چکیده: خشونت خانگی علیه زنان از مشکلاتی است که همه جوامع با آن دست به گریبانند متاسفانه آمارهای نگران کننده ای در مورد خشونت علیه زنان در ایران به گوش میرسد که هر انسان دغدغه مندی را نگران میکند و جا دارد که اندیشمندان و صاحب نظران در مورد آن به بحث و تبادل نظر بپردازند.
نعداد کلمات1079 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه
نعداد کلمات1079 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه
نویسنده: عبدالصالح شمس‌اللهی
داستان از آنجا شروع شد که برنامه فرمول یک در یک حرکت متفاوت خانواده‌ای خاص را به برنامه دعوت کرد و تصویری از خشونت علیه زنان را به تصویر کشید. زنی که 27 بار به علت کتک خوردن از همسرش به دادگاه مراجعه میکند اما هربار بنا به دلایلی که خیلی دقیق تشریح نشد دوباره به خانه برمی‌گردد و به همان زندگی بدون هیچ تغییری ادامه می‌دهد!
این مسئله از دو بعد قابل برری است؛ بعد اول موضوع خشونت علیه زنان است که نیازمند بررسی‌های دینی، فقهی، حقوقی، جامعه شناختی و روان شناختی است و بعد دوم درباره به تصویر کشیدن این مسئله به این شکل از رسانه ملی است.
تنها در سال 2015 بیش از ۶۴ هزار و ۵۰۰ مورد خشونت علیه زنان در مراکز انگلستان به ثبت رسیده است و این یعنی اگر نیمی از جمعیت اروپا را زنان تشکیل بدهند از هر 395 زن یکی قربانی خوشونت شده است
خشونت علیه زنان
یقینا خشونت بدون دلیل علیه هر گروه و حتی هر موجودی مذموم و ناپسند است. خشونت علیه زنان از دیرباز از مسائلی بوده است که در جوامع مختلف حتی جوامع مدعی تمدن مثل جوامع غربی رواج داشته است و نوع زن به خاطر ضعف روحی و جسمی در بسیاری از کشورها هدف این خشونت ها قرار گرفته و می‌گیرد. یورواستات در جدیدترین آمار خود که توسط اتحادیه اروپا منتشر شده است آمار عجیبی از خشونت علیه زنان را در کشور‌های اروپایی بیان کرده است. در این میان انگلستان با 51 میلیون نفر جمعیت بیشترین آمار خشونت علیه زنان را در اروپا به خود اختصاص داده است؛ تنها در سال 2015 بیش از ۶۴ هزار و ۵۰۰ مورد خشونت علیه زنان در مراکز انگلستان به ثبت رسیده است و این یعنی اگر نیمی از جمعیت اروپا را زنان تشکیل بدهند از هر 395 زن یکی قربانی خوشونت شده است. این تازه آمار کسانی است که به پلیس و محاکم قضایی مراجعه کرده‌اند و با اضافه کردن کسانی که به هر دلیلی از مراجعه به پلیس خود‌داری نموده‌اند به آمار نگران کننده‌تری می‌رسیم.
ایران نیز در این میان وضع خوبی در مورد خشونت علیه زنان ندارد؛ در مورد آمار خشونت علیه زنان در ایران آمارهای متفاوتی بیان می‌شود که برخی از آن‌ها وحشتناک است؛ به عنوان مثال رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده تهران این آمار را 66 درصد یعنی دو برابر متوسط جهانی اعلام میکند.[1] البته این آمار ممکن است صحیح نباشد اما حتی اگر آمار نصف آن چیزی باشد که گذشت بازهم نگران کننده است.
اسلام و اندیشه کرامت زن
اسلام به عنوان دینی که انسان را به صرف انسانیت و فارغ از هرگونه نگاه قومیتی و جنسیتی مورد تکریم قرار داده است، در تشریح کرامت زن و حفظ حقوق او گوی سبقت را از همه مکاتب و فرق و ادیان جهان ربوده است و زن را به عنوان خلقتی ارزشمند معرفی کرده و برای حفظ حریم او و در پشتیبانی از او حقوق خاصی را برای او وضع کرده است و دستور داده است تا در حفاظت از نوع زن همگان به این قوانین پایبند باشند. نبی مکرم اسلام(ص) در همه حال مردان را به حفظ حرمت و کرامت همسرانشان ترغیب می‌کردند و در روایت شریفی فرمودند:
ایران نیز در این میان وضع خوبی در مورد خشونت علیه زنان ندارد؛ در مورد آمار خشونت علیه زنان در ایران آمارهای متفاوتی بیان می‌شود که برخی از آن‌ها وحشتناک است؛ به عنوان مثال رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده تهران این آمار را 66 درصد یعنی دو برابر متوسط جهانی اعلام میکند.
وَ مَنِ اتَّخَذَ زَوْجَهً فَلْیُکْرِمْهَا[2]
هرکس همسری را اختیار میکند، بر او واجب است که او را اکرام کند.
این حمایت در موضوع اختلافات خانوادگی نمود بیشتری پیدا نموده است. خدا در درجه اول برای ضمانت در حمایت از زن قانون مهریه را به عنوان شرط لازم در عقد قرار داده است و در چندین آیه از قرآن کریم به این مسئله اشاره کرده است؛ به عنوان مثال می‌فرماید:
وَآتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَکُمْ عَن شَیْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَکُلُوهُ هَنِیئًا مَّرِیئًا[3]
مهریه زنان را (به طور کامل) به عنوان یک بدهی به آن‌ها بپردازید، و اگر آن‌ها با رضایت خاطر چیزی از آن‌را به شما ببخشند آن‌را حلال و گوارا مصرف کنید.
و حتی در آیه‌ای دیگر پرداختن مهریه را برای پیامبر(ص) شرط حلال شدن زنان دانسته و می‌فرماید:
یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَحْلَلْنا لَکَ أَزْواجَکَ اللاَّتی آتَیْتَ أُجُورَهُنَّ.[4]
اى پیامبر همسرانی را که مهریه آنان را پرداخت کرده‌ای بر تو حلال کردیم.
مردی که به صورت همسرش، لطمه (سیلی) بزند، خداوند متعال به مالک دوزخ دستور می‌دهد، در آتش جهنم، به صورت او هفتاد مرتبه لطمه (سیلی) وارد کند و هر کسی که دستش را به موی زن مسلمانی برساند، خداوند دستانش را با میخ‌های آتشین، به هم خواهد دوخت.
خداوند در آیات دیگری در راستای حمایت از زنان مسیر هرگونه فشار بر زنان را برای گذشتن از مهریه بسته و فرموده :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ یَحِلُّ لَکُمْ أَن تَرِثُواْ النِّسَاء کَرْهًا وَلاَ تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُواْ بِبَعْضِ مَا آتَیْتُمُوهُنَّ.[5]
ای کسانی که ایمان آورده اید! برای شما حلال نیست که از زنان، از روی اکراه (و ایجاد ناراحتی برای آن‌ها) ارث ببرید! و آنان را تحت فشار قرار ندهید که قسمتی از آن‌چه به آن‌ها پرداختهاید (از مهر)، تملک کنید!
علاوه بر این ضمانت در روایات متعددی در خصوص بد رفتاری و خشونت علیه زنان سخن به میان آمده است؛ پیامبر اسلام(ص) در بیان شریفی از اینکه کسی همسر خود را کتک بزند تعجب کرده، آن را موجب قصاص مرد دانسته و می‌فرماید:
إِنِّی أَتَعَجَّبُ مِمَّنْ یَضْرِبُ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ بِالضَّرْبِ أَوْلَى مِنْهَا لَا تَضْرِبُوا نِسَاءَکُمْ بِالْخَشَبِ فَإِنَّ فِیهِ الْقِصَاصَ.[6]
من تعجب مى‌کنم از کسانى که زنان خود را کتک مى‌زنند و چنین کسانى به کتک خوردن اولیت دارند تا زنان؛ زنان خود را با چوب نزنید که در آن قصاص است.
این قصاص تنها عقوبت دنیوی بلند کردن دست بر روی زنان است و عواقب اخروی آن به مراتب سخت‌تر است، نبی مکرم اسلام(ص) در مورد مردی که سیلی به صورت همسرش می‌زند می‌فرماید:
فَأَیُّ رَجُلٍ لَطَمَ امْرَأَتَهُ لَطْمَهً أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَالِکاً خَازِنَ النِّیرَانِ فَیَلْطِمُهُ عَلَى حُرِّ وَجْهِهِ سَبْعِینَ لَطْمَهً فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَ أَیُّ رَجُلٍ مِنْکُمْ وَضَعَ یَدَهُ عَلَى شَعْرِ امْرَأَهٍ مُسْلِمَهٍ سُمِّرَ کَفُّهُ بِمَسَامِیرَ مِنْ نَارٍ.[7]
مردی که به صورت همسرش، لطمه (سیلی) بزند، خداوند متعال به مالک دوزخ دستور می‌دهد، در آتش جهنم، به صورت او هفتاد مرتبه لطمه (سیلی) وارد کند و هر کسی که دستش را به موی زن مسلمانی برساند، خداوند دستانش را با میخ‌های آتشین، به هم خواهد دوخت.
از دیگر عواقب همسر‌آزادی که در روایات اهل بیت(ع) به آن اشاره شده است بی آبرویی مردی است که همسرش را کتک بزند، در واقع خدا به تقاص آزار همسر آبروی فرد را برده و او را مفتضح میکند، پیامبر اکرم(ص) با اشاره به این مسئله می‌فرماید:
أَیُّمَا رَجُلٍ ضَرَبَ امْرَأَتَهُ فَوْقَ ثَلَاثٍ أَقَامَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ عَلَى رُءُوسِ الْخَلَائِقِ فَیَفْضَحُهُ فَضِیحَهً یَنْظُرُ إِلَیْهِ الْأَوَّلُونَ وَ الْآخِرُون [8]
اگر مردی، بیش از سه مرتبه، همسرش را مورد ضرب قرار دهد، خداوند متعال او را برای همه خلایق، رسوا و مفتضح می‌نماید.
منابع
این مسئله از دو بعد قابل برری است؛ بعد اول موضوع خشونت علیه زنان است که نیازمند بررسی‌های دینی، فقهی، حقوقی، جامعه شناختی و روان شناختی است و بعد دوم درباره به تصویر کشیدن این مسئله به این شکل از رسانه ملی است.
تنها در سال 2015 بیش از ۶۴ هزار و ۵۰۰ مورد خشونت علیه زنان در مراکز انگلستان به ثبت رسیده است و این یعنی اگر نیمی از جمعیت اروپا را زنان تشکیل بدهند از هر 395 زن یکی قربانی خوشونت شده است
خشونت علیه زنان
یقینا خشونت بدون دلیل علیه هر گروه و حتی هر موجودی مذموم و ناپسند است. خشونت علیه زنان از دیرباز از مسائلی بوده است که در جوامع مختلف حتی جوامع مدعی تمدن مثل جوامع غربی رواج داشته است و نوع زن به خاطر ضعف روحی و جسمی در بسیاری از کشورها هدف این خشونت ها قرار گرفته و می‌گیرد. یورواستات در جدیدترین آمار خود که توسط اتحادیه اروپا منتشر شده است آمار عجیبی از خشونت علیه زنان را در کشور‌های اروپایی بیان کرده است. در این میان انگلستان با 51 میلیون نفر جمعیت بیشترین آمار خشونت علیه زنان را در اروپا به خود اختصاص داده است؛ تنها در سال 2015 بیش از ۶۴ هزار و ۵۰۰ مورد خشونت علیه زنان در مراکز انگلستان به ثبت رسیده است و این یعنی اگر نیمی از جمعیت اروپا را زنان تشکیل بدهند از هر 395 زن یکی قربانی خوشونت شده است. این تازه آمار کسانی است که به پلیس و محاکم قضایی مراجعه کرده‌اند و با اضافه کردن کسانی که به هر دلیلی از مراجعه به پلیس خود‌داری نموده‌اند به آمار نگران کننده‌تری می‌رسیم.
ایران نیز در این میان وضع خوبی در مورد خشونت علیه زنان ندارد؛ در مورد آمار خشونت علیه زنان در ایران آمارهای متفاوتی بیان می‌شود که برخی از آن‌ها وحشتناک است؛ به عنوان مثال رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده تهران این آمار را 66 درصد یعنی دو برابر متوسط جهانی اعلام میکند.[1] البته این آمار ممکن است صحیح نباشد اما حتی اگر آمار نصف آن چیزی باشد که گذشت بازهم نگران کننده است.
اسلام و اندیشه کرامت زن
اسلام به عنوان دینی که انسان را به صرف انسانیت و فارغ از هرگونه نگاه قومیتی و جنسیتی مورد تکریم قرار داده است، در تشریح کرامت زن و حفظ حقوق او گوی سبقت را از همه مکاتب و فرق و ادیان جهان ربوده است و زن را به عنوان خلقتی ارزشمند معرفی کرده و برای حفظ حریم او و در پشتیبانی از او حقوق خاصی را برای او وضع کرده است و دستور داده است تا در حفاظت از نوع زن همگان به این قوانین پایبند باشند. نبی مکرم اسلام(ص) در همه حال مردان را به حفظ حرمت و کرامت همسرانشان ترغیب می‌کردند و در روایت شریفی فرمودند:
ایران نیز در این میان وضع خوبی در مورد خشونت علیه زنان ندارد؛ در مورد آمار خشونت علیه زنان در ایران آمارهای متفاوتی بیان می‌شود که برخی از آن‌ها وحشتناک است؛ به عنوان مثال رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده تهران این آمار را 66 درصد یعنی دو برابر متوسط جهانی اعلام میکند.
وَ مَنِ اتَّخَذَ زَوْجَهً فَلْیُکْرِمْهَا[2]
هرکس همسری را اختیار میکند، بر او واجب است که او را اکرام کند.
این حمایت در موضوع اختلافات خانوادگی نمود بیشتری پیدا نموده است. خدا در درجه اول برای ضمانت در حمایت از زن قانون مهریه را به عنوان شرط لازم در عقد قرار داده است و در چندین آیه از قرآن کریم به این مسئله اشاره کرده است؛ به عنوان مثال می‌فرماید:
وَآتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَکُمْ عَن شَیْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَکُلُوهُ هَنِیئًا مَّرِیئًا[3]
مهریه زنان را (به طور کامل) به عنوان یک بدهی به آن‌ها بپردازید، و اگر آن‌ها با رضایت خاطر چیزی از آن‌را به شما ببخشند آن‌را حلال و گوارا مصرف کنید.
و حتی در آیه‌ای دیگر پرداختن مهریه را برای پیامبر(ص) شرط حلال شدن زنان دانسته و می‌فرماید:
یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَحْلَلْنا لَکَ أَزْواجَکَ اللاَّتی آتَیْتَ أُجُورَهُنَّ.[4]
اى پیامبر همسرانی را که مهریه آنان را پرداخت کرده‌ای بر تو حلال کردیم.
مردی که به صورت همسرش، لطمه (سیلی) بزند، خداوند متعال به مالک دوزخ دستور می‌دهد، در آتش جهنم، به صورت او هفتاد مرتبه لطمه (سیلی) وارد کند و هر کسی که دستش را به موی زن مسلمانی برساند، خداوند دستانش را با میخ‌های آتشین، به هم خواهد دوخت.
خداوند در آیات دیگری در راستای حمایت از زنان مسیر هرگونه فشار بر زنان را برای گذشتن از مهریه بسته و فرموده :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ یَحِلُّ لَکُمْ أَن تَرِثُواْ النِّسَاء کَرْهًا وَلاَ تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُواْ بِبَعْضِ مَا آتَیْتُمُوهُنَّ.[5]
ای کسانی که ایمان آورده اید! برای شما حلال نیست که از زنان، از روی اکراه (و ایجاد ناراحتی برای آن‌ها) ارث ببرید! و آنان را تحت فشار قرار ندهید که قسمتی از آن‌چه به آن‌ها پرداختهاید (از مهر)، تملک کنید!
علاوه بر این ضمانت در روایات متعددی در خصوص بد رفتاری و خشونت علیه زنان سخن به میان آمده است؛ پیامبر اسلام(ص) در بیان شریفی از اینکه کسی همسر خود را کتک بزند تعجب کرده، آن را موجب قصاص مرد دانسته و می‌فرماید:
إِنِّی أَتَعَجَّبُ مِمَّنْ یَضْرِبُ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ بِالضَّرْبِ أَوْلَى مِنْهَا لَا تَضْرِبُوا نِسَاءَکُمْ بِالْخَشَبِ فَإِنَّ فِیهِ الْقِصَاصَ.[6]
من تعجب مى‌کنم از کسانى که زنان خود را کتک مى‌زنند و چنین کسانى به کتک خوردن اولیت دارند تا زنان؛ زنان خود را با چوب نزنید که در آن قصاص است.
این قصاص تنها عقوبت دنیوی بلند کردن دست بر روی زنان است و عواقب اخروی آن به مراتب سخت‌تر است، نبی مکرم اسلام(ص) در مورد مردی که سیلی به صورت همسرش می‌زند می‌فرماید:
فَأَیُّ رَجُلٍ لَطَمَ امْرَأَتَهُ لَطْمَهً أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَالِکاً خَازِنَ النِّیرَانِ فَیَلْطِمُهُ عَلَى حُرِّ وَجْهِهِ سَبْعِینَ لَطْمَهً فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَ أَیُّ رَجُلٍ مِنْکُمْ وَضَعَ یَدَهُ عَلَى شَعْرِ امْرَأَهٍ مُسْلِمَهٍ سُمِّرَ کَفُّهُ بِمَسَامِیرَ مِنْ نَارٍ.[7]
مردی که به صورت همسرش، لطمه (سیلی) بزند، خداوند متعال به مالک دوزخ دستور می‌دهد، در آتش جهنم، به صورت او هفتاد مرتبه لطمه (سیلی) وارد کند و هر کسی که دستش را به موی زن مسلمانی برساند، خداوند دستانش را با میخ‌های آتشین، به هم خواهد دوخت.
از دیگر عواقب همسر‌آزادی که در روایات اهل بیت(ع) به آن اشاره شده است بی آبرویی مردی است که همسرش را کتک بزند، در واقع خدا به تقاص آزار همسر آبروی فرد را برده و او را مفتضح میکند، پیامبر اکرم(ص) با اشاره به این مسئله می‌فرماید:
أَیُّمَا رَجُلٍ ضَرَبَ امْرَأَتَهُ فَوْقَ ثَلَاثٍ أَقَامَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ عَلَى رُءُوسِ الْخَلَائِقِ فَیَفْضَحُهُ فَضِیحَهً یَنْظُرُ إِلَیْهِ الْأَوَّلُونَ وَ الْآخِرُون [8]
اگر مردی، بیش از سه مرتبه، همسرش را مورد ضرب قرار دهد، خداوند متعال او را برای همه خلایق، رسوا و مفتضح می‌نماید.
منابع
[1] خبر گزاری ایسنا 25 آبان 1397 به نقل از دکتر فاطمه قاسم پور
[2] مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۵۰
[3] قرآن کریم، سوره نساء، آیه 4
[4] قرآن کریم، سوره احزاب، آیه 55
[5] قرآن کریم، سوره نساء، آیه 19
[6] مستدرک الوسائل: ج۱۴، ص۲۵۰، ح۱۶۶۱۸
[7] مستدرک الوسائل: ج۱۴، ص۲۵۰، ح۱۶۶۱۹
[8] مستدرک الوسائل: ج۱۴، ص۲۵۰، ح ۱۶۶۲۱
