نام رشته‌ای از کتابها که فقیهان شیعی امامی درباره‌ی حجّیت اجماع نوشته‌اند. می‌دانیم که دلایل استنباط احکام فقهی عملی در نزد اصولیان شیعه چهار است: کتاب، سنت، اجماع و عقل. تعریف مختصر اجماع در فن اصول شیعیان عبارت است از: اتفاق نظر علمای شیعی به گونه‌ای که نظر ایشان کاشف از رأی امام معصوم باشد. این تعریف جامع است و نه مانع و بر آن ایرادهای بسیار وارد است. اجماع را اقسام گوناگون است و درباره‌ی حجت بودن آن با برخی از اقسام آن، نزد اصولیان امامی اختلاف و گفت و گوهای بسیار است. درباره‌ی این موضوع در کتابهای اصول بحثهای مفصل انجام یافته است. برخی از اصولیین شیعی که در این مورد اثر مستقل و جداگانه نوشته‌اند، بدین گونه‌اند:
1) سید حسین موسوی خوانساری (م 1191ق)، میرزا محمدباقر خوانساری نویسنده‌ی روضات الجنات نوه‌ی او از این کتاب نام برده است؛
2) استاد وحید علامه آقا محمدباقر محمد اکمل بهبهانی (م 1206ق) وی در کتاب خود طی هفت فصل، درباره‌ی گونه‌های اجماع و تفاصیل احکام آن بحث کرده است. نسخه‌ای از آن در کتابخانه‌ی «تستریّه» موجود است؛
بیشتر بخوانید: حجیت ظواهر کتاب از منظر اخباریون و اصولیون
3) شیخ احمد بن زین‌الدین احسایی (م 1241ق) نسخه‌ی خطی دست‌نویس کتاب او در این زمینه در کتابخانه‌ی «هبة‌الدین شهرستانی» موجود است. این نسخه دارای حواشی مفصل و سودمندی از فرزند مؤلف علی بن احمد است. کتاب دارای مقدمه‌ای در تعریف اجماع و هفت فصل بدین‌سان است: یکم، اجماع ضروری؛ دوم، اجماع فرقه‌ی محقه که (به گفته‌ی مؤلف) در حجیت آن نزد شیعیان خلافی نیست؛ سوم، اجماع مشهوری؛ چهارم، اجماع مرکب؛ پنجم، اجماع منقول؛ ششم، اجماع محصل؛ هفتم، اجماع سکوتی. در پایان کتاب، درباره‌ی امکان وقوع و علم به اجماع و رد دلایل نفی کنندگان اجماع بحث شده است. وی به سال 1215 ق از نگارش این کتاب فراغت یافته است؛
4) سید زین‌العابدین موسوی خوانساری، (م 1275 ق). او پدر نویسنده‌ی روضات الجنات است. فرزندش کتاب او را در این زمینه یاد کرده است؛ 5) سید میرزا محمدباقر خوانساری اصفهانی (م 1313ق) وی نویسنده‌ی روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات است و در این کتاب از اثر خود حجیة‌الاجماع نام برده است؛ همچنین به سید مرتضی و شیخ مفید نیز کتابهایی در این مورد نسبت داده‌اند.
کتابنامه :
الذریعة، 267/6-269؛ ترمینولوژی حقوقی، دکتر جعفری لنگرودی، 11-14.
