معرفی زبان گنجشک و خواص درمانی آن

درخت زبان گنجشک گونه‌های مختلفی دارد که در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها اشاره شده است.

نام علمی:

Fraxinus excelsior L.، نام فرانسه Frene commun و نام انگلیسی آن Ash tree می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، وَن، زبان گنجشک، لسان العصفور و لسان العصافیر نامیده شده است.

تیره گیاه:

زیتون Oleaceae

نوع گیاه:

درخت

مشخصات ظاهری:

درختی است به ارتفاع حدود 15 متر گاهی موارد بیشتر با شاخه‌های انبوه، پوست تنه درخت به رنگ خاکستری تیره و برگ‌های آن دراز، متقابل و مرکب از 4 تا 5 زوج برگچه‌ی دندانه‌دار با یک برگچه‌ی انتهایی هستند. گل‌های آن بدون پوشش و قرمز رنگ مایل به قهوه‌ای می‌باشند. میوه‌اش دارای بال و بال آن بیضوی و انتهای آن تیز ولی قاعده آن قوسی می‌باشد و در آن یک دانه جای دارد. در اغلب نقاط معتدل کشورها و در ایران بیشتر در جنگل‌های شمالی و در استان‌های لرستان، کردستان، چهارمحال و بختیاری، فارس و آذربایجان غربی و شرقی انتشار دارد.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نقاط معتدل کشورها و در ایران بیشتر در جنگل‌های شمالی و در استان‌های لرستان، کردستان، چهارمحال و بختیاری، فارس و آذربایجان غربی و شرقی انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در زبان گنجشک:

در برگ و پوست درخت گلوکوزید فراکسین، موادی به نام مانیت، اینوزیت، کوئرستین، دکستروز، مالیک اسید، مقداری صمغ، تانن و اسانس تشخیص داده شده است. در ضمن در تخم زبان گنجشک نیز ماده‌ی چرب یافت می‌شود.

بخش مورد استفاده:

میوه و دانه (زبان گنجشک)، برگ و پوست درخت

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی زبان گنجشک:

تنظیم کننده حرکات دودی شکل روده‌ها و دفع کننده انگل‌های روده‌ای، افزاینده ترشح ادرار و خرد کننده سنگ مثانه، مقوی اعضای تناسلی و افزاینده نیروی جنسی، ضد نفس تنگی و مسکن سرفه‌های مزمن، تصفیه کننده خون و مفید برای نارسایی‌های کبد، ضد دلپیچه و شکم درد و تسکین دهنده درد پهلو و تهی‌گاه می‌باشد. در ضمن برای احتباس آب در بدن، خفقان، تصلب شرائین، آرتروز، درد کمر و رحم و خیز عمومی بدن نیز مفید است.

خواص درمانی برگ:

ملین، مسهل، معرق و ادرارآور می‌باشد. در ضمن برای روماتیسم و نقرس نیز مفید است.

خواص درمانی پوست:

قابض، تب‌بر، خلط‌آور و برای بواسیر مؤثر است.
 

منبع  :

صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.