استراتژی روس‌ها در خاورمیانه چیست؟

چکیده
مقاله فوق به استراتژی روسیه در منطقه خاورمیانه می پردازد. به اعتقاد نویسنده در حالی که آمریکا در دوران ترامپ سعی دارد که درگیری خود در اتفاقات منطقه را کاهش دهد، اما ولادیمیر پوتین سعی کرده است کشورهای مختلف منطقه را با روسیه همراه کرده و مجددا قدرت از دست رفته خود پس از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی را احیاء نماید. فروش سامانه موشکی s400 به کشورهای مختلف و تامین رآکتورهای هسته ای از جمله برنامه های این کشور برای افزایش نفوذ خود در این کشورها می باشد. عدم حمایت آمریکا از حسنی مبارک، تحریم ایران و ترکیه، عدم درگیری نظامی جدی آمریکا در سوریه و عدم اطمینان متحدان منطقه ای آمریکا به این کشور، از جمله دلائل تقویت موضع روسیه در منطقه گردیده است. اولین بازدید سلمان بن عبدالعزیز از روسیه در تاریخ پادشاهی عربستان، ده دیدار بنیامین نتانیاهو با پوتین در مسکو در دو سال اخیر، موفقیت روسیه در سوریه با همکاری ایران و حزب الله از جمله نشانه های بازگشت مجدد قدرت منطقه ای روسیه است.

تعداد کلمات : 1538 / تخمین زمان مطالعه : 7 دقیقه

از زمان فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی در اوائل سال 1970، مصر پایه اصلی سیاست آمریکا درمطنقه بوده است. برای انجام این امر، پایه تقویت دوجانبه سه ستون اصلی ستون سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه، ایجاد شد که این سه ستون عبارت بودند از: ایجاد یک کمپ عربی میانه رو و طرفدار آمریکا با با مصر و عربستان در مرکز آن، مقابله با رقبای منطقه ای همچون عراق، ایران و لیبی با حمایت میانه روها و تبلیغ صلح اعراب و اسرائیل با حمایت میانه روها. ایجاد روابط حسنه میان مصر و روسیه، ضربه شدیدی به موضع آمریکا وارد خواهد کرد.

برای چندین دهه، یک قرارداد نانوشته بر روابط عربستان و آمریکا حاکم بود که همان امنیت برای تضمین تامین نفت بود. در سال 1991، ایالات متحده امریکا حتی در دفاع از عربستان سعودی وارد یک جنگ شد. اگرچه امروزه عربستان سعودی سرکش گردیده است. در سال 2017، پادشاه عربستان سلمان بن عبدالعزیز آل سعود اولین دیدار پادشاهی عربستان از روسیه را انجام داد. در این دیدار، قرارداد برای گرفتن موشک های ضد تانک و سامانه دفاعی s400 امضاء گردید. همچون توافق همکاری هسته ای امضاء گردید و روسیه امیدوار است که حداقل 2 عدد از 16 رآکتور پیش بینی شده عربستان را آماده کند. روسیه و عربستان سعودی که همچنین تقریبا 20 درصد از تولید نفت بین المللی را در اختیار دارند، در سیاست افزایش قیمت جهانی نفت با یکدیگر همکاری داشته اند.

مداخله حداقلی نظامی روسیه در سوریه که فقط با دو اسکادران بود، به طور قابل توجهی موفق بود و با همکاری ایران و حزب الله لبنان باعث ابقای بشار اسد در قدرت شد. پیش بینی خودخواهانه باراک اوباما مبنی بر تبدیل شدن سوریه به ویتنام روسیه، بی اساس بوده است. روسیه تبدیل به بازیگر اصلی در سوریه گردیده و حضور بلند بالای این کشور در این کشور به همراه تامین پایگاه دریایی و هوایی توسط دولت سوریه برای این کشور، تضمین گردیده است. سوریه به عنوان کشوری با اهمیت کم برای ایالات متحده، تبدیل به نقطه کانونی در موضوعات اساسی منطقه همچون مواجهه شیعه- سنی، جنگ علیه داعش، توسعه طلبی ایران و جنگ محتمل ایرانیان و اسرائیل، گردیده است. موقعیت روسیه در سوریه، باعث نفوذ این کشور در سرتاسر سوریه شده است.

خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران، باعث نزدیکتر شدن تهران متحد طولانی مدت، به روسیه شده است. ایران بر روی روسیه برای شکست رژیم تحریم های آمریکا و جلوگیری از هرگونه حمله احتمالی حساب باز کرده است. روسیه پیش از این، ایران را مجهز به سامانه دفاعی s300  کرده و هواپیماهای جنگنده، تانکها و توپخانه هایی کرده بود که زمانی شورای امنیت که محدودیت هایی را اعمال کرده بود. روسیه ایران را با رآکتور هسته ای منحصر به فرد مجهز کرده و ممکن است تعداد بیشتری بفروشد.

ترکیه که برای چندین دهه متحد تند ضد روسی ناتو بود، به روسیه متمایل گردیده است و به نظر می رسد که خرید سامانه موشکی s400 را علیرغم اعتراضات شدید متحدان خود در ناتو، دنبال کند. مراکش، بحرین و قطر نیز، علاقه مند به خرید سامانه موشکی s400 هستند.

روسیه قرارداد نظامی عظیمی با امارات متحده عربی امضاء کرده است و در حال بررسی دسترسی به پایگاه های دریایی در لیبی است. یک توافق همکاری هسته ای نیز با تونس امضاء کرده است.
روسیه همچنین به لبنان قرارداد نظامی بزرگی پیشنهاد کرده و علاقه مند به پایگاه های نظامی دریایی و هوایی در لبنان است.

روسیه همچنین آشکارا با حزب الله در جنگ علیه داعش در سوریه همکاری کرده است و حزب الله اکنون تسلیحات روسی در اختیار دارد که احتمالا بدون اطلاع روسیه در اختیار حزب الله قرار داده شده است.
همراه با این امر، روسیه موفق به توسعه روابط فزاینده و نزدیک با اسرائیل گردیده است. متارکه آمریکا از سوریه و خروج آمریکا از توافق هسته ای، تاثیرات عملی بر این امر داشته که روسیه را تبدیل به یک بازیگر حیاتی برای اسرائیل بکند. چشم انداز جنگ اسرائیل با ایران یا حزب الله در سوریه و یا با ایران در مورد برنامه هسته ای این کشور، به طور قابل توجهی بستگی به نقشی که توسط روسیه ایفاء می شود، دارد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در حال حاضر در دو سال گذشته، به تنهایی ده بار ولادیمیر پوتین را در مسکو ملاقات کرده است.روسیه قرارداد نظامی عظیمی با امارات متحده عربی امضاء کرده است و در حال بررسی دسترسی به پایگاه های دریایی در لیبی است. یک توافق همکاری هسته ای نیز با تونس امضاء کرده است.
روسیه همچنین به لبنان قرارداد نظامی بزرگی پیشنهاد کرده و علاقه مند به پایگاه های نظامی دریایی و هوایی در لبنان است.
روسیه همچنین آشکارا با حزب الله در جنگ علیه داعش در سوریه همکاری کرده است و حزب الله اکنون تسلیحات روسی در اختیار دارد که احتمالا بدون اطلاع روسیه در اختیار حزب الله قرار داده شده است.


دنیای دیپلماتیک همچون طبیعت است که روسیه سعی دارد خلاء ایجاد شده توسط آمریکا را با حضور خود پر کند. تجدید و استقرار دوباره برتری آمریکا که احتمالا با استقبال متحدان این کشور صورت بگیرد، لزوما از طریق سه تغییر مهم در سیاست خارجی آمریکا صورت می گیرد. اولا، آمریکا باید در نهایت یک استراتژی را برای سوریه ایجاد کند. قطعا آمریکا می تواند که نقش موثرتری را در سوریه بدون درگیری عمده ایفاء کند. ثانیا، نیازمند اتخاذ یک سیاست منسجم در سیاست خارجی آمریکا نسبت به ایران است. نه فقط یک خروج ریاکارانه از توافق هسته ای که با بشارت ها، اما اهداف غیرواقعی همراه بود و بدون فراهم کردن هرگونه سیاست انتخابی غیر از تحریم یا هر چیزی که به نظر می رسد پلان دومی برای این موضوع می باشد. در کنار حفظ اسرائیل به عنوان متحد نزدیک خود، باید تمام تلاش خود را برای رسیدن به توافقی میان اسرائیل و فلسطین کند که آتش نزاع میان ایندو بیش از این شعله ور نشود.

متاسفانه چشم انداز تحقق هر از این سه موضوع در دولت ترامپ، بسیار کم است. در خاورمیانه، روسیه در حال بازگشت است و احتمالا در آنجا باقی خواهد ماند.