بیماری کزاز چیست و چه علائمی دارد؟

کزاز (Tetanus) یک عفونت جدی باکتریایی است که سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث سفتی عضلات در تمام بدن می‌شود. این بیماری قفل شدن فک (lockjaw) نیز نامیده می‌شود زیرا عفونت اغلب باعث انقباض عضلات در فک و گردن می‌شود. با این حال، در نهایت می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.

در صورت عدم درمان، بیمای کزاز می‌تواند به مرگ منجر شود. تقریباً ۱۰ تا ۲۰ درصد از عفونت‌های کزاز مرگبار هستند.

کزاز یک وضعیت اورژانس پزشکی است که نیاز به درمان فوری در بیمارستان دارد. خوشبختانه، از طریق استفاده از واکسن، این بیماری قابل پیشگیری است. با این حال، این واکسن تا آخر عمر ادامه نخواهد یافت. واکسن‌های تقویت کننده کزاز هر ۱۰ سال یکبار لازم است تزریق شوند تا ایمنی تضمین شود.

به دلیل دسترسی آسان به این واکسن، کزاز در ایران نادر است. این بیماری در کشورهای دیگر که هنوز برنامه‌های ایمن سازی قوی ندارند شایع است.

علل کزاز

نوعی باکتری به نام کلوستریدیوم تتانی عامل بیماری کزاز است. اسپورهای این باکتری را می‌توان در گرد و غبار، خاک و شوره بدن حیوانات یافت. اسپورها اندام‌های کوچک تولید مثل هستند که توسط ارگانیسم‌های خاص تولید می‌شوند. آن‌ها اغلب به شرایط محیطی سخت، مانند گرمای زیاد مقاوم هستند.

هنگامی که این اسپورها از طریق بریدگی یا زخم عمیق وارد جریان خون می‌شوند، فرد می‌تواند آلوده شود. سپس اسپورهای باکتری به سیستم عصبی مرکزی گسترش می‌یابند و سمی موسوم به تتانوسپاسمین تولید می‌کنند. این سم سیگنال‌های عصبی را از نخاع به عضلات شما مسدود می‌کند. این مسئله می‌تواند منجر به اسپاسم عضلانی شدید شود.
عفونت کزاز در پی موارد زیر می‌تواند رخ دهد:
1- زخم‌های باز
2- آسیب به بافت مرده
3- سوختگی‌ها
4- زخم‌های سوراخ شده ناشی از خالکوبی، تزریق دارو یا جراحت (مانند فرو رفتن میخ در پا)
5- زخم‌های آلوده شده با خاک، مدفوع یا بزاق

با موارد زیر کزاز کمتر رایج است:
1- گزش حیوانات
2- عفونت‌های دندانی
3- نیش حشرات
4- زخم‌ها و عفونت‌های مزمن
کزاز از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کند. این عفونت در سراسر جهان اتفاق می افتد، اما در آب و هوای گرم و مرطوب با خاک غنی شایع‌تر است. در مناطق پرجمعیت نیز بسیار شایع است.

علائم کزاز

کزاز عصب‌هایی که عضلات شما را کنترل می‌کنند تحت تأثیر قرار می‌دهد، که می‌تواند باعث دشواری در بلع شود. همچنین ممکن است اسپاسم و خستگی در عضلات مختلف، به ویژه در فک، شکم، سینه، پشت و گردن خود را تجربه کنید.

سایر علائم شایع کزاز عبارتند از:
1- ضربان قلب سریع
2- تب
3- تعریق
4- فشار خون بالا
دوره نهفتگی یعنی زمان بین مواجهه با باکتری و شروع بیماری، بین ۳ تا ۲۱ روز است. علائم معمولاً طی ۱۴ روز از آغاز عفونت ظاهر می‌شوند. عفونت‌هایی که بعد از قرار گرفتن در معرض باکتری سریعتر اتفاق می افتند عموماً شدیدتر و پیش آگهی بدتری دارند.

بیماری کزاز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما یک معاینه فیزیکی را برای بررسی علائم کزاز مانند سفتی عضله و اسپاسم های دردناک انجام خواهد داد.بر خلاف بسیاری از بیماری‌های دیگر، کزاز به طور کلی از طریق آزمایشات آزمایشگاهی تشخیص داده نمی‌شود. با این وجود، پزشک شما باز هم می‌تواند آزمایشاتی را انجام دهد تا بیماری‌هایی که علائم مشابهی دارند، رد شوند.

این بیماری‌ها شامل مننژیت، نوعی عفونت باکتریایی که مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد، یا هاری، نوعی عفونت ویروسی که موجب تورم مغزی می‌شود، می‌باشند.

پزشک براساس سابقه ایمن سازی شما، کزاز را تشخیص خواهد داد. اگر ایمن سازی نشده باشید و یا واکسن تقویت کننده را تزریق نکرده باشید، در معرض خطر بالای کزاز هستید.

درمان

درمان بستگی به شدت علائم شما دارد. کزاز معمولاً با انواع درمان‌ها و داروها، از قبیل موارد زیر درمان می‌شود:
1- آنتی بیوتیک ها مانند پنی سیلین برای کشتن باکتری‌ها در بدن شما
2- ایمونوگلوبولین کزاز (TIG) برای خنثی کردن سم‌هایی که باکتری‌ها در بدن شما تولید کرده‌اند.
3- شل کننده‌های عضلانی برای کنترل اسپاسم عضلات
4- تزریق واکسن کزاز همراه با درمان
5- تمیز کردن زخم برای از بین بردن منبع باکتری
در برخی موارد، یک روش جراحی به نام دبرید زخم برای حذف بافت مرده یا آلوده استفاده می‌شود. اگر دچار بلع و تنفس دشوار باشید، ممکن است نیاز به یک لوله تنفس یا دستگاه تهویه (دستگاهی که هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها جابجا می‌کند) داشته باشید.

پیامدهای بیماری کزاز

اسپاسم های عضلانی شدید در نتیجه کزاز می‌توانند عواقب جدی برای سلامتی در پی داشته باشند، از جمله:
1- مشکلات تنفسی ناشی از اسپاسم تارهای صوتی (لارنگواسپاسم) و اسپاسم های عضلاتی که تنفس را کنترل می‌کنند.
2- پنومونی (عفونت ریه‌ها)
3- آسیب مغزی به دلیل کمبود اکسیژن
4- ریتم قلب غیر طبیعی
5- شکستگی‌های استخوانی و شکستگی ستون فقرات به علت اسپاسم عضلانی و تشنج
6- عفونت‌های ثانویه به علت ماندن طولانی مدت در بیمارستان

پیشگیری

واکسیناسیون می‌تواند از عفونت‌های کزاز جلوگیری کند، اما تنها در صورتی که واکسن‌های تقویت کننده خود را طبق برنامه دریافت کنید. در ایالات متحده، واکسن کزاز به عنوان بخشی از واکسن ترکیبی دیفتری– کزاز-سیاه سرفه به کودکان تزریق می‌شود که تزریق DTap نیز نامیده می‌شود. DTap یک واکسن ترکیبی است که در برابر دیفتری، کزاز و سیاه سرفه از فرد محافظت می‌کند. با این حال، این واکسن حفاظت مادام العمر ارائه نمی‌دهد.

کودکان باید در ۱۱ یا ۱۲ سالگی واکسن تقویت کننده دریافت کنند. بزرگسالان پس از آن هر ۱۰ سال یک بار به واکسن تقویت کننده که واکسن Td نامیده می‌شود (برای کزاز و دیفتری) نیاز دارند. اگر مطمئن نیستید که واکسن‌ها را دریافت کرده‌اید یا نه، با پزشک خود مشورت کنید.

درمان مناسب و تمیز کردن زخم‌ها نیز می‌تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند. اگر دچار زخم شده‌اید و فکر می‌کنید زخم شما ممکن است با خاک تماس داشته باشد، به پزشک مراجعه کنید و در مورد خطر ابتلا به کزاز با پزشک صحبت کنید.

آینده افراد مبتلا به کزاز چگونه پیش بینی می شود؟

بدون درمان، کزاز ممکن است کشنده باشد. مرگ در کودکان و سالخوردگان بیشتر رخ می‌دهد. براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های امریکا، حدود ۱۱ درصد از موارد گزارش شده از کزاز، در سال‌های اخیر به مرگ منتهی شده‌اند. این میزان در افرادی که بیش از ۶۰ سال سن داشتند، به ۱۸ درصد می‌رسد. در افرادی که واکسینه نشده بودند، ۲۲ درصد موارد مرگ و میر گزارش شد.

درمان سریع و مناسب، چشم انداز شما را بهبود می‌بخشد. اگر فکر می‌کنید ممکن است دچار کزاز شده باشید، فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. حتی اگر یک بار به کزاز مبتلا شده باشید، اگر واکسینه نشده باشید، باز هم می‌توانید دوباره به این بیماری مبتلا شوید.

طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، این واکسن بسیار مؤثر است. گزارش کزاز در افرادی که به طور کامل واکسینه شده‌اند یا واکسن تقویت کننده در ۱۰ سال گذشته دریافت کرده‌اند بسیار نادر است.

منبع: سایت راستینه