زن و شوهر نیز مانند دیگر انسان ها خود را دوست دارند و از دیگران انتظار محبت دارند. وقتی مردی از ویژگی‌های خوب و پسندیده همسرش نزد وی سخن می گوید و به منزله نکته های مثبت شخصیت او از آنها یاد می کند، موجی از رضامندی و شوق درونی، فضای شخصیتی او را فرا می گیرد. این همان واقعیتی است که در کلام حکیمانه پیامبر اعظم اسلام و به آن اشاره شده است. ایشان فرموده اند:
وقتی مرد به همسرش می گوید: "تو را دوست دارم"، این سخن او هیچ گاه از قلب زن بیرون نمی رود». (عن أبی عبد الله قال: قال رسول الله : قول الرجل للمرأة إنی أحبک لا یذهب من قلیها أبدأ )(1).
همچنین اگر زن خوبی‌ها و زیبایی های شخصیت شوهرش را نزد وی بر زبان آورد، به او خواهد فهماند که من تو را دوست دارم. بدین ترتیب، دل او را تسخیر می کند و او دیگر دل در گرو دیگران نخواهد سپرد. این عمل زن و شوهر در واقع پردهای حفاظتی برای هر دو شخصیت و غذایی مقوی برای روح و روان اوست و عاملی مهم برای ثبات و ماندگاری بیشتر بنیان خانواده است.
زندگی شیرین و پرافتخار حضرت امیر المؤمنین با فاطمه الزهراء (سلام الله علیهما) تجربه های مفید و نکته های آموزنده بسیاری برای زنان و مردان مؤمن دربر دارد و آنها را در انتخاب روش زندگی زناشویی یاری خواهد داد. جای جای زندگی این زوج جوان و خوشبخت، از رخدادهای تابناک و روشن لبریز است. از جمله اموری که می توان به خوبی از آن بهره برد، شیوه برخورد آن دو بزرگوار و ابراز عشق و علاقه آنان به یکدیگر است.رفتار این زوج نمونه و والامقام از محبت، عشق، علاقه و احترام و اکرام آنان به یکدیگر نشان دارد. در اثر همین رفتارهای همراه با مهرورزی و عشق و علاقه این دو بزرگوار، خداوند توجه و عنایتی ویژه به این خانواده داشته استزندگی ایشان با مشقت بسیار همراه بود؛ سختی هایی که تاب پایداری را از هر انسانی می گرفت و مسیر زندگی را به مشکلاتی دچار می کرد. اما آن عزیزان با نگاهی مثبت به چنین رویه ای، آن را نعمتی الهی برای خود می دانستند و از این فرصت طلایی بیشترین بهره را می بردند. در خلال همین زندگی آمیخته با فقر و تنگ دستی، ما ارتباط زناشویی ای، همراه با عشق و دلدادگی می بینیم. به گفت و گویی که مورخان در همین ارتباط از آن دو بزرگوار نقل کرده اند، دقت کنید:
حضرت علی علیه السلام گرسنه بودند. نزد همسر گرامیشان فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) رفتند و فرمودند: «آیا چیزی برای خوردن در خانه دارید؟» فاطمه نا پاسخ دادند: «خیر، سوگند به پروردگاری که پدرم را به پیامبری برگزید و شما را به وصایت و جانشینی ایشان کرامت بخشید، امروز چیزی در خانه نداریم و دو روز است که در خانه چیزی نخورده ایم. اگر چیزی بود، من شما را بر خود و دو پسرانم حسن و حسین مقدم میداشتم». امیر مؤمنان (علیه السلام)صلى الله علیه وسلم فرمودند: «فاطمه جان، چرا مرا آگاه نکردید تا چیزی برای شما تهیه کنم؟» حضرت با پاسخ دادند: «ای اباالحسن، از پروردگارم حیا کردم که شما را به کاری تکلیف کنم که توان انجام و تهیه آن را ندارید». آن گاه امیر مؤمنان (علیه السلام)طلا با توکل به خداوند سبحان برای تهیه غذا از خانه بیرون رفتند و دیناری از شخصی قرض گرفتند تا با آن برای خانواده شان غذایی تدارک ببینند...) (عن أبی سعید الخدری قال: أصبح على بن أبی طالب ذات یوم ساغبا فقال: یا فاطمة؟ هل عندک شی تغدینیه؟ قالت: لا، والذی أکرم أبى بالنبوة وأکرمک بالوصیة ما أصبح الغداة عندى شئ وما کان شیء أطعمناه منذ یومین إلا شیء کنت أوثرک به على نفسی وعلى ابنى هذین الحسن والحسین. فقال علی : یا فاطمة! ألا کنت أعلمتینی ابغیکم شیئا؟ فقالت : یا أبا الحسن! إنی لأستحیی من إلهی أن أکلف نفسک ما لا تقدر علیه. فخرج علی بن أبی طالب من عند فاطمة واثقا بالله بحسن الظن فاستقرض دینار .. فتعرض له المقداد بن الأسود، فی یوم شدید الحر...) (2).
در این فراز کوتاه از زندگی پرافتخار حضرت علی و فاطمه الزهراء (سلام الله علیهما)، نکته‌هایی ظریف از سخن و رفتار آن دو بزرگوار در مقام برخورد با یکدیگر برداشت می شود:
1. در آغاز برخورد، فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) حین پاسخ به پرسش همسر گرامی شان، مقام منیع و پرارزش وصایت و جانشینی ایشان را یادآور می شوند. یادآوری خوبی های همسر در حضور او، خود نوعی ابراز محبت و علاقه به وی به شمار می آید.
٢. دیگر آنکه ایشان خطاب به همسرشان ما می گویند: من شما را در خانه ام بر خود و فرزندانم مقدم می دارم. این سخن نشان میزان بالای ارج و قربی است که همسرشان نزد ایشان دارند و ایشان آن را به زبان آورده اند.
٣. در مرحله بعد، وقتی با این پرسش همسرشان که «چرا مرا از این وضعیت آگاه نکردی تا برایتان غذایی تهیه کنم»، روبه رو شدند با احترام و اکرام، پاسخی دادند که خود نشان عشق و علاقه قلبی به ایشان است.
٤. از سوی دیگر، حضرت علی بیش از دیگر مردان، در برابر گرسنگی اعضای خانواده و همسر و فرزندانشان احساس وظیفه می کنند. حضرت این احساس را که نشان محبت و علاقه به آنهاست، چنین ابراز می دارند: «چرا مرا از این وضعیت آگاه نکردی تا برایتان غذایی تهیه کنم؟»
5. دیگر کار با ارزش آن حضرت ، اقدام به تهیه غذا برای همسر و فرزندان است. ایشان برای این کار، حتی به قرض گرفتن از دیگران تن دادند. البته پس از دیدار با مقداد، وقتی او و خانواده اش را گرسنه یافتند، ایثار کردند و خانواده نیازمند مقداد را بر اهل بیت (علیهم السلام) خویش مقدم داشتند.
6. پرسش و درخواست حضرت علی علیه السلام از همسرشان، از اعتماد به مدیریت همسرشان در امور داخل خانه و احترامی نشان دارد که برای ایشان در این مدیریت قایل اند. ابراز حس اعتماد و اکرام و احترام به همسر، یکی از مؤثرترین شیوه ها برای ابراز محبت و عشق و علاقه به اوست.
۷. در مجموع، رفتار این زوج نمونه و والامقام از محبت، عشق، علاقه و احترام و اکرام آنان به یکدیگر نشان دارد. در اثر همین رفتارهای همراه با مهرورزی و عشق و علاقه این دو بزرگوار، خداوند توجه و عنایتی ویژه به این خانواده داشته است؛ برای نمونه، در همین رخداد عجیب، خداوند طعامی بهشتی برای آنان فرو می فرستد.
پی‌نوشت‌ها:
- محمد بن یعقوب الکلینی الرازی، الکافی، ج ۵، ص۵۶۹؛ محمد بن الحسن الحر العاملی، وسائل الشیعة، ج ۲۰، ص ۲۳
- علی بن عیسی الإربلی، کشف الغمة، ج ۱، ص 469؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج 43، ص 59
منبع: همسران شایسته، اسد الله طوسی، چاپ اول، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله)، قم ۱۳۹۱
