همان‌گونه که غریزۀ جنسى، یکی از عوامل اساسى در پیدایش خانواده و زندگى مشترک است، همین غریزه در استمرار و استحکام خانواده نیز نقش مهمى دارد. اسلام به مسئله ارضای جنسیِ زوجین، بسیار عنایت دارد و اولیای دین، به ظریف‌ترین مسائل در کسب لذت، همراه با حفظ کرامت انسانی اشاره کرده‌اند.
تعداد کلمات 2847/ تخمین زمان مطالعه 14 دقیقه
عوامل تقویت‌کننده میل جنسی
1. شانه‌زدن موها
از پیامبر خاتم(ص) روایت شده است:
کثرةُ تسریحِ الرّأسِ تذهبُ بِالوباءِ و تجلِبُ الرِّزق و تزیدُ فِی الجِماع[1]؛ فراوان شانه زدن موها، وبا را از میان مى‌برد، روزى مى‌آورد و بر قدرت انسان براى نزدیکى مى‌افزاید.
2. خوردن پیاز خام
امام صادق(ع) فرمودند:
پیاز، دهان را (در درازمدت) خوش‌بو مى‌کند، پشت را قوى مى‌سازد (قدرت جنسی را افزایش می‌دهد) و پوست را نرمى مى‌دهد.[2]
3. خوردن گوشت با تخم‌مرغ
پیامبر خدا(ص) می‌فرمایند:
اللَّحمُ بِالبَیضِ یَزیدُ فِی الباءَة[3]؛ گوشت با تخم‌مرغ، بر توان جنسى مى‌افزاید.
4. خوردن انار شیرین
در کتاب کافى به نقل از خراسانى (ظاهراً امام رضا(ع)) آمده:
خوردن انار شیرین، منىِ مرد را افزایش مى‌دهد و فرزند را زیبا مى‌گرداند.[4]
5. خوردن خربزه
امام صادق(ع) در این باره فرمودند:
خربزه بخورید که در آن، ده خاصیت جمع شده است: چربىِ زمین است که درد و آفتى در آن نیست، خوراک است، نوشیدنى است، میوه است، سبزى است، گیاه است، خورشت است، نیروى جنسى را مى‌افزاید، مثانه را شست‌وشو مى‌دهد و ادرار را زیاد مى‌کند.[5]
6. خوردن حلیم (به‌ویژه با گوشت بوقلمون یا گوشت بره جوان)
از امام صادق(ع) روایت شده است:
یکى از پیامبران، از ضعف و کمىِ توان آمیزش به درگاه خداوند اظهار ناراحتى کرد. خداوند، او را به خوردن حلیم فرمان داد.[6]
7. خوردن شیر گوسفند سالم (به‌ویژه همراه با گردو یا خرما و یا عسل)
در این باره از امام کاظم(ع) نقل شده است:
هر کس آبِ کمرش بر وى دیگرگون شود، شیر تازه[7] با عسل برایش سودمند است.[8]
8. استعمال عطر
پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند:
إنّ الرِیحَ الطَّیِّبَةَ تَشُدُّ القَلبَ و تَزِیدُ فی الجِماع[9]؛ بوىِ خوش، قلب را تقویت مى‌کند و بر نیروى جنسى مى‌افزاید.
از امام صادق(ع) نیز روایت شده:
بوى خوش، عقل را استوار مى‌کند و بر توان جنسى مى‌افزاید.[10]
9. پوشیدن کفش زرد
حنان‌بن‌سَدیر می‌گوید:
در حالى که کفش سیاه پوشیده بودم، بر امام صادق(ع) وارد شدم. فرمود: «اى حنان! تو را به رنگ سیاه چه کار؟! آیا نمى‌دانى که در آن، سه ویژگى است: دیده را ضعیف مى‌کند، آلت را سست مى‌سازد و پیرى مى‌آورد، و افزون بر این، جامه جبّاران است؟!» گفتم: پس چه بپوشم؟ فرمود: «بر تو باد (کفش) زرد، چراکه در آن، سه ویژگى است: دیده را جلا مى‌دهد، آلت را استحکام مى‌بخشد و اندوه را از انسان دور مى‌کند، و افزون بر این، از جامه‌هاى پیامبران است.»[11]
10. خضاب کردن (حنا بستن)
از پیامبر خدا(ص) روایت شده:
بر شما باد مِهتر (بهترین) همه خضاب‌ها، حنا، که پوست را پاکیزه مى‌کند و بر توان هم‌بسترى مى‌افزاید.[12]
ایشان هم‌چنین فرمودند:
بر شما باد حنا، چراکه [دیده‌هاى] سرتان را روشن مى‌سازد، دل‌هایتان را پاک مى‌کند و بر توان جنسى مى‌افزاید.[13]
11. خوردن نخود آب‌پز و یا مالیدن روغن نخود به بدن
علامه مجلسى(ره) در این باره آورده است:
صاحب بحر‌الجواهر گفته: «نخود، داراى انواعِ: سفید، سرخ و سیاه است.» بقراط گفته: «در طبع نخست، گرم و مرطوب است»؛ اما اسحاق مى‌گوید: «اگر آن را آرد کنند و با گلابِ گرم بیامیزند و پمادى از آن بر کمر بمالند، براى کمردردْ سودمند است. پیشاب و خونِ قاعدگى را به جریان مى‌اندازد، با سینه و ریه سازگار است، نیروى جنسى را برمى‌انگیزد و شکم را نرم مى‌کند.
بدان که توان آمیزش جنسى به سه چیز، نیازمند است و این هر سه، در نخود، یکجا گرد آمده است: نخست، خوراکى که در آن، حرارتى افزون بر حرارت طبیعى بدن وجود داشته باشد و بتواند نیروى انسان را براى آمیزش برانگیزد؛ دوم، غذایى که از چنان تغذیه‌کنندگى و رطوبتى برخوردار باشد که بتواند به بدن رطوبت دهد و منى را افزون سازد؛ و سوم، غذایى که در آن از بادها و نفخ باشد که بتواند تهى‌گاه‌ها و اندام‌هاى آلت را پُر کند. این‌ها همه در نخود وجود دارند.»[14]
12. خوردن تخم‌مرغ با گوشت
رسول اکرم(ص) فرمودند: «گوشت با تخم‌مرغ، بر توان جنسى مى‌افزاید.»[15]
امام صادق(ع) نیز در این باره فرمودند:
یکى از پیامبران، از کمىِ فرزندان به درگاه خداوند شکایت بُرد. خداوند فرمود: «گوشت با تخم‌مرغ بخور!»[16]
13. انجیر خشک و تازه و شربت انجیر
انجیر، بر قدرت جماع می‌افزاید. در ضرب‌المثل‌های فارسی داریم که: «بخور انجیر و پاره کن زنجیر!»
از پیامبر خدا(ص) نیز در این باره روایتی نقل شده است:
انجیرِ تازه و خشک بخورید، چراکه بر قدرت هم‌بسترى مى‌افزاید، بواسیر را ریشه‌کن مى‌کند و براى درمانِ نقرِس و سردى مزاج، سودمند است.[17]
14. تخم‌مرغ (به‌ویژه همراه با پیاز و روغن زیتون)
امام کاظم(ع) فرمودند:
هر کس تخم‌مرغ، پیاز و روغن زیتون بخورد، بر توان آمیزش او افزوده مى‌شود و هر کس گوشت را با تخم‌مرغ بخورد، استخوان فرزندش درشت خواهد شد.[18]
یکى از یاران امام صادق(ع) می‌گوید: به امام(ع) گفتم: فدایت شوم! من کنیز مى‌خرم. دوست دارم چیزى به من تعلیم فرمایى که بر [آمیزش با] آن‌ها توانایى یابم. فرمود:
پیاز را ریز کرده، در روغن سرخ کن. تخم‌مرغى هم در سینى‌اى بشکن و قدرى نمک بر آن بپاش. آن‌گاه، این تخم‌مرغ را روى پیاز و روغن زیتون بریز و اندکى بجوشان و سپس از آن بخور. راوى گوید: این کار را انجام دادم و از آن پس، هر گاه قصد آمیزش با آن کنیزان مى‌کردم، بر آن توانایى داشتم.[19]
15. تره
از پیامبر گرامی اسلام (ص) روایت شده: «تره در میان سبزى‌ها، همانند نان در میان خوراکى‌هاست.»[20]
علامه مجلسى(ره) مى‌گوید:
در قانون آمده است: «تره، داراى نوع: شامى، نبطى و نوعى دیگر است که آن را تره دشتى مى‌گویند. این تره، میانِ تره معمولى و سیر است و به دارو، شباهت بیشترى دارد تا به غذا. نبطىِ آن هم بیش از شامى در معالجات به کار مى‌آید...» تا جایى که مى‌گوید: «به صورت آب‌پز، خواه خوردنى و خواه به عنوان پماد، سودمند است؛ نیروى جنسى را تحریک مى‌کند و تخم آب‌پزِ آن همراه با دانۀ آس، براى اسهال و خون‌ریزى مَقعدى به کار مى‌رود.»[21]
16. خوردن عسل
امام رضا(ع) دربارۀ آمیزش و آداب آن می‌فرمایند:
پس، غسل کن و همان دم، قدرى مومیایى با شربت عسل یا با عسلى که کف آن را برداشته باشند، بخور! زیرا این کار، همانند آن آبى را که از تو بیرون رفته است، به تو بازمى‌گرداند.[22]
17. نوره کشیدن (داروی نظافت)
از امام کاظم(ع) نقل شده است:
نوره، آب کمر را افزون مى‌سازد، بدن را تقویت مى‌کند، بر پیهِ کلیه‌ها مى‌افزاید و بدن را چاق مى‌کند.[23]
18. کاسنی
امام صادق(ع) می‌فرماید:
بر تو باد کاسنى، چراکه منى را افزایش داده و فرزند را نیکو مى‌گرداند. گرم و ملیّن است و بر مردانگىِ فرزند مى‌افزاید.[24]
19. زیتون
امام صادق(ع) می‌فرمایند:
الزّیتونُ یزیدُ فِی الماء[25]؛ زیتون، آب (قدرت جنسى) را افزایش مى‌دهد.
20. شنبلیله
پیامبر خدا(ص) فرمودند:
به شنبلیله درمان بجویید! اگر امت من مى‌دانستند که شنبلیله برایشان چه سودهایى دارد، با آن درمان مى‌کردند، هر چند هم‌سنگ آن، طلا مى‌دادند![26]
شنبلیله، گیاهى است داراى دانه‌هاى زرد. براى درمان، از آن استفاده مى‌گردد و کاشته و خورده مى‌شود. براى درد سینه، سرفه، نفس‌تنگى، بلغم، بواسیر و دردِ پشت، کبد و مثانه، و براى تقویت توان جنسى، سودمند است.[27]
21. بادمجان
امام صادق(ع) فرمود:
در هنگام (فصل) خرماچینى، فراوان بادمجان بخورید، چراکه شفاى هر درد است، بر روشنىِ چهره مى‌افزاید، رگ‌ها را نرم مى‌کند و آب کمر (نیروى جنسى) را افزون مى‌سازد.[28]
22. سرمه زدن
از امام صادق(ع) روایت شده است:
سرمه (زدن)، توان هم‌بسترى را افزون مى‌سازد.[29]
هم‌چنین امام رضا(ع) فرمودند:
بر تو باد سرمۀ سیاه، چراکه دیده را جلا مى‌دهد، مژگان را مى‌رویاند، دهان را خوش‌بو مى‌سازد و بر توان جنسى مى‌افزاید.[30]
23. خوردن زردک
امام صادق(ع) درباره این ماده غذایی می‌فرماید:
زردک، مایۀ ایمنى از قولنج و بواسیر است و به جماع، کمک مى‌کند.[31]
ایشان در جای دیگر فرمودند:
خوردن زردک، کلیه‌ها را گرم مى‌کند و آلت را برمى‌خیزاند.[32]
بیشتر بخوانید: تقویت قوای جنسی در کلام معصومین
24. نسخۀ طبی برای افزایش قوۀ جنسی
براى تقویت جماع باید:
* تخم شِوید و بادیان رومى را به یک اندازه مخلوط کنید و بخورید.
* هر روز تخم شلغم سفید را بکوبید و با عسل مخلوط کنید و بخورید.
* هر روز تخم کرفس را با نخود و شکر مخلوط کرده، بکوبید و بخورید.
* کِرم‌هاى باغچه را خشک کنید و چهار مثقال از آن را با چهار مثقال فلفلِ نرم، در صد گرم عسل مخلوط کرده و بر کمر بچسبانید، و تا سه شبانه‌روز روى کمر بماند.
* هر روز زیره را با فلفل سیاه و عسل مخلوط کرده و بخورید.
* خرما را شکافته و در شیر بجوشانید و بخورید.
* هر روز 5/3 مثقال آب تره‌ى تازه را بگیرید و بخورید و ترۀ پخته را هم بر آلت ضماد کنید.
* آهنِ سرخ‌شده را در آب اندازید و آبش را بخورید.
* گنجشک را پس از کشتن، تا گرم است پر کنده، تمیز کنید و سپس بکوبید و با هویج بپزید و بخورید. روز به روز یک عدد بیشتر بخورید تا روز دوازدهم، که به دوازده عدد برسد.
* زعفران (پنج گرم)، ریشۀ کبر، صبر زرد، هیل قراب، جوز هندى، بسباسه، قرنفل، سنبل، زرنب اسارون (از هر کدام دَه گرم)، سعد کوفى و قرفه (از هر کدام بیست گرم)، و مصطکى و آملۀ مقشر (از هر کدام چهل گرم)، همه را مخلوط کرده، نرم بسایید؛ سپس با دو کیلو عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق شربت‌خورى از آن را میل کنید.
* میخک، هیل قراب، زنجبیل، دارچین، فلفل سفید و فلفل سیاه (از هر کدام پنج گرم)، عاقرقرها، تخم پیاز، تخم کلم، تخم کرفس، تخم کتان، انیسون و عود الصلیب (از هر کدام دَه گرم)، تخم شلغم و تخم شاهى (از هر کدام بیست گرم)، نبات (دویست گرم)، همه را نرم بسایید و بعد مغز پستۀ خام، مغز فندق خام، مغز بادام خام و مغز گردو (از هر کدام صد گرم) را جداگانه بکوبید؛ سپس مغزها را با داروهاى ساییده‌شده و دویست گرم پودر نارگیل و 5/1 کیلو عسل مخلوط کرده، صبح و ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت‌خورى، میل کنید.
* خلال نارنج، هیل قرابى، جوز هندى، قرنفل، زنجبیل، خولنجان و قسط شیرین (از هر کدام دَه گرم)، مغز تخم زبان گنجشک، سعد کوفى، قرفه، تخم کتان، تخم شلغم، تخم ترب، تخم کلم، بهمن سرخ، بهمن سفید و تودرى سرخ و سفید (از هر کدام بیست گرم)، ثعلب (سی گرم)، تخم شاهى (پنجاه گرم)، همه را بسیار نرم بسایید و با مقدارى عسل یا نبات مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت‌خورى از آن را میل کنید.
* بوزیدان، خولنجان، تخم هلیون، انقوزه و دارچین (از هر کدام دَه گرم)، تخم کلم، تخم شنبلیله، مصطکى، تخم کرفس، میوۀ کاج، رازیانه، شقاقل، بهمن سرخ و بهمن سفید (از هر کدام بیست گرم)، همه را نرم بسایید؛ سپس مغز فندق خام، مغز بادام خام، مغز پستۀ خام و مغز گردو (از هر کدام صد گرم) را جداگانه بکوبید و بعد مغزها را با داروهاى ساییده‌شده و صد گرم پودر نارگیل و 5/1 کیلو عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق غذاخورى از آن را میل کنید.
* مرغ سیاه بزرگِ پیر را بکشید و اعضای داخلى آن را خالى کرده و بعد شکمش را از میخک، زیرۀ سیاه، هل و ریشۀ جوز به مقدار کافى آلو، مغز گردو، مغز پسته، مغز فندق، مغز بادام و یک استکان برنج، پر کرده، سپس دهانۀ دل را با سوزن و نخ دوخته و آن مرغ را طبخ کنید؛ آن‌قدر بجوشانید تا به قدر یک لیتر آن باقى بماند و گوشت و آب آن را در دو ـ سه نوبت میل کنید.
* یک گنجشک را پس از تمیز کردن، بکوبید و با هویج بپزید و بخورید. مدتى این کار را بدین طریق ادامه دهید: روز اول یک گنجشک و روزى یک عدد اضافه کنید تا به دوازده عدد برسد.
* گل مختوم، طباشیر هندى، درونج، زرنباد، زعفران، پوست هلیلۀ کابلى، ابریشم مقرض، صندل سفید، پوست بیرونى پسته، هیل قرابى، مروارید سفته، عود، کهربا، بسد (از هر کدام پنج گرم)، بهمن سرخ، بهمن سفید، گل گاوزبان، شاه‌تره، بادرنجبویه و کبابۀ چینى (از هر کدام دَه گرم) و قند یا شکر یا نبات (250 گرم)، همه را بسیار نرم بسایید؛ سپس با آب طلا، آب نقره (طلا و نقره را در آب بجوشانید)، آب بِه، آب سیب درختى قرمز، آب انار شیرین و آب‌لیمو مخلوط کرده و پس از مخلوط آن، هر روز صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت‌خورى میل کنید.
هم‌چنین ضمن مصرف دارو، بهتر است خوراکى‌هایى را که نیروى باء را تقویت مى‌کنند، استفاده کنید؛ مانند: پسته، فندق، بادام، گردو، زعفران، انجیر، لوبیا، سیر، نعناع، پیاز، مرزه، سیاه‌دانه، تخم تره‌فرنگى، فلفل فرنگى، خربزه، شیرۀ کوبیدۀ کنجد، ارده، مرباى زردک، آب هویج با عسل و تخم‌مرغ با پیاز.
تقویت باء اشخاص مرطوبى: اگر مزاج سرد و مرطوب دارید، براى تقویت باء، تخم مرزه را بپزید و با نان بخورید. هم‌چنین اگر زنجبیل با عسل مخلوط و خورده شود، مفید واقع خواهد شد.[33]
* دارچین، زنجبیل، میخک (قرنفل) و جوز بوّا را بکوبند تا پودر شود؛ ماهى خاویار را بپزند و از پودر حاصل روى آن بپاشند و بخورند. شایان ذکر است، تخم‌هاى داخل شکم ماهى خاویار نیز در تقویت قواى جنسى، اثر به‌سزایى دارد.
* خوردن گنجشک، به‌خصوص اگر با مغز سر آن خورده شود، قواى تناسلى را بسیار تقویت مى‌کند و به تجربه رسیده، افرادى که ضعف جنسى دارند، اگر مدتى به خوردن گنجشک ادامه دهند، ضعف جنسى آنان را کاملاً برطرف مى‌کند.
* اگر صبح‌ها مقدارى زعفران، پودر نارگیل و دو عدد زردۀ تخم‌مرغِ خام را با قدرى شیر گوسفند مخلوط کرده، بخورند و مدتى ادامه دهند، قواى تناسلى تقویت مى‌شود.
* گوشت کبوتر جوان، به‌خصوص اگر نوع وحشى آن باشد، تقویت‌کنندۀ خوبى براى قواى تناسلى است.
* گوشت مرغى که رنگ آن کاملاً سیاه باشد و در صحرا و در روى زمین به حال آزاد گردیده و از اغذیۀ گوناگون طبیعى استفاده کرده باشد، براى تقویت کامل بدن، از جمله قواى تناسلى بسیار مفید است.
* افرادى که ضعف بنیه و ضعف قواى تناسلى دارند، مى‌توانند مغز بادام شیرین، مغز پسته و فندق را پودر کرده و با پودر نارگیل درآمیخته و صبح‌ها با مقدارى شیر گوسفند یا شیر بز بخورند و این برنامه را ادامه دهند.
* از سبزیجات، شاهى یا تره تیزک، نعناع، ترخون، مرزه و تربچه در تقویت قواى جنسى مؤثرند.
* از مرباجات، مرباى شقاقل، مرباى بالنگ، مرباى بهارنارنج، مرباى پوست پسته و مربایى که با مغز گردو و عسل و دارچین درست مى‌شود، براى تقویت قواى جنسى مفیدند. در تهیۀ مربا بهتر است به جاى شکر چغندر، از شکر نى یا از عسل استفاده شود.
* افرادى که داراى مزاج گرم و تَرَند، حرارت بدن آنان زیاد است و به ضعف قواى تناسلى مبتلا شده‌اند، بهتر است از غذاها و داروهاى سرد و خشک استفاده کنند، و اگر مزاج گرم و خشک دارند، از غذاهاى سرد و تَر، مانند: ماست شیرین، شیر خنک و خرفه، کاهو یا تخم کاهو و تمبر هندى استفاده کنند.
تذکر:
آنچه ذکر شد، هم براى زنان و هم براى مردان است و منحصر به مردان نیست.[34]
عوامل کاهش‌دهنده قوه شهوت
1. کفش مشکی
حنان‌بن‌سَدیر می‌گوید:
در حالى که کفش سیاه پوشیده بودم، بر امام صادق(ع) وارد شدم. فرمود: «اى حنان! تو را به رنگ سیاه چه کار؟ آیا نمى‌دانى که در آن، سه ویژگى است: دیده را ضعیف مى‌کند، آلت را سست مى‌سازد و پیرى مى‌آورد، و افزون بر این، جامه جباران است؟»[35]
2. زیاد بودن مو‌های بدن
امام على(ع) می‌فرمایند:
ما کَثُرَ شَعرُ رَجُلٍ قَطُّ إلّا قَلَّت شَهوَتُهُ[36]؛ موى هیچ مردى زیاد نمى‌شود، مگر آن که شهوتش کاهش مى‌یابد.
3. روزه گرفتن
از پیامبر خدا(ص) روایت شده است:
هر کس توان همسر گرفتن دارد، همسر گیرد؛... هر کس هم توان ندارد، بر او باد روزه، چراکه داراى نوعى عقیم‌کنندگى است (شهوت را کم می‌کند).[37]
4. درمان‌های پزشکی
پرشهوت بودن، از وفور خون و منى است و علامتش قوى بودن بدن، سرخىِ رنگ بدن و محتلم شدن در خواب است؛ این فرد هر چه زیادتر جماع مى‌کند، در خود احساس ضعف نمى‌کند.
علاج: خون‌گیرى کند و رگ بزند؛ غذا را کم کند؛ غذاهاى ترش بیشتر بخورد؛ آب عنّاب، عدس، غوره، انار ترش و سرکه بنوشد و داروهاى کم‌کنندۀ منى، مثل: بذرلبنج، شاه‌دانه و آرد بلوط، نیلوفر، صندل، سماق، گل انار، طباشى، گل سرخ و کافور مصرف کند.[38]
کم کردن شهوت مردان
خوراکى‌هایى که شهوت مردان را کاهش مى‌دهند و باید بیشتر مصرف شوند، عبارتند از: آب انار، آب‌غوره، آب‌لیمو، آب نارنج، آب کاسنى تازه، عرق کاسنى، آش تمر هندى، آش سماق، هندوانه، کاهو، تخم کاهو، ترخون زیاد، غارا (قرقروت)، قهوه، سرکه با روغن، کافور، تمرکجرات، برگ تمر، ماست، گنه‌گنه و شیرخشت.
هم‌چنین باید از خوردن: موز، نارگیل، پسته و تخم‌مرغ پرهیز کنند، و براى نتیجۀ سریع‌تر مى‌توانند به مدت چهل روز، همه‌روزه یک مثقال تخم کاهو را به تنهایى یا همراه با یک مثقال ترخون خشک، یک مثقال تخم کاسنى، یک مثقال سماق و نیم مثقال تمرکجرات بجوشانند و آبِ آن را بنوشند؛ علاوه بر این، براى مدتى، هر روز یک عدد کپسول 500 را از کافور قیصورى پر کرده و همراه با آب ببلعند.[39]
کم کردن شهوت خانم‌ها
خانم‌ها براى کم کردن شهوت، باید شکوفه‌هاى درخت بادام را دم کرده و آب آن را بنوشند.[40]
نمایش پی نوشت ها:
[1]. کافی، ج6، ص489، ح6؛ ثواب‌الأعمال، ص40، ح1؛ بحارالانوار، ج76، ص118، ح7.
[2]. کافی، ج6، ص374، ح4؛ محاسن، ج2، ص330، ح2124؛ بحارالانوار، ج66، ص248، ح6.
[3]. دعائم‌الإسلام، ج2، ص145، ح511 و بحارالانوار، ج62، ص273.
[4]. کافی، ج6، ص355، ح17 و بحارالانوار، ج66، ص163، ح46.
[5]. خصال، ص443، ح35؛ مکارم‌الأخلاق، ج1، ص400، ح1364؛ روضة‌الواعظین، ص341 و بحارالانوار، ج66، ص196، ح12.
[6]. کافی، ج6، ص319، ح2؛ محاسن، ج2، ص169، ح1468 و بحارالانوار، ج66، ص86، ح1.
[7]. علامه مجلسى(ره) مى‌گوید: در قاموس آمده است: «حلیب، یعنى شیر دوشیده‌شده، یا شیرى که هنوز مزهاش تغییر نیافته است.» هم‌چنین دیگرگون شدن آب کمر، کنایه از عدم انعقاد نطفۀ فرزند از آن است.
[8]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص358، ح1164 و بحارالانوار، ج66، ص290، ح2.
[9]. کافی، ج6، ص510، ح3.
[10]. السرائر، ج3، ص141؛ دعائم‌الإسلام، ج2، ص166، ح594 و بحارالانوار، ج62، ص275.
[11]. کافی، ج6، ص465، ح2؛ خصال، ص99، ح50 و ثواب‌الأعمال، ص43، ح1.
[12]. کنزالعمال، ج6، ص668، ح17316؛ صحیفة الإمام الرضا(ع)، ص277، ح24 و مکارم‌الأخلاق، ج1، ص189، ح559.
[13]. تاریخ دمشق، ج43، ص566 و کنزالعمال، ج10، ص45، ح28282.
[14]. بحارالانوار، ج66، ص264
[15]. دعائم‌الإسلام، ج2، ص145، ح511؛ السرائر، ج3، ص138 و بحارالانوار، ج62، ص273.
[16]. کافی، ج6، ص325، ح3؛ محاسن، ج2، ص276، ح1884 و ص275، ح1883 و بحارالانوار، ج66، ص46، ح10.
[17]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص377، ح1254 و بحارالانوار، ج66، ص186، ح6.
[18]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص425 ح1451 و بحارالانوار، ج104، ص84، ح41.
[19]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص425، ح1452 و بحارالانوار، ج104، ص84، ح42.
[20]. الفردوس، ج1، ص127، ح440.
[21]. بحارالانوار، ج62، ص196، ح2.
[22]. همان، ص327.
[23]. مستطرفات السرائر، ص57، ح18 و بحارالانوار، ج76، ص91، ح12.
[24]. کافی، ج6، ص363، ح6؛ محاسن، ج2، ص313، ح2047 و مکارم‌الأخلاق، ج1، ص385، ح1295.
[25]. کافی، ج6، ص332، ح7؛ محاسن، ج2، ص280، ح1905 و بحارالانوار، ج66، ص182، ح15.
[26]. الجعفریّات، ص245 و بحارالانوار، ج62، ص233، ح3.
[27]. تاج‌العروس، ج1، ص439.
[28]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص398، ح1355 و بحارالانوار، ج66، ص223، ح7.
[29]. کافی، ج6، ص494، ح8؛ مکارم‌الأخلاق، ج1، ص109، ح236؛ طبّ الأئمّة، ص130 و بحارالانوار، ج76، ص95
[30]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص109، ح233 و بحارالانوار، ج76، ص95، ح11.
[31]. کافی، ج6، ص372، ح2؛ مکارم‌الأخلاق، ج1، ص399، ح1358 و بحارالانوار، ج66، ص219، ح3.
[32]. کافی، ج6، ص372، ح1
[33]. دائرة‌المعارف گیاه‌درمانى ایران، ص640.
[34]. طب سنتى خسروى، ص137.
[35]. کافی، ج6، ص465، ح2؛ خصال، ص99، ح50 و ثواب‌الأعمال، ص43، ح1.
[36]. من لایحضره الفقیه، ج3، ص472، ح4649؛ مکارم‌الأخلاق، ج1، ص504، ح1744؛ عوالئ اللآلی، ج3، ص309، ح128 و بحارالانوار، ج104، ص87، ح52.
[37]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص431، ح1467؛ روضة‌الواعظین، ص409 و بحارالانوار، ج103، ص220.
[38]. دائرة‌المعارف بزرگ طب اسلامى، ج12، ص252.
[39]. دائرة‌المعارف گیاه‌درمانى ایران، ص649.
[40]. دائرة‌المعارف گیاه‌درمانى ایران، ص659.
کتابنامه:
ـ قرآن کریم.
ـ الإختصاص، محمد‌بن‌محمد مفید، تحقیق و تصحیح: علی‌اکبر غفارى و محمود محرمى‌زرندى، قم: المؤتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید، اول، 1413ق.
ـ الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، محمد‌بن‌محمد مفید، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: کنگره شیخ مفید، اول، 1413ق.
ـ أعلام الدین فی صفات المؤمنین، حسن‌بن‌محمد دیلمى، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: اول، 1408ق.
ـ الأمالی (للطوسی)، محمد‌بن‌الحسن طوسى، قم: دارالثقافة، اول، 1414ق.
ـ الإمامة و التبصرة من الحیرة، علىبنحسینبنبابویه، تحقیق و تصحیح: مدرسه امام مهدى(عج)، قم: مدرسة الإمام المهدى(عج) ، 1404ق.
ـ بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الائمه الاطهار، محمدباقربن‌محمد‌تقی المجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، دوم، 1403ق.
ـ تحف‌العقول، حسن‌بن‌على‌‌بن‌شعبه حرانى، تحقیق و تصحیح: علی‌اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین، دوم، 1404ق.
ـ تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ورام‌بن‌ا‌بی‌فراس، قم: مکتبۀ فقیه، اول، 1410ق.
ـ تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، محمد‌بن‌حسن طوسى، تحقیق و تصحیح: حسن الموسوى‌خرسان، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چهارم، 1407ق.
ـ الخصال، محمد‌بن‌على‌بن‌بابویه، تحقیق و تصحیح: علی‌اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین، اول، 1362.
ـ دعائم الإسلام، نعمان‌بن‌محمد مغربى‌بن‌حیون، تحقیق و تصحیح: آصف فیضى، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، دوم، 1385.
ـ الدعوات، قطب‌الدین سعید‌بن‌هبة‌الله راوندى، قم: مدرسه امام مهدى(عج)، 1407ق.
ـ طبّ الرضا(ع)، نصیرالدین امیرصادقى، تهران: معراجى، ششم، 1381ش.
ـ طب سنتى خسروى: درمان بیماری‌هاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى، سیدمهدى خسروى، همدان: برکت کوثر، اول، 1388.
ـ عدة الداعی و نجاح الساعی، احمد‌بن‌محمد‌بن‌فهد حلى، تحقیق و تصحیح: احمد موحدى‌قمى، قم: دارالکتب الإسلامی، اول، 1407ق.
ـ علل الشرائع، محمد‌بن‌على‌بن‌بابویه، قم: کتاب‌فروشى داورى، اول، 1385.
ـ عوالئ اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، محمدبن‌ز‌ین‌الدین‌بن‌أبی‌جمهور، تحقیق و تصحیح: مجتبى عراقى، قم: دارسیدالشهداء، اول، 1405ق.
ـ عیون أخبار الرضا(ع)، محمد‌بن‌على‌بن‌بابویه، تحقیق و تصحیح: مهدى لاجوردى، تهران: جهان، اول، 1378.
ـ الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا(ع)، منسوب به على‌بن موسى‌الرضا(ع)، مشهد: مؤسسة آل‌البیت(ع)، 1406ق.
ـ الکافی، محمد‌بن‌یعقوب‌بن‌اسحاق کلینى، تحقیق و تصحیح: على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چهارم، 1407ق.
ـ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، حسین‌بن‌محمدتقى نورى، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1408ق.
ـ مکارم الأخلاق، حسن‌بن‌فضل طبرسى، قم: شریف رضی، چهارم، 1412ق.
ـ من لایحضره الفقیه، محمد‌بن‌على‌بن‌بابویه، تحقیق و تصحیح: على‌اکبر غفارى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوم، 1413ق.
ـ منابع فقه شیعه (ترجمه جامع‌أحادیث‌الشیعة)، آقاحسین بروجردى، ترجمة: عده‌اى از فضلا، تهران: فرهنگ سبز، اول، 1386.
ـ مواعظ امامان(ع) (ترجمه جلد 75 بحارالأنوار)، محمدباقر‌بن‌محمدتقى مجلسی، ترجمة: موسى خسروى، تهران، اسلامیه، اول، 1364.
ـ المیزان فى تفسیر القرآن، سیدمحمدحسین طباطبائى، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم، پنجم، 1417ق.
ـ نزهة الناظر و تنبیه‌الخاطر، حسین‌بن‌محمدبن‌حسن‌بن‌نصر حلوانى، تحقیق و تصحیح: مدرسة الإمام المهدی(عج)، قم: مدرسة الإمام المهدی(عج)، اول، 1408ق.
ـ النوادر، فضل‌الله‌بن‌على راوندى‌کاشانى، تحقیق و تصحیح: احمد صادقى‌اردستانى، قم: دارالکتاب، ]بى‌تا[.
ـ نهج‌البلاغة (للصبحی صالح)، محمد‌بن‌حسین شریف الرضى، تحقیق و تصحیح: فیض‌الإسلام، قم: هجرت، اول، 1414ق.
ـ نهج‌الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول(ص))، ابوالقاسم پاینده، تهران: دنیاى دانش، چهارم، 1382.
ـ وسائل‌الشیعة، شیخ محمد‌بن‌حسن حر عاملى، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1409ق.
