زن و شوهر برای همدیگر، لباس و پوششی هستند و انتخاب این پوشش در زشتی و زیبایی، کمال و جمال آنان اثر می گذارد. علاوه بر آن، اخلاق و صفات همسر، بر روحیات، عواطف و افکار انسان تأثیر داشته، در جهت گیری زندگی و رسیدن به خوشبختی یا بدبختی نقش مهمّی دارد.
آزادی در انتخاب همسر
یکی از اصول ازدواج که در اسلام مورد تأکید و توجّه قرار گرفته، آزادی در انتخاب همسر برای زن و مرد است.اگر زندگی زناشویی مایه آرامش، آسایش، خوشبختی و سعادت است، رسیدن به آن هنگامی میسّر است که طرفین در انتخاب همسر از آزادی و اختیار کامل برخوردار باشند و با مطالعه و تحقیق تصمیم به ازدواج گرفته، همسر مورد نظرشان را انتخاب کنند.
در اسلام، برای اجرای صیغه «عقد» و صحت آن، شرط شده است که زن در «ایجاب» یعنی پیشنهاد ازدواج با همسر دلخواه و مورد علاقه خود، و شوهر در «قبول» یعنی پذیرفتن این پیشنهاد، رضایت و اختیار کامل داشته باشند.
پیشوایان دین به مناسبتهای مختلف، بر آزادی انتخاب همسر برای طرفین تأکید کرده، هرگونه تحمیل و اجبار در ازدواج را منع نموده اند.
مردی به حضور امام ششم علیه السلام شرفیاب شد و عرض کرد:
من می خواهم با دختر مورد علاقه ام ازدواج کنم، ولی پدر و مادرم می خواهند دختر دیگری که مورد علاقه ام نیست به ازدواج من درآورند؛ اینک وظیفه ام چیست؟
امام فرمود:
«تَزَوَّجِ الَّتی هَوَیتَ وَدَعِ الَّتی هَوی ابَواک»[1]
با زنی که خودت دوست داری ازدواج کن و زنی را که پدر و مادرت پسندیده اند، رها کن.
در جریان ازدواج حضرت فاطمه علیها السلام، آزادی انتخاب همسر بگونه ای زیبا از سوی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ترسیم شد. هنگامی که امام علی علیه السلام از دختر پیامبر صلی الله علیه و آله خواستگاری کرد، پیامبر صلی الله علیه و آله به مشورت و تبادل نظر با دخترش پرداخت و فرمود:
دخترم! پسر عمویت علی علیه السلام از تو خواستگاری نموده است، پاسخ تو چیست؟
حضرت فاطمه علیها السلام به پدر احترام کرده، می گوید: نظر شما چیست؟
پیامبر فرمود:
«اذِنَ اللَّهُ فیهِ مِنَ السَّماءِ»
خداوند از آسمان به این امر، اجازه داده است.
فاطمه علیها السلام گفت:
«رَضیتُ بِما رَضِی اللَّهُ لی وَ رَسُولُهُ»[2]
به آنچه خداوند و پیامبر او برای من پسندیده اند، خشنودم.
نمونه ای دیگر: یکی از یاران امام جواد علیه السلام در ضمن نامه ای از آن حضرت پرسید:
دختر خردسالی، به وسیله عمویش به ازدواج شخصی درآمد، ولی وقتی بزرگ شد با آن ازدواج موافقت نکرد، تکلیف آنها چیست؟ امام جواد علیه السلام در پاسخ نوشت:
«لا تُکرَهُ عَلی ذلِک، وَالْأَمْرُ أَمْرُها»[3]
نباید آن دختر را اجبار کرد، صحت ازدواج بستگی به توافق او دارد.
دقت مرد در انتخاب همسر
میزان تأثیر همسر در زندگی انسان را نمی توان با معیارهای مادی سنجید. یک همسر خوب و شایسته می تواند مسیر زندگی انسان را همواره در جاده سعادت قرار دهد و او را به پیمودن راه درست، پاکی و قناعت تشویق کند. برعکس، همسر ناشایست می تواند صفات نادرستی چون بی بند و باری، حرص، شیادی و ناپاکی را در او رشد داده و وی را به درّه ذلّت و ناپاکی سقوط دهد.امام صادق علیه السلام همسر را جهت دهنده زندگی معرفی کرده، قیمت او را با معیارهای مادی قابل ارزیابی نمی داند. آن حضرت زن صالح را از هر کالای باارزشی برتر و زن ناشایسته را از هر کالای بی ارزشی پست تر دانسته، بر دقت مرد در انتخاب همسر تأکید کرده، فرموده است:
«انَّمَا الْمَرْأَةُ قِلادَةٌ فَانْظُرْ ما تَتَقَلَّدُ، وَ لَیسَ لِلْمَرْأَةِ خَطَرٌ، لا لِصالِحَتِهِنَّ وَ لا لِطالِحَتِهِنَّ. فَامَّا صالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ خَطَرُهَا الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ، هِی خَیرٌ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ، وَ امَّا طالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ خَطَرُهَا التُّرابَ، التُّرابُ خَیرٌ مِنْها»[4]
زن همچون گردنبند است. پس دقّت کن که چه گردنبندی بر گردن خود آویزان می کنی. برای زن شایسته و ناشایست هیچ قیمتی نمی توان مشخص کرد؛ زیرا ارزش زنان شایسته طلا و نقره نیست، بلکه چنین زنانی از طلا و نقره بهترند و ارزش زنان ناشایسته برابر خاک هم نیست، چه اینکه خاک از اینان بهتر است.
زن، شریک زندگی، صاحب اسرار و انیس مرد می باشد و روشن است که چنین شخصی تا چه اندازه در زندگی او مؤثّر است. با توجه به اهمیت این مسأله، امام صادق علیه السلام فرمود:
«انْظُرْ اینَ تَضَعُ نَفْسَک وَ مَنْ تُشْرِکهُ فی مالِک وَ تَطَّلِعُهُ عَلی دِینِک وَ سِرِّک»[5] دقت کن که شخصیت خود را در چه جایگاهی قرار می دهی و چه کسی را در ثروت خود شریک می کنی و بر کیش و راز خویش آگاه می سازی.
نقش همسر و تأثیر آن در زندگی، انسانِ جویای سعادت را وا می دارد که در انتخاب وی شتاب نکند و با دقّتی بایسته به جستجوی همسری شایسته بپردازد، چرا که به دست آوردن گوهری ارزنده به غوّاصی در اعماق دریا می ارزد و دست یافتن به همسری شایسته، تلخی ناملایمات و مشکلات گزینش مناسب را به کام انسان شیرین می سازد، بویژه با توجّه به این نکته که زنان شایسته و صالح در هر زمان اندکند و دسترسی به آنان تنها در سایه تحقیق و جستجو میسّر است. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:
«انَّما مَثَلُ الْمَرْأَةِ الصَّالِحَةِ مَثَلُ الْغُرابِ الْأَعْصَمِ الَّذی لا یکادُ یقْدَرُ عَلَیهِ»[6]
مَثَلِ زن شایسته، مَثَلِ کلاغ پاسفید است که دسترسی به آن بسیار مشکل است.
دقّت زن در انتخاب همسر
انتخاب شوهر برای زنان نیز بسی سخت و مشکل است. زن باید بداند که تن به ازدواج دادن برای مدت کوتاهِ یک سال و دو سال نیست، بلکه عمری باید با شوهر زندگی کند و اگر در انتخاب فردی که می خواهد پدر فرزندان آینده اش باشد، دقت کافی نکند و در این امر از عقل، بیش از احساس و عاطفه کمک نگیرد و با بزرگترها بویژه پدر و مادرش مشورت نکند[7] و نظر آنان را در امر ازدواج دخالت ندهد، چه بسا دچار مشکلات و ناهنجاریهای سخت شده، بنای زناشویی او لرزان گردد و برای نجات از شعله های آتش کینه و اختلاف دست به طلاق و جدایی دراز کند و آنگاه با جریحه دار شدن احساسات و عواطف، تا پایان عمر احساس سرافکندگی و شرمساری خواهد کرد.وقتی زنی شوهر می کند تا حد فراوانی در اختیار شوهر قرار گرفته، در امور مشروع و مسائل مربوط به خانه و خانواده، باید از او اطاعت کند. از این رو، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:
«انَّمَا النِّکاحُ رِقٌّ، فَاذا انْکحَ احَدُکمْ وَلیدَةً فَقَدْ ارَقَّها فَلْینْظُرْ احَدُکمْ لِمَنْ یرِقُّ کریمَتَهُ»[8]
ازدواج نوعی فرمانبری است، پس هر گاه دختری را شوهر می دهید، دقت کنید که او را به اطاعت چه کسی وامی دارید.
پی نوشت ها:
[1] - بحارالانوار، ج 103، ص 235
[2] - مختصر تاریخ دمشق ابن عساکر، ابن منظور، ج 17، ص 133، بیروت
[3] - وسائل الشیعه، ج 14، ص 207
[4] - همان، ص 17
[5] - وسائل الشیعه، ج 14، ص 14
[6] - همان، ص 22
[7] - ناگفته نماند که در دستورات دینى، توصیه شده که دختر با اجازه پدرش ازدواج کند و اغلب فقها این اجازه را شرط لازمبراى عقدِ ازدواج دختران شمردهاند.( ر. ک: عروة الوثقى، کتاب النکاح، فصل 12، فى اولیاء العقد.)
[8] - بحارالانوار، ج 103، ص 371
منبع: حوزه نت
