نشانگان و مداخله خاصی را که بیشتر در مشکلات زبان معمول است، توصیف خواهم کرد. همچنین، توضیح خواهم داد که یک کودک چگونه تحت تأثیر مشکل زبان قرار می گیرد و شما به عنوان یک والد چه کمکی به او می توانید بکنید. تعدادی از مشکلات زبان، مربوط به دوران اولیه نوزادی، کودکی و پیش دبستانی، در چارچوب تأخیرهای تحولی (گاهی مشکلات مربوط به رسش Maturational نامیده می شود)، نقایص مربوط به یکپارچه سازی حسی و از دست دادن توانایی انتقال تحریکات عصبی شنیداری، در این فصل بررسی شده است.
با افزایش سن کودکان، ممکن است آنها در فهمیدن کلمات (مشکلات مربوط به درک الغات) و یا استفاده از کلمات (مشکلات مربوط به بیان لغات) مشکل داشته باشند. آنها همچنین ممکن است در شکل شناسی (اشکال لغات)، نحوه (دستور و زبان)، بازیابی لغت، استفاده از زبان برای معانی مفاهیم موردنظر، مشکلاتی داشته باشند. همه این مشکلات در این فصل بررسی شده است.
یک آسیب شناس زبان و گفتار، برای مشخص کردن تحول بهنجار زبان در کودک، جنبه های مختلف زبان را ارزیابی می کند. تعدادی از این فعالیتها که تحلیل می شوند، در زیر آمده است:
• صحبت کردن و برقراری ارتباط در موقعیتهای اجتماعی (کاربرد زبان)
• ارتباط دادن جمله ها به یکدیگر (نحو)
• استفاده از کلمات (معناشناسی)
• بازگویی طرح داستان (توالی سازی)
• تغییرات وابسته به متن در انتهای کلمات (شکل شناسی).
• یادگیری معانی لغات (خزانه لغت)
• به یاد آوردن لغات آموخته شده قبلی (خزانه لغات).
بعضی از کودکان تنها در یک زمینه خاص دارای ضعف و کاستی هستند؛ اما اغلب با مشکلات زبان بیانی به طور همزمان در تعداد بیشتری از زمینه های فوق مشکل دارند.
شما آن طور که فکر می کنید، مشکلات زبان نمی تواند به راحتی رفع گردد. بنابراین، برخی از کودکان به سطح توانایی همسالان خود نخواهند رسید، تعدادی دیگر از کودکان در گفتگوهایشان ضعیف خواهند بود. باید بپذیرید که کودک شما به صورت خاص مشکل دارد و باید روی اموری که او به خوبی انجام می دهد، تأکید کنید. سعی کنید مشکلات زبان را از آنچه هست، بزرگتر نکنید. قبول این مطلب برایتان مشکل است، ولی باید برای رفع آن به صورتی صحیح کمک کرد و مشکلات زبان نمی تواند مانع موفقیت و زندگی توأم با خوشبختی گردد.تحقیقات هنوز نمی توانند به ما بگویند که کدام کودک بعدا مشکلاتی خواهد داشت. با وجود این، کودکی که در موقع ورود به مدرسه تأخیر گفتار یا زبان داشته باشد، در صورت شروع و افزایش مشکلات تحصیلی، مدرسه یک ارزیابی کامل را خواهد داد و شیوه های آموزش ویژه را تعیین خواهد کرد.نوزادان، کودکان و کودکان پیش دبستانی مبتلا به مشکلات تأخیر در زبان و گفتار، جسیکا. Jessica کودک بسیار باهوشی است، بنابراین فکر نمی کنم مشکلی داشته باشد. از زمان به دنیا آمدن به طور کلی شرایط تحریکی خوبی را برایش فراهم ساخته ایم. اما خواهرم دائم می گوید تعداد لغاتی که جسیکا به کار می برد، پایین تر از سطح کودکان 2.5 ساله است، اما پزشک خانواده مان به این نکته توجه نداشت و من ترجیح میدهم چند سالی منتظر باشم و ببینم چگونه رشد می کند.
مادر جسیکای، هرچند گفتار «جسیکا» با تأخیر شروع شده بود، ولی ضرورتا معنایش این نبود که او کند ذهن است یا با این مشکل در تمام طول زندگی اش درگیر خواهد بود. به همین دلیل است که در بسیاری موارد، مشکلات مربوط به این سن، تأخیر مقابله ای نامیده می شود نه اختلال. این بدین معنا نیست که پدر و مادر نتوانند در حد قابل قبول تحریکات ضروری را برایش فراهم کنند. هر چند کمک پزشکان می تواند سودمند باشد، اما آنها آموزش گفتار درمانی ندیده اند. بنابراین، اگر راجع به تحول زبان فرزندتان نگران هستید، با متخصصان آموزش دیده در زمینه آسیب شناسی گفتار و زبان، مشورت کنید.
کودکی که الگوی گفتار جسیکا را نشان دهد، در حد انتظار رشد نکرده است. در این بخش، مشکل جسیکا را، که می تواند مشکل دیگر کودکان نیز باشد، به طور عمیق بررسی خواهیم کرد و اینکه والدین چه کمکی در این مورد می توانند انجام دهند. هر چند جنبه سرشتی در چگونگی تحول کودک مهم است، نقش الگوی پرورشی والدین را نمی توان کم اهمیت دانست. همچنین، در این بخش یاد خواهید گرفت که تا چه اندازه نقش شما مهم است و اینکه در این سن حساس، چگونه می توانید در اغلب اوقات به فرزند خود کمک کنید.
کودکان زیر ۵ سال در فرآیند تحول گفتار و زبان، به ملاحظات خاصی نیاز دارند. از آنجا که در سن مذکور، عادی بودن تحول زبان دامنه وسیعی را دربر می گیرد، ممکن است تأخیرهایی هم وجود داشته باشد. با این حال، گاهی اوقات تحول زبان کودک، نیازمند توجه ویژه می باشد.
تأخیرهای مربوط به گفتار و یا زبان
در توصیف مشکل جسیکا در این بخش باید گفت، به نظر می رسد در بیشتر جنبه ها غیر از گفتار، تحول بهنجار داشته باشد. گاهی اوقات این اتفاق می افتد. در بیشتر موارد واقعا نمی دانیم چرا؟ تأخیر تحولی (که مشکل رسشی هم خوانده می شود به طور ساده به معنای این است که کودک در یک زمینه، در سطح مورد انتظار تحول نیافته باشد. این صرفا یک توصیف است و در مورد چگونگی استمرار مشکل، قضاوتی نمی کند. در مواردی مانند جسیکا، والدین باید به دنبال ارزیابی مشکل فرزندشان باشند. آسیب شناس گفتار و زبان ممکن است بخواهد به خاطر سن کم جسیکا، بیشتر ملاقاتهایش را با او در خانه انجام دهد و همراه با کمک والدین جسیکا، تلاش می کنند تحریکات کلامی مورد علاقه وی را در صحبت کردن فراهم و ارتباطهای کلامی متقابل را در فعالیتهای معمول روزمره برقرار کنند و در صورت نیاز، فعالیتهای مربوط به تحول مهارتهای شنیداری را نیز مورد توجه قرار دهند.درمانگر اغلب پس از حدود شش ماه، میزان پیشرفت کودک را ارزیابی می کند. گاهی اوقات در کودکانی همانند جسیکا پیشرفت سریع است و باید به صورت دوره ای تحول گفتار و زبانشان ارزیابی گردد. در صورت پایین تر از حد انتظار بودن پیشرفت، باید رویکرد فعال تری مورد توجه قرار بگیرد. در درمان رسمی زبان و گفتار، ممکن است جلسات مصاحبه زمان بندی شده و اغلب در مدرسه انجام بگیرد. جلسات درمانی، بازی محور و معمولا برای کودک لذت بخش است. ممکن است کودکی مانند جسیکا وقتی به کودکستان می رود، گفتار و ادراکش بهنجار (یا نزدیک هنجار) باشد و در مدرسه مشکلی نداشته باشد. اما در بیشتر موارد مشکل دار، کودک به طور مستمر به کمک نیاز خواهد داشت. زمانی که کودک تأخیر جدی در گفتار یا شنیدار دارد، با احتمال بسیار بالای مشکلات تحصیلی ممکن است بعدة ظاهر شود، حتی موقعی که مشکل گفتار یا زبانش برطرف گردد (گربر و بریان Gerber and Bryen ، ۱۹۸۱، لویس و فریبایرن Lewis and Freebairn ، ۱۹۹۲). با وجود این، مشکلات تلفظی خفیف، معمولا به عنوان یک نشانه که بعدا مشکلاتی را ایجاد کند، به شمار نمی آید.
تحقیقات هنوز نمی توانند به ما بگویند که کدام کودک بعدا مشکلاتی خواهد داشت. با وجود این، کودکی که در موقع ورود به مدرسه تأخیر گفتار یا زبان داشته باشد، در صورت شروع و افزایش مشکلات تحصیلی، مدرسه یک ارزیابی کامل را خواهد داد و شیوه های آموزش ویژه را تعیین خواهد کرد.
منبع: مشکلات گفتاری، زبانی و شنیداری کودکان، پاتریسا هاماگوچی، نادر باقری،علی غنایی، چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد 1390
