زیرعنوان: چگونگی گسترش جامعه‌ی اِخوان مُرید در سنگال
چکیده:
این مقاله، به ارزیابی چگونگی گسترش جامعه‌ی اِخوان مُرید در سنگال می‌پردازد. این جامعه در پایان قرن نوزدهم، براساس تبلیغات مذهبی صلح‌جویانه در بحبوحه‌ی درگیری نظامی شدید بین دولت بومی وُلُف و ارتش فرانسه تشکیل و از شروع جنگ جهانی اول به رسمیت شناخته شد. این جامعه به هنگام استقلال سیاسی در 1960، به یکی از ابزارهای غیرمستقیم قدرت رؤسای جمهور سنگال تبدیل شد. از آن پس، این جامعه به تجارت قاچاقی، اقتصاد غیررسمی و تجارت‌های کوچک در اروپا می‌پردازد.
تعدا کلمات: 907 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه
این مقاله، به ارزیابی چگونگی گسترش جامعه‌ی اِخوان مُرید در سنگال می‌پردازد. این جامعه در پایان قرن نوزدهم، براساس تبلیغات مذهبی صلح‌جویانه در بحبوحه‌ی درگیری نظامی شدید بین دولت بومی وُلُف و ارتش فرانسه تشکیل و از شروع جنگ جهانی اول به رسمیت شناخته شد. این جامعه به هنگام استقلال سیاسی در 1960، به یکی از ابزارهای غیرمستقیم قدرت رؤسای جمهور سنگال تبدیل شد. از آن پس، این جامعه به تجارت قاچاقی، اقتصاد غیررسمی و تجارت‌های کوچک در اروپا می‌پردازد.
تعدا کلمات: 907 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه
نویسنده: ژان کوپانس
برگردان: حسین میرزایی
برگردان: حسین میرزایی
در جامعه‌های کشاورزی، گوناگونی عمرانی محیط‌های جغرافیایی، تنظیم سازمان‌های اجتماعی نشان دهنده‌ی ابداعات فنی و درجه‌ی بسیار بالایی از اطلاعات بوم‌شناختی و، بنابراین، وجوه بهینه‌ی استخراج منابع هستند. از این‌جا سلسله‌مراتب‌های اجتماعی و دستگاه‌های تخصصی (دیوان‌سالاری‌ها، ارتش‌ها) پدید آمده‌اند که امکان اداره‌ی بخشی از جماعت‌های غیرمولد را در سازمان تولید مواد معیشتی فراهم می‌کنند. اما تجارت مواد کمیاب، احتکار و برده‌داری هم برای انباشتگی «سیاسی» ضروری‌اند.
روستاییان، مستقل از این بافت‌های اقتصادی و سیاسی کلان مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. این مجتمع‌ها حتی یکی از الگوهای ممتاز سازمان اقتصادی و اجتماعی شده اند؛ البته نوشتار، پیشینه‌ی کهن یا درجه‌ی پیچیدگی بالای نظام‌های مناسکی و نمادین در آن‌ها کم‌تر به چشم می‌خورد. درباره‌ی مجتمع‌های افریقایی، لاتینی-امریکایی یا آسیایی است که روابط تنگاتنگ میان خویشاوندی و اقتصاد به روشنی کشیده شده است: مردم‌شناسان ملهم از مارکسیسم در این مورد وجهی از تولید تباری را حتی به دست مطالعه می‌سپارند. سازمان روند کاری، سازمان همکاری در تولید (ساده یا پیچیده)، سازوکارهای نظارت بر دست‌یابی به ابزار تولید یعنی زمین و نیروی کار انسانی، استقلال بسیار محدود زنان، اهداف اساساً اجتماعی تولید (جهیزیه، مناسک)، همه‌ی این موارد، تولید را کاملاً منوط به فضای تولید مثل گسترده‌ی گروه‌ها می‌کند. نمونه‌ی گوروها و دیدا‌های ساحل عاج که به همت کلود مِی‌یَسو و ایی- تِره مطالعه شده‌اند، پایه‌ی این رویکرد را گذاشته‌اند، اما مبادله‌ی مواد تخصصی در این جامعه‌ها وجود دارد (مانند زنجیرهای آهنی، سُمپ گوروها که مخصوص جهیزیه‌اند)؛ به خصوص که مردم‌شناسان و انسان‌شناسان که برحسب اجبار تاریخ دان نیز شده‌اند، اهمیت قابل ملاحظه‌ی برده‌داری پیشااستعماری را هم به عنوان عنصر تشکیل دهنده‌ی نیروی کار و هم به مثابه‌ی کالای تجاری و بنابراین غنیمت جنگی دریافته‌اند.
بیشتر بخوانید : انسان شناسی و فرهنگ گرایی
این مردم‌شناسی با شتاب فراوانی تغییراتی را که اقتصاد پولی، تجاری، دستمزدی و سرمایه‌داری وارد ساخته است، مورد توجه قرار می‌دهد. با وجود این، در بطن همین جهش‌هاست که حرکات «پیشاسرمایه‌داری» مشاهده شده‌اند؛ دشواری گاه‌گاهی در تشخیص ریشه‌ی دقیق پدیده‌های فعلی از این‌جاست. مطالعه‌ی ابعاد استعماری، ملی و بین‌المللی اقتصادهای روستایی یا «قبایلی» بسیار دشوارند.
جامعه‌ی اخوان مُرید (1) که در پایان قرن نوزدهم، در بحبوحه‌ی درگیری نظامی شدید بین دولت‌های وُلُف (2) (بومی) و ارتش فرانسه تشکیل شد، براساس تبلیغات مذهبی صلح‌جویانه (مردان مقدس، زُهاد و مؤمنان، طلبه)، قشربندی «سنتی» را (که به ویژه «اشراف» روستاییان و بردگان را مرتبه‌بندی می‌کند) ایجاد می‌کند.
در جامعه‌های کشاورزی، گوناگونی عمرانی محیط‌های جغرافیایی، تنظیم سازمان‌های اجتماعی نشان دهنده‌ی ابداعات فنی و درجه‌ی بسیار بالایی از اطلاعات بوم‌شناختی و، بنابراین، وجوه بهینه‌ی استخراج منابع هستند. از این‌جا سلسله‌مراتب‌های اجتماعی و دستگاه‌های تخصصی (دیوان‌سالاری‌ها، ارتش‌ها) پدید آمده‌اند که امکان اداره‌ی بخشی از جماعت‌های غیرمولد را در سازمان تولید مواد معیشتی فراهم می‌کنند. اما تجارت مواد کمیاب، احتکار و برده‌داری هم برای انباشتگی «سیاسی» ضروری‌اند.
مبادله‌ای در عین حال مادی و نمادین میان آن‌هایی که کار می‌کنند و با زمان کاری خود، از یک سو با اموال خود یا با پول خود درآمد ایجاد می‌کنند و به صورت انفرادی بسیار محدودند اما به شکل جمعی بسیار معنادارند، و از سوی دیگر آن‌هایی که عبادت می‌کنند و در عین حال مسئول دینی، اخلاقی و گاهی سیاسی مجتمع‌ها هستند، برقرار می‌شود. این مجتمع‌ها که در بدو امر از جوانان مجرد مهاجر تشکیل می‌شدند، از دهه‌ی 1920 به روستاها تبدیل می‌شوند. جامعه‌ی اخوان مرید بر مؤمنان، منابع اقتصادی و قدرت سیاسی پنجه می‌افکند. این جامعه که اجباراً به عنوان طرف مقابل قدرت استعماری از همان شروع جنگ جهانی اول به رسمیت شناخته شد (زُهاد، پیروان خود را برای میدان‌های جنگ بسیج می‌کردند)، به هنگام استقلال سیاسی در 1960، به یکی از ابزارهای غیرمستقیم قدرت رؤسای جمهور سنگال تبدیل شد. روستاییان مُرید تولید‌کننده‌ی پسته‌ی زمینی که تا دهه‌ی 1980، منبع شماره‌ی یک ثروت کشور بوده است، به شکل گسترده‌ای از وسایل توسعه بهره بردند. اما آن زمان، اقتصاد مریدی ابتدا شهری (بحران خشکسالی‌ها و کشت پسته و مهاجرت‌های گسترده به سوی شهرها)، و سپس بین‌المللی شده است (تجارت قاچاقی، اقتصاد غیررسمی و تجارت‌های کوچک در اروپا). انطباق چشم‌گیر آنچه قبل از هر چیز یک جامعه‌ی دینی مسلمانی بود (با پیام خود و اَشکال خاص بسیجی خود) با جهش‌های اقتصادی (از محیط بسته‌ی مجتمعاتی خود تا شبکه‌های بین‌المللی با گذر از نیویورک و هنگ‌کنگ)، درهم‌رسوخی «انسان‌شناختی» مجموعه‌ی تشکیلات امر فرهنگی، امر اجتماعی، امر سیاسی و امر اقتصادی را تأیید می‌کند. چنین تاریخی، طی زمانی بیش از یک قرن، قدمت تجددسازی‌ها و اهمیت روابط اجتماعی در مورد الگوپردازی یا «تفسیر» جهانی سازی دائمی و اجتناب‌ناپذیر اقتصاد را برای ما روشن می‌سازد. (3)
پی‌نوشت‌ها:
1- La confrérie mouride du Sénégal
2- Les Etats wolof
3- J. Copan, Les marabous de l'arachide, La confrérie mouride et les paysans du Sénégal. Paris, Le Sycomore, 1980 (Edition revue, corrigée et augmentée, l'Harmattan, 1988).
J. Copan. 'Mourides des champs, mourides des villes, mourides du télé
phone portable et de l'internet. Les renoucellements de l'économie politiqued'une confrére'. Afrique conuemporiane, 194, 2000 pp. 24-33.
J. Copan, 'Conjonetures histoeiques, mutations historiques et stabilisations-sociales: la confrérie mouride du sénégal entre multifonctioalité, flexibilité et silences anthropologiques, in Leservoisier, op. cit., pp. 231-257.
منبع:
در آمدی بر مردم‌شناسی و انسان‌شناسی ، ژان کوپانس ، برگردان: حسین میرزایی ، طهران نشر ثالث، چاپ دوم1394
جامعه‌ی اخوان مُرید (1) که در پایان قرن نوزدهم، در بحبوحه‌ی درگیری نظامی شدید بین دولت‌های وُلُف (2) (بومی) و ارتش فرانسه تشکیل شد، براساس تبلیغات مذهبی صلح‌جویانه (مردان مقدس، زُهاد و مؤمنان، طلبه)، قشربندی «سنتی» را (که به ویژه «اشراف» روستاییان و بردگان را مرتبه‌بندی می‌کند) ایجاد می‌کند.
در جامعه‌های کشاورزی، گوناگونی عمرانی محیط‌های جغرافیایی، تنظیم سازمان‌های اجتماعی نشان دهنده‌ی ابداعات فنی و درجه‌ی بسیار بالایی از اطلاعات بوم‌شناختی و، بنابراین، وجوه بهینه‌ی استخراج منابع هستند. از این‌جا سلسله‌مراتب‌های اجتماعی و دستگاه‌های تخصصی (دیوان‌سالاری‌ها، ارتش‌ها) پدید آمده‌اند که امکان اداره‌ی بخشی از جماعت‌های غیرمولد را در سازمان تولید مواد معیشتی فراهم می‌کنند. اما تجارت مواد کمیاب، احتکار و برده‌داری هم برای انباشتگی «سیاسی» ضروری‌اند.
مبادله‌ای در عین حال مادی و نمادین میان آن‌هایی که کار می‌کنند و با زمان کاری خود، از یک سو با اموال خود یا با پول خود درآمد ایجاد می‌کنند و به صورت انفرادی بسیار محدودند اما به شکل جمعی بسیار معنادارند، و از سوی دیگر آن‌هایی که عبادت می‌کنند و در عین حال مسئول دینی، اخلاقی و گاهی سیاسی مجتمع‌ها هستند، برقرار می‌شود. این مجتمع‌ها که در بدو امر از جوانان مجرد مهاجر تشکیل می‌شدند، از دهه‌ی 1920 به روستاها تبدیل می‌شوند. جامعه‌ی اخوان مرید بر مؤمنان، منابع اقتصادی و قدرت سیاسی پنجه می‌افکند. این جامعه که اجباراً به عنوان طرف مقابل قدرت استعماری از همان شروع جنگ جهانی اول به رسمیت شناخته شد (زُهاد، پیروان خود را برای میدان‌های جنگ بسیج می‌کردند)، به هنگام استقلال سیاسی در 1960، به یکی از ابزارهای غیرمستقیم قدرت رؤسای جمهور سنگال تبدیل شد. روستاییان مُرید تولید‌کننده‌ی پسته‌ی زمینی که تا دهه‌ی 1980، منبع شماره‌ی یک ثروت کشور بوده است، به شکل گسترده‌ای از وسایل توسعه بهره بردند. اما آن زمان، اقتصاد مریدی ابتدا شهری (بحران خشکسالی‌ها و کشت پسته و مهاجرت‌های گسترده به سوی شهرها)، و سپس بین‌المللی شده است (تجارت قاچاقی، اقتصاد غیررسمی و تجارت‌های کوچک در اروپا). انطباق چشم‌گیر آنچه قبل از هر چیز یک جامعه‌ی دینی مسلمانی بود (با پیام خود و اَشکال خاص بسیجی خود) با جهش‌های اقتصادی (از محیط بسته‌ی مجتمعاتی خود تا شبکه‌های بین‌المللی با گذر از نیویورک و هنگ‌کنگ)، درهم‌رسوخی «انسان‌شناختی» مجموعه‌ی تشکیلات امر فرهنگی، امر اجتماعی، امر سیاسی و امر اقتصادی را تأیید می‌کند. چنین تاریخی، طی زمانی بیش از یک قرن، قدمت تجددسازی‌ها و اهمیت روابط اجتماعی در مورد الگوپردازی یا «تفسیر» جهانی سازی دائمی و اجتناب‌ناپذیر اقتصاد را برای ما روشن می‌سازد. (3)
پی‌نوشت‌ها:
1- La confrérie mouride du Sénégal
2- Les Etats wolof
3- J. Copan, Les marabous de l'arachide, La confrérie mouride et les paysans du Sénégal. Paris, Le Sycomore, 1980 (Edition revue, corrigée et augmentée, l'Harmattan, 1988).
J. Copan. 'Mourides des champs, mourides des villes, mourides du télé
phone portable et de l'internet. Les renoucellements de l'économie politiqued'une confrére'. Afrique conuemporiane, 194, 2000 pp. 24-33.
J. Copan, 'Conjonetures histoeiques, mutations historiques et stabilisations-sociales: la confrérie mouride du sénégal entre multifonctioalité, flexibilité et silences anthropologiques, in Leservoisier, op. cit., pp. 231-257.
منبع:
در آمدی بر مردم‌شناسی و انسان‌شناسی ، ژان کوپانس ، برگردان: حسین میرزایی ، طهران نشر ثالث، چاپ دوم1394
بیشتر بخوانید :
انسان شناسی
انسان شناسی ساخت گرا
تحول انسان شناسی در قرن بیستم
