محدث و مورخ بزرگ شیعی، ابن شهر آشوب ساروی روایتی طولانی درباره سیره ایشان در برخورد با اهل خانه و کمک به آنان و همراهی با ایشان و سادگی و بی تکلف بودن زندگی خصوصی ایشان نقل کرده است. به خلاصه روایت و بخش هایی از آن که به بحث ما مربوط است اشاره می کنیم:
رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) حکیم ترین، بردبارترین، شجاع ترین، عادل ترین و عاطفی ترین انسان بودند و .. ایشان بر زمین بدون فرش می نشستند و بر روی آن استراحت می فرمودند و غذا تناول می فرمودند، و حضرت خود کفش پاره شان را پینه می زدند، و لباسشان را خودشان می دوختند، و هنگام دق الباب خود آن را باز می فرمودند، و با دستان مبارکشان گوسفند را می دوشیدند و شتر را می خواباندند و شیرش را می دوشیدند، و به همراه خادمشان گندم را با آسیاب دستی آرد می کردند، و خودشان برای طهارت شبانه آب فراهم می ساختند.در کارهای خانه خدمت می کردند و گوشت خرد می کردند.. (1).خدیجه کبری (علیها السلام) وزیر و پشتیبانی صادق برای رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بوده است؛ به گونه ای که حضرت در کنار همسرشان خدیجه کبری (علیها السلام) با احساس آرامش و اطمینان خاطر می کردند در منابع تاریخی درباره زندگی حضرت خدیجه کبری (علیها السلام) آمده است که ایشان بهترین کمک و یاور برای رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بوده است. به ویژه در دورانی که حضرت به مقام والای پیامبری مبعوث شدند و هدف اذیت و آزار کفار و مشرکان و حتی بی مهری نزدیک ترین خویشان و اطرافیان قرار گرفتند، کمکها و همراهی های همسر باوفایشان خدیجه کبری (علیها السلام) برای ایشان بسیار مؤثر و دلگرم کننده بود. خود حضرت بارها به این نکته اشاره داشته اند که به مناسبت، در جلد نخست و همین مجلد به آن اشاره کردیم.
در یکی از نقل‌های تاریخی در این باره آمده است: رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در یک سال به دو مصیبت گرفتار شدند که برای ایشان بسیار دردناک و تأثربرانگیز بود: یکی مصیبت مرگ عموی گرامی و باوفایشان حضرت ابوطالب علیه السلام و مصیبت دیگر، رحلت همسر باوفا و ایثارگرشان حضرت خدیجه کبری (علیها السلام) . در ادامه آن روایت چنین آمده است:
خدیجه کبری (علیها السلام) وزیر و پشتیبانی صادق برای رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بوده است؛ به گونه ای که حضرت در کنار همسرشان خدیجه کبری (علیها السلام) با احساس آرامش و اطمینان خاطر می کردند»( ذکر محمد بن إسحاق بن یسار أن خدیجة بنت خویلد وأبا طالب رضی الله عنهما ماتا فی عام واحد وتتابعت على رسول الله المصائب بهلاک خدیجة وأبی طالب وکانت خدیجة وزیرة صدق على الإسلام وکان یسکن إلیها )(2).
چنان که گفتیم، منابع حدیثی و تاریخی از نقل‌های بسیار روشن و دقیق درباره زوایای زندگی پیامبر اسلام لبریز است؛ به گونه ای که ریزترین مسائل خصوصی زندگی پربرکت آن وجود مقدس نقل شده است. برای آگاهی بیشتر می توانید به کتب و منابعی که درباره سیره و سلوک پیامبر بزرگوار اسلام تألیف و تدوین شده است، مراجعه کنید. بسیاری از کتابهای روایی، تاریخی و سیره، بخش هایی ویژه را با عناوین ویژه به سیره رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) یا حتى شمائل و خصال نیک و خلق و خوی زیبای ایشان اختصاص داده اند؛ کتاب هایی چون: اصول کافی مرحوم کلینی، بحار الأنوار مرحوم مجلسی، وسائل الشیعة مرحوم شیخ حر عاملی، مناقب مرحوم ابن شهر آشوب، السیرة النبویة ابن هشام، مجموعه ورام نیشابوری، و دیگر کتابهای تاریخی و روایی.
این نکته مهم را در بر داشت که حضرت امیر المؤمنین ، به منزله راوی حدیث، از کمک و یاری خود به همسر گرامیشان نیز گزارش کرده اند. حضرت علیه السلام در آغاز روایت فرموده اند:
دخل علینا رسول الله صلی الله علیه واله وسلم وفاطمة علیها السلام جالسة عند القدر وأنا أنقى العدس، «رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) به خانه ما وارد شدند؛ در حالی که فاطمه کنار دیگ خوراک پزی نشسته بودند و من نیز در حال پاک کردن عدس بودم».(3)
همچنین نقل شده است که حضرت امیرالمؤمنین ، افزون بر کارها و مشغله های بسیاری که بیرون خانه داشتند، گاه در کار روزمره به کمک همسرشان می شتافتند و انجام برخی از کارهای خانه را نیز به عهده می گرفتند. امام صادق (علیه السلام) دراین باره می فرمایند:
«امیر مؤمنان (علیه السلام) تهیه هیزم، آب آوردن به منزل و نیز جاروی خانه را بر عهده گرفته بودند و همسرشان فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) گندم را آسیاب و آرد می کردند؛ خمیر را آماده می ساختند و سپس نان می پختند». عن هشام بن سالم عن أبی عبد الله قال: کان أمیر المؤمنین علیه السلام یحتطب ویستقى وکانت فاطمة تطحن وتعجن وتخبز (4).
چه مناسب و نیکوست تا همسران، به ویژه زوج های جوان، درباره ویژگیهای یکدیگر مطالعه کنند و از نقاط قوت و ضعف هم آگاه شوند. همچنین با مطالعه و مشاوره با افراد خبیر و آگاه، گونه های اکرام و احترام به همدیگر را فرابگیرند. داشتن این اطلاعات مفید ما را در اجرای نکته های لازم و ارزنده یاری می دهد و از برکات آن بهره مند خواهد ساخت.
پی‌نوشت‌ها:
- محمد بن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص ۱۶۰؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۱۹، ص۲۲۹
- الفضل بن الحسن الطبرسی، اعلام الوری، ص۳؛ علی بن عیسى الإربلی، کشف الغمة، ج ۱، ص ۵۱۱؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۱۹، ص۵؛ همان، ج۱۹، ص ۱۱
- تاج الدین شعیری، جامع الأخبار، ص ۱۰۲؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۱۰، ص ۱۳۲
- محمد بن یعقوب الکلینی الرازی، الکافی، ج۸، ص ۱۹۵؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۳، ص۱۶۹
