مروری بر زندگانی حَبّوبی از نسل امام حسن مجتبی علیه‌السلام

سید محمد سعید حسنی (1266-1333 ق)، فرزند سید محمود از نسل امام حسن مجتبی (علیه السلام)، مشهورترین شخصیت «آل حبّوبی» در نجف، از بزرگترین فقها و شعرای شیعی. در نجف به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی و ادبی را در همان جا گذراند و در نوجوانی به حجاز رفت و پس از بازگشت به نجف به کسب علوم و معارف دینی روی آورد. سطوح عالی فقه و اصول را از شیخ محمد حسین کاظمی و شیخ محمد طه نجف فرا گرفت. در اخلاق و عرفان، شاگرد عارف بزرگ مرحوم آخوند ملا حسینقلی همدانی بود. پس از مرگ شیخ محمد طه نجف، سید به تدریس و تحقیق و تألیف پرداخت. در جریان جنگ جهانی اول که دامنه‌اش به عراق نیز کشیده شده بود و قوای متجاوز انگلیس، شهر بصره را اشغال کرده بودند، حبّوبی در محرم‌الحرام 1333 ق (1915م) فتوای جهاد علیه نیروهای خارجی صادر کرد و خود نیز آماده‌ی جهاد شد و به شهر ناصریه عزیمت کرد و بسیاری از عشایر جنوب عراق، به سپاه او پیوستند. برخی از علمای معروف حوزه‌ی علمیه‌ی نجف نیز همراه سید بودند. سید فرمان حرکت به مناطق مورد اشغال نیروهای انگلیسی داد. نبرد سختی در بصره بین سپاه مسلمان و قوای انگلیسی درگرفت. اما بر اثر خیانت بعضی، لشکریان سید حبّوبی سست گردیده و بالاخره سپاه حبوبّی دچار تشتّت و تفرقه شد و از هم پاشید. سید با اندوه فراوان مجبور شد که به همراه تعداد کمی از یاران وفادارش، به ناصریه برگردد. در ناصریه بر اثر فشار روحی و تأثر بیمار شد و درگذشت. جنازه‌اش را از ناصریه به نجف اشرف منتقل کردند و در صحن امام علی (علیه السلام) به خاک سپردند.
شعر حبوبّی، بی‌گمان وی یکی از بزرگترین شاعران عرب و شیعه است. اشعار او هم از جنبه‌ی هنری و جوهره‌ی شعری و هم از نظر محتوا و اندیشه‌ی غنی عرفانی و دینی، بسیار عالی و پربار است. البته او در مدت بیست و هشت سال آخر عمرش در اوج پختگی و مهارت شاعرانه چنان از شعر و شاعری کناره گرفت که گویی اصلاً اهل شعر نبوده است. حتی دیوان اشعارش را نیز دیگران دو سال قبل از وفاتش، در بیروت (1331 ق) پر از اغلاط مطبعی و غیر مطبعی، چاپ کردند. این اشعار پر صلابت و فاخر و ماندگار و کم نظیر وی، همه محصول تلاشهای قبل از چهل سالگی اوست. از آثار قلمی سید، فقط دیوانش به چاپ رسیده است.
کتابنامه:
نقباء البشر، 814/2؛ الذریعة، 9-229/1؛ اعیان الشیعة، 344/9؛ شعراء الغری، 147/9؛ نهضة العراق الادبیه، 16؛ العقد المفصل، ید (مقدمه)؛ دیوان الحبّوبی، صفحات مختلف.
منبع مقاله :
گروه نویسندگان، (1391)، دائرةالمعارف تشیع (جلد ششم)، تهران: انتشارات حکمت، چاپ اول.