(تهاونوا بها)
اول باید سختی ها را کوچک کرد تا تحمل آن آسان گردد.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
صِغِّروا بها[1]
سختی ها را کوچک سازی کنید.
از پنج راه می توان سختی ها را کوچک نمود
1- یادآوری سختی های بزرگ تر
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: فاذکروا مصائب الاعظم[2]اگر حادثه ای را که اتفاق افتاد با سختی های بزرگ تر مقایسه کنیم، فشار آن کاهش می یابد.
امام صادق علیه السلام می فرماید:
اذا اصبت بمصیبةٍ فَاذکر مُصابک برسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فَانَّ النّاسَ لَم یصابُوا بمثله ابدا[3]
هرگاه به مصیبتی گرفتار شدی، مصیبت [فقدان] پیامبر را به یاد آور که مردم به مصیبتی همانند آن گرفتار نشدند.
حضرت علی علیه السلام به هنگام خاک سپاری حضرت زهرا علیها السلام فرمود:
ای رسول خدا! بر مرگ دخت برگزیده تو شکیبایی ام اندک شد و طاقت و توانم از دست رفت، ولی مرا که غم بزرگ جدایی تو را دیده ام و رنج مصیبت تو را کشیده ام جای شکیبایی هست.[4]
وقتی خبر شهادت حضرت علی علیه السلام به امام حسین علیه السلام رسید، ابتدا آن را بزرگ ترین مصیبت دانست و سپس عظمت مصیبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را یاد نمود و آرام گرفت.[5]
انسان هنگام بلاها تصور می کند هیچ مصیبتی بزرگ تر از مصیبت او نیست و هیچ کس به اندازه او مصیبت ندیده است، در حالی که اگر به مصائب دیگران توجه نماید خواهد دید که چنین نیست.
2- فراموش کردن سختی های گذشته
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: لا تدخل علیک الیوم هَمَّ غَدٍ[6]امروز مصیبت فردا بر تو وارد نمی شود.
رنج گذشته برای گذشته بود و تمام شد؛ رنج آینده هم که هنوز نیامده و نباید آن را امروز بر خود وارد سازی.
بعضی از انسان ها تمام ناخوشایندی های گذشته را همواره در ذهن خود زنده می کنند و به هیچ نقطه مثبت آن نمی اندیشند. و نسبت به آینده نیز هیچ افق روشنی تصور نمی کنند و همه آینده را پر از رنج و سختی می بینند.
در آموزه های دینی به ما آموخته اند: اندوه هر روز مخصوص همان روز است. اندوه گذشته، زمانش به سر آمده و شایسته نیست که دوباره آن را زنده کنیم. اندوه آینده نیز هنوز نیامده و معنا ندارد که تلخی آینده را هم اکنون تجربه کنیم. بنابراین، نه به گذشته بیندیشید و نه به آینده. رنج و عذاب هر حادثه ناخوشایند، نباید بیش از یک بار تجربه شود. نگذاریم که این رنج بارها و بارها تجربه شود. هواپیمایی که در طول حیات خود می تواند میلیون ها مسافر را جابه جا کند، اگر بنا باشد این حجم عظیم را یک جا حمل کند، از عهده اش بر نمی آید. اما اگر این حجم را بر گذر زمان توزیع کند و هر روز حجمی را جابجا نماید، امکان پذیر است. زندگی نه گذشته است و نه آینده، بلکه لحظه حال است.
حضرت علی علیه السلام فرمود:
اوَلاتری انَّ الدُّنیا ساعَةٌ بَینَ ساعَتین، ساعَةٌ مضت و ساعَةٌ بقیت و ساعَةٌ انت فیها[7]
آیا نمی بینی که دنیا ساعتی بین دو ساعت است؛ ساعتی که گذشت و ساعتی که نیامده و ساعتی که تو اکنون در آن هستی.
حضرت در جایی دیگر می فرماید:
غم فردا را امروز بر خود وارد مساز، اندوه امروز برای امروز کافی است و فردا با دل مشغولی های خود فرا می رسد. تو اگر اندوه فردا را بر امروز بار کنی، حزن و رنج خود را افزوده ای.[8]
گاهی ممکن است اندوه فردایی را داشته باشیم که اصلا وجود نخواهد داشت. ما چه می دانیم که آیا فردا جزء عمر ما هست یا نه؟
امام علی علیه السلام می فرماید:
و ان لم تکن السَنَةُ من عُمرک فَما تَصنَع بالهَمِّ فیما لیس لک[9]
اگر فردا از عمر تو نباشد، چرا نسبت به چیزی اندوهگین می شوی که مال تو نیست.
3- اگر چیزی را از دست دادید، فکر کنید که آن را نداشته اید
امام علی علیه السلام می فرماید: ان کنتَ جازِعاً عَلی ما تَلَف مِن یدک فَاجزَع علی کلِّ ما لَم یصِل الَیک[10]اگر بنا باشد که بر آنچه از دست داده ای بی تابی کنی، برای همه آنچه که به دست نیاورده ای بی تابی کن.
اگر بابت چیزی که از دست داده ای ناراحتی، می توانی به این بیندیشی که خیلی چیزهای دیگر را هم نداری. اگر بنا باشد برای «نداشتن» ناراحت شوی، خیلی چیزها هست که نداری. آیا باید برای همه آن چیزها ناراحت باشی! این عاقلانه نیست.
4- آن چه به دست نیامده، مثل چیزی بود که رفت
امام علی علیه السلام می فرماید: و استُدِلَّ علی ما لم یکن بما قد کان، فَانّ الامور اشباه[11]آنچه به دست نیامده همچون چیزهایی است که بود و نابود شد.
اگر نرسیدن به خواسته ها و آرزوها باعث فشار روانی شد، برای بیرون آمدن از این فشار، این نبود و نرسیدن را با نبود چیزهایی که داشته اید و از دست داده اید مقایسه نمایید و بگویید: آن چه به دست نیامده، مثل چیزی بود که از دست رفت. در این صورت آرامش می یابید.
5- بدانید سختی ها پایان پذیرند
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: انَّ لِلمِحَنِ غایات[12]برای سختی ها پایانی است.
تجربه زندگی نشان می دهد که سختی های فراوان آمده و رفته اند و هیچ یک باقی نمانده اند. مطمئن باشید که این هم باقی نمی ماند. نه خوشی های دنیا پایدار است و نه ناخوشی های آن. امام علی علیه السلام می فرماید:
عِندَ تناهی الشدّة تکون الفرجه[13]
وقتی سختی ها به نهایت خود برسند فرج می آید.
تاب شدن طاقت را می توان نشانه پایان یافتن دوران ناخوشایند دانست.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
عِندَ فَناء الصَّبر یأتی الفرج[14]
هنگام از بین رفتن صبر، فرج و گشایش می آید.
پی نوشت ها:
[1] . امالى مفید، ص 79
[2] . کافى، ج 8، ص 168
[3] . میزان الحکمه، ج 2، ص 1677
[4] . قل یا رسول الله عن صفیّتک صبرى و رقّ عنها تجلّدى الا ان فى التأسى لى بعظیم فرقتک و فادح مصیبتک ...؛ نهج البلاغه، خطبه 202
[5] . کافى، ج 3، ص 220
[6] . مستدرک الوسائل، ج 12، ص 149، ح 94؛ بحارالانوار، ج 70، ص 112
[7] . بحارالانوار، ج 73، ص 112
[8] . همان، ص 131
[9] . نهج البلاغه، قصار 379
[10] . نهج البلاغه، نامه 3
[11] . همان، نامه 31
[12] . تحف العقول، ص 82
[13] . بحارالانوار، ج 75، ص 368
[14] . وسائل الشیعه، ج 15، ص 264؛ ارشاد القلوب، ج 1، ص 150
منبع: حوزه نت
