17- بنياد نخبگان
نكته ي بعدي، مسئله ي بنياد نخبگان است - که به نظرم الان بيش از دو سال است که ما اين را مطرح کرديم که يك چنين چيزي به وجود بيايد - که ظاهر قضيه اين است که يك بنياد و يك مؤسسه است يا يك اداره است؛ ليكن باطن قضيه اين است که چنانچه يك چنين نهادي در کشور به وجود بيايد،به اعتقاد ما،فضاي علمي کشور و چهره ي علمي دانشگاهاوپژوهشگاهها يك تغيير اساسي خواهد کرد.دلگرمي محقق و پژوهشگر و اهل علم، اساسِ کار است. 166
18- رشد کيفي در دانشگاه
بايد در دانشگاه به رشد کيفي دست پيدا کنيم؛ ليكن اين به معناي نفي رشد کمي نباشد. ما رشد کمي هم لازم داريم. ما از زياد شدن دانشگاه و مراکز تحقيقات و پژوهشگاه، به هر اندازه اي که باشد،حالا حالاها سود خواهيم برد. توجه بكنيد که درچشم انداز بيست ساله، حد ما رسيدن به رتبه ي اول علمي در منطقه است. اين همچنان که به حرکت کيفي و صيرورت احتياج دارد، به حرکت هاي کمي وتوسعه ي کمي هم احتياج دارد. 167
19- ترسيم فرايند پيشرفتهاي علمي
بعد از مقاطع عالي دانشگاهي، مراکز تحقيقاتي و پيشرفتهاي تحقيقاتي و ارتباط با صنعت و پيشبردفناوري در کشور و پديد آوردن جهشهاي فناوري در بخش هاي مختلف کشور است که اينها به بعد ازمقاطع بالاي دانشگاهي مربوط مي شود؛ اما بايد از دبستان شروع بشود. اين کار، تنها کار وزارت آموزش عالي و وزارت بهداشت هم نيست؛ اين کار، کاردولت است؛ کار شوراي عالي انقلاب فرهنگي است؛ کارمجامع تصميم گير و سياست ساز است. البته من در اين زمينه با وزارت آموزش و پرورش حرف ويژه اي دارم که حالا اين در رابطه ي با آنهاست، که آن ها هم در خود آموزش و پرورش در اين زمينه مشكلاتي دارند وبايد تأمين بشود؛ اما با نگاه مشترك، آموزش و پرورش و آموزش عالي و آموزش پزشكي و حتي برخي ازبخش هاي ديگر بايد در اين زمينه همكاري کنند تا بتوانند اين فرايند را ترسيم کنند. 168
20- به روز بودن اساتيد
نكته ي بعدي، مسئله ي ارتقاي رتبه ي علميِ حقيقيِ اساتيد است؛ و به روز بودن اساتيد. بايد ماترتيبي بدهيم - حالا کار اجرايي و برنامه ريزي اش به عهده ي آقايان است - که استادِ ما وقت مطالعه کردن داشته باشد. 169
21- ديني شدن فضاي دانشگاه ها
نكته ي بعدي، مسئله ي تربيت و فضاي ديني و فرهنگي در دانشگاه هاست؛ اين بسيار چيز مهمي است و کشور به اين مسئله احتياج دارد. دانشگاه طوري باشد که وقتي جوان فارغ التحصيلِ دبيرستان به دانشگاه آمد و از آن بيرون آمد، ازلحاظ عمق ديني و رعايت ديني و اخلاق ديني پيشرفت کرده باشد؛ اين را اصل قرار بدهيد؛ اين بايد بشود. 170
22- شناخت ميراث عظيم علمي
احساس افتخار و اعتماد به نفس ملي را بايد در دانشجو زنده کرد. ما دانشمندان خودمان را نمي شناسيم! دانشجوي ما آنها را نمي شناسد، ولي آنها مي شناسند! خيام را به عنوان يك دانشمندو يك رياضي دان بزرگ در دنياي غرب مي شناسند؛ اما دانشجوي ما خيام را مثلاً با کوزه ي گليِ مي شناسد؛ اگر هم بشناسد. نمي داند خيام که بوده است. ببينيد اين ها موجب مي شود که آن اعتماد به نفس ملي از دست برود و دانشجوي ما سابقه ي علمي، گذشته ي علمي و ميراث عظيم علمي خودش را نشناسد و افتخارات علمي خودش را در گذشته نداند. اين از جمله ي کارهايي است که بايد حتماً در محيط دانشگاه انجام بگيرد. درس مي گذاريد، رشته مي گذاريد، تبليغات مي كنيد، هر کاري مي كنيد، من نمي دانم، اين کار بايد بشود. 171
23- مسئله ي تحقيقات
در برنامه ي چهارم، تا سه درصد توليد ناخالص را براي بودجه ي تحقيقات در نظر گرفته اند. از قبل گفتند بايد تا آخر برنامه ي چهارم، بودجه ي تحقيقات به سه درصد برسد. اما اخيراً به من گزارش دادند که شش دهم درصد شده است! حالا ظاهراً همه ي همان شش دهم را هم نداده اند؛ چهل وپنج صدمِ درصد داده اند! اين که نمي شود. اولاً آن برنامه ي پنج ساله، برنامه و قانون است، بايد تحقق پيدا بكند؛ تخلف از برنامه، تخلف از قانون است؛ وانگهي اين حيات آينده ي کشور است. اين همه راجع به علم و توليد علم وتحقيقات و اين مسائل حرف مي زنيم، آن وقت بودجه ي تحقيقات کشور، اعتباراتش داده نشود، کم بشود،بي اعتنايي بشود؛ اين نمي شود. خوب، حالا ما يقه ي چه کسي را بگيريم؟ اگر به آقاي رئيس جمهور بگوييم، مي گويد در دولت مطرح کنند. بايد يقه ي همين دو تا آقايان وزير را بگيريم! و از اين ها بخواهيم که در دولت اين مسئله را دنبال کنند؛ يعني حقيقتاً اين مسئله ي تحقيقات، قضيه ي کوچكي نيست. 172
24- تكثيرمراکز تحصيلات تكميلي
يك نكته ي ديگر، مسئله ي نسبت دانشجويان دوره هاي تحصيلات تكميلي به کل دانشجويان است.شنيده ام اين نسبت خيلي پايين است. آن طور که به من گزارش کرد ه اند، اين نسبت شش درصد است. اين، پايين است. طبق نظر افراد صاحب نظر، اين نسبت بايد به حدود سي درصد برسد؛ روي اين کار بشود. بنابراين براي اينکه بتوانيم اين دانشجويان را به اين نسبت برسانيم، ما به تكثير مراکز تحصيلات تكميلي وپديد آوردن رشته هايي که نداريم، احتياج داريم. اين نسبت را بايد حفظ بكنيم؛ اين هم مهم است. 173
25- سخنان لازم الاجرا
من خواهشم از رؤساي دانشگاه ها و رؤساي مراکز تحقيقاتي و هم از آقايان وزرا و هيئت رئيسه هاي وزارتخانه ها که اينجا تشريف داريد، اين است که، سخناني که ما به شما عرض کرديم، موعظه نيست واين طور نيست که يك منبر رفتيم و حالا يك تذکراتي داديم؛ نه، اين ها اجرائياتي است که لازم الاطاعه و لازم الاجراست. بايد اين کارها را بكنيد. 174
26- افزايش ثروت علمي
جهاد علمي جزوِ مباني اصولگرايي است. بايد نهضت توليد علم در کشور راه بيفتد. بايد به سمت کارهاي بزرگ برويم. ما بايد بر ثروت علمي بشر بيفزاييم. نگويند نمي شود؛ مي شود. البته مقدمات دارد؛اما آن مقدمات را هم مي شود با همت فراهم کرد. من اين را از شما جامعه ي علمي کشور توقع مي کنم که شما پنجاه سال ديگر - پنجاه سال، نيم قرن است - در رتبه ي بالاي علمي دنيا قرار داشته باشيد؛ اين توقع زيادي است از يك ملت با استعداد؟ اما اگر بخواهيم اين اتفاق بيفتد، از الان بايد سخت کار کنيم. شرطش تنبلي نكردن است؛ غفلت نكردن است؛ خست نورزيدن است؛ از ورود در اين راه وحشت نكردن است و ميدان دادن و پرورش نخبگان علمي است. بنابراين، اين جزوِ وظايف دولت است؛بايستي ميدان داد. اين جوان ها تشنه ي کار و فهميدن هستند، به شرط اين که امكانات در اختيار اين ها قرار بگيرد. بنابراين، اين جزوِ وظايف دولت است؛ بايستي ميدان داد. اين جوان ها تشنه ي کار و فهميدن هستند، به شرط اينکه امكانات در اختيار اين ها قرار بگيرد. 175
27- آزادي و آزادانديشي
بدون آزادانديشي، اين رشد اجتماعي، علمي، فكري و فلسفي امكان ندارد. در حوزه هاي علميه،دانشگاه و محيطهاي فرهنگي و مطبوعاتي، هوکردن کسي که حرف تازه اي مي آورد، يكي از بزرگ ترين خطاهاست؛ بگذاريد آزادانه فكر کنند. البته من فهم غلط از آزادي را تأييد نمي کنم؛ من باز گذاشتن دست دشمن را در داخل براي اين که مرتباً گاز سمي توليد کند و در فضاي فرهنگي يا سياسي کشوربدمد، تأييد نمي کنم؛آزادي و آزادانديشي، يكي از مباني اصلي اصولگرايي است. 176
28- خروج آموزش و پرورش از روزمرگي
ما بايستي براي آموزش و پرورش مايه بگذاريم. اين مايه گذاشتن، فقط پول نيست؛ پول فقط جزئي ازمايه هايي است که بايد گذاشت؛ مهمتر از پول، فكر است. بهترين و برجسته ترين فكرها بايد بنشينند براي آموزش و پرورش طراحي کنند؛ بايد فلسفه ي آموزش و پرورش اسلامي، واضح باشد و بر اساس اين فلسفه، افق آينده ي آموزش و پرورش کشور روشن باشد؛ معلوم باشد ما دنبال چه هستيم و کجا مي خواهيم برويم و بر اساس آن خط کشي بشود، برنامه ريزي بشود و راه ها مشخص بشود؛ مابه اين احتياج داريم. آموزش و پرورش بايد از روزمرگي بيرون بيايد؛ اين اساس حرف است. 177
29- مسئله ي پرورش
آن روزي که معاونت هاي پرورشي را از سطوح مختلف حذف کردند، بنده صريحاً با اين کار مخالفت کردم؛ به من هم نگفتند که بنا ندارند اين حرف را گوش نكنند؛ اما گوش نكردند. مهم ترين کاري که بايدامروز درکنار آن قاعده سازي انجام بگيرد، اين است که به مقوله ي پرورش - به هر شكلي - اهميت داده شود؛ نه چون ما مسلمانيم، مسئله فقط اين نيست. امروز در دنياي غربِ از لحاظ دانش و فناوري پيشرفته، مسئله ي پرورش در بسياري از کشورها جزوِ آن مباني اصلي است؛ مسئول و مأمور پرورشي وجود دارد. به پرورش اهميت مي دهند. پرورش فقط ديندار شدن و عمق ايمان يافتن نيست که ما دنبالش هستيم. پرورش تأثير خودش را در رفتارها، برخوردها، رشد شخصيت، تقويت اعتماد به نفس و جوشاندن چشمه ي استعداد نشان مي دهد. بنابراين مسئله ي پرورشي، يك مسئله ي مهم است. 178
30- حضور قرآن
قرآن در آموزش و پرورش حقيقتاً مهجور واقع شده است. ليكن جاي حضور قرآن در دوره هاي گوناگون -چه دبستان، چه دبيرستان و چه راهنمايي - واقعاً خالي است. بايد فكر بشود. نه به شكل تحميلي، نه به شكل بيزارکننده و دورکننده؛ بلكه به شكل صحيح. امروز خوشبختانه حرکت قرآني در کشور خيلي خوب است؛ ليكن در آموزش و پرورش بايد نهادينه شود. 179
31- احتياج به تحول در آموزش و پرورش
به هرحال، دوره ي خوبي است. دولت کار و تلاش خوشبختانه بر سر کار است. اهداف انقلاب و مسائل گوناگون اساسي مورد توجه است. حداکثراستفاده را بايد کرد. همه ي کساني که در مقوله ي آموزش وپرورش يك دستي و مهارتي دارند، بايد در اين زمينه همكاري کنند. البته مسئولان محترم بايد از اين امكانات وتواناييها استفاده کنند تا بتوان يك بناي مستحكمي براي آموزش و پرورش ساخت و با توجه به تحولي که امروزکشور دارد و آينده اي که خودمان براي کشورمان ترسيم کرده ايم، (که معيارش هم همين چشم اندازبيست ساله است و اين سند چشم انداز، بسيارچيز باارزشي است.) بايد آموزش و پرورشمان را تحول بدهيم؛ ما در آموزش و پرورش احتياج به تحول داريم. 180
32- تبديل و تصحيح نظام آموزش
نكته ي ديگري که يادداشت کرده ام، مسأله ي نوسازي نظام آموزش و تصحيح مدل قديميِ رايج در کشوراست،بارها در جلساتي که در اينجا به مناسبت مسايل فرهنگي تشكيل شده، افراد دلسوز مي گويند که مارا تبديل کنيم به نظام هاي پيشرفته ي به روزِ دنيا. بالاخره ما بايستي از يك « حافظه پروري » اين نظام قديميِ مقطعي شروع کنيم و اين شيوه ي قديميِ شصت سال پيش را که همچنان حاکم بر کشور است، تبديل وتصحيح کنيم؛ يا بايد آن را به طور کلي تغييربدهيم يا به صورت تدريجي تغيير بدهيم.181
33- توسعه علمي کشور
من عميقاً و جداً باور دارم که مشكلات اين کشور جز با توسعه ي علم و تعميم و تعميق علم در کشورپيش نخواهد رفت. ما ناگزير بايست اين فاصله ي چندين ده ساله يي را که براي ما به وجود آورده اند، پُرکنيم. اگر ما بخواهيم کشورمان، ملت مان و امت اسلامي خود را به نقطه يي برسانيم که بتواند حرف حق خودش را با همين شجاعت بزند، احتياج به علم داريم. اين، مخصوص ما هم نيست، بلكه متعلق به همه ي کشورهاي اسلامي است و ما بايد براي کشورهاي اسلامي مادرِ علم بشويم. بار به دوش ماست.182
34- علوم انساني
ما بايد در زمينه ي علوم انساني يك کار اساسي بكنيم و اين حرف، حرفي نيست که امروز به ذهن کسي رسيده باشد؛ نه، اين حرف، سالهاست که گفته شده و بايد تحقق پيدا کند. چه کساني بايد اين کار را بكنند؟ اين مجموعه ي حاضر و همان مجموعه يي که ما انشاءا لله پيش خداي متعال با آن هااحتجاج خواهيم کرد و اميدواريم که از عهده ي احتجاج هم بربيايند؛ اگر خداي متعال سؤال کرد. 183
35- ورودي، خروجي دانشگاهها
مسأله ي ديگري که در همين زمينه ي پرداختن به اين علوم - علوم پايه، علوم انساني - مطرح است،مسأله ي ورودي، خروجي دانشگاههاست که اين هم يكي از آن وظايف سنگين وزارت علوم است. ماببينيم که واقعاً دانشگاه ها چه کساني را جذب کنند و براي چه رشته هايي جذب کنند، بعد خروجي ما ازدانشگاه ها در چه رشته هايي باشد که ما به آن ها بيش تر نياز داريم؛ حالا يا نيازهاي گذرا که نياز فعلي ماست، يا نيازهاي بنياني. براي اين مسأله هم بايستي يك ترتيبي داده شود. 184
36- وظايف بنياد نخبگان
از جمله وظايف بنياد نخبگان اين است که به ابهام هاي ذهني يك نخبه، يا مشكلات او در زندگي، ياتصور نادرستي که از وضع کشور دارد، يا از وضع کشوري که هدف اوست به آنجا برود،پاسخ دهد؛ اين هاطيف وسيع کارهايي است که بنياد نخبگان انشاءا لله بايد بتواند انجام دهد. 185
37- جذب، شناسايي، سازماندهي نخبگان
هنوز درعمل، کاري براي نخبگان انجام نگرفته است. من اصرار دارم که براي آن ها به طور جدي[ بنيادنخبگان] کار انجام بگيرد. يكي از کارها، جذب نخبگان است که اين کار بايد حتماً در اين بنياد مورد توجه باشد؛ديگري، شناسايي و سازماندهي اين افراد است،تا بتوانيم از آنها براي کشور بهره گيري کنيم. اين طرحي که آقاي دکتر احمدي نژاد از اول در ذهن شان بود - طرح به کارگيري جوانان در وزارت خانه ها - نمي دانم چقدر پيش رفته، که البته اين طرح، طرح بسيار خوبي است و بايد با شرايطش انجام بگيرد؛ اما بهترين کساني که مي توانند به اين طرح کمک کنند، نخبگان هستند.ما نخبگان کشور را پيدا کنيم، شناسايي کنيم،سازماندهي کنيم و بدانيم که چه کسي براي کجا لازم است.
اين کار، از جمله کارهايي است که در بنياد نخبگان مي تواند انجام بگيرد. بعد، رفع نيازهاي پژوهشيِ آنهاست - که در برنامه ي بنياد نخبگان هم هست - و رفع نيازهاي شخصي شان. در اين صورت، نخبگان تشويق مي شوند و راه جلوگيري از مهاجرت يا فرار آن ها هم - يا هرچه که اسمش را مي گذاريد، که دايم مي گويند رفتند و نيامدند؛ يا رفتند و آمدند، که يك مقدارهم بزرگ نمايي مي شود - فقط با اين روش امكان پذير است؛چون آنها لازم است که در اينجا دل گرم شوند. البته يك بخشي از اين کار هم به دانشگاهها ارتباط پيدا مي کند که من اين موضوع را به گمانم در جلسه يي که آقاي دکترزاهدي پيش من آمد، گفتم، حالا هم به ايشان عرض مي کنم که مراقب باشيد که در دانشگاه ها، جوان هاي نخبه ي ما احساس تبعيض نكنند؛ بخصوص در پذيرش دوره هاي علوم تكميلي، دوره ي دکتري و در دادن بورس. اگر جوان ها احساس کنند که نخبگيِ آن ها در اين جا به دردشان نمي خورد، اثرات ويرانگري دارد، که مواردي ازاين مسأله را من اطلاع دارم و مي دانم. 186
38- پيگيري کار نخبگان
در مورد بنياد نخبگان که من سال گذشته در همين جلسه آن را مطرح کردم؛ اين که ما بنيادي براي بررسي و حل مشكلاتي که شما گفتيد، به وجود بياوريم. اساسنامه ي بنياد تصويب شد و آن را پيش ما آوردند. البته به نظر ما اساسنامه نواقصي دارد که حتماً بايد برطرف شود و انشاءا لله برطرف خواهد شد. اهتمامي که خوشبختانه من مي بينم امروز مسؤولان دولتي، از شخص رئيس جمهور گرفته تا ديگران، به عملياتي کردن و اجرايي کردن طرحها و برنامه ها دارند، اين اميد را در من به وجود مي آورد که انشاءا لله همه ي دغدغه هايي که در زمينه ي پيگيري کار نخبگان در ذهن ما هست،از بين برود. 187
39- شوراهاي اقماري
من مي خواهم عرض کنم که شوراهاي اقماري را هرچه مي توانيد فعال کنيد. در شوراهاي اقماري بايدکساني باشند که بيش ترين وقت و کارشان را به آن بپردازند؛ و از عملكرد شوراهاي اقماري گزارش گرفته شود و از گزارشهاي اين ها بهره برداري شود، که اين گزارشها به دستور جلسه درشوراي اصلي کمک مي کند. 188
40- توليد علم
درباره ي « ترويج نظريه پردازي و توليد علم »[که جزو شوراها و کار شماست] بنا شد من به آقاي رئيس جمهور سفارش کنم که از لحاظ مالي کمک کنند که اين شورا دنبال شود. انشاءا لله کمک کنيد!واقعاً فكر کنيد، تا اين شوراي اقماري بتواند اين کار را در اين زمينه بكند و بعد هم عملياتي شود؛ صرفِ بيان و آرزو نباشد. در زمينه ي علم، من برنقطه ي خاص مي خواهم تأکيد کنم: يكي، علوم پايه است؛ يكي، علوم انساني. 189
41- نماز
در مورد نماز، بخصوص به مسؤولان آموزش و پرورش و دانشگاه ها عرض مي کنم که در اين باره اهتمام بورزيد. انشاءا لله کساني که مسؤول اقامه ي نماز هستند، بتوانند برنامه هاي خود را دردستگاهها بسهولت اجرا کنند. همكاري هاي خوبي با اين ها شده، بعد از اين هم اين همكاري ها بايد انشاءا لله روزبه روز زياد شود. 190
42- دانشگاه آزاد و دولتي
بحث دانشگاه آزاد و دانشگاه دولتي را نگذاريد به سطوح عمومي برسد؛ بسيار بحث بدي است. جاي اين بحثها در کميسيون هاي مجلس، کميسيون هاي دولت، کميسيون هاي مربوط به شوراي عالي انقلاب فرهنگي و ديگر کميسيو نهاي تخصصي است. ممكن است مطالباتي وجود داشته باشد و بحق هم باشد؛ ممكن است پيشنهادهايي باشد و بعضي ازآنها درست هم باشد؛ اما جايش آن جاست. 191
43- رشد علمي
آقايان و خانم هاي اساتيد و اهل علم دانشگاهي! اين را بدانيد که اعتقاد راسخ بر اين است که پيشرفت علمي و رشد علمي در رأس همه ي کارهاي اساسي براي پيشرفت کشور باشد. يعني مهم ترين زيرساخت کشور، زيرساخت انساني است به وسيله ي علم. ما بايد خود را از فقر علمي نجات دهيم؛ اين مسأله ي اول و اساسي ماست. عوامل خارجي توجه دارند که اگر بخواهند کشوري را تحت سيطره ي اقتصادي و سياسي نگه دارند، راهش اين است که نگذارند از لحاظ علمي پيشرفت کند.
امروز نظام جمهوري اسلامي سرکار است که داعيه ي عدالت و مبارزه ي با ظلم و دفاع از ارزشهاي والاي انساني را دارد. چنين نظامي اگر بتواند مردم خودش را به اوج علمي برساند، قطعاً براي مستكبران عالم خطر بزرگي را به وجود خواهد آورد؛ اين واقعيتي است که امروز وجود دارد. 192
پي نوشت :
166- 174(ديدار با رؤساي دانشگاه ها، مؤسسات آموزش عالي و مراکز تحقيقاتي (85/05/23)
175- 176 (ديدار با مسؤولان و کارگزاران نظام جمهوري اسلامي 85/03/29)
177-180 (ديدار با معلمان سراسر کشور 85/02/12)
181- 184 (ديدار با شوراي عالي انقلاب فرهنگي 84/10/13)
185- (ديدار با اساتيد دانشگاه 84/07/21)
186- (ديدار با شورايعالي انقلاب فرهنگي 84/10/13)
187- (ديدار با دانشجويان و نخبگان سراسر کشور 84/07/03)
188-189- (ديدار با شورايعالي انقلاب فرهنگي 84/10/13 )
190- 192- (ديدار با کارگزاران نظام 84/08/08)
ادامه دارد ....
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دولت /س
