رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و اهل بیت (علیهم السلام) در ازدواج و انتخاب همسر اموری را مراعات می کردند. بیان داستان زندگی آن عزیزان و برخی از فرزندان و یارانشان، خود گواه این مسئله است که ما به گوشه هایی از آنها اشاره داشته ایم. با دقت در موارد یادشده، به خوبی روشن خواهد شد یکی از امور مهمی که ایشان بدان توجه داشته و آن را در عمل مراعات می کرده اند، معیار مهم اصالت خانوادگی در انتخاب همسر بوده است. آنان از هر قوم و قبیله ای برای خویش همسر انتخاب نمی کردند. فرزندانشان را نیز به هر شخصی از هر خانواده ای به همسری نمی دادند و از هر خانواده ای برای آنان همسر برنمی گزیدند. آنان می کوشیدند تا در هر موقعیتی، بهترین افراد را از این جهت برگزینند. به مواردی از این دست ، فهرست وار نگاهی خواهیم کرد
خدیجه کبری (علیها السلام)
همسر رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) خدیجه کبری (علیها السلام) با شخصیتی معروف و خوشنام، بانویی نجیب و باوقار، عفیف و پاک دامن، با جایگاه و امتیازهایی فوق العاده و از خانواده ای شناخته شده در آن روزگار بوده است. ویژگی‌های ممتاز ایشان، نشان درستی شیوه تربیتی بود که ایشان از خانواده اش به یادگار داشت. ویژگی‌های برجسته و جایگاه ممتاز اجتماعی خدیجه ما و خانواده اش موجب شده بود تا بسیاری از رجال معروف و مشهور آن روز حجاز خواهان پیوند با وی باشند. اما از آن میان، نه تنها به وصلت با رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) رضایت داد، بلکه خود در این راه پیش گام شد و رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) را از خود آن بزرگوار خواستگاری کرد. ایشان چندان بر این مسئله پایداری ورزیدند که اعتراض برخی نزدیکان را برانگیخت و البته تا پایان به پای خواسته اش ایستاد. این همه، از عظمت روح، صداقت قلب و نجابت و اصالت خانوادگی این بانوی سرفراز نشان داشت.ام سلمه (علیها السلام) همسر رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم)
ام سلمه بانویی محترم و گرانقدر، از پیشکسوتان در اسلام و مهاجران به حبشه بود. او بانویی اهل فضل، صاحب نظر و از کم شمار افراد باسواد در عصر جاهلیت بود. ام سلمه فرزند ابی امیه و از خانواده ای باشرافت بود که به بخشش و سخاوتمندی شهره بود. ابی امیه یا حذیفه، پدر ام سلمه، چندان در گشاده دستی شهره بود که یکی از چند سخاوتمند عرب و قریش به شمار می رفت و به ایشان لقب «زاد الراکب» داده بودند(«زاد الراکب» به شخصی می گفتند که بسیار سخاوتمند و بخشنده باشد. چنین فردی در مسافرت ها هزینه دیگران را متحمل می شد. به همین دلیل، دیگر هم سفران با خود زاد و توشه ای را همراه نمی کردند. در میان عرب آن روز، چند تن انگشت شمار به این لقب معروف بودند که یکی از آنها همین حذیفه، پدر جناب ام سلمه بوده است (شرف الدین بن ابی الحسن الدمیاطی، نساء الرسول، ص 85). امام علی و مادری گرانقدر چون فاطمه بنت اسد داشت که در حق رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) خدمت های بسیاری انجام داد و به حق مادری مهربان برای ایشان بودند. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بارها از ایشان به نیکی یاد فرموده اند.عظمت مقام و جایگاه ام سلمه و شرافت خانوادگی اش موجب شده بود تا پس از شهادت همسرش، خواستگاران بسیاری از میان مردان مشهور آن روز مدینه داشته باشد. سرانجام همای خوشبختی بر بام خانه ام سلمه نشست. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) او را در نامه ای که به خود وی نوشتند خواستگاری کردند و از وی خواستند تا خویش را به عقد رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در آورد. ام سلمه نیز بی درنگ و با افتخار پذیرفت و تاج افتخار همسری پیامبر خدا را بر سر نهاد. تفصیل این جریان پیش از این در همین کتاب گذشت.رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) با بانوان خوش نام و با اصل و نسب دیگری نیز ازدواج کرده اند. ما در این مجال برای رعایت اختصار، تنها به دو مورد از بهترین آنها اشاره کردیم.
فاطمه الزهراء (سلام الله علیها)، همسر امیر مؤمنان (علیه السلام)
برکت وجود، عظمت روح، مقام، شأن و جایگاه والا، و ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری حضرت فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) در قیاس با همه زنان عالم از آغاز تا قیامت، بی مانند و حتی در مقایسه با مردان عالم نیز جز موارد معدودی چون پدر بزرگوار و همسر گرامی شان بی همتاست. اما آنچه بر عظمت آن وجود مقدس می افزاید، اصالت، نجابت و جایگاه والای خانواده آن وجود بابرکت است؛ امتیازی که حتی میان اولیای الهی نیز یگانه است. نطفه پاک و بهشتی از صلب برترین انسان و اشرف بنی آدم، پیامبر اسلام و دامن پاک، شیر حلال و تربیت بی مانندی که همه را وامدار مادر فداکارش خدیجه کبری (علیها السلام) نا بوده، از ایشان انسانی بی همتا ساخته است.ویژگی‌های برجسته ای که موجب شد تا حضرت حق تبارک وتعالی به وسیله جبرئیل و رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) به وجود مقدس ایشان سلام برساند؛ ایشان را کنیز خویش بداند؛ مقامات بلندی برای ایشان نزد خویش در نظر بگیرد و...
بی شک انتخاب فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) از سوی حضرت علی علیه السلام برای ازدواج، جز به سبب همین امتیازهای برجسته و مهم تر از همه، انتساب ایشان به این خانواده باعظمت و بابرکت نبوده است.
حضرت علی علیه السلام نیز چنین بوده اند. امتیازهای ویژه ایشان در ابعاد گوناگون شخصیتی و رفتاری، شأن و مقام عظیم ایشان نزد حضرت حق تبارک و تعالی، برادری و صمیمیت ایشان با رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم)، همه و همه از ایشان شخصیتی ممتاز و یگانه ساخته بود. اما آنچه در این مقال بیشتر مقصود ماست، شرافت، نجابت و اصالت خانوادگی است که ایشان به طور کامل از آن بهره مند بودند. ایشان فرزند پدر بزرگواری چون ابوطالب بودند؛ بزرگ مرد قریش که مردانگی و نجابت، بارزترین ویژگی ایشان و دیگر فرزندان عبدالمطلب و بنی هاشم بوده است. این خاندان شریف و نجیب در همیشه تاریخ به ویژگی‌های انسانی و الهی شهره بوده اند. آزادمردی که حتی در دوران عسرت و تنگ دستی نیز به کرامت و بزرگی شناخته می شد. حضرت ابوطالب حتی پیش از اسلام نیز به دین حضرت ابراهیم و یکتاپرست بودند. پدری مهربان در دوران نوجوانی و جوانی، و پشتیبانی قوی برای رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در دوران غربت اسلام و مسلمانان در مکه بودند. امام علی و مادری گرانقدر چون فاطمه بنت اسد داشت که در حق رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) خدمت های بسیاری انجام داد و به حق مادری مهربان برای ایشان بودند. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بارها از ایشان به نیکی یاد فرموده اند.
حضرت علی علیه السلام در خانه‌ای با چنین سرمایه گرانقدر و پرارزش معنوی نشوونما یافتند. افزون بر این، به فرموده خودشان در نهج البلاغه، دوران کودکی و نوجوانی را بیشتر با رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) به سر بردند و به سرپرستی آن بزرگوار رشد یافتند و تربیت شدند؛ به گونه ای که بسیاری از خلق و خوی ها و رفتاری های نیک و پسندیده را از ایشان آموختند. این بزرگ مرد تربیت یافته در دامان چنین مربیانی نمونه، بیشک کفو و همتایی درخور و یگانه برای بانوی نمونه و سرور بانوان دو عالم بوده است.
منبع: همسران شایسته، اسد الله طوسی، چاپ اول، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله)، قم ۱۳۹۱
