کس ار بزرگ شد از گفتهي بزرگ، رواست |
|
سخن بزرگ شود چون درست باشد و راست |
هر آن سخن که نپيوست با معاني راست |
|
چه جد، چه هزل، درآيد به آزمايش کج |
شنيدهاي که ز يک شعر کينهاي برخاست |
|
شنيدهاي که به يک بيت فتنهاي بنشست |
گرش قوافي مطبوع و لفظها زيباست |
|
سخن گر از دل دانا نخاست، زيبا نيست |
صنيع دانا انگارهي دل داناست |
|
کمال هر شعر اندر کمال شاعر اوست |
چو مرد والا شد، گفتههاي او والاست |
|
چو مرد گشت دني، قولهاي اوست دني |
گدايي آرد اشعار شاعري که گداست |
|
سخاوت آرد گفتار شاعري که سخي است |
اگر فريسهي کبر است يا شکار رياست |
|
کلام هر قوم انگارهي سراير اوست |
که فضل گلبن، در فضل آب و خاک و هواست |
|
نشان سيرت شاعر ز شعر شاعر جوي |
تفاوتي که به شهنامهها ببيني راست |
|
نشان خوي دقيقي و خوي فردوسي است |
نشان همت فردوسي است، بيکم و کاست |
|
جلال و رفعت گفتارهاي شاهانه |
دليل مردي گوينده است و فخر او راست |
|
عتابهاي غيورانه و شجاعتها |
گواه شاعر در عقل و راي حکمتزاست |
|
محاورات حکيمانه و درايتهاش |
به غيرت از امرا و به حکمت از حکماست |
|
صريح گويد گفتارهاي او کاين مرد |
جز آنکه گويي دو روح در تني تنهاست |
|
کجا تواند يک تن دو گونه کردن فکر ؟ |
نعوذ بالله پيغمبر است اگر نه خداست |
|
به صد نشان هنر انديشه کرده فردوسي |
اگر دو گونه نمايش دهد، بسي والاست |
|
درون صحنهي بازي، يکي نمايشگر |
به صد لباس مخالف به بازي آمده راست |
|
يکي به صحنهي شهنامه بين که فردوسي |
وزير روشن راي است و شاعري شيداست |
|
امير کشور گير است و گرد لشکر کش |
همه قريحهي فردوسي سخن آراست |
|
مکالمات ملوک و محاوارت رجال |
درون پرده يکي شاعر ستوده لقاست |
|
برون پرده جهاني ز حکمت است و هنر |
به احتشام سکندر، به مکرمت داراست |
|
به تخت ملک فريدون، به پيش صف رستم |
به وقت هيبت آتش، به وقت لطف هواست |
|
به گاه پوزش خاک و به گاه کوشش آب |
خطابهاش چو باد بزان، جهان پيماست |
|
عتابهاش چو سيل دمان، نهنگ اوبار |
به وقت خشيت، چون نره ديو خورده قفاست |
|
به گاه رقت، چون کودکي نکرده گناه |
که هر وزيري داراي صد هزار دهاست |
|
به وقت راي زدن، به ز صد هزار وزير |
به پارسايي، چون مرد مستجاب دعاست |
|
به بزمسازي، مانند باده نوش نديم |
گه ثبات چو کوه و گه عطا درياست |
|
به گاه خوف مراقب، به گاه کين بيدار |
حديثهاي صريحش تهي ز روي و رياست |
|
به حسب حال، کجا بشمرد حکايت خويش؟ |