نانوکامپوزيت هاي خاک رس - پليمر
نویسنده : مجتبي برزگر - حسن علم خواه
مقدمه :
هر چند اخيراً پيشرفتهاي عمدهاي در توسعة روشهاي سنتزي و کاربرد آنها در پليمرهاي مهندسي صورت گرفته و تحقيقاتي نيز در مورد خيلي از خواص مهندسي آنها صورت گرفته، ولي با اينحال، براي فهميدن مکانيزمهايي که باعث افزايش کارايي در نانوکامپوزيتهاي مرسوم به الياف تقويت ميشوند، مزيتها و امتيازاتي دارد، ولي هنوز نتوانسته تاثيري در بازار کامپوزيتهايي که در آنها جزء اليافي درصد بالايي دارد، ايجاد کند.
موضوع فناوري نانو طي سالهاي اخير بطور فزايندهاي مطرح شده است. عرصة نانو، محدودهاي بين ابعاد ميکرو و ابعاد مولکولي است و اين محدودهاي است که دانشمندان مواد و شيميدانها در آن به مطالعاتي پرداختهاند و اتفاقاً مورد توجه آنها نيز قرار گرفته است، مانند مطالعه در ساختار بلورها. ولي تکنولوژي که توسط علوم مواد و شيمي توسعه يافته و به نانومقياس معروف است، نبايد به عنوان نانوتکنولوژي تلقي شود. هدف اصلي در نانوتکنولوژي ايجاد کاربردهاي انقلابي و خواص فوقالعاده مواد، با سازماندهي و جنبش آنها و همچنين طراحي ابزار در مقياس نانو ميباشد.
تعريف
در گذشته، عمدتاً به اين شکل از دانههاي رسي براي افزايش کارايي پليمر استفاده ميشود که آنها را در حد ميکروني خرد ميکردند تا از آنها در توليد پليمرهاي تقويت شده بوسيله پرکنندههاي در اندازه ميکرون، استفاده کنند. همانطور که در شکل 1 نشان داده شده.
ميتوان تصور کرد که خواص مکانيکي فوقالعاده لايههاي منفرد در اجزاي خاک رس نتوانند در يک سيستم به طرز موثري عمل کنند و پيوندهاي ضعيف بين دو لايه منشاء ايراد در اين کار ميباشد. معمول است که از ميزان بالايي از خاک رس استفاده شود تا به بهبود کافي هر ضرايب دست يابيم، در حاليکه اين کار باعث کاهش استحکام و سختي پليمر ميشود.
شکل 1: اصول کاربردي متفاوت در ساخت ميکرو و نانوکامپوزيتهاي رايج
ويژگي ها نانوکامپوزيت هاي خاک رس - پليمر
امتياز ديگر نانوکامپوزيتهاي خاک رس - پليمر اين است که تاثير قابل توجهي بر خواص اپتيکي پليمر ندارند. ضخامت يک لايه رس منفرد، بسيار کمتر از طول موج نور مرئي است، بنابراين نانوکامپوزيتهاي خاک رس - پليمر که خوب ورقه شده باشد، از نظر اپتيکي شفاف ميباشد. ميکرو نانوکامپوزيتهايي که تصويرشان در شکل 1 نشان داده شده، از ترکيب خاک رس و پلي پروپيلن و با استفاده از روش سرد کردن سريع جهت به حداقل رساندن اثر کريستاليزاسيون، ساخته شدهاند. ميکروکامپوزيتهاي مرسوم، قهوهاي و مات به نظر ميرسند، در حاليکه نانوکامپوزيتها تقريباً شفاف و بيرنگند. با اين دلايل، نتيجه ميگيريم که نانوکامپوزيتهاي خاك رس/ پليمر نمايش خوبي از نانوتکنولوژي ميباشد. با سازماندهي و چينش ساختار کلي در پليمرها در مقياس نانومتر، مواد جديد با خواص نو يافت شدهاند. نکته ديگر در توسعه نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر اين است که اين تکنولوژي، فوراً ميتواند کاربرد تجاري پيدا کند، در حاليکه بيشتر نانوتکنولوژيهاي ديگر، هنوز در مرحله مفاهيم و اثبات هستند.
كاربردهاي نانوکامپوزيت هاي خاک رس - پليمر
اولين کاربرد تجاري اين مواد با استفاده از نانوکامپوزيت خاك رس / نايلون 6 بعنوان روکش نوار زمانسنج براي ماشينهاي تويوتا در همکاري با ube در سال 1991 بود. به فاصله کمي بعد از آن Unikita نانوکامپوزيت نايلون6 را بعنوان محافظ روي موتورهاي GDI شرکت ميتسوبيشي معرفي کرد. در آگوست 2001، ژنرال موتورز و باسل، کاربرد نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر را بعنوان جزء مکمل COMC ساخاري و شورلت اکستروژنها به همگان اعلام کرد. اين امر با کاربرد اين نانوکامپوزيتها در دربهاي شورلت ايمپالاز ( Impalas ) صورت گرفت.
اخيراً شرکت نوبل پليمرز ( Noble/Polymers ) نانوکامپوزيتهاي خاك رس / پليپروپيلن را براي استفاده در صندليهاي هندا آکورد ساخته است و اين در حالي است که Ube دارد نانوکامپوزيتهاي خاك رس / نايلون12 ( clay/nylon-12 ) را براي استفاده در اجزاي سيستم سوخترساني، توليد ميکند.
علاوه بر کاربرد در صنعت خودرو، نانوکامپوزيت هاي خاك رس - پليمر، به صنايع نوشيدنيها نيز راه يافتهاند. Alcos CSZ نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر چندلايه را در کاربردهاي جديد خود (بعنوان مواد خطي – سدي) ( barrier liner materials ) بکار ميبرد. شرکت Honey well محصولات نانوکامپوزيت خاك رس - پليمري Aegis TM NC resin را در بستهبندي نوشيدنيها بکار ميبرد و اخيراً شرکتهاي Mitsubishi Gas Chemical و Nano car ، نانوکامپوزيتهاي Nylon-MXD6 را براي ساخت بطريهاي چند لايه ( polyethylene terephtalate) PET ساخته است.
تاريخچه نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر
تکنولوژي ساخت نانوکامپوزيت هاي خاک رس - پليمر
اما به هر حال، بيشتر پليمرها آب گريز و در نتيجه با دانههاي رسي آبدوست، ناسازگار هستند. در اين موارد نياز به يکسري عمليات مقدماتي روي خاک رس يا پليمر داريم. پرکاربردترين روشهاي براي اصلاح دانههاي رسي، استفاده از آمينواسيدها، نمکهاي آمونيم آلي و يا فسفونيم تترا ارگانيکهاست تا سطح آبدوست رسها را به آب گريز تبديل کنيم. دانههاي رسي که به اين روش اصلاح ميشوند، ارگانوکلي ناميده ميشوند. در مورد پليمرهايي که فاقد هرگونه گروه عاملي ميباشند، مانند پلي پروپيلن ( PP ) ، معمولاً از تکنيک هاي افزودن گروه عاملي قطبي روي زنجيره پليمري استفاده ميشود و يا اينکه در طي فرآيند ساخت، پليمرهاي پيوند خورده را بصورت مستقيم وارد ميکنند. مثلاً در نانوکامپوزيت هاي رسي / پلي پروپيلن ( clay PP ) از مالئيک اسيد پيوند خورده به پلي پروپيلن، بصورت مستقيم استفاده شده است. در طي پيشرفتهاي اخير، از مخلوطي که پلي پروپيلن، پروپيلن پيوند خورده با مالئيک ايندريد و ارگانوکلي استفاده شده است.
روشهاي زيادي در توليد نانوکامپوزيتها استفاده شده، ولي سه روشي که از ابتداي کار توسعه بيشتري يافتهاند عباراند از: پليمريزاسيون in situ ، ترکيب محلول القاشدن و فرآيند ذوبي .
روش اينسيتو عبارت است از وارد نمودن يک پيش ماده پليمري بين لايههاي رسي و آنگاه پهن کردن و سپس پاشيدن لايههاي رسي درون ماده زمينه ( matrix ) با پليمريزاسيون. ابتکار اين روش بوسيله گروه تحقيقاتي شرکت تويوتا بود و زماني رخ داد که ميخواستند نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر6 را بسازند. اين روش قابليت و توانايي توليد نانوکامپوزيتهايي با لايه لايه شدگي خوب را دارد و در محدوده وسيعي از سيستم هاي پليمري، کاربرد دارد. اين روش براي کارخانههاي پليمر خام مناسب است تا در فرآيندهاي سنتزي پليمر، نانوکامپوزيتهاي رسي - پليمر بسازند و مخصوصاً براي پليمرهاي ترموستينگ (پليمرهايي که در برابر گرما مستحکمتر ميشوند) بسيار مفيد است.
روش ترکيب محلول القا شده ( solution induced interceletion ) از يک حلال براي بارگيري و پخش رسها در محلول پليمري استفاده ميشود. اين روش هنوز مشکلات و موانع زيادي را در راه توليد تجاري نانوکامپوزيتها پيش رو دارد. قيمت بالاي حلالهاي مورد نياز و همچنين مشکل جداسازي فاز حلال از فاز محلول توليد شده، از جمله اين موانع هستند. همينطور در اين روش، نگرانيهايي از نظر امنيت و سلامتي وجود دارد . با اين وجود اين روش در مورد پليمرهاي محلول در آب قابل بعنوان حلال استفاده ميشود و همچنين امنيت بيشتر و خطر اجرا و مقرون به صرفه است، بخاطر قيمت پايين آب که کمتر آن براي سلامتي.
در روش فرآيند ذوبي، ترکيب خاك رس و پليمر در حين ذوب شدن انجام ميشود. بازده و کارآيي اين روش به اندازه روش اينسيتو نيست و کامپوزيتهاي توليد شده، ورقهورقه شدگي کمي دارند. به هر حال اين روش ميتواند در صنايع توليد پليمر قديمي که در آنها از روشهاي قديمي مانند قالبگيري و تزريق ( Extrution and injection molding ) استفاده ميشود، بکار رود و اتفاقاً نقش مهمي در افزايش سرعت پيشرفت توليد تجاري نانوکامپوزيتهاي رس - پليمر ايفا کرده است.
علاوه بر اين سه روش با روشهاي ديگر نيز در حال توسعه هستند که عبارتند از: ترکيب جامد، کوولکانيزاسيون و روش سل-ژل. اين روشها بعضاً در مراحل ابتدايي توسعه هستند و هنوز کاربرد وسيع پيدا نکردهاند.
رقابت نانوکامپوزيت هاي خاک رس - پليمر با کامپوزيتهاي اليافي
از نظر تئوري، تقويت پليمرها در مقياس نانويي، امتيازات برتري نسبت به کامپوزيتهاي تقويت شده با الياف دارند. ضعف کامپوزيت-هاي تقويت شده با الياف، در واقع يک شکست در راه استفاده مفيد از خواص ذاتي و طبيعي مواد است. مثلاً سعي ميکنيم که با بکارگيري پيوندهاي قوي کووالانسي و استفاده از صفحههاي آروماتيک ساختار گرافيتي، مواد کربني را مستحکمتر کنيم. در حاليکه الياف کربني که امروزه استفاده ميشود، تنها 3 تا 4 درصد استحکام نظري صفحات آروماتيک را به دست ميدهند. عدم اتصال داخلي بين صفحات آروماتيک در ساختار الياف کربني، مانع دستيابي به استحکام مطلوب مواد ميشود، در حاليکه اين مشکل در مورد نانوکامپوزيتهاي تقويت شده با پرکنندههاي لايهاي وجود ندارد. هنگاميکه از پرکنندههاي لايهاي و ورقهاي در زمينه پليمري استفاده ميشود، اتصالات و پيوندهاي داخلي بوجود آيد و بنابراين حداکثر استفاده از خواص ذاتي و طبيعي لايههاي منفرد ميشود.
در حقيقت خواص مکانيکي بدست آمده، در بهترين نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر بسيار کمتر از کامپوزيتهايي است که از درصد بالايي الياف، براي تقويت استفاده ميکنند. در حال حاضر بيشترين پيشرفتها و بهبودها در خواص مکانيکي نانوکامپوزيتهاي خاك رس / نايلون6 بدست آمده که در آنها 4 درصد وزني از خاك رس بارگذاري شده است. شکل 2 ضريب و قدرت کشساني اين نانوکامپوزيت را با نايلون 60 و نايلون 60 تقويت شده با 48 درصد وزني، الياف خرده شيشهاي نشان ميدهد. مشاهده ميشود که بهترين نانوکامپوزيت خاك رس - پليمري، هنگاميکه حجم بالايي از جز را تقويتکننده اليافي مطرح باشد، نميتواند با کامپوزيتهاي اليافي همساني و رقابت کند. به منظور دستيابي به خواص مکانيکي بهتر عناصر تقويتکننده بيشتري در نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر مورد نياز است، در حاليکه چنين کاري غيرممکن است. زيرا هنگاميکه عمل لايه لايه شدن اتفاق ميافتد، سطح تماس لايههاي رسي صدها و بلکه هزاران برابر ميشود و اين باعث ميشود که مولکولهاي پليمر کاني، براي خيس کردن تمام سطح تقويتکنندههاي رسي نداشته باشيم.
شکل 2
] شکل 3
مشكلات توسعه نانوکامپوزيت هاي خاک رس - پليمر
اگرچه مدلسازيهاي زيادي در جهت پيشبرد درک از مکانيزم افزايش کارايي عمده خواص فيزيکي و مهندسي در استفاده از نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر انجام شده، ولي هنوز مسافت زيادي را پيش رو داريم. به عنوان مثال، هنوز خواص فيزيکي مهندسي لايههاي منفرد سيليکات، دقيقا شناخته نشدهاند. از اين رو مشکل است که يک مکانيزم تقويتکننده ايجاد کنيم، و از طرفي، ساختار ذغال باقيمانده ناشي از احتراق نانوکامپوزيت خاك رس - پليمر هنوز روشن نيست. بدون آن ممکن نيست مکانيزمي براي ايجاد مقاومت در برابر آتش، براي آن طراحي کنيم. مدلسازيها و تحقيقات تجربي اساسي، بايد در جهتي هدايت شود که در آينده اين موانع برطرف شوند.
به کاربردن پليمرهاي ترموستينگ، مشکل عمده ديگري در توسعه نانوکامپوزيتهاي خاك رس - پليمر ميباشد. ترکيب خاک رس با يک پيش ماده پليمر ترموستينگ ميتواند عامليت يک پليمر را تغيير دهد. تغيير در عامليت بر ميزان اتصالات عرضي تاثير ميگذارد و بخوبي مشخص است که عمده خواص مهندسي پليمرهاي ترموستينگ، تابعي از ميزان تعداد اتصالات عرضي است. با اين وجود گزارشهايي هم وجود داشته مبني بر بهبود خواص مکانيکي سيستمهاي پليمري تروستينگي که ميزان اتصالات عرضي آن پايين بوده است، از جمله اپوکسي رزين با T g پايين و پلي اوراتانها. آخرين مسئله مستقيماً بر ميگردد به نگراني در مورد تجاريسازي نانوتکنولوژي خاك رس - پليمر، کمبود ارگانوکليهاي پايدار در برابر گرما و نيز از نظر تجاري در دسترس، از موانع ثبت شده در اين مسير هستند. بيشتر ارگانوکليهاي در دسترس، از جايگزيني کاتيون فلزي درون ساختار رس، با نمکهاي آمونياک آلي تهيه ميشوند. اين نمکهاي آمونيم در مقابل گرما ناپايدارند و حتي در دماهاي کمتر از 170 درجه سانتيگراد از بين ميروند. مسلماً چنين مواد فعال سطعي (سورفکتنت) براي بيشتر پلاستيکهاي مهندسي هنگاميکه از تکنولوژي فرآيند ذوب شدن براي ساختن نانوکامپوزيتها استفاده شود، صاحب نيستند و ساخت نانوکامپوزيتهايي که در آن از ارگانوکليهاي اصلاح شده بوسيله نمکهاي آمونيم بکار رفته، با استفاده از تکنيکهاي ديگر، به يک معضل تبديل شده است. اگرچه تعداد زيادي سورفکتنت پايدار در برابر گرما، مثل فسفونيم شناخته شدهاند، ولي اين سورفکتنتها براي کاربرد تجاري، مقرون به صرفه نيستند. نوآوريهايي در جهت اصلاح رسهاي آبدوست با استفاده از پليمرها و اليکومرهاي چند عاملي انجام شده تا ارگانوکليهاي پايدار در برابر گرما براي توليد نانوکامپوزيتهاي رس - پليمر بسازند.
خلاصه و نتيجهگيري:
ارسال مقاله توسط عضو محترم سایت با نام کاربری : masoudranjbar
/س