1- پشتوانه محکم
توکل به خداوند در مشکلات، پشتوانه ای محکم بوده و انسان ضعیف را به مبدأ قدرت و توان متصل می سازد.قرآن کریم در مورد آن دسته از منافقین که شب ها جلسات سرّی بر علیه پیامبر صلی الله علیه و آله داشتند و روزها به حضرت می گفتند، ما به تو ایمان آورده ایم، خطاب به پیامبرش می فرماید:
... فَاعْرِضْ عَنْهُمْ وَ تَوَکلْ عَلَی اللَّهِ وَ کفی بِاللَّهِ وَکیلًا.[1]
به آنها اعتنا مکن، و به خداوند توکل نما، تا او یار و مدافع تو باشد.
آیه ذیل که در آغاز بحث گذشت نیز متوکل را امیدوار می سازد به اینکه خداوند خود کفیل انجام امور متوکل است.
... وَ مَنْ یتَوَکلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکلِّ شَی ءٍ قَدْراً.[2]
و هر کسی بر خدا توکل کند، او کفایت امرش را می کند، خداوند فرمان او را به انجام می رساند و او برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است.
و امام رضا علیه السلام در بیان کفایت خداوند فرموده اند:
حَسْبِی الرَّبُ مِنَ الْمَربُوبینَ، حَسْبِی الْخالِقُ مِنَ الْمَخْلُوقینَ، حَسْبِی الرَّازِقُ مِنَ الْمَرْزُوقینَ، حَسْبِی اللَّهُ ربُّ العالَمینَ، حَسْبی مَنْ هُوَ حَسْبی، حَسْبی مَنْ لَمْ یزَلْ حَسْبی، حَسْبی مَنْ کانَ مُذْکنْتُ لَمْ یزَلْ حَسْبی، حَسْبِی اللَّهُ لا الهَ الّا هُوَ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ العَظیمِ.[3]
خدای رب العالمین، خدای خالق، خدای رازق، خدای پروردگار جهان ها مرا کافی از دیگران است، او مرا کافی است، کافی است مرا آنکه همیشه مرا کافی بود و از زمان وجودم مرا کافی بوده است آن که واحد بی شریک است مرا کافی است به او توکل می کنم و او پروردگار عرش با عظمت است.
حضرت امیر علیه السلام در همین باره فرموده است:
التَّوَکلُ خَیرُ عِمادٍ.[4]
توکل بهترین تکیه گاه است.
2- تقویت روحیه
به دنبال حصول اثر سابق، قلب انسان متوکل تقویت یافته و سختی پیش آمده را در مقابل عظمت خداوند و توان لامتناهی او کوچک می شمارد و آماده دریافت فیض حقّ می شود. حضرت امیر علیه السلام ریشه قوت قلب را توکل معرفی نموده است.اصْلُ قُوَّةِ الْقَلْبِ التَّوکلُ عَلَی اللَّهِ.[5]
ریشه قوت قلب، توکل بر خداوند است.
3- تسهیل امور
بسیاری از سختی ها و مشکلات به واسطه ضعف روحیه، و ایجاد حالت یأس و پریشانی، حاصل می شوند، اما شخص متوکل با داشتن روحیه قوی، در مقابل ناملایمات صبورتر و پایدارتر بوده و همین امر موجب ساده شدن مشکلات بر وی می شود. زیرا او مصائب را در مقابل روح قوی خود، ضعیف می شمارد و با همین دید، در مقابل آن قرار می گیرد.قال علی علیه السلام: مَنْ تَوکلْ عَلَی اللَّهِ هانَتْ لَهُ الصِّعابُ وَ تَسَهَّلَتْ عَلَیهِ الْاسْبابُ وَ تَبَوَّءَ الْخَفْضُ وَ الْکرامَةُ.[6]
کسی که به خدا توکل کند، سختی ها در برابرش آسان شوند و راهکارها هموار گردند و در آسایش و کرامت جای گیرد.
4- قوت جسمانی
توکل به مبدأ لایتناهی، تقویت جسم را در برابر شدائد و مشکلات، در پی دارد. لذا رسول خدا صلی الله علیه و آله متوکل را قوی ترین مردم معرفی می فرماید:مَنْ احَبَّ انْ یکونَ اقْوَی النَّاسِ، فَلْیتَوَکلْ عَلَی اللَّهِ.[7]
کسی که دوست دارد قوی ترین مردم باشد، بایستی بر خداوند توکل کند.
5- پیروزی
اثر پنجم توکل به دنبال آثار سابق، پیروزی و موفّقیت متوکل است.قال الباقر علیه السلام: مَنْ تَوَکلَ عَلَی اللَّهِ لا یغْلَبُ، وَ مَنْ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ لا یهْزَمُ.[8]
کسی که به خداوند توکل کند مغلوب نمی شود و آنکه به او چنگ زند شکست نمی خورد.
6- محو شبهات
شبهه ها و وسوسه های فکری، عاملی برای پیروزی و موفقیت ابلیس و شیاطین در مقابله آنها با انسان می باشد، یکی از آثار مهم توکل، برطرف شدن این شبهات است.قال علی علیه السلام: مَنْ تَوَکلَ عَلَی اللَّهِ سُبْحانَهُ اضائَتْ لَهُ الشُّبُهاتُ.[9]
کسی که به خداوند توکل کند، شبهه ها برای وی روشن می شود.
7- آخرت
توکل در مقابل یاس و ناامیدی حاصل شده از گناهان، برای افزایش امیدواری به غفران و بخشش اثری بسیار مهم دارد.الَّهِی انْ کانَ قَلَّ زادی فِی الْمَسیرِ الَیک فَلَقَدْ حُسْنُ ظَنّی بِالتَّوَکلِ عَلَیک، وَ انْ کانَ جُرْمی قَدْ اخافَنی مِنْ عُقُوبَتِک فَانَّ رَجائی قَدْ اشْعَرَنی بِالْامْنِ مِنْ نَقِمَتِک.[10]
خدایا اگر توشه ام در مسیر تو کم بوده ولی گمان نیک با توکل به تو داشته ام، و اگر گناهم مرا از عقوبت تو می ترساند، ولی امیدواریم، اطمینان و ایمنی از انتقامت به من داده است.
پی نوشت ها:
[1] سوره نساء، آیه 81.
[2] سوره طلاق، آیه 3.
[3] مفاتیحالجنان، تعقیبات صبح.
[4] غررالحکم.
[5] همان.
[6] همان.
[7] بحارالأنوار، ج 71، ص 151.
[8] همان.
[9] غررالحکم.
[10] مناجات خمسعشرة، مناجات پنجم.
منبع: حوزه نت
