عید فطر در کلام رهبری

فطر ، عید جهان اسلام

... روز عيد فطر از جمله‌ى مناسبتهايى است كه امّت اسلامى مى‌تواند از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از اين مناسبتها بسيار است. اين روز براى همه‌ى مسلمانان جهان عيد است؛ روزى است كه مسلمانان بعد از يك ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّكر، با دلهايى كه براى جلب رحمت و نورانيّت الهى آماده شده است، با اقامه‌ى نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و اين براى دنياى اسلام يك فرصت است. همه‌ى اعياد و مناسبتهاى اسلامى بايد اين خاصيت را براى ما داشته باشد كه دلهاى ما مسلمانان را به هم نزديك كند. امروز مسلمانان بيش از هميشه احتياج دارند به اين‌كه دلهايشان را به هم نزديك كنند. ... (1)
... روز عيد فطر از جمله‌ى مناسبتهايى است كه امّت اسلامى مى‌تواند از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از اين مناسبتها بسيار است. اين روز براى همه‌ى مسلمانان جهان عيد است؛ روزى است كه مسلمانان بعد از يك ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّكر، با دلهايى كه براى جلب رحمت و نورانيّت الهى آماده شده است، با اقامه‌ى نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و اين براى دنياى اسلام يك فرصت است. همه‌ى اعياد و مناسبتهاى اسلامى بايد اين خاصيت را براى ما داشته باشد كه دلهاى ما مسلمانان را به هم نزديك كند. امروز مسلمانان بيش از هميشه احتياج دارند به اين‌كه دلهايشان را به هم نزديك كنند. ... (2)

فطر هدیه ای از جانب دوست

...عيد فطر، يكى از عظيمترين مناسبتهاى اسلامى است. دنياى اسلام، روز عيد فطر را به معناى حقيقى عيد مى‌داند و عيد مى‌گيرد؛ و اين چيزى است كه اسلام براى امّت اسلامى خواسته است: «جعله اللَّه لكم عيدا و جعلكم له اهلا»؛ خداى متعال امروز را براى امّت اسلامى عيد قرار داد و آنها را شايسته‌ى اين عيد دانست. آنچه مهم است، بخش دوم قضيه است. ما بايد از اين هديه‌ى الهى استفاده كنيم؛ هم استفاده‌ى شخصى، به معناى راه دادن نور معرفت و توبه و انابه به دلهاى خودمان، كه اگر از عالم معرفت و محبّت الهى دريچه‌اى بر روى دلهاى خودمان باز و اندرون خود را نورانى كنيم، بسيارى از تاريكيها و گرفتاريهاى دنياى بيرون هم حل خواهد شد؛ چون دل انسانهاست كه سرچشمه‌ى خوبيها و بديهاست - در اعمال و رفتار و مناسبات اجتماعى و بين‌المللى آنها - و هم استفاده‌ى عمومى بكنيم. ... (3)
... امروز عيد فطر است؛ روز عيدى گرفتن از خداى متعال است؛ روزى است كه در قنوت نماز عيد فطر ميليونها دلِ متذكّر و خاشع از خداوند متعال درخواست كردند همان خيراتى را كه به برترين بندگانش داده است، به آنها هم بدهد و از شرورى كه برترين و بزرگترين انسانهاى تاريخ را از آن دور نگه داشته است، آنها را هم دور بدارد. آن خيرات، در درجه‌ى اوّل، عروج به مقام توجّه به خدا، عبوديّت خدا، آشنا بودن و مرتبط بودن با خدا و الهام گرفتن از حضرت حق در همه‌ى گفتارها و كردارها و آنات زندگى است، و بدترين شرور، شرك به خدا، خضوع در مقابل قدرتهاى غيرالهى و ضدّ الهى و بنده و برده‌ى ديگران بودن است. اميدواريم خداوند به فضل و رحمتِ خود دعاى ميليونها مسلمان را كه از دل بر زبان جارى كردند، مستجاب كند و مسلمانان را به وادى امن عبوديّت و مقام بنده‌ى صالح و شايسته‌ى خود وارد كند. ... (4)

فطر عیدی برای مغفرت شدگان

... در روايتى است از سُويد بن غَفَله - كه از دوستان اميرالمؤمنين است و درباره‌ى او اين‌طور گفته‌اند كه «من كان من اولياء اميرالمؤمنين»؛ از نزديكان اميرالمؤمنين بوده است - كه مى‌گويد روز عيد فطر در خانه‌ى اميرالمؤمنين بر او وارد شدم. «فاذا عنده فاثور اى خوان»؛ در مقابل او سفره‌يى گسترده شده بود و حضرت مشغول غذا خوردن بودند. «و صحفة فيها خطيفة و ملبنة»؛ غذاى بسيار متواضعانه‌يى در مقابل حضرت گذاشته شده بود. «خطيفة» غذايى است كه در حداقل امكان براى كسى تهيه مى‌شود؛ مثلاً مقدارى شير و مقدارى آرد مخلوط مى‌كردند؛ غذاى كاملاً فقيرانه. «فقلت يا اميرالمؤمنين يوم عيد و خطيفة؟»؛ عرض كردم يا اميرالمؤمنين! شما روز عيد چنين غذاى كم‌اهميت و كم‌ارزشى مى‌خوريد؟ معمول اين است كه در روزهاى عيد، مردم بهترين غذاهاى خود را مى‌خورند؛ شما به اين غذا اكتفا كرديد؟ «فقال: انّما هذا عيد من غفر له»؛ فرمود امروز، روز عيد است؛ اما براى كسانى كه مورد مغفرت الهى قرار گرفته باشند. يعنى عيد بودنِ امروز به خوردن غذاهاى رنگين و دل‌خوش كردن به شادى‌هاى كودكانه نيست؛ اين عيد واقعى است براى كسانى كه بتوانند و توانسته باشند مغفرت الهى را براى خودشان تحصيل كنند. در يك جمله‌ى ديگر اميرالمؤمنين فرمود: «انّما هو عيد لمن قبل اللَّه صيامه و شكر قيامه»؛ عيد فطر، عيد است براى كسى كه خدا روزه‌ى او را مورد قبول قرار دهد و نماز و عبادت او را مورد شكر و سپاس خود قرار دهد. «و كلّ يوم لا يعصى اللَّه فيه فهو يوم عيد»؛ آن روزى كه من و شما اين توفيق را پيدا كنيم كه هيچ معصيتى از ما سر نزند، روز عيد و شادمانى است. ... (5)

عيد فطر ؛ عيدِ حقيقي

هر عيد فطري، براي انسانِ مسلمانِ آگاهِ هوشيار، مي‏تواند يک روزِ عيدِ حقيقي باشد. روز شروعِ دوباره زندگي معنوي و روحي؛ مثل بهار براي گياهان و درختان. انساني که ممکن است در طول سال دچارِ انواع آلودگيها و گناهان شود، و انساني که بر اثر هواي نفس و خصلتها و صفات زشت، خود را تدريجاً از ساحتِ رحمتِ الهي دور کرده است، هر سال از طرف پروردگار عالم از يک فرصت استثنايي برخوردار مي‏شود و آن فرصت، ماهِ مبارک رمضان است. در طول ماه رمضان، دلها نرم مي‏شود، روحها تلألؤ و درخشندگي پيدا مي‏کند، انسانها آماده قدم نهادن در وادي رحمتِ خاصه الهي مي‏شوند و هر کس به قدر استعداد، همّت و تلاش خود، از ضيافت عظيم الهي برخوردار مي‏گردد. بعد از آن‏که اين ماه مبارک به پايان رسيد، روزِ شروعِ سال جديد، روز عيد فطر است. يعني روزي که انسان مي‏تواند با استفاده از دستاوردهاي ماه رمضان، راه مستقيم الهي را پيش گيرد، و از کج‏راهه‏ها پرهيز کند. (6)

عيد فطر و سياهه اعمالِ بدمان

با استفاده از توشه‏اي که از ماه رمضان به دست آورده‏ايم - که همان رقّت قلب و اراده و صفا و خلوص و ان‏شاءالله طاعات مقبول است - سعي کنيم از اين فهرست، مقداري را حذف نماييم. اگر حسوديم، حسد را. اگر لجوجيم، لجاجت را. اگر در راههاي زندگي، تنبل و بي‏نشاطيم، تنبلي و کسالت را؛ اگر بددل و بدخواهِ ديگرانيم، بددلي و بدخواهي را. اگر سست‏عهديم، سست‏عهدي را. اگر پيمان‏شکنيم، بي‏وفايي را. هر عيبي را که از لحاظ اخلاق در ما وجود دارد، به برکت ماه رمضان و روز عيد فطر، تا آن‏جا که مي‏توانيم از فهرست و سياهه اعمالِ بدمان پاک کنيم و برسر آن بايستيم و پيش برويم. بدانيد که خداي متعال در اين راه به کساني که مجاهدت کنند کمک خواهد کرد. خداي متعال شما را در ميدان مجاهدت براي رسيدن به کمال، تنها نمي‏گذارد و اوّلين سود، به خود هر شخص مي‏رسد. (7)
آنچه که از مجموع آثار مربوط به عيد فطر بر مي‏آيد، اين است که چنين روزي، نسبت ويژه‏اي با وجود مقدّس نبي‏اکرم حضرت محمّدبن‏عبدالله صلّي‏الله‏عليه‏وآله‏وسلّم دارد. در دعاهاي شب عيد فطر، در چند جا گفته مي‏شود: «يا مصطفي محمّدٍ و ناصره»، «يا مصطفياً محمّداً و ناصره». «اي برگزيننده محمّد، صلّي‏الله‏عليه‏وآله و اي ياري کننده او.» در دعاي قنوت امروز هم بارها تکرار کرديم: «الّذي جعلته للمسلمين عيداً ولمحمّدٍ صلّي‏الله‏عليه‏وآله ذُخْراً وَ شَرفاً و کرامتاً و مزيدا.» پس، ارتباط ويژه اين روز با وجود مقدس نبي‏اکرم صلّي الله عليه و آله امري معلوم و آشکار است.
... اگر در هر روز عيد فطر، امّت اين بزرگوار، حرکت شايسته‏اي نسبت به پيشواي عظيم‏الشّأن و رهبر معظّمِ الهي خود انجام دهد، آن وقت، عيد فطر آن‏چنان که خدا خواسته و مقرّر شده است، يک عيد نبوي و عيد مصطفوي واقعي خواهد شد. (8)
روز عيد فطر، روز بسيار عظيم و حائز اهميتى است. (9)
روز عيد فطر، «الّذى جعلته للمسلمين عيدا و لمحمّد صلّى اللَّه عليه و آله ذخراً و شرفاً و كرامة و مزيدا»(10) است. چرا روز عيد فطر اين‌گونه است؟ چون روز عيد فطر، مظهر اجتماع و اتّحاد و برادرى مردم با داشتن دل به سوى خداست. اگر اين در دنياى اسلام تأمين شود - يعنى اتّحاد و دل به سوى خدا و در گرو احكام خدا داشتن - عزّت مردم هم تأمين خواهد شد.
هدايتهاى الهى را قدر بدانيم، تفضلات الهى را قدر بدانيم، روز عيد فطر را قدر بدانيم، اين اجتماع عظيم مردم را كه دست به دعا برميدارند، رو به قبله ميكنند، در روز معينى با خدا دلهايشان را متصل ميكنند و انس مى‏يابند، قدر بدانيم. اتحاد خودمان را حفظ كنيم، همت و اراده‏ى خودمان را حفظ كنيم و روزبه‏روز اميدمان را به آينده بيشتر كنيم. (11)
نكته‌اى كه در روز عيد فطر و عيد اضحى نهفته است، اين است كه اين دو روز از نظر اسلام، بهانه و فرصتى است براى تجديد مبانى اسلامى در ذهنها و مرور كردن آنها، چه در قالب نماز عيد فطر و چه در قالب خطبه‌ها و اجتماعاتى كه در آنها گفتگويى در باب اسلام است. از اين‌روست كه در ادعيه‌ى قنوت امروز، مؤمنين به پروردگار عرض مى‌كنند: «الّذى جعلته للمسلمين عيداً و لمحمّدٍ ذخراً و شرفاً و كرامتاً و مزيدا»(12). امروز، ذخيره و مايه‌ى شرف و سربلندى پيغمبر خاتم است و افزايش در معنا و محتواى ادامه‌ى رسالت آن بزرگوار، در اذهان مردم مزيد است. (13)
گذراندن ماه رمضان با عبادت، با روزه‏دارى، با توسل و ذكر و خشوع و ورود در روز عيد فطر، براى مؤمن يك عيد به معناى حقيقى است.
اين عيد از جنس جشن‏هاى مادى دنيوى نيست؛ اين عيدِ رحمت خداست؛ اين عيدِ مغفرت الهى است؛ اين عيدِ شكر و سپاس مردمى است كه موفق شده‏اند ماه رمضان را با عبادت حق و با ورود در ضيافت پُرشكوه الهى به سلامت و عافيت بگذرانند و در ماه رمضان در حد وسع و توان و امكان خود، از ذكر و دعا و توسل و خشوع و روزه و نماز بهره ببرند. اين عيدِ مسلمانانى است كه پايان يك دوره‏ى عبادت و رياضت را با اميد مغفرت و پاداش الهى به روز فطر رسانده‏اند. (14)

پی نوشت ها :

(1) بيانات در ديدار كارگزاران نظام جمهورى اسلامى ايران 15/09/1381
(2) بيانات در ديدار كارگزاران نظام جمهورى اسلامى ايران 15/09/1381
(3) بيانات در ديدار با كارگزاران نظام جمهورى اسلامى به مناسبت عيد سعيد فطر 25/09/1380
(4) بيانات در خطبه‌هاى نماز عيد سعيد فطر 05/09/1382
(5) بيانات در خطبه‌هاى نماز عيد سعيد فطر 13/08/1384
(6) بيانات مقام معظم رهبرى‏ در خطبه‏هاى نماز عيد سعيد فطر (۱۳۷۳/۱۲/۱۱)
(7) بيانات مقام معظم رهبرى‏ در خطبه‏هاى نماز عيد سعيد فطر (۱۳۷۳/۱۲/۱۱)
(8) بيانات مقام معظم رهبرى‏ در خطبه‏هاى نماز عيد سعيد فطر (۱۳۷۳/۱۲/۱۱)
(9) بيانات رهبر معظم انقلاب‏در خطبه‏هاى نماز عيد سعيد فطر (۱۳۷۶/۱۱/۰۹)
(10) الاقبال باعمال الحسنة، ج 1، ص 495
(11) ديدار مسئولان نظام با رهبر انقلاب به مناسبت عيد فطر (۱۳۸۷/۰۷/۱۰)
(12) مفاتيح‌الجنان/ نماز عيد فطر(دعاى قنوت)
(13) بيانات در ديدار كارگزاران نظام در روز عيد فطر (۱۳۷۲/۱۲/۲۲)
(14) بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامى‏ در خطبه‏هاى نماز عيد سعيد فطر (۱۳۸۴/۰۸/۱۳)

/خ