اینباره مینویسند: ... کتابهای خرد کلانی... در چند سال اخیر نوشته شده و وجود مهدی موعود اسلام را از دیدگاه های گوناگون مورد بحث و اثبات قرار داده است. با همه آثار مستند و ارزندهای که در این موضوع منتشر گشته، جا دارد بحثی مستقل به توقیعات اختصاص داده شود که نامههای رسیده از امام غایب و نشانی از وجود مقدسش باشد. آن گاه در معرفی اثر می‌افزاید: کتابچهای که در برابر دارید نوشته ای است در این باب؛ نگرشی است تازه به این نامهها و روشن کردن مفاد و مضمون آنها: امید است در معرفی و شناخت بیشتر آن امام دادگر مؤثر باشد و آگاهی ما را نسبت به مسئولیتها و وظایفی که داریم افزایش دهد.مجموعه مباحث کتاب در هجده بخش به شرح زیر نگارش یافته است.
1. توقیع در لغت نامهها (در لغت نامههای گوناگون به معنای توقیع و اهمیت توقیعات و استدلال به آنها در این بخش پرداخته شده است)
2. چگونگی پیدایش توقیعات (برای در امان ماندن از تردیدها درباره توقیعات، مطالبی در تشریح وضعیت آن زمان، راه ارتباط با امام(ع)، موضوع غیبت و انتخاب و معرفی نایب ارائه میشود تا چگونگی پیدایش توقیعات به وضوح روشن گردد)
3. معرفی دو کتاب شامل توقیعات (به منظور ردّ احتمال جمل در توقیعات، به روش علمی، تحقیقی و تاریخی به کتابهای کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق و الغیبه شیخ طوسی، اشاره شده است. در این بخش از کتابها، نویسندگان آنها و جایگاه علمیشان بحث میشود. پس از اشاره به سابقه نگارش در موضوع غیبت، به ارزیابی منابع آنها به صورت کوتاه پرداخته میشود)
4. شناخت نخستین نایب خاص امام غایب (عثمان بن سعید عمروی)
5. آشنایی با دومین نایب خاص امام غایب (ابوجعفر محمدبن عثمان بن سعید عمروی)
6. چگونگی انتخاب سومین نایب خاص امام غایب(ع) (حسین بن روح نوبختی)
7. آخرین نایب خاص امام غایب(ع) (ابوالحسن علی بن محمد سَمُری)در این چهار مورد با معرفی شخصیتها، به برخی توقیعات رسیده توسط آنها اشاره میشود. در پایان نیز مطلبی با عنوان سخنی درباره گزینش نایب امام(ع) آمده است. در آنجا تصریح میشود هیچ یک از این نواب به این منصب برگزیده نشدند، مگر اینکه از پیش توسط حضرت حکم انتصاب آنها صادر شده بود. آنها به وسیله نایب پیشین به مردم معرفی میشدند...
8. وکلای نواب اربعه (هر یک از این نواب اربعه برخی از افراد را به عنوان وکیل در مناطق معرفی میکردند... که آنها از راه نایب خاص، با امام(ع) ارتباط پیدا میکردند...) ابوعلی فضل بن حسن طبرسی در پایان کتاب اَعلام الوُری نام 65 تن از وکلا را نام میبرد که پنهانی امام(ع) را دیدهاند یا برایشان توقیعاتی صادر شده است و...
9. مختصری در پیامهای غیبت کبرا
10. شماره توقیعات و تقسیمبندی آنها (حدود 92 توقیع پس از حذف مشترکات 80 توقیع است).
11. رازدانی و خبردادن از امور پنهانی (مضمون برخی توقیعات)
12. مسائل مربوط به غیبت امام(ع) (مانند نهی از بردن نام امام(ع) و تعیین وقت ظهور و...)
13. پاسخ مسائل اعتقادی (آیا روزی بندگان را خدا به امامان تفویض کرده است؟...)
14. توقیعات درباره اموال رسیده به امام (وجوه شرعی را چه باید کرد...)
15. تکذیب مدعیان (ریاست طلبی و جاه طلبی سبب شده بود عدهای در آن زمان ادعای مهدویت کنند و از این راه به مسائلی دامن زنند... همچنین برخی توقیعات این عده تکذیب شدند و...)
16. اهمیت رهبری و مرجعیت در شیعه (در دوره غیبت امام(ع)، نائبان عام امام(ع) باید پاسخ گوی پرسش های مردم باشند و مردم هم موظفند به آنها رجوع کنند...)
17. نظری کلی به توقیعات و نتیجهگیری
18. آثار روانی و رفتاری عقیده به مصلح موعود
همچنین صفحه‌های پایانی این اثر ویژه فهرست اعلام و منابع است. در هر حال در این کتاب اطلاعات نسبتاً خوبی از توقیعات امام زمان(عج) و مضمون آنها و شناساندن نواب خاص و عام امام(ع) ارائه شده است که در نوع خود، کتاب مفید و ارزشمندی محسوب میشود.
منبع مقاله : pajuhesh.irc.ir
