مسجد مقدس جمکران
مسجد مقدس جمکران نامی آشنا و باصفا برای کسانی است که روز و شب، با ایمان و اخلاص و علاقه و مودّت و محبّت، امام زمان (عج) را میخوانند. برای آشنایی بیشتر شیفتهگان امام زمان با این مکان به معرفی این مکان میپردازیم.واژه مسجد در لغت، اسم مکان و به معنای جایگاه سجده و محل عبادت است و در اصطلاح، مسجد عبادتگاه خاص مسلمانان است. و این واژه 28 بار در قرآن کریم ذکر شده است.
در روایات و نصوص پیرامون سیره و برخورد اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ میبینیم که آن بزرگواران اهتمام ویژهای به این امر مقدس داشتند حتی به دست خودشان مسجد میساختند و اصحاب را به این امر ترغیب و تشویق میکردند.
یکی از آن مساجدی که به دستور امام زمان (عج) ساخته شده است، مسجد مقدس جمکران میباشد که دارای اهمیت و جایگاهی بزرگ در میان مردم و طبق اخبار نقل شده امیر مؤمنان علی ـ علیه السّلام ـ از این مسجد و مکان و جایگاه مقدس آن پیشگویی کرده است. و شخص امام عصر(عج) با بیان جایگاه والای معنوی این سرزمین، شیعیان را به حضور در آن جا و عزیز داشتن آن امر فرمودند.
محمد بن محمد بن هاشم حسینی رضوی کتاب ارزشمندی در پیرامون فضیلت شهر در سال 1179 هـ تألیف کرده است و در این کتاب خبری از وجود مقدس علی ـ علیه السّلام ـ در رابطه با مسجد جمکران خطاب به فرزند یمانی آورده است که ما خلاصه آن حدیث را در این جا میآوریم و شیخ صدوق در کتاب مونس الحزین از علی ـ علیه السّلام ـ نقل میکند که فرمود: «ای پسر یمانی، در اوّل ظهور خروج نماید قائم آل محمد از شهری که آن را قم میگویند و مردم را دعوت کند به حق و همه خلایق از شرق و غرب به آن شهر قصد کنند و اسلام تازه گردد... که کوه سفید به نزدیک دهی کهن در جنب مسجد است و قصری کهن که قصر مجوس است و آن را جمکران خوانند که از زیر یک مناره آن مسجد بیرون آید.[1].
پس طبق این حدیث علی ـ علیه السّلام ـ وجود چنین محلی را در قم و بنای مسجدی در آن را پیشبینی کرده است.
1. تاریخچه مسجد جمکران
مسجد مقدس جمکران در 6 کیلومتری شهر مقدس قم واقع شده و همواره پذیرای زائرینی از نقاط مختلف ایران و جهان میباشد. این مکان مقدس، تحت توجهات خاصه حضرت بقیه الله الاعظم (ارواحنا فداه) قرار دارد و آن حضرت از شیعیانشان خواستهاند که به این مکان مقدس روی آورند، چرا که این مکان، دارای زمین شریفی است و حق تعالی آن را از سرزمینهای دیگر برگزیده است.لذا سزاوار است که زائرین عزیز، از برکات این مکان مقدس، حداکثر استفاده را ببرند و مراقب باشند که مسائل فرعی توجهشان را به خود جلب نکند و خود را در برابر حضرت مهدی (ارواحنا فداه) حاضر ببینند و از انجام اعمالی که قلب مبارک آن حضرت را آزرده میسازد خودداری کنند.
شایان توجه است که علما و شیفتگان آن حضرت استفادههای فراوان از این مسجد مقدس بردهاند. بنابراین سعی کنید در این مکان مقدس، لحظاتی را با یاد آن عزیز بگذرانید و خالصانه برای ظهور مقدس حضرتش دعا کنید، چرا که برطرف شدن گرفتاریها تنها با ظهور آقا امکان پذیر است.
شما ای زائران عزیز که به این محل نورانی مشرف شدهاید! در نظر داشته باشید که مسجد مقدس جمکران، احتمالاً محل رفت و آمد امام مهدی (ارواحنا فداه) است و آن حضرت بر اعمال همه ما در این مکان نظارت دارند. لذا به گونهای در این مسجد باشیم که آقا از ما خشنود شود و الطاف و عنایاتش شامل حالمان گردد.
تاریخچه
شیخ حسن بن مثله جمکرانی میگوید: من شب سه شنبه، 17 ماه مبارک رمضان سال 373 هجری قمری در خانه خود خوابیده بودم که ناگاه جماعتی از مردم به در خانه من آمدند و مرا از خواب بیدار کردند و گفتند:برخیز و مولای خود حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ را اجابت کن که تو را طلب نموده است.
آنها مرا به محلی (که اکنون مسجد جمکران است) آوردند، چون نیک نگاه کردم، تختی دیدم که فرشی نیکو بر آن تخت گسترده شده و جوانی سیساله بر آن تخت، تکیه بر بالش کرده و پیرمردی هم نزد او نشسته است، آن پیر، حضرت خضر ـ علیه السّلام ـ بود که مرا امر به نشستن نمود، حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ مرا به نام خودم خواند و فرمود:
برو به حسن مسلم (که در این زمین کشاورزی میکند) بگو: این زمین شریفی است و حق تعالی آن را از زمینهای دیگر برگزیده است، و دیگر نباید در آن کشاورزی کند.
عرض کردم: یا سیدی و مولای! لازم است که من دلیل و نشانهای داشته باشم و گرنه مردم حرف مرا قبول نمیکنند، آقا فرمود: تو برو و آن رسالت را انجام بده، ما نشانههایی برای آن قرار میدهیم، و همچنین نزد سید ابوالحسن (یکی از علمای قم) برو و به او بگو: حسن مسلم را احضار کند و سود چند ساله را که از زمین به دست آورده است، وصول کند و با آن پول در این زمین مسجدی بنا نماید.
چون به راه افتادم، چند قدمی هنوز نرفته بودم که دوباره مرا باز خواند و فرمودند: بزی در گله جعفر کاشانی است، آنرا خریداری کن و بدین مکان آور و آن را بکش و بین بیماران انفاق کن، هر بیمار و مریضی که از گوشت آن بخورد، حق تعالی او را شفا دهد.
حسن بن مثله جمکرانی گوید: من به خانه بازگشتم و تمام شب را در اندیشه بودم، تا این که نماز صبح را خواندم و به سراغ علی المنذر رفتم و ماجرای شب گذشته را برای او نقل کردم و با او به همان مکان شب گذشته رفتیم، و در آنجا زنجیرهایی را دیدیم که طبق فرموده امام ـ علیه السّلام ـ حدود بنای مسجد را نشان میداد.
سپس به قم نزد سید ابوالحسن رضا رفتیم و چون به در خانه او رسیدیم، خادم اوگفت: آیا تو از جمکران هستی؟ به او گفتم، بلی! خادم گفت: سید از سحر در انتظار تو است. آن گاه به درون خانه رفتیم و سید مرا گرامی داشت و گفت: ای حسن بن مثله من در خواب بودم که شخصی به من گفت: حسن بن مثله، از جمکران نزد تو میآید، هر چه او میگوید، تصدیق کن و به قول او اعتماد نما، که سخن او سخن ماست و قول او را رد نکن.
از هنگام بیدار شدن تا این ساعت منتظر تو بودم، آن گاه من ماجرای شب گذشته را برای وی تعریف کردم، سید بلافاصله فرمود تا اسبها را زین نهادند و بیرون آوردند و سوار شدیم، چون به نزدیک روستای جمکران رسیدیم، گله جعفر کاشانی را دیدیم، آن بز از پس همه گوسفندان میآمد، چون به میان گله رفتم، همین که بز مرا دید به طرف من دوید، جعفر سوگند یاد کرد که این بز در گله من نبوده و تاکنون آن را ندیده بودم، به هر حال آن بز را به محل مسجد آورده و آن را ذبح کرده و هر بیماری که از گوشت آن تناول کرد، با عنایت خداوند تبارک وتعالی و حضرت بقیه الله ارواحنا فداه شفا یافت.
ابوالحسن رضا، حسن مسلم را احضار کرد و منافع زمین را از او گرفت و مسجد مقدس جمکران را بنا کرد و آن را با چوب پوشاند.[2]
2. مسجد مقدس جمکران از دیدگاه علما
مسجد مقدس جمکران از دیدگاه علمای بزرگ شیعه و مؤلفین گرانقدر و مبلغین بلند آوازه و بندگان وارسته پروردگار موقعیت ممتازی داشته و همواره ملجأ و پناه آنان به هنگام احساس نیاز به دستگیری در رسیدن به کمالات و حل مشکلات به شمار میرفته است.عارف بزرگوار و معلم اخلاق حضرت آیت الله بهاء الدینی میفرمودند: هر مشکلی که برای حوزه علمیه قم و مؤسس محترمش آیت الله حائری پیش میآمد با مشرف شدن به مسجد مقدس جمکران برطرف میگردید.
مراجع بزرگ تقلید به این پایگاه عظیم تشیع و مرکز انوار ولایت اهتمام ویژه مبذول میداشتند و چه بسا فاصله 6 کیلومتری را با پای پیاده همراه با قلبی آکنده از ایمان و ارادت به ولی الله اعظم،طی میکردند.
آیات عظام حاج سید محمد تقی خوانساری، محمد علی اراکی، مرتضی حائری، مرعشی نجفی، محمد تقی بهجت، فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی خاطراتی از عنایت حضرت ولی عصر (عج) به این مکان مقدس و قداست آن دارند.
آیت الله مرعشی نجفی میگویند: حقیر خودم مکرر کراماتی در آن جا «مسجد جمکران» مشاهده کردم، چهل شب چهارشنبه مکرر موفق شدم که در آن مسجد بیتوته کنم و جای تردید نیست که از امکنهای که مورد توجه و منزول برکات الهی است این مسجد است.
آیت الله بروجردی فرمودند: اگر موفق بشوم، در قم دو کار بزرگ انجام خواهم داد. اوّل این که: راه مسجد جمکران را باز خواهم کرد و دوّم این که بیمارستانی در شهر قم بنا خواهم نمود.
مقام معظم رهبری میفرمایند: مسجد جمکران گنجینه فناناپذیر شیعه میباشد و باید از آن بهرهمند شویم.[3]
در این مسجد مقدس کرامات بزرگی دیده شده که مجال تعریف آن نیست و همه این کرامات در واحد کرامات مسجد مقدس جمکران به ثبت رسیده است.
پینوشت
[1] . انوار المشعشعین، ج 1، ص 197.
[2] . نوری،حسین، نجم الثاقب، ص 230، ناصر الشریعه، تاریخ قم، ص 60.
[3] . جمکران، تجلیگاه صاحب الزمان، سید جعفر میر عظیمی، ص 35.
منبع: مرکز مطالعات شیعه
