در ادامه، تعدادی از شیوه‌های مهارتهای گفتار، زبان و شنیدار بیان می گردد که از چند لحاظ برای موفقیت در مدرسه، تعیین کننده است:
• قابلیت پیروی از دستورات در جلسات گروهی، مستلزم فراخنای توجه کافی، دانش مفاهیم پایه، شنیدن خوب و داشتن حافظه برای زبان گفتاری است.
• یادگیری اینکه صداها چگونه کلمات را تولید می کنند و چگونه حروف با صداها در هم می آمیزند، نیازمند شنیدن خوب به خاطر سپاری صداها و فهمیدن این است که صداها چگونه کلمات را می سازند و چگونه معنای آنها را تغییر می دهند.
• فهمیدن طرح کلی یک داستان، مستلزم توانایی پردازش زبان و یکپارچه سازی لغات یاد گرفته شده قبلی با لغات جدید است.
• بازسازی یک داستان، یا توضیح دادن چیزی به همان سادگی که «ببین و بگو»، نیازمند قابلیت کنار هم قرار دادن منظم لغات و استفاده از یک الگوی گفتاری قابل فهم برای دیگران است.
یاری رساندن قبل از کودکستان، یک تجربه مدرسه ای بدون مشکل را تضمین نمی کند. به هر حال، چنانچه مشکلی وجود دارد، مداخله در مراحل اولیه، سرآغاز کشف راه حلی برای کودکان خواهد بود.
ممکن است کودک باهوش نیز مشکلات گفتاری، زبانی و شنیداری داشته باشد؟
اشتباه نکنید؛ این اشتباه را مرتکب نشوید که هوش را با مهارتهای گفتار، زبان و شنیدار، ادغام کنید. هرچند کودکان مبتلا به محدودیت قابلیتهای هوشی، در مهارتهای ارتباطی هم محدودیت دارند، لیکن کودکان مبتلا به تأخیر در مهارتهای ارتباطی، لزوما هوش زیر سطح متوسط ندارند. آنها می توانند در محدوده هوشی زیر متوسط قرار نداشته و می توانند در محدوده هوشی متوسط تا برتر داشته باشند. این کودکان می توانند از بسیاری جهات تیزهوش و با استعداد باشند. شما با اجرای ارزیابی گفتاری - زبانی، هوش کودکتان را مورد سنجش قرار نمی دهید، بلکه متخصص روانشناسی با اجرای آزمون هوش بهر" قابلیت هوشی کودک را ارزیابی می کند. این دو موضوع هرچند با هم در ارتباط هستند، اما مباحث جداگانه ای می باشند.کودک شما در پیگیری دستورات مشکل دارد؛ یعنی در کودک مبتلا به زبان دریافتی، به یاد بسپاردن اینکه چه کاری باید انجام دهد و اجرای آن کار به روش صحیح، دشوار است.در ایالات متحده، برخی از والدین از ترس اینکه نظام مدرسه به فرزندشان «برچسب» بزند، نسبت به ارزیابی کودکانشان تمایل ندارند. در واقع، هر کودکی که آزمون می شود، به عنوان دانش آموز استثنایی برچسب نمی خورد، مگر آن که ارزیابی، نیاز به خدمات ویژه را محرز نماید و والدین هم متقاعد شوند. اگر کودک شما به کمک نیاز دارد، لطفا توجه کنید که برچسب «آموزش ویژه» می تواند لزوما با هوشبهر کودک ارتباط نداشته باشد. امروزه آموزش ویژه، دامنه وسیعی از خدماتی را که به نیازهای فردی کودکان مرتبط می باشد، دربر می گیرد. در موارد بسیاری، کودکان دارای هوشبهر بالا، ممکن است نیازهای ویژه ای داشته باشند.پیگیری علایم هشداردهنده
بیشتر والدینی را که من دیده ام، به فرزندانشان کاملا حساس هستند. آنها اغلب مشاهدات و ترسهایشان را نادیده می گیرند، اما معمولا دقیقا در آماج نگرانیها قرار دارند. به آن احساسهای غریزی اعتماد کنید. ممکن است با زبان ویژه متخصصان آشنایی نداشته باشید، اما هرگاه چیزی دقیقا «طبیعی» نباشد، تشخیص می دهید. به علاوه، علایم هشداردهنده زیر می تواند شما را راهنمایی کند که تشخیص دهید آیا کودک شما به جهت مشکلات ارتباطی، به کمک ویژه ای نیاز دارد؟علایم مشکلات زبان دریافتی
چنان که در فصل اول توضیح داده شد، زبان دریافتی به این مطلب اطلاق می شود که یک کودک آنچه را به او گفته شده است، چگونه (کیفی و کمی) به خوبی می فهمد و به خاطر می آورد. رفتارهای ذیل ممکن است علایمی از یک مشکل زبان دریافتی باشد: و کودکتان در فهمیدن داستانهایی که با صدای بلند برایش می خوانید، مشکل دارد. این مشکل ممکن است به طور خاص هنگامی قابل توجه شود که کتاب هیچ تصویری نداشته باشد تا کودک شما از طریق آن تصاویر بتواند طرح داستان را پیگیری کند. این مشکل اغلب به عنوان «نبود علاقه» تفسیر می شود، اما در واقع این بی تفاوتی، به مشکل گیجی یا پردازشگری اطلاعات شنیده شده مربوط می شود.• با آنکه کودکتان قادر به خواندن است، در ادراک مطلب خوانده شده دچار مشکل است. لذا، اگرچه آموزش انفرادی خواندن با رویکرد درمانی مؤثر خواهد بود، ولی ممکن است این مشکل زیربنای زبانی داشته و نیازمند درمان خاص توسط یک آسیب شناس گفتار - زبان باشد.
• کودکتان از تعاملهای اجتماعی کناره گیری و سعی می کند در ارتباطهای خود از طریق فعالیتهای بدنی تحول ایجاد کند. چه بسا کودک ورزشکاری که به راحتی در زمین بازی می تواند چندین ساعت با دوستان خود بازی می کند، اما هنگامی که فعالیتهای بدنی به گفتگو تبدیل می شود، ممکن است ناراحت باشد. زمانی که کودک بزرگتر می شود و تعامل اجتماعی به فعالیت بدنی کمتر وابسته است، ممکن است مشکل آشکارتر شود.
• کودکتان ممکن است بسیار «فراموشکار» باشد. کودک شما به ظاهر به آنچه یک نفر می گوید گوش می دهد، ولی در واقع آنچه را به او گفته شده است تا انجام دهد، فراموش می کند. این رفتار اغلب می تواند به عنوان نافرمانی خودسرانه یا «تنبلی» تعبیر شود. من با تعدادی از بچه های «تنبل» مواجه شده ام که اغلب، پیروی نکردن خود را توجیه و خارج از کنترل خود می دانند. چنانچه بفهمید چرا فرزندتان «فراموشکار» است، می توانید یاد بگیرید به چه طریقی با او ارتباط برقرار کنید تا بتواند بفهمد و به خاطر بسپارد.
• فرزند شما آنچه را دیگران به او می گویند، سوء تعبیر می کند. این امر گاهی اوقات باعث صدمه به احساسات یا رفتارهای برون ریزی» او می شود. برونریزی هرگونه رفتار پرخاشگرانه بدنی، شامل لگد زدن، هل دادن، پرتاب کردن و ضربه زدن است.
• کودک شما در پیگیری دستورات مشکل دارد؛ یعنی در کودک مبتلا به زبان دریافتی، به یاد بسپاردن اینکه چه کاری باید انجام دهد و اجرای آن کار به روش صحیح، دشوار است. پردازشگری بیش از اندازه زبان آن هم به یکباره، برای وی گیج کننده است. اغلب، کودک ممکن است به وسیله تقلید کردن آنچه بچه های دیگر انجام می دهند، تظاهر کند که می داند چه باید انجام دهد، و تلاش کند این نقص را به این طریق جبران نماید (اما اغلب آن را به صورت اشتباه انجام می دهد)، یا آن قدر با اطرافیان خود شوخی کند که از انجام کل تکلیف معاف شود.
منبع: مشکلات گفتاری، زبانی و شنیداری کودکان، پاتریسا هاماگوچی، نادر باقری،علی غنایی، چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد 1390
