اثرات سه نوع اصلی آلودگی بر محیط زیست

آلودگی محیط زیست به لحاظ فنی، وارد ساختن آلاینده‌ها و مواد مضر به محیط زیست تعریف می‌شود. این آلاینده‌ها همه موجودات زنده از جمله انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در سیصد سال گذشته و به ویژه در قرن بیستم، زمین با مشکلات بسیاری مواجه بوده است بطوریکه این مشکلات موجب از بین رفتن محیط اطراف آن شده‌اند. جمعیت بیش از حد، افزایش عرضه و تقاضای کالا، بهره‌برداری از منابع طبیعی، پیشرفت فناوری، کمبود گزینه‌های سازگار با محیط زیست و غیره از جمله دلایل اصلی بروز این مشکل جهانی هستند. در قرن حاضر این مسئله به قدری بزرگ شده است که ریشه کن کردن آن به طور کامل غیر ممکن است. تنها می‌توانیم اثرات مضر آن را با اتخاذ برخی اقدامات عاقلانه و ایجاد راه‌کار‌های مؤثر تا حدودی کاهش دهیم. آلودگی به طور قطع با تأثیر بر محیط اطراف زمین، موجب بروز خسارات دائمی و جبران ناپذیری شده است که مسئولیت این امر بر عهده انسان است.

محیط اطراف زمین از چهار جزء یا مؤلفه اولیه تحت عناوین اتمسفر، هیدروسفر، لیتوسفر و بیوسفر تشکیل شده است.
 

لایه‌ای از گازهایی است که کره زمین را می‌پوشانند. هوایی که ما تنفس می‌کنیم بخشی از اتمسفر به حساب می‌آید.
 

تمام عناصری را تشکیل می‌دهد که بخشی از بدنه‌های آبی و منابع آنها هستند.
 

شامل تمام مواد مبتنی بر زمین است و هر ماده جزئی و کلی موجود بر روی پوسته زمین را شامل می‌شود.
 

تمام موجودات زنده ساکن کره زمین را شامل می‌شود.
آلودگی جو موجب آلودگی هوا، آلودگی هیدروسفر موجب آلوده شدن آب و آلودگی لیتوسفر موجب آلودگی خاک می‌شود.ورود آلاینده‌ها به سه مؤلفه اول به شیوه‌های مختلف بر روی مؤلفه چهارم یعنی زیست کره تأثیر می‌گذارد. آلودگی جو موجب آلودگی هوا، آلودگی هیدروسفر موجب آلوده شدن آب و آلودگی لیتوسفر موجب آلودگی خاک می‌شود. و موارد فوق سه نوع اصلی آلودگی را تشکیل می‌دهند.

* آلودگی هوا

* آلودگی آب

* آلودگی زمین یا خاک
 

* وارد ساختن مواد شیمیایی مضر، ذرات معلق در هوا، گازهای سمی و خطرناک و مواد آلی به جو زمین را آلودگی هوا گویند.

* دود ساطع شده از اگزوز اتومبیل‌ها و دودهای صنعتی نقش مهمی در افزایش این نوع آلودگی ایفاء می‌کنند.

* گازهایی مانند اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، آمونیاک، متان، دی اکسید کربن و غیره مواردی هستند که در آلوده ساختن هوا نقش عمده دارند.

* اکسیدهای گوگرد و اکسیدهای نیتروژن عامل اصلی بارش بارانهای اسیدی بوده که می‌تواند به نابودی گسترده محصولات کشاورزی منجر شده و همچنین بر زندگی انسان‌ها و حیوانات تأثیر بگذارد. اکسیدهای گوگرد از دودهای ساطع شده از وسایل نقلیه در طی فرایندهای صنعتی و به دلیل سوزاندن سوختهای فسیلی مانند زغال سنگ و نفت آزاد می‌شوند. در حالی که اکسیدهای نیتروژن در طول فرایندهایی مستلزم درجه حرارت بالا (واکنش نیتروژن و اکسیژن در طول احتراق) و همچنین به هنگام تخلیه بار الکتریکی در طول بروز رعد و برق آزاد می‌شوند. باران اسیدی به دلیل اثر متقابل این گازها با ساختارهای ابر طبیعی تشکیل می‌شود که نتیجه آن بارش باران مخلوط با مقادیر رقیق از اسید سولفوریک و اسید نیتریک خواهد بود که برای موجودات زنده خطرناک می‌باشد.

* منوکسید کربن در صورت سوختن ناقص سوختهای فسیلی مانند زغال سنگ، چوب و گاز طبیعی تولید می‌شود. این آلاینده باعث بروز مشکلات شدید تنفسی شده و به عنوان عامل کاهنده قوی شناخته شده که درصد اکسیژن موجود در هوا را به شدت کاهش می‌دهد.

* جدای از این موارد، آلاینده‌های دیگری همچون عناصر رادیواکتیو، آمونیاک، متان و آلاینده‌های ثانویه (اوزون) نیز به جو زمین آسیب می‌رسانند.
 

* مواد شیمیایی مضر، گازها و مواد زائد وارد بدنه‌های آبی شده و منجر به آلودگی آب می‌شوند.

* پسماندهای صنعتی، فاضلاب تصفیه نشده، نشت نفت، مواد شیمیایی سمی و ترکیباتی که از کارخانه‌ها و پالایشگاه‌ها تخلیه می‌شوند از دیگر علل کاهنده کیفیت آب به شمار می‌روند.

* فاضلاب تصفیه نشده به هنگام ورود به بدنه‌های آبی می‌تواند بر روی گیاهان و جانوران آبزی تأثیر بگذارد. همچنین منجر به بروز بیماریهای برگرفته از آب همانند حصبه، وبا و اسهال می‌شود.

* نشت نفت از کشتی‌های غرق شده، بروز حادثه برای دکل‌های نفتی، نشت خط لوله و غیره به جانوارن آبزی آسیب وارد می‌سازند. فرایند پاکسازی این آبها دشوار بوده و هزینه‌های هنگفتی را طلب می‌کند.

* آلودگی آب زیرزمینی به دلیل نشت مواد شیمیایی سمی و ترکیباتی مانند حشره‌کش‌ها و سموم دفع آفات به درون سازه‌های طبیعی ذخیره آب رخ می‌دهد. آلاینده‌های آب زیرزمینی همچنین پاتوژن‌های حامل بیماری، پسماندهای رادیواکتیو و غیره را شامل می‌شود.

* علاوه بر موارد فوق، عناصر سنگین سمی مانند آرسنیک، روی، کادمیوم و حتی جیوه هنگامی که وارد بدنه‌های آبی شوند می‌توانند به شدت بر کیفیت آب تأثیر بگذارند.
 

* اکثر جمعیت انسانها بر روی خشکی یا لیتوسفر زندگی می‌کنند. چنانچه آلاینده‌ای وارد لیتوسفر شود، به طور مستقیم بر محیط اطراف تأثیر گذاشته و موجب آلودگی خاک یا زمین می‌شود.

* آلودگی خاک بر کل زنجیره غذایی تأثیر گذاشته و در نتیجه به عنوان خطرناک‌ترین نوع آلودگی به حساب می‌آید.

* زباله‌های جامده تصفیه نشده، فاضلاب، حشره کش‌ها، سموم دفع آفات، تکنیک‌های بریدن و سوزاندن گیاهان، پسماندهای رادیواکتیو و فعالیتهای معدنی منجر به آلودگی خاک می‌شوند.

* استفاده نادرست از سموم دفع آفات، حشره کش‌ها، علف کش‌ها و کودها می‌تواند خسارات دائمی یا طولانی مدتی به زمینهای کشاورزی وارد سازد. به دلیل استفاده از ترکیبات شیمیایی به مقدار زیاد، درصد شوری خاک به میزان زیادی افزایش یافته و ممکن است موجب عدم حاصلخیزی خاک شود.

* فعالیتهای معدنی نامناسب می‌تواند چشم انداز آن ناحیه را از بین ببرد. نتیجه فعالیتهای معدنی زمینهای بایر و غیرحاصلخیز خواهد بود که همچنین به عنوان نوعی آلودگی خاک به حساب می‌آید.

* غیر از منابع فوق‌الذکر، پسماندهای الکترونیکی، باران اسیدی، جنگل زدایی، شهر نشینی مفرط و غیره منجر به آلودگی خاک می‌شوند.
زمین تنها سیاره‌ای است که زندگی در آن جریان داردزمین تنها سیاره‌ای است که زندگی در آن جریان دارد. و این حاکی از اهمیت حفظ آن در وضعیتی مناسب برای زندگی است. گرچه ممکن است نتوانیم آلودگی را به طور کامل ریشه کن سازیم، اما قطعاً می‌توانیم اقداماتی را جهت کاهش آن انجام دهیم. اطلاع از انواع مختلف آلودگی به منظور مبارزه با این تهدید ضروری است.

 
منبع: helpsavenature